De servi persona apud Menandrum

21쪽

rosi uiuo uctroc rict in obe im 'o Rupiovxpurei bracii uv, XX Tocemvri saevov. Servus philosophatur de iniquitate fortunae, euiusmodi Sermonem adhue apud Aristophanem non invenimus. Deinde dominum ab Apolline eeae statum iam dudum virum quendum eae eum sequi narrat et ex eo quaerit, stur lio faciat. Quamquam a domino repellitur, tamen interrogare pergit neque prius desistit, quam Chremylus ei reSpondere Vult cum e numero Servorum sit rictToTαToc Rui Xeriri(ITαToc 2 Cario autem domino voluntatem Apollinis se interpretari posse dicit satis on

Sed eum Chremylus, quis it ille, quem Sequitur, Seire velit, Cari eum satis agreste interrogat B sq. Quod etsi dominus ei opprobrio dat, tamen Cario maesto valde minatur 6b, cf.6 sqq.) Denique ille lutum se esse profitetur Chremylus et Phitus se eum molloquuntur, cui Sermoni Cario primum aliquot verba et minas addit illi, Il8 , poStea, cum de pestiania agatur, riterum de Sorte Servi eonqueritur et Sententias magis ad rem pertinentes profert lili si , b Sq. poStremo autem domini orationis seriae eum uaedet et io eos atque pure itias adiungit l6b, 268, Iid sqq. , dum Chremulus turbae verborum ipse finem facit l8o Seriora sunt verba postea die ta(I 8 sq. sed reui sus domini verba in ridiculum Jonvertit Iso sqq.) Deinde ad mi eos Chremyli arcessendos mittitur(222 sqq.), quibuSeum paulo post redit 2DI quibus interrum rogatu quamquam primum aperte non disiit, quis it peregrinus ille, et chorus ideo, quod se in servo ludibrio laberi putat, hae ut ei minatur 2 I sq.), tamen paulo po3 Plutum ipsum advenisse narrat 28 sq. Quo nuntio chorus magno affieitur gaudio, quod una eum Carione antibus eurrilibus et laseivis

i In versibus distribuendis Suessium sequor, qui luculenter eos interpretatu PS dis S. P. O qq.

22쪽

prae se teri 2so-32 l . Tum Cario aliquamdiu afuturu seaenam relinquit. Postea 62i redit et elior versibus scurrilibus salutato lutum Sanatum esse iuntiat 633 Sqq. , quo tantio ille magnopere delectatur 6 i 63 sq. . Ab uxore Chremyli vinum poStulat, quod nuntium faustum attulit et eam propter vinolentiam cavillatur 6l sqq.):

us orctθα συλληβbi iv arctvT Goi pestin. PS rem ae eurate narraturum pollieitus 6d sq. pluribus verbis, quomodo Plutus in sano Aesculapii sanatus sit et quas

res ibi viderit, iis exponit 6b3 sqq. ab anu saepius interruptus(6bi sq. 66d 68s, 26, iso et ad res minoris momenti narrandas ommotus 66d . Copiosius de nugis, quas ibi egerit, loquitur 6 2 sqq.). Ollam pultis tritie eae plenam furari in

animo habebat et, eum neerdotem liba in aestum condentem videret, ipse celeriter ad ollam aestesSit. Cum trepitu anus e Somno exstitata Sset, Sibilum anguis imitatus est, ' ut illa se contegeret et prae timore pederet. Deinde pulte ventrem sibi

implevit et postea valde pepedit. Saeerdos interim ad aegrotosae e essit et morbos eorum inspexit is Sq. et Plutus ab eo miro ni odo et celeriter a natur isti Sqq.), quam eleritatem anni mordaciter describit verbis his id sq.):

Postremo ipsum eum eo mitibus appropinquare nuntiat id sqq Plutum qui paulo post intrat et Se euratum esse laetatur(i 8 sqq.). Cario autem multis verbis divitias elebrat, quae tantas opes et tantam bonarum rerum eo piam domino et sibi stomparaverint 8o2 sqq. . Vir iu8tus advenit et ad Plutiam

aditurus est, cuius gratia divitem Se saetiam 33 Carioni qui eum, diis SSet interrogavit, eo pioSe narrat 823 sqq.). Pluto, ut gratias ageret, pallium antiquum et oleas dedi staturus est, quam ob rem a Carione irridetur is :xu pleuro Reti buupta tu fletu pes Lov. Quod vix dixerat, eum systophanta intravit se sese deum damnum me eepiSse maximum mai Seres lamentatur 8S Sqq. . Qua ex re vir iustus hominem nefarium re iam esse reo ne ludit

23쪽

addit 863 et, quis sit, interrogat verbis 86si:

Qui cum servum in erepet, vapulat 8s Sq. et graviter obiurgatur 8s sq. . Deinde a vir iugio, ei Si aperte ei respondere non vult, interrogatur, quid it artificium Suum sol sqq.), et sycophantam eum Sse intellegunt. Sago et ealeeis spoliatur et Carione auctore s3 sq. pallium obsoletum et soleas viri iusti aecipit, vestis autem pulchra eius deo saerifieabitur(θ38 sqq.). Syeophanta se inferiorem esse videt sed deum se

aecusaturum esse minatur et seaenam relinquit magnopere irrisus ab adversariis suis sbi sqq., b Sqq.), qui ip8 vestis de dedistandae causa abeunt sA8J. Interim Chremylus cum

anu et adulescentulo olloquitur. Qui cum abis3ent, Mereurius

advenit et portam pultat losi sqq), quam Cario ei aperit.

Mercurius dominum et totam familiam convocari iubet et, quod Plutus sanatus est, verbis Iovis aliorumque deorum conqueritur, nam ex isto tempore homines deis non iam aerifieant quo fit ut di fame misere vexentur, maxime Mercurius ipse ill2 sqq., sl 2 sqq.). Multarum rerum bonarum, quas antea stomedit, mentionem faeit IIII sqq. et a Carione panem et carnem

petit Ia 3 sqq.). Quod cum neget ille, sese iis ministeria

faeturum esse pollieitu a servo, qui Satis contemptim et Superbe Se gerit adverSu eum, poStremo, ut certaminibus praesit musicis et gymnieis, intromittitur II 68 Sqq.). In eaena insequenti, qua fabula ad finem perdueitur, Cario non iam agit. Partes Carionis maiore Sunt quam parte Servorum, quaS supra deseripsimus. Bomoloelius ad 28 non modo in parte priore fabulae sed etiam in Senenis posterioribus, quod maximi momenti est. In fabulis enim, de quibus ante egimus, Servi partes in eaeni posterioribus multo minores erant atque Servi colloqui aliorum intererant et ridieula distebant et nugas agebant, Xanthiasianarum in parte posteriore ne aderat quidem. Aliter autem hae in fabula res instituta est, quod Suessius optime diei verbis his ): Accedunt autem iterum illae per-Sonae, qua iam ex Astharnensibus, Nubibus, Vespis, Avibus novimus diRctioi ivno IUROφtivrni potHS euvius, Est a's,

l l. S. S. P. q. i

24쪽

sacerdos Iovis, qui omnes consueto more clepelluntur. Mire autem hie ei satis memorabiliter illud aestidit quod et servus et dominus in eis irridendis versantur, nunquam Sane una eademque eaena coniuneti illi, sed alter alterius subiens munus In Ranis partes domini et servi se causa mutantur, in Pluto autem Cario domini oeo eum Mercuri agit. Itaque partes servi iam apud Aristophanem augentur, quod maximi momenti est ad partes servorum eo moediae Menandreae reete intellegendaS. Ex fragmentis Aristophanis et reliquorum opaectici poetarum, fgi multa nobis onservata Sunt, quod ad parte servorum attinet, nihil fere cognossiere po33umuS. Commemorandum StAristophanis in Thesmophoriagusis II servum de onere ferendo conqueri similiter atque Xanthiam Ranarum fr. 323, VI dii).

Sed etiam apud poetas tragicos Servi pro dueuntur de quibus nobis agendum Sti . In initio Agamemnonis Aeschylei custodem videmus in tecto domus regiae ex stubantem Multos iam annos minister fidelis o ossi ei fungitur et taedae ardentis, quae Troiam eaptam esse nuntiabit et ministerio mole3tissimo finem faetet, Speeiem exspeetat. Etiam Curi vexatur, quod malum quoddam domus regine dolet I 6-Is . Sed magno cum gaudio suo subito longini sui ignis speciem conspieit 22 sqq.). Qua de re celeriter dominam certiorem saeere 26 et ipse gaudio exsultare vult 3I et reducis domini e manuni manu Ua preS- Surum 3ge gaudet 3 sqq.). Sed rursus malas quasdam reS spectat, de quibus aperte loqui non vult 3 sqq. . Itaque servum hunc Agamemnonis fidelem sed admodum verbosum et

loquastem esse videmuS. In modum Servorum antiquorum Se eret domus, quae ei plane nota non Sunt, Se Seire gloriatur. Ilae autem partes a partibu Servorum Aristophaneorum, quantum fieri potest diver8am sunt et poetam dis Sum SSe p-s es Ioann Schmidi Der klave ei Euripides I, II Grimmaeibbi.

25쪽

paret ad animos speetanti uni ad fabulam ipsani et res sinistras taetraSque praeparcinit OS.

Fidelis quoque Clytaeme3irae est Servus, qui in Choephoris Si sqq. multis eum lamentis Aegisthum necatum esse eertiorem eam facit. Sophoclis in Antigona custos, cui corpus Polynisii clam terra testium esse Cleoni nuntiandum est 223 sqq. , timidus et anxius venit et longo prohoemio faeto, quamvis diu eunetatus neque domino nuntium infaustum afferre ausus Sit, tamen venisse se, quod nihil contra fortunam e perpessurum esse sibi persuasisset, multis verbis narrat 223-236 . Antequam rem omnem aperit, Se pSum innocentem esse eonfirmat(23 sqq. et iterum a rege interrogatus 2 a primum paueis verbis, quid faetum sit, nuntiat 2d sqq.), deinde corpus custodibus inopinantibus ab homine quodam neque eomprehenSO neque noto quidem pulvere tectum esse regi copiose et ae- curate narrat 2ds-2ii . Quibus ex verbis optime cognosei po8Sunt ceterorum ustodum animi, inter quos rixa orta est, eum alius alium insimulet et insontem se quisque egse affirniet, dum unus Sorte eligatur, qui rem regi nuntiet. Nuntio ingrato magna ira incensus Cleon custodes omnes, nisi fiat, ut ille, qui imperium suum violaverit, comprehendatur, magni erueiamentis affectum et nestatum iri minatur 366 sqq.). Iram eius custos argutiis plastare studet 3IT 32 I), sed rex proditionis eum insimulat 322 et iterum ei et conservis minatur(32 sq.). Custos eum abiret, se rediturum non SSe quamquam dixit 32 sqq.), sibi scilicet et speetatoribus neque Cleoni, tamen paulo po8t eum Antigona revertitur et illam, quod seeluseommiSiSSet, captam Sse horum et regem certiorem spei t(38 sq. . Iterum proverbio usus prohoemium faei et se Venisse dicit, etiamsi paulo ante se rediturum non esse iuravisset 388 8 sq.), eum Seelestam, quae regi imperium Violavisset, eaptam adduceret, quod bene evenisse valde laetatur 3s6-dos . Deinde ius8u regis, quomodo Antigona, eum fratris Corpus terra tegeret, a Custodibus stomprehensa Sit, multis verbis narrat do sqq. . Quamquam virgini eum mi Seres, tamen Suam ipsius salutem omnibus aliis rebus habet potiorem 36 sqq.). Itaque servi ingenium a poeta magna arte epistium 8S Videmus. loquax et verbosus est et rem Suam apud regem

26쪽

talium, quorum re a Fortuna sola regi dieit, et maxime Cleonis philosophatur Isbb-llil , deinde eum horo res ad Vel SIS domus regiae commianient ili sqq). Reginae rem omnem se patefaetiarum esse pollieitus lis sqq. Antigonam et aemonem mortem obisSe pluribus verbis ita narrat ut ipse rem oeulis cernere videaris. Quibus rebus cognitis quod regina Seaenam relinquit, nuntius, quamvis senes anxii Sint, non miratur I 2 6 . Paulo post eum Creon venerit et mortem liberorum lugeat, nuntius, qui Eo se oc appellatur domo exit et uxorem mortem sibi conseivisse dominum certiorem faeit(l2 8 sqq.). Utroque nuntio poetam magis sum SSerapparet fabulae agendae et ad exitum perdueendae sinu Sn, qua ui tingenium et mores nuntiorum deseriberet. Eisi de posteriore nihil fere dicere possumus, tamen priorem VerboSUm ESSe et de fortuna rebusque unianis philosophantem videmus, qua re non modo Speetatorum animi eriguntur et ad verba eius ad- moVentur, sed etiam mores servi ipsius deseribuntur. Nuntius Aiacis fabulae sorte et perieulo domini quamquam ommovetur iis Sqq. ef. 3 sqq.), tamen poeta eum magis muneris ipsius ausa quam ut mores eius deseriberet,

in senetiam produxit.

In Oedipo Rege nuntius a Corinthiis missus venit, qui

regem quaerit ut Polybum, regem Corinthiorum, mortuum esse eertiorem eunt faciat s2 sqq.). Oedipo nuntiunt Cupere apparet ex verbis ad uxorem eius dietis s2 sq. , quibus illa laetatur ei, rex ipse ubi venit, mortem Polybi ei nuntiat(sb8 sqq.). Oedipus quamquam, quod post mortem Polybi

fieri non posse putat, ut patrem Suum nee et laetatur, tamen sollicitatur oraculo Apollinis, qui matrem in matrimonium eum ducturum esse ediderat Os2 . Quem regis timorem nuntius,

eum ei amistus sit loo sqs, dis3ipare vult et Polybum patrem eius non esse patefaeit Iol6). Nuntius ipse, cum pa3tor olim Polybi esset, Oedipum infantem in saltu Cithaeronis expositum

ab altero pastore, qui puerum invenerat, ne ceperat et apportaverat regi cui ipsi liberi non essent. Iussu regis pastor

27쪽

sidelis et Oedipo amicus est, poeta favet et probitatem eius libenter illustravit. - Alter pastor, quem ministrum Lai fidelissimum semper fuisse senes Thebani affirmant, brevi post venit illi sqq.). Neque tamen pastor, quam illam n nuntiο temporum illorum, quibus uterque armenta in Cithaerone a

Seebat, commonetur, verum distere audet. Sed cum rex et

minatus sit et eum devinciri iusserit lib2, liba), timidus rem omnem perit tibi sqq.). - Pristinus a minister fidelis, quamquam nuntii Corinthii satis similis est, tamen, quod ex partibus eius sequitur, timidus est et regi rem terribilem pate-faeere veretur. Alius minister, qui ipse quoque fidelis domino

est, Iocastam se ipsam neeavisse et Oedipum suis manibus oeulis Se privavisse choro nuntiat. Quibus atrostibus vehementer stommotu una cum senibus dominum et dominam infeli eos commiseratur et magno in luetia est i 223 sqqI. --iae in fabula poeta more servorum deseripsit alio atque antea Veliat in Antigona, et integritatem morum et fidem eorum illustravit, eum uterque, et nuntius et pastor, maximi momenti sint ad

fortunam Oedipi et Ioeastae et ad exitum ipsuui fabulae. Apud tertium clarorum poetarum fragi eorum, iris idem

dico, etiam maiores sunt Servorum parteS, qua Seeundum genera Singula deseribemus et ostendemus, qua re servi Euripideia Servi antea commemoratis differant.

Cum pastoribus duobus, quos Sophocles in Oedipo Rege

in Scaenam produxerat, Comparandi sunt multi nuntii Euripidei. Eximia probitate nuntius est Medeae fabulae, qui vehementer indignatus it 2 sqq. seelestum Medeae fasitum narrat. Ut antea una eum multis reliquorum ministrorum sorte illius commovebatur il 36 sqq. maxime id sqq.), ita Creontem et siliam eius tam atroe modo mortem obisse magno opere dolet(ll6i I 2od . Re ipsa nuntiata philosophatur neque quemquam mortalium fel istem esse dicit I 22 sqq.) Ηaud aliter iudieandum est de ministro ippolyti, qui Theseo filium mortuum esse nuntiat lib3-l26 3. Quamquam

fidem eius erga domino magnam esS ex Verbi eiu CognO- Seere poSSumus t 2 s Sqq. tamen poetam eo imprimis mortis dippolyti narrandae causa usum esse apparet. - IIOrum Simillimi sunt nuntii Andromachae, erculis, Eleetrae, II elenae Phoenissarum, resti si ma e harum Andr.

28쪽

loio- II 6b, ereul. Io-lo II, El. 6I-8s8, et Ibi21618, Phoen lo6i-l263. 332-ldis, Or. 8A2-sb6 Baeeli. Io2 -lID ; de fide horuni nuntiorum f. imprimis Andr. Ioi sqq., ereul Iol 3 sq. El. 6 sqq. - reliquo quoque Eleetrae ministros fidelis Age eum Aegistho, tum resti, pristini domini filio, apparet ex versibus di sqq. - Phoen.l2li sqq., 33b l33i, r. 8b2 8qq. 868 sqq., is Sqq. Baeeb. lo2 sqq. . et de philo Sophia eorum Andr. II 6 Sqq., ei. Irili sq.; ereul lol sq. Phoen. II si sqq. Or. Ad sqqI Etiam minoris momenti sunt partes nuntiorum I eleuae Asi-62l , Iphigeniae Aulidensis dia das, Ib32-IGIS). Raro Euripides mores nuntiorum magis descripsit veluti Bace harum nuntii alterius 666-i d), qui timidus et anxius venit neque domino in iram praecipiti nuntium infau3tum afferre audet 668 sqq. postea autem eonsilium ei dat utile id sqq. . In Iphigenia Tauri ea nuntius advenit l28gJ ut regem

Iphigeniam eum ambobus iuvenibus ad sugam se eonvertisSestertiorem aetat. Quam rem eum ommunicet eum horo et, ubi rex sit interroget, mulieres Iphigeniae fideles domo eum areere Student. Quod eum nuntius animadverterit, mulierum

perfidiam in erepat lys sq. et ad regem admitti vult ldo2 sqq.

et cum Thoas ipse advenerit, iterum mulierum fallaeium dolum indignatur. Deinde, quamquam rex de hae re eum interrogat. ad rem ipsam, quae multo maioris momenti sit, animum regis convertit IIII sq.). Nuntio ipso allat omnia numine divino facta esse regi ostendit et, quid sua quidem sententia faeiendum sit, ei aperit Idi I sqq.). - Nuntii partes agit in II era- elidis neve Tetrii ille 63s , qui Iolaum nepotem Alemenae cum Xerei tu appropinquare certiorem facit 63 sqq. et seni arma in pugnam laturus est 22 sqq.). Post hori stantum redit i 8 sqq. et vietoriam partam Sse atque Iolaum mirum

in modum in iuvenem mutatum re praeclara geSSiSSe narrat.

Idem fere distendum est et de ministro Baccharum, qui Pentheum de fuga acetiarum Pertiorem faeit 3 -dbo et de pastore, qui Iphigeniae duos iuvenes aptos et deae immolando esse nuntiat Iph. T. 238-3do et de servo Ionis

29쪽

fabrilaeo qui Creu Sam quod non invenit, mutatium, quem illi allaturus erat, choro assert llo sqq. . Praeter nuntios ab Euripide saepius ministri, eptiriovTec, produeuntur, quorum fidem iam in antiquissima tragoediarunt, quae nobis conservatae Sunt, in Alsi esti de poeta illustravit.

Qua in fabula minister, domino sie uti ceteri quoque servi es. 62 sq. fidelis venit idi et Ilereulem, quamvis erus et familia eius lugeant, tamen hospitem domi Admeti manere et satis esse hilarem et potare multis verbis queritur igi-iisti. Quod eum dixerit, ereules ipse venit et morositate opprobrio

data eum adhortatur, ut rerum adversarum vitae humanae oblitus hilaris sit et secum bibat ii 3 do2 . Minister eum

uxorem Admeti mortuam esse ereulem ne seire intellexerit(86 8qq.), rem ei aperit omnem 3l sqq.). - Servorum fidelium ex numero ippolyti quoque est Servus, qui dulescenti consilium dat 3 sqq). - Cum Theoclymenus elenae fabulae fraude atque dolo excitatus cognatam Suamne rare velit I 62 sqq.), servus fidelis eum orat atque ob Seerat, ne hoe faciat neque, quamvis eum dominus in erepetatque ei mortem minetur desistit et verba ei diei servo fideli dignissima I 63 sqq. : Teive GUTTOMO de quou Teve ii iis issiv Rourusv, in per thq irpo decinorus v

In Medea prologus a nutrice vetula dieitur, ad quam brevi post paedagogus necedit. Quos domino multo iam annos servire et fideles esse et fortuna seeundae et rerum adver-Sarum eius partem habere ex verbis ipsi apparet Sqq. ef. verba uiri eis Ad Sq.:xpancyroissi dou Xoi Eusasopci Tot bEGROTmu

Paedagogus eum nutrie rem, quam modo audi Vit, Ommunicat et Creontem Medeam eum liberis ex finibus expulsurum Sse nuntiat 6 sqq.), quo nuntio, quod non modo dominum sed etiam Medeam ipsam dilectam habent, magnopere dolent Paedagogus autem omnes homines Suum ipsorum Ommodum ceteris rebus anteponere diei philosophi in modum(8 sqq. . reas servorum fidelium partes, quam Vis re VesSint, quin poeta magna eum nrt et magno eum amore Scripserit, nemini, qui hos Versus legit, dubium esse poteSt.

30쪽

Itaque poeta tragi eos, quamquam Servis fabulae ipsi ius cau3a usi sunt, tamen ingenium et more eorum Saepe magi S. quam ad argumentum fabulae explicandum opus erat, Sed rarius ridiculum in modum, veluti Aese hylum ustodem Agamemnonis et Sopho elem ustodem Antigonae fabulae, deseripsisse apparet. - Sed apud Euripidem unum invenimus ser-Vuna, uiu parte Seurrilem in modum et, ni fallor, ad risum spectatoribu movendum a poeta seriptae sunt, Phrygem di eo

Orestis I 36s db36J. Minister Phrygius multo eum clamore in se aenam eurrit et e gladium Argivum effugisse nuntiat(I 6s I is . Chorus eum his ex verbis I 38I-I3s2 , quid faetum Sit, Ogno Seere non possit, Phrygem interrogat qui Orestem et Pyladem inruelenam impetum feeisse multis verbis narrat i s sqq.). Tum Orestes ipse gladio destricto in sene- nam e proripit, ut Phrygem persequatur et ex fuga retrahat. Qui miserandum in modum eum orat atque obseerat, ut sibi parent, et Senena sequitur admodum ridicula, de qua reet dieit Fraeukelius ' : Thrygis imprimis persona nescio quid eurrile et comicum prae se fert quod rebus ex singulis intellegi poteSt, Velut ex verbis ibos :

('Op. ii XXo perci Bou eu Gouecf8α. op. Letouro ' is Ru Luco e Teig. Itaque iridient hae e Phrygis persona parum nos commonefaeit artis tragi eae stomoediae similior est, quod in Verbi argu menti fabulae Aristophani Bygantio adseripti inest his ro

Aristophanes cum Euripide artem ipsam tragi eam Senenam reliquisse diei ianarum versibus aedi notis et elaris 68 sq.Quae Verba re sita sunt, ingenium et rerum inveniendarum saeuitatem Speetamus, jam poetae, qui post Euripidem vixe