장음표시 사용
41쪽
que illarum complexionem, ac confusionem pariter coiectari. Sed quid ad rem nostram,cum Galenus eo loci no de spu rijs tertianis, sed de tertianis cum alijs febribus complicatis loquatur imo ad rem maxime facit, subdit ille, quoniam si uno & codem tempore in diuersis focis bilis,& melancholia possunt putrescere, quid impedit, quo minus in eodem sococontineantur ξ sed erio vera consequentia, non tamen valet
haec sequella,in eodem loco continentur, ergo in eodem loco simul putrescunt, quia sequeretur etiam, quod oes sebres continuar, ex succis alimentalibus putrescentibus profecta, essent spuriar,cum succi alimentales semper diuersi generis in eodem loco contineantur. Sed multo minus ualet haec alia, sunt in eodem loco,ergo in eodem loco inuicem misti,di unam quandam,ut ait Avicennas, complexionem nacti hi duo humores bilis scilicet & malencholia, eodem tempore putrescunt: ita ut uterque humor putredinis principium,augmentum, declinationem, & incinerationem simul & eodem tempore nanciscatur. Quae vero ab illo subduntur rationes ad idem probandum, prorsiis inanes sunt, & ab alijs moder-nioribus labefactatae. Hoc unum addi potest, quod in uenis alimentales succos continentibus, facile est, ut propter corumutuam agoregationem,miscellam,&contiguitate,inuicciri
exactius mi eantur, & ita simul misti putrefiant: non autem in alijs locis a uenis propositis separatis, atque distantibus Dubitat postremo quamuis dubitatio frustratoria sit, quaenam ex his duabus sebribus mothis sit deterior,& carpit Al- rimarum, qui de intermittente tertiana febre loquens, ait notham,que fit ex bile & pituita magis formidandam ac diuturniorem esse. Sed quid ξ non ne pius experimentum nobis demonstrat has febres per plures menses perdurasse Θ non ne in quod a iuuene id obseruauit Galenus sed Angelucio parcendum hoc est, quia per paucos annos, medicinam secit. Male tamen se gerit,dum addit, ea,quae de intermittente se-
42쪽
bre dicta sunt,posse quoque ad continuas transferri, cum ualde sit dispar ratio,vt insta apparebit. Quid autem uelit, dum in fine capitis scribit malignam febrem po sse fieri ex humore
uno varie secundum varias partes constituto, idque ita accipiendum esse,ut referatur interdum ad partes quantas, in te dum ad partes quales, quia eadem humoris pars secundum quantitatem accepta potest qualitate,& vi actuosa aegrotum torquere benigne & humaniter, qualitate vero energiaca,&latente trucia symptomata inducere,ego prorsus non intelligo,& Delio,vt Opino ei opus esset enarratore.
Ad quod genus febrium reducasur maligna febris. Cap. IIII.
N tertio capite quatuor problematibus pro positis, primi solummodo discussione proiatetur. illud autem est, ad quodnam genus febrium maligna febris redigatur. Quamuis autem insuperiori capite malignam febrem non modo ad putridam,verum etiam ad hecticam & ephemeram reduci posse ass auerit, sui tamen oblitus,quasi ad putridas tantummodo redigatur, ommissis
duobus reliquis generibus, ad aliquod putridae sebris genus
attinere supponereuidetur. Et illorum ante omnia sententia euertere conatur,qui eam ad synochum reducendam esse asfrmarunt. & quamuis hi per plures annos artem medicam diligenter exercendo,id uerum esse experimento ipso obse uarint, ipse tamen adeo sibi arrogat, ut eos dicat toto coelo aberrare,eo quia in febribus malignis particulares, & recti rentes accessiones non uiderint, quasi sibi maior adhibenda
sit fides, qui uix per biennium aut paulo plus medicinam s cit, quam ijs,qui in praxi iam occaluerunt,& inueterati sunt.
43쪽
sed missam facio experientiam. Duabus putat rationibus corum sententiam labesaetare, cum tamen ambae ad unicum argumentum, & illud leuissimum di minime concludens redigi possint. Quod quidem ut obscurissimae illius doctrinae lumen aliquod afferamus, ad sorinam syllogisticam secundi
modi secundae figurae ita reducatur. Febres synochae seu continentes ex sanguine uel seruente, uel putrescente oriuntur: Febres malignae neque ex seruente, neque putrescente sanguine fiunt: Ergo malignae fcbres non sunt synochae. Maiorem porro propositioncm veram & uniuersalcm csse, uti cudecebat,nulla ratione probat,sed solum eius terminos declarat,aitque synochu putrem ex sanguine fieri putresccte,idest ad putredine cuiate no aut in iam putrefacto, si cnim, inquit,
iam putrefactus sit sanguinis forma iam amisit,& in satra,vel atra bilem ab ijt, & proinde ex co iam putrefacto uel biliosa, uel inclancholica febris, & subinde vel tertianos, uel quari nos circuitus habens generatur hanc auicna distinctionematitulit, ne quis ei Gal. auctoritates ob ij ceret, in quibus ait tres solum esse putridarum febrium penes succos putrescentes differentias , &sanguinem putredine exustum in bilcmmuam& atram migrare scd dcinus sanguinem seu aggregatum illud ex quatuor succis alimentalibus conflatum,&cxaetiem istum per putredinem exustum& assatum in bilem satiam ,& atram migrare, non ob id sequitur omnes continentes sebres ex sanguine fieri putrescente,hoc est ad putredinem eunte: quia si malignς & pcstilentes sint, ex sanguine,& aggregato ex succis alimctalibus dictis corrupto, & praua& venenata qualitate insecto generantur,quum ubi primum corruptelam conceperit, postmodum putredincm concipit. Iam vero aliud cst putrefactio, aliud corruptio, ex putredine utique uerum est in bilcm ct melancholiam ratione seruoris, i nam statim in principio, saltem paulo post migrare: ed ex corruptione quamuis propriam naturam amittat, &humanae
44쪽
D I b P V T ATIO. I9humanae naturς aduersariam induat,non tamen in bilem uel sauam uel atram uertitur: & proinde dum post corruptelam
a putredine invaditur neque tzrtianos,neque quartanos proseri circuitus, putredin zm uero a corruptione tanquam tipe.
ciem a genere differre esari silinum est. Quod si Angel.quar
tu meteor. At ist. non uiderit, aut no recte perceperit,consideret an sanguis, dum exrra uasa & propria conceptacula in alium locum se recipit, an statim corrumpatur,&nunquid citra putredinem & exustionem, prauissima inserat sympi mala, & uitalcin potissimum uim maxime labefactet nec ne. Sed nondum dicet quis pro Angel. ad argumentum rospondisti;maiorem enim propositioncm non reprobasti,imo neque minorem. deliras Θ an potius ita stupidus es quicunque sis, ut queras annulum, quem habes in digito ξ non ne uides ob Angel. Theoremata praue admodum ordinata, me coactum fuisse falsam, quam attulit,distinctionem euertere, & eodem tempore ad minorem respondere ξ nullum dices,video responsum, Angcl. alite minorcm rationibus ad cocorroborauit, ut labefactari uix possit. Sed quae nam sunt obsecro hae rationes ξ Minor erat propositio. Malignae se bres ex putrescente sanguine non fiunt. Rationes hoc probantes sunt, quia uidelicet ex sanguine,uel synochiae, tum scilicet sanguis ad putredinem it,uel biliosae,aut melancholics, dum i a putruit gignutur. Praeterea,si demus maligna febre exsanguine fieri, ait Ang. illam sebrem, quae reuera mitior,suauior,& minus periculosa est, malignam,& alijs putridis sebribus deteriorcm facimus. Ego tamen affimo,quod propter assignatam rationem, consequentia falsa est, quia sanguis ut dictum est non putrescit sub forma propria, sed iam corruptus,& praua qualitate insectus.quin imo non sanguis solum, sed bilis etiam tum satra tum atra,si propriam & ordinariam
naturam seruauerint,atque putrescant,non aliam quam usua
Iem,& ordinariam biliosam, a tribilaremue febrem proferret possunt.
45쪽
possunt.& quamuis exusta bilis flaua,uel atra cotinuas qua innas easque mali moris licet raro ) producere ualeant i notamen unquam pestilentem gignent, nisi prauam & uenenatam qualitatem, & corruptelam antea conceperint. Tunc enim solummodo insuetam,& cxtraordinariam putredinem exhibent. Sed concedamus aggregatum ex succis alimenta.
libus esse biliosum a praedominio, uel a tribilare, si prauam naturam induerint febremque pestilentcm produxerint, notamen tertianos,aut quartanos periodos exhibebunt ur dicet ille Θ quia, inquam ego,dum humor prauus putrescit in uenis propter exquisitam cum ceteris probis succis mistionem,& propter pravas fuligines ad cor elatratas, uirtus expellens quae ad proprium munus obeundum vegeti & robusto calore indiget adeo labefactatur,ut nulla,quae alicuius momenti sit, fieri possit putrescentis, & vitiosi humoris expulsio: &proinde febris remanet continens. Omnes enim illustriores Medici in hoc concordant, ut febres typos nanciscantur, quia humores putrescentes a soco putre dinis ad alias partes excutiuntur,uel extra uenas nobiliores, uel a corde remotiores. Quod autem ait reliquos tres humores quum computruere genus minime mutare, falsissimum est, nam flaua bi .lis, & pituita, dum a calore putredinali assentur, abeunt in atram bilem, & hac potissimum de causa, quartanae febres
biliosis, & pituitosis sebribus subsequuntur, ex bile scilicet& pituita exustis generatae. Laborat postmodum vehementer Angelucitas , ut quadam ex Galeni dictis obiter sibi oblatam ambiguitatem soluat: Franciscique Valesii vera solutione repudiata, propriam affert responsionem. Cum enim Galenus synochum modo mitem,modo ardente sebre acutiore ut ipse arbitratur vocare videatur, solutio inquit ille consistit in hoc,ut tertiana continua ,seu ardsis febris sit acutior,intesione, synochus cum putredine acutior diuturnitate & morosa pertinacia.Dij boni sunt ne dubia & incerta si tamen ta
46쪽
sa sunt & obiter, ac ueluti transitu quodam a Galeno prolata uerba pro clarissimis, & ex professo in proprijssimo loco exaratis suscipiendaΘQuis non uidit Galenum in proprio de febribus libro in peculiari de sanguineis febribus tractatu aperte dixisse ex sanguinis transmutatione simpliciores tum in alijs, tum caliditatis qualitate mitiori sebres fieri, quia libcet plurima caliditas manui tangenti se se offerat, est tamen omnino mitis, ut ea quae in balneo contrahitur arbitrandumne est Galenum adeo insulsa aequivocatione utiὸ Acutum esse calorem ab ijs, quae facile cutim & carnem intimius penetrant sumpta metaphora, una cum priscis illis medicis dicemus. Sed calorem acutum id est diuturnum uel morose perti-tinacem, quis unquam enunciabit Galeni commentum in Hippocratis lib. le vulg. morb.ab Angelucio citatum, facile est interpretari, quia dum ait synochum ab ardentibus accumine differre,nil aliud voluit, nisi,ut etiam Valesius sentit,synochas esse minus acutas, & minus mordaces. dum aute subdit Hippocrates est enim biliosa & deurens, & peracuta, hoc non ad synochum,sed ad exurentem rcserendum est,uti peracuti nomen nobis insinuat. Quod si quis etiam uellet ad synochum haec uerba reserri, ita essent intelligenda, ut causam reddant, cur synochus de genere ardentium sit dicenda, noautem cur acutie ab ardentibus differat. sed quis hominem non mirabitur, uidens ipsum post primae opinionis reprobutionem , secundam in medium *roponere tanquam a prima diuersam quid enim distat dicere malignam febrem syno. cham esse,& continentem esse,& nullam usque ad O isim mutationem habereὸ Angelucius non alio medio hanc Triuerij opinionem reprobat,nisi eo quia maligna febris ex putrest te sanguine fieri non potest:& nuc rursus quasi nouum quod dam id sit,& a prima opinione diuersum, ait non minus falli eos qui malignam febrem synochum esse affirmant,& ex to
in massa sanguinis putrescente fieri decernunt. sed mittamus
47쪽
hoc dicet aliquis quia sorsitan solutiones nouae erunt, & a prioribus longe diuersis: illas igitur audiamus . duplici ii,
qui t) nomine errorem committunt, primum quod febrem eiusmodi synochum faciunt simplicem, cum tamen composita sit quia sicut sanguis facit per se synochum, ita bilis tertianam , pituita quotidianam, melancholia quartanam, quare continua febris ex tota sanguinis masi ia qualitor putrescentesacta non solum synochus est, sed etiam tertiana, quotidiana, & quartana continuae. Noli Angeluci ita properare, sed paulisper subsiste si uis ut te assequar. Tardus enim nature sum,& sestinantes haud facile consequor.Te humanitatis, quas pulchras vocant, litteras possidere,forsitan quis conc der,non tamen philosophica, aut nardica facilitas adeo facile, praepropere percipi potest. Philosophia contemplatitia, cuius pars & veluti germe est Medicina, ut tuus inquit Cicero, in ipsis uersatur rebus: Humanitatis uocata litterae congruum de his rebus loquendi modum nos docent,unde longe distant hae facultates, & longo uix tempore eas homines consequuntur. uis hoc videre ξ nondum in Galeni doctrina sanguinis significatum assequutus es: quo fit ut minus miran.
dum sit,si falsissimam proposueris consequentiam. Si enim accipiatur sanguis pro aggregato ex quatuor succis alimentalibus hic putrescens facit febrem simplicem sanguineam, quia hi succi simul mixti veteri naturaliq; seruata proportione in
uno & eodem loco computrescunt. Nec minus ridicula est alia consequentia, dum ait secundo, quod isti fiebres malignas faciunt tertianas continuas non synceras. Si enim uera esset consequentia ergo uel nunquam sanguineae sebres,&synochi cum putredine crearentur, uel si fierent,essent biliosae febres continuae sed nothar, quod est ualde absonum & a Galeni doctrina in s. o. & subsequentibus libris de medendi methodo tradita alienissimum. At uero dum Rondeletij placitum affert,non desunt in suis dictis contradictiones, obscura,&
48쪽
ta, & indistincta ut sui moris est pronunciata. Sed quis iure
forsitan ipsum excusabir,quoniam Rondeletij sententiam cosutare res admodum ardua & magni momenti crat. Appediae porro quam suo discursui de malignae febris imparibus diebus exacerbatione,contexuit, nullam cum Rondeletij relata& descripta sententia, assinitatem habet, quam tamen,ut omnibus se multa scire mala: se staret,apposuisse credo. go uero, cum ad telam incoeptam non attineat, eam liberuci missam
faciam, si tamen Angelucium prius admonuero, quod dum ait diebus paribus exacerbari non este reserendum ad humorem pituitosum,vel melancholicum, sed ad longitudinem cκ acerbationis & morbi m uignitatem,& pertinaciam,his ue
bis meram proseri nugacitatem.Nam accessionum,& exacerbationis longitudo,& morbi pertinacia no ab alia causa praeterquam ab humoris vel crassitie, vel lentore, uel ambobus,& materiet frigiditate dependent. Demum Ludovici Me cati placitum approbat,cuius summa ea est,ut maligna febris per omnes febrium continuarum differentias vagari possit,& nullam habeat propriam,& peculiarem speciem, ad quam reduci,vel a qua denominari habeat, sed omnes illi sint communes &familiares. ipsa vero sit semper eiusdem naturae, seruans in unaquaque specie sibi propriam, & peculiarcna conditionem . Ex qua quidem opinione nil aliud concludimus, nisi febrem pest i lentem haec enim illa est, quae sibi propriam
naturam seruat ex cuiuslibet succi alimentalis maligna putrefactione generariam ius tamen,vel illius,prout hic vel ille in venis residens nobilioribus magis copia,vel mala qualitate peccans , & naturae molestus, aut obstruction ibus obrutus, vel naturali calore destitutus maligna putredine corripitur , quod utique non nego . non ob id tamen sequitur, ut
pro varij succi maligna putredine correpti , varij circuitus,& ij quidem aperti atque distincti suboriantur, quia propter causanx in hoc capite superius adductam, nulla sere fit. F humo-
49쪽
humorum putrescentium a putredinis soco aut alijs locis, ad alias partes transmissio, quae momentanea, ac sensibilis dici possit. ut proinde maligna & pesti Iens sebris conclusa , & ea
quidem contineus,de necessitate remaneat o Hoc autem in loco Iectores his,quet ab eo dicentur,attentos exopto,n hoc
mihi dubium soluant, an scilicet ipse veI nimis sibi arroger,
quam plura ignoret, uel econtra. Mercati siquidem sente tiam suscipit, approbat, & inter caeteras omnes extollit, sed ait ipsam supplendam esse, & hunc sibi laborem a Mercatosuisse reIidium, ut inquirat,cum omnibus aeque communis esse possit maligna febris,quae tamen sit ei magis familiarisiadem Hippocratis auctoritate quadam ductus colligit, pr priam & frequcntiorem malignitatis sedem esse in febre te tianae naturam reserente. Quam Galenus in Hippocratem scribens, ut fieri non ex uno succo, sed pluribus, & proinde
continuam esse tertianam non tamen exquisitam,sed notha:
quia exquisita propria appellatione ardens dicitur.sed audiit modo quantum sibi tribuat Angelucius.Vidit maxima apud
practicantes hac in re extare controuersam.Vidit neminem
adhuc fuisse repertum,ex his quos retulit, qui maligna seu pestilentem febrem tertianam continuam imitari dixerit nemo enim id determinare ausus fuit. Vidit Mercatum dixisse ad diuersas febrium disserentias a Medicorum doctissimis non sine magna ratione cnotent lectores haec verba red clam fuisse: uidit Mercatum nullum ei Tvpum assignare u laisse, quia propria in aegrotantibus obseruatione aIioquin diuturna id decernere non valuit: & ipse nihilo secius, qui praxim vix lambere iam incoepit,id determinare aggreditur. Video statim lectores apud se qu stioncm dirimere,& ninMusibi asciuisse vendicassive Angelucium pronunciaturos: sed priusquam sententia serant,audiant quant si ignorauerit Paut
Iosuperius pagina scilicet i8. dixerat se de febre pesti Ienti non esse loquuturum , & nihilominus quilibet aperte videt,
50쪽
olli mente obcaecatus si Ludovici Mercati sententia, quam approbat. non nisi pestilenti sebri adaptari posse . Verum audiamus, quid scribat, dum speculationem aut laborem a Mercato sibi deresictam aggreditur . Quid tandem astruit Omnia profecto ab eo proniiciata uni ab eo primum & principaliter iacto iundamento innituntur, quo quidem laquam falsissimo sublato omnia pro iis corruere necesseest in auatem sundamentum Hippocratis auctoritas secundo in primum epid. as. quam quidem ad pestilentes febres nullate. nus attinere superius demonstraui.
Num, oe quatenus maligna febris, sit conti
A P V Τ hoe reliquorum omnium profecto
breuissimum est, 1ed tot absurditatum captita , tot falsitatum ramos, aut potius radices continens, ut si quis vellet singula tum dicta,tum dictiones refellere, maxima & temaporis iacturam facere, & paginarum multitudinem impendere cogeretur. Multis itaque consulto pri- termissis,ea, quarminus absona uidentur esse, perpendamus.
Duas in illo quaestiones extricare pollicetur. Videsicctan s hris maligna contagiosa sit; & quo pacto per contagium alteri comunicetur.Videamus num extricauerit,an potius intri-
cauerit. In primo problemate dissoluendo utitur histeron proteron & quaesitum quia est,quaesitos est praeponere vide. tur, illud autem hac conclusione discutere conatur, inquies.s putredinis secus respirationis organis proximus sit, ita ut halitus,inde emissi, neque fracti nequeresiccati ad os perueniant, quod indicat intolerabilis oris foetor, illi contagiosa sua virulentia adstantem hominem inficiunt, dummodo ora