De servi persona apud Menandrum

31쪽

runt, artem tragistam non auxerunt, Sed Euripidem sequuntur et imitantur. Itaque de iis agendunt nobis non est sed de poetis, qui nova attulerunt in nrtem Senenistam, poetas dico inediae quae appellatur stomoedine. Quorum fabulae quamquam ipsae diem non tulerunt neque ex fragmentis ratio illorum satis intellegi potest, tamen de arte qua utebantur in moribus deseribendis iudieare posSumus ex Perga Plautina . Quam fabulam ad mediam comoediam revo standam esse ex vel Si bon: Chrysopolim Persae epere urbem in A rabia . . et totius fabulae ex argument et arte lucide demonstravit Wilamowit Zius commentatione De tribus arminibus latinis in scripta ), quem plerique Viri do ei secuti sunt. Itaque servorum de partibus Persne agendum nobis est, in qua duo servi, Toxilus et SagariStio, et puer Paegnium agunt. Prima senena Toxilus egenti amatori multas diffleuitates

superanda esSe eurrilem in modum queritur i-6 . Sagaristioni conservo, qui deinde in eaenam Venit, amore Seset aptuni amissam, quae SerVa St, Segeentis nummis redimere in

animo habere eonfitetur 2 sqq. et conservum orat, ut haeli re sibi adsit 3 sqq.). Brevi post Toxilus dolum invenit, ut meretrix a lenone manumittatur SI Sqq.). Cum Saturione parasito, qui tum prodit, consilium Suum ommunient i 2 sqq.

et eum orat, ut sibi filiam ad dueat peregrinum in modum or-nniam, quam lenoni pro aptiva Vendat. Paegnium nomine servolum, qui socius eiu est, ad ertamen instruit 183 sqq. . Interea alter servias, Sagari Stio, a b ero Suo argentum ad boves emendo nee epit, quo usus et amico et sibi opem ferre studet 2A2 sqq.), et brevi post Toxilus, qui iam omnes systophantias instruxit et eomparavit i ef 32A , argentum a conger V aeeipit

Zos sqq. . Postquam Saturi filiam partes fabulae docuit 32s-3ss , insidiae lenoni struuntur. Itaque Toxilus lenonem adit et salutat eum ognominibus infamibus et maledictis multis argentum se ei redditurum esse et amat do sqq.). Leno

eodem modo ei respondet, sed eum seseeniis unam is neeeptis Servo meretri siem se ad dueturum esse pollieitus sit, Toxilussore, ut de ei piatur, eonfidit drii sqq.). Interim Sagaristio iam virgine advenit Sed Toxili iussu sestedit, dum tempta adsit

32쪽

o ( 62 sqq.); nam Dordalus Supervenit et se uerum feeis3 exsultat dio sqq.). Toxilus autem eum alloeutus d82 sqq. ami- eam iam liberam esse comperit d8 sqq) et, dum gratiam refert, litteras ei tradit, ex Pergia quas sibi ab ero allatas esse simulat os sqq. . Quibus ex litteris virginem bello captam ab eo, qui tabellas attulit ad duo i, ni venent, leno certior sit. Qui quamvis primo diffidat, armen a servo callido et doloso

CommoVetur ut virginem Spe etet et eum en et eum comite colloquatur Ad sqq. i. Denique eam emit 66 sqq. et, uni Argentum apportat, Servi de exitu doli deliberant Gi3-682 .Peeunia a lenone ne eepta Sagaristio senenam relinquit ilo , sed breve post eolloquium Toxili et Dordali Saturio, postquam Toxilus abiit, revertitur id sqq. et filiam suam salutat,

qua ipse resalutatur. Virginem siliam Suam esse confirmat et lenonem, qui se de eeptum eSSe intellegit in ius Dent. Deinde citus eum finitus sit, eo uoi incipit sabulae haud aliter atque in multis antiquae stomoediae fabulis ib3 sqq. i). Servi ambo hostibus vi tis et re bene gesta gaudio exsultant et eum Lemniseleni de meretrice victoriam partam hilari elebrant potatione Dordalus ipse cum venerit et se a Servo allido deceptum esSe lamentetur ii sqq.), a Servis per ludibrium invitatur et iis et Paegni irri Sui est licto sqq. et postremo verberatur 8 6 Sqq. . His ex Senenis ingeniunt et mores Servorum Satis intellegere poSSumus. Quorum Paegnium puer simillimus et ipso quoque callidus et versutus est. Dolum et fraudes Toxili, oui adesse debet, eleriter intellexit et eum ne illa argute et sollerter neque sine ostis et pure itiis agit 26 sqq.). Pleruntque in alios veluti Sagaristionem, impudentem Se praebet et superbe et fastidiose loquitur 2 2 sqq. et in ultima eaena, eum ludi sistetur et verberetur leno, deSt. Itaque hane mediae eo moediae fabulam, quod servi prima agunt parte8, u fabulis, de quibu supra egimus, differe et solis Aristophanis fabulis postremis, Ranis et Pluto in quibus

Servi pro dueuntur arrogante et impudentes. Similem SS Videmus. In Ranis benim servus et dominus io et eausa partesi es Walth. Schwering Die Sogen anni eruontamination in derlatet ni schenio modie. Neu Jahrbiichoreisl I. Abi XXXVII 8 p. 28 .

33쪽

mutant et iii exitu lusi modo servus modo dominus paries agunt, quas Aristophanis in omoedii prioribus dominus solus liabuerat, hae autem in fabula nullae nisi Ser Vorum re aguntur. Etiam initium Persae cum Vespis, Paee, qui tibia eomparandum est, quod omnibus his in fabulis duo Servi pro duennini primi sed cuni apud Aristophanem alter Servumpet Sona protati ea sit, aliud mediae stomoedine poetam terque usque ad exitum fabulae praesens agit j. Postquam de sabulis integris disgeruimu8, mediae eo moediae aliquot fragmenta nobi afferenda sunt et ex titulis in fabulis perditis servorum parte minime parva fuiSSe eone ludendum nobis est 'i, quorum enumerandi sunt:

Primas egit partes Servia nequam Antiphanis in fabula, quae erat inscripta huc ripαToc I II di). Quam fabulam imitatus est Epicrates, euin fabulae ei Su nonnullos, quo8 dieit minister quidam Athenaeus nobis On Servavit, pud quem

Quos versu Ser Vum eondimone Sua non eontentum et edaeem distere apparet. I es Leo, Plautin. Forse iungens is I p. ibi sq.2 ef Legraia d. nos p. 26 I, 263

34쪽

Cum domino servum olloquentem faeit leo stratus in Senona ni fallor admodum ridicula fi . ID VI 223 . Maioris momenti est Alexidis fragmentum, quod Athenaeus Sotionem Alexandrinum secutus affert verbis VIII. 36 D sqq. II 28 sq. II 366, r. 2A 'AXE Eic E 'AGMTo

Eei d ici p6Tric TE ut siri luovet, cynodo I dh αλλα, Nepi Xenc, obstoc, tum v. X anilitas ii, similiter atque Cario luti nihil petendum esse dicit nisi voluptates eorporis Eliam Sermone servi ingenium depletum esse animadvertitio e litus, qui ad verbum issus ei adnotavit: servi inpudentis ingenio aptissimum'. Dominiam eum servo colloquentem et mandatis datis eum admonentem in sene nam produxit Mne Simaelius in fragmento perlongo quod ad nostram rem minus pertinet AI IMI r. d . Antiphanes serviani Seni riten in modum philoSophantem

Servum mutem di delem lieophili inveniri ius in dragmento

35쪽

Caput II.

Mediae comoediae poetarum artem auxerunt ac variaverunt novae comoediae poetae, quorum princeps St Menander.

Sed priusquam de servis Menandreis disseremus, quaerendum uobis erit, quibus fabulis, eaenis, fragmentis ad partes eorum describendas uti liceat. Maximi autem pretii sunt papyri in Aegypto aliquot anni ante inventae, quibus nobis eaenae, eaeque plerumque inter Se cohaerentes, nonnullarum fabularum Menandri illustrium redditae sunt. - Praeterea fragmentis ascriptoribus antiquis onServatis haud raro nobis utendum erit.

Neque omisi Romani, qui fabulas Menandri Latine verterunt, nobi neglegendi Sunt. Terentium quattuor fabulas, Adelphos, Andriam Eunuehum, eautontimorumenon a Menandro vertigSe inter omnes constat, Plauti Bacchides, Cistellariam, Stielium a Menandro expressas esse demonStratum St. Quamquam Plautus fortasse estutus est Menandrum etiam aliis in fabulis, velut in Aulularis; ), tamen eas, quod re admodum dubia St, a quaestione nostra amovebimus. Praeter fabulas Plautinas et Terentianas afferendi sunt loe aliquot reliquorum stomistorum Romanorum veluti Caecilii.

Quae ratio intercedat inter fabulas Romanas et exempla Graeea, omnibus notum est. Vel ex eo, quod aetores Graecis induti erant vegtibus, spectatores vitam et more populi peregrini depingi intellegebant res et instituta Graeca a poetis palliatarum reddita esse postea inveniemus Cum de iure et

36쪽

de augis ingularum fabularum actum esset, Epud poeta Romanos multis in fabulis ius Graecum inesse demonstratum est i), etsi apud Plautum nonnunquam res incerta est et diseerni vix potest, utrum iure Graeco a Romano usus sit xj. Terentius accuratius fabulas Graecas se expressisse dicit Adelphorum prol. V. 6 8qq.:

Synapothnescontes Diphili comoediast: Eam Commorientis Plautus fecit fabulam. In Graeca adulescens est, qui lenoni eripit Metricem in prima fabula eum Plautus locum Reliquit integrum eum hie locum sumpsit sibi

In Adelphos, verbum de verbo expressum extulit.'Neque tamen hae verba, quamquam quae fides Terenti fuerit in exemplis Graecis convertendis ex iis cognosci potest, premere poSSumus. quod poeta nota prologo contra rudVersarios

malivo, Ib) quos aliis docis ipse propter obscuram diligentiani' Andi . prol. 2l vituperat, sese defendit Sed melius

res Grae eas aeddidit, veluti deges Graecas et Romanas mon miscuit sed Graecam legem ipsam speetat Phorm l 2 sq.: Lex est ut orbae, qui sint genere prοxumi, Eis nubant, et illo dueere eadem haec lex iubet' d). et rarius instituta et mores Romanos Graecis addidit diligentius expressis Ηοe ea quoque ex res intellegi potest quod Terentii fabulae minus probabantur Spectatoribus Romanis, qui

munus gladiatorum omoedia, Terentianam anteferebant e f. lecyrae prol. ali 2 sqq.) Nos autem eadem de auga saepe maiorem fructum apere possumus ex fabulis Terentianis quam ex Plautini8. Poetae Romani nonnunquam res Graeca omiSerunt, quod ea j peetatoribus Romanis alienas esse putabant ) Multo

37쪽

tibus coqui factum effle exi8timat ib. . apud novae comoediae poetas magnas fuisse parte reoqui IIermogenis rhetoris inest in verbis Nepi devi B, p. 23, 23 sqq. R.) iretpta Te si in

3 2 h. 23, 26 3 d r. 2 ), sed etiam in scaenis repertis in Samiae v. 68-8o p. dii m bi sq. ' Epitrepontum fr. I-d, (Κ p. d2 sq. - r. I- S p. 3 inveniuntur Apud Terentium eoqui non prodeunt meque apud Plautum partes eorum maiores sunt nisi duabus rivi fabulis, in Pseudolo fiso sod et in Aulularia 32i-362, 3TI-dbs minores sunt aliis rinfabulis, in Casina aliquot verba dicit in v. 26-258, quos e fabula Graeea humptos esse vel ex Sermone apparet Curculione 2DI 2 3) Menaechmis 2Is-22b, 2 3-3bo sermoni interest), Mercatore id I-862). - Sed his ex locis mea quidem gententia foetas Romanos partes fabularum Graecarum diligenter eongervasse probatur Neque enim inpud comicos Graecos eoqui parte tantae unt, quantas eas es8 Legrandius putat, si magnum numerum fabularum novae comoediae respicimus, ex quibus Athenaeus res ad convivia pertinentes magna

diligentix exscripsit. Terenti autem sex fabulae diem tulerunt, quattuor a Menandro duae ab Apollodor expressae ex his duabus nihil odigi potest, quod Apollodorus in partibus et moribus inliquant, differt a plerisque poetis comicis es. infra Cap. VI) Neque in reliquis partes eoqui oppre88aS SSestoncludi potest, quod hae de re neque in prologis, in quibus poeta te ratione sua dabulas convertendi saepius loquitur,

neque apud Donatum, reuius commentarium ad Adelphos, Andriam Eunuchum habemus et qui locos ab exemplis Graecis paulo diversos adnotavit, quicquam dictum est Apud Plautum partes coqui maiores sunt quam ex verbis Legrandi cognosei potest. Iraeterea Plauto ne causa quidem erat eur perSonam illam seurrilem opprimeret. Itaque coqui persona apud poetaS

38쪽

- I Graecos et in fabulis Romanis stomparata poeta Romanos, quod ad quaestionem noStram maximi momenti est, etiam in partibus Secundis Satis neeurate exempla Glaeea expreSSiSSe apparet. Partes Secundaria abomicis Romanis excultas, fortaSSeetiam inventas' Sse demonstrare studuit C. eiSSmanu, qui servi currentis figuram omi eorum Romanorum SSe propriam' contendit' . Qua de re, eum et ad nostram quaeStionem ipsam

et ad partes inaei in Sticho Plautina pertineat, iudieandum nobis est. Partes ipsas deseripserunt Neissmannius' et Sehil.dius p). Sed contra interpretationem eis, manni multa argumenta proferenda sunt. Epidi et Plautinae in scaenam 2 sqq.

Per medietuas, per tonstrinas, in gymnasio atque in foro, Per myropolia et laniena ei reumque argentarias.'res Graeeae Speetantur. Nam rem animadvertit Legi audius ),Weissmannius in interpretatione huius scaenae si nullo verbo tetigit, et eum tales res a Plauto ipso additae non sint ad exemplum Graecum et versus et Servi Currentis partes redire verisimile est. Praetere ex ea re, quod Servus Currens inter pergona novae Comoediae Sitata et primo lo Eo nominatur a

Ne semper servos elirrens, iratUS SeneX,

Edax parasitus, Syeophanta autem inpudenS, Avarus leno adsidue agendi sint mihi

Clamore summo elim labore maxumo' .'

et Eunuchi in prol. v. b Sqq.: Quod si personis isdem lini uti non ieet:

Qui magis licet eurrentem vel VO SCribere, Bonas matrona faeere meretriste malaS, Parasitum edaeem glorioSum militem Puertim supponi, falli per SerVom Senem Amare, di8se, iuspicari '

39쪽

duetum sve a Lusei Lanuvino, aemulo Terentii, quod eautontimorumeni intellegimus ex versibus prologi 3 Sqq. ue ille pro se dictum existum et Qui nuper feeit servo currenti in via De eesse populum quor insano serviat TQuae verba Fabia interpretatus est et alii eum ecuti unti . Poeta Vetus Servum currentem produxerat et cives ei de via decedentes fecerat, quod spectatoribu Romanis displicebat. LuSeius autem, criticus ille severus, Terentio vitio dabat, quod multas contaminaverit Graecas, dum faeta paucas Latinas'(ib. li sq.), et a Terentio obseura diligentia eius commemoratur Andi . prol. I), quibus ex rebus eum ipsum exempla Graeca satis fideliter expressisse colligi potest. Quod minimefeeiSSet, si scaenam spectatoribus Romanis tam insolentem exemplari Graeco addidisset. - Denique fragmentum comici Graeci repertum est, quod frugiulum est X eaena, qua SerVUS eurrens introducitur Seliroeder. p. I Sq. :(XTpopi oc vo sui cerati sun iboc pexei 'O Ulamet eo d i α*ui ri g, DTUx' Uv8stuario ei.(Necivicic Hp6R eic, et iror e IT TO ETEvin laevou (Σrpop. si ola' Rpipaec biori lac inousaevia bolesto Ici pinc UT' 'σTicii Udo laovn,

Sehild, l. S. S. P. O.

40쪽

lescente uno tenore proferri ita, ut servus exclamet 'Arro, ovxcii eoi, o riveu auroq. Qua in interpretatione minime intellegimus, cur aduleSeen eum alloquatur ricii UcIT Uxes,

Erpopi e. Aliter autem Schroederusi et Sehildius' et recte,

ni fallor, fragmentum interpretantur et Strobilum Servum eurrentem Sse eontendunt. - Itaque hae in eaena Servum eurrentem esse minime negandum est et hane personam iam in

comoedia Graeca usitatam fuisse efficitur. Sed praeter res et instituta Graecorum res Romanae in fabulis salitatis ita sunt crebrae, ut exempla ubique inveniri possint h) Itaque mobis semper quaerendum AESto quantum Plautus et Terentius in rebus et moribus singulis depingendis Graeca exempla est uti sint. Saepe, ut hoc exemplo ad quaestionem nostram idoneo utar, poetae Romani servorum de Suppliciis et eastigationibus loquuntur. Supplicium apud Romanos frequens aera crux, quam Plautus commemorat Mil. I 83 sq.: - nisi quidem illa nos volt qui servi sumus

Propter amorem suom omnis erucibus eontubernalis dari'.

3b sq.: Credo ego isto exemplo tibi esse pereundum extra Dispessis manibus patibulum quom habebis.' portam, 3 2: Noli minitari scio crustem futuram mihi epulerum .' Most bis sqq. earnufic t umbribrum, quod eredo fore Ita te forabunt patibulatum per viasi Stimulis, si huc reveniat SeneX. 'Aput Terentium suoque eruei Supplietum commemoratur Andr. 62i (Pa. quid meritu's Da. erueem.'Phorm 5 3 Sq.: Non triumpho, ex nuptiis tuis si nil nanciseor mali,

Ni etiam nune me huius ausa quaerere in malo iubeas erucem P Tamen tales res apud Terentium rarius inveniuntur neque saepe

poeta dis rutitur ad risum spectatoribus movendum. Quo ex exemplo et Plautum et Terentium Romanos more Graecis addidisse opparet neque enim Athenis servum misi dudieio 1 p. 13. 2 p. 61.