De Taciti Germaniae codicibus capita duo

41쪽

XXXVIII sequuntur E(Tj ii se sequuntur ABquntur 'li 2 secuntur CSequutu i n. Secuti sequentem DXLIII idolistonas i iii Helistos, Alisios nas

helisios Ni 2Ilhelysios Elisios Helysios D

abluuntur AB adluuntur De allii-untur C

periertur, perfertur CDQuo e numero lectionum Ariantium iusto iure Hers-feldensi attribuere possumus Oas, inter UAS On Olum

libri familiae', sed etiam codices AE X et CD V alii alias elegerunt: M. II Id. III s. VII. XIII g. g. XXX l . XLV s. 22, fortasse etiam VIII XU . I S. XXXIV 2. De XLIII id accuratiora invenies in Rettgensteinii Commentatione supra laudata Philolog. LVII ld).

42쪽

Caput II.

De correctoris per in Tacite codice ei densi

Codicis eidensis XVIII Q. 2l Perigoniani Taciti

Dialogum et Germaniam, Suetonii de grammaticis et rhetoribus fragmentum Continentis Condicio fataque cum ab omni parte exposita sint a Georgi WisSoma in praefatione, quae praemissa est huic libro phototypice edito(Lugduni Batavorum iso Ti, haec nunc repetere nolo, sed de

correcturarum in hoc Codice occurrentium origine nonnulla habeo quae proferam. Codicem eidensem Complures manus emendatrices PASSum ESSE Eum qui cum diligentia perlustraverit, fugere non potest. Ac permultae quidem animadvertuntur Correcturae, quae quin ab eadem manu, quae totum Codicem deScripsit, Confectae Sint propter atramenti colorem et litterarum formas dubium non est Librariu enim munere Suo ita iunctus est, ut, quae peccaverat, vel Statim inter

scribendum vel opere finito in perlegendo libro Corrigeret nonnullosque etiam locos suis coniecturis temptaret. Cum Scripturae menda postea sublata in Suetonio multo crebriora sint quam in Dialogo et Germania, eum, qui Odicem exaravit, ad extremum neglegentius ScripSiSSe apparet. Cum de hoc librarii studio Georgius Wissowa l. C. CopiosiSSimedisseruerit, transeamus iam ad Ceteras manuS, quarum in codice Leidens vestigia inveniuntur. Commemoratione vix digni sunt ii, qui librum legentes nonnullis locis medelam inferre studuerunt. Hos ea de

CauSa non Silentio praeteream, ne Confundantur eorum Correcturae Cum iis, quae a correctore i coniectae Sunt

43쪽

et poStea accuratius Considerabuntur. i Lector quidam correxit Dial. XXVIII l sum ex i/i Germ. XXVIII IGh ruli ex ner/ι , t hi/bi ex phii. Idem Suet. p. loo, advocabulum a posteriore correctore 2 radendo deletum non fuit orsibus, quod Georgius Wisso wa Coniecit, Sed frunis litterarum enim v prioris, , d tenuia vestigia apparent, in margine notavit discis nis igis litterae abibliopega resectae sunt). Haud scio an eadent AnuS ad Germ. XXXIV lo moerimn margini apposuerit lectionem moeni ficum, cuius maior pars incetim eodem modo abibliope a abscisa est. Ei Cum utroque loco, et Suet. p. loue 3 et Germ. XXXIV lo, notas marginales textu inseruerit, sed ita, ut Per errorem Suet. p. loo, 3 pro discistinis lectionem mendosam discoralis Scriberet, posterior est eo, Cui haenotae debentur. Unde luxerint hae eorrecturae, pro Cert affirmari

non potest ruli Germ. XXVIII 6 exhibent se codices: Laurent. l. 3,2o, Angelio S. IV 2, Urbinral inter se affinitate coniuncti vide uen schium in Herm. XXXII p. 6 Sq. , Venetu Marc. app. miSC. Cl. XIV l, Paris. II 8s, Harteianus 8s G deinde per analogiam lectio nubii Germ. XXVIII 2I in ubi mutata esse videtur. Neque tibii neque ligna Dial. XXVIIII in ullo libro leguntur; qua

de causa dubium non est, quin hae Correcturae in ConiecturArum numerum referendae Sint moeni cunet Germ.

XXXIV lo contra in omnibus codicibus familiae Y occurrit. Quod denique attinet ad discis nis Suet. p. loo, d), nullus

extat Code Suetonium continens praeter eiden Sem, qui ab hac lectione abhorreat. Difficile igitur est de huius viri fonte iudicare Sed cum certe duae CorreCturAE(htibi et fumi ita solum explicari poSSint, ut Pro ConieC

i In locis enotandis eam secutus sum rationem, ut vulgaria Scripturae compendia hic et ubique solverem numeri referunt

editiones Dialogi Michaelisianam, Germaniae uellentiomanam, Suetonii Reifferscheidianam.

44쪽

turis habeantur, omnes ex illius lectoris ingeniolo prodiisse verisimile est Diversa est ea manu S, quae fol. 6 notam marginalem de Alexandro Sollan Lituano scripsit. Posteriori i)autem tempori attribuendus est is, qui ad Germ. XLV suctisti lectionem Suionici et ad Germ. XLVI II oragrans Coniecturam Uerct in margine adnotavit. Alia denique manus ad Dial. XX o inmormibus in margine scripsit variam lectionem fornicibus, quod vocabulum legitur in codicibus Parisino III 8 Vindobonensi s Harteiano 263s, libro impresso G i. e. editione Spirensi), qui exhibent

in fornicibus f tilisque A i haec correctura non Coniecta esse videtur, quia litterarum formae ab eo plane alienae sunt. Horum vero virorum studia futtilia Sunt prae opera Satis Strenua eius, qui a Georgio issowa nomine glossatoris BJ appellatus, totum Dialogum Suetonianique fragmenti priorem partem permultis instruxit notis marginalibuS, in quo numero sunt cum argumenti indiculi tuna voce locutionesque singulares et memorabiliores et loci aliorum scriptorum comparandi causa adscripti. UsusES scriptura satis eleganti et subtili ita, ut litterarum formis acutis non solum a librario, Sed etiam a correctore B haud difficile discernatur. In Germania et in poSteriore parte Suetonii inde a solio Go nullum iam vestigium huius manus animadvertitur. De hoc quoque Viro CCuratiora invenies in docta illa et copiosa Commentatione, quam a Georgi Wissowa codici eidens phototypice edito adiectam esse Supra Commemoravi. Pervenimus iam ad ipsum correctori Et examen. Huius viri Certe docti scriptura non tam elegan ESi quam glossatoris et ipsius librarii, a quibus differt inprimis nonnullis litterarum formis et calanii ductu multo CraSSiore.

45쪽

Praeterea memorabile est, eum usum esse atramento Valde

diluto, ut notae litteraeque singulares ab eo scriptae iam pallidiore colore agnoscantur. Nonnullis autem locis diver-Sae manuS, quarum Vestigia in codice animadvertuntur, aegre dinoscuntur. Cum codicem eidensem phototypice editum iterum atque iterum inspexissent, mihi contigit, ut non pauco virorum doctorum errore detegerem, qui continentur apparatu qui dicitur critico earum editionum, qua in usum Vocavi. Modo librario correctura tribuitur,

ceditur emendatio, quae eidem abroganda St, modo denique duplicium lectionum altera correctoris manu addicitur, cum utraque librario debeatur. Quotiescunque igitur a virorum doctorum sententia et lectionibus abhorrui, hoc

ad codicis simulacrum et Georgi Wissowa editoris idem

factum ESSE SCiAS.

Quomodo Et textum omnium trium libellorum, et Dialogi et Germaniae et Suetoniani iragmenti emendaverit, POStea Considerabimus. Primum nonnulla verba faciamus de eo Studio quod glossatoris est. Cum i alteram tantum codicis partem Dialogum et Suetonium dico, adnotaverit, B totius textus enarrationi operam dedit. Indiculi et notae marginales quamquam iis, quas glossatori 'attribuimus, similes sunt, tamen haud difficile internoscuntur. Indiculi a B enotati non nisi in Germania requentioreS Occurrunt, quia in ceteris libellis glossator Ex huic studio Summam operam dedit. Permultos porro voce locutioneSque, quaS mentione digna esse existimavit, Similiter atque i exhibuit hae quoque in Germania aliquanto crebrius animadvertuntur, qua enumerare longum SL Praeterea plurima nomina propria in textu occurrentia in margine repetivit in Germania, in qua glossatoris i vestigia omnino nulla apparere iam adnotatuna eri, hae notae SaepiSSime inveniuntur.

46쪽

T Cum glossator Et textus corruptelae medelam inferre non ausus sit, Et huic operae inde a primo usque ad ultimum folium ita indulsit, ut quidquid corruptum eSSeputaret aut expungendo aut perlinendo aut eradendo deleret et nova lectione eiu loco posita expleret. Nonnullis locis notae a B in margine adscriptae a Correctore 2 emendatae sunt, unde hunc illo posterioremESSe apparet vide hos locos sol. mutavit abulo in fabulae fol. onobacra in noboraret, i. ' εἰ - inret ii, i. g8 Sescennius in Fescennius item in textu) i. I Bidelevit Agist, in textu autem solum sed non Sed El. Hae notae excepto eidens in nullo alio libro occurrunt; qua

de causa correctorem Ei haec e Sua ipsiu Coniectura emendasS ConSentaneum St.

Eodem modo corrector etiam notas a librario e Pontani apograph, transferiptam coniecturi temptavit. In

superiore margine soli 3 Asculano radendo correxit in Asculano magnam illam notam in folii m margine posi-

tam ita emendavit, ut v. 6 Sculonus corrigeret in Sculanus, v. o. 2b Acthgnsi sunt erctfiet in obeardo est em- fio; v. 2d set i=gνεnsisHV librarius ipse mutaverat in An-τenisses, unde E effecit intignisses Ad quas correcturas poStea redeundum erit. Qui codicem eidensem exaravit in Orthographia a codice A discrepante Pontanum Secutu ESSE Videtur. Semper fere scripsit mrS,S, MSrct, Coeraru Jet, Ocni si, inchoctre Rhesia Corsi praeterea in vocabulis velut ossis, hossilium, horramino, Obliothecos litteram h saepissime omiSit, ut eorum loco exararet Sita, Ssilium Oromino, b ofεcos. Viginti duobus locis corrector OSter Spirationem Superscribendo A restituit:

47쪽

Sue p. I 2I, 8. In ceteris qui supersunt codicibus hae voces exhibentur

Ad orthographiam spectant etiam nonnullae aliae CorreCturAE, qua commemorasse satis habeo: Germ. III lo Bi mutavit Obruem in Obssem, III lG ιbrui in ut Ssi, XXXVII 8 cons in conss Germ. XXIQVE Scripserat S(m itis, mi apicem adiecit reus aliter res se habet Dial. XXXII l6, ubi istis correxit in Mas m icti Ci infra). Diat. VI 2 P vocabuli uti ora priorem litteram et ita restituit, ut ex prava ut videtur magnam efficeret, Dial. XXXIV 3 ε rcfus P mutavit in remersus Germ. XXVIII s idem vocabuli sienos ti correxit litteram

minus Clctram. Atque etiam nonnullae notae marginales a B t Coniectae inveniuntur, quae a textu vocabulis, ad quae pertinent, paulum atque plerumque in orthographicis discrepant. Videas quaeso hos locos incohatur B in margine posuit ad Germ. XI S inchoofur, Hermonsiri ad XL 3 Ermundurorum, De Sucino ad XLV 8 succDri. Quod per neglegentiam iactum ESSE APPAret. Item devioris momenti esse censeo, quod B Dial.

XXIII 28 duplicis dectionis bonitar alteram lanifias in margine POSuit, quae excepto codice D in omnibus libris Occurrit. Eadem ratione usus est Germ. XLVI l, ubi ad

cura

textus lectionem Bucinorum in margine notavit gr/cini Germ. XXXIV librarius ipse lectionem risiis in textu mutaveras in vulgatam risis nihilominus B exscripsit indiculum risio , de quo suo loco iterum disputabitur Pervenimus denique ad Germ. XLVI S. 26, ubi a correctore

48쪽

verba securi rsus cos. Aem dioicilem assecuti in rasura Cripta Sunt omissa Copula Sunt post Isecus Quanam de causa hie loCus corrigendus vel explendus visus Sit, Cognosci non potest raSura enim tali est, ut ne

tenuia quidem veStigia appareant, e quibus quid ante scriptum fuerit, colligi possit Codex Leandem praebet

lectionem vocabulo sunt non omisso ceteri autem codices

exhibent di cillimam pro di ci m. Mihi viciem videtur

librarius per errorem propter verborum similitudinem securict Hrsus homings securi ct gratis Hos alterum membrum Securi ersus deos omisisse litterae enim, quibus Erlacunam radendo effectam explevit, nullo iere spatio intermisso constipatae Sunt, ita ut propter spatii angustias etiamCOpula Sunt praetermittenda fuerit. Praeterea non desunt loci, quibus eandem emendationem intulerunt duae diversae manuS, quArum alterct ipsi librario, altera correctori P attribuenda est. Huius generi correcturae ita confectae Sunt, ut librarius plerumque puncta infra litteras delendas poneret, B autem obliqualineola perlita correcturam iteraret, vel ita utra lineolam duceret, B punctis suppositis deleret His locis tales emendationes duplices i et a librario et a correctore factae animad vertuntur:

Dial. VIII proprium proprium B UEL, XXXI S non erit erit XXXII lo aut ut XXXV i et si del. XLI orationibus is

t Alite res se habet versum illius notae a librario Pontani libro transscriptae fol. dZ j, quo loco B exaraverat

Λs canus, puncto infra inposito efficiens sta om/s E autem litteram E suprascriptam eradendo delevit, sed per errorem punctum illud integrum reliquit.

49쪽

primitus B Ba

XLIII a nominat El. 22 trucis truci Suet. p. lo2, id Catullo Catulo (p. lo2,l mellissus P corr. in melissus, p. 122,22 rescogniti recogniti

p. I 2 , id Epidici Epidii

Convertamus nos iam ad ceteras emendatione a correctore Codici nostro adsperSaS, quarum numeruS PCr-

magnus est Crebrae sunt in Dialogo et Germania, rarae in Suetoniano fragmento quomodo hoc factum Sit, ex ea quae sequitur disputatione elucebit. Qui has correcturas perlustaverit, diversa earum genera esse facile perspiciet: primum, quod Consentit cum omnibus codicibus ceteris, id est, in quo lectiones eidensis vel Pontani propriae correctae sunt ad iidem reliquorum codicum, quos Georgium WiSSoma secutus ignoras notavi ad alterum deinde genus Spectant non pauci loci, quibus B lectiones codicibus et B id est familiae X communes correxit is, quae in

eodicibus sectae V occurrunt. Maioris autem momenti ad Correctoris indolem recte cognoscendam est tertium genus scilicet dimidia fere pars omnium emendationum Correctori P - tu Centum enumerabo, ita Comparata

est, ut a lectionibus X et V in Germania Z XV familiis

simulque codici Hersieldensi propriis recedant earumque loco textui inierant novas lectioneS, qua nonnumquam mendOSAS, Saeptu vere egregia ESSE ditore ConSentiunt. Hoc capite imprimis id mihi Spectandum est, ut per-SCruter, unde Et correoturas suas sumpserit Ouod cum fieri non posset nisi excussis omnibus qui supersunt codicibus, ut plurimorum librorum manu scriptorum Collatione accuratis-Sime iactas adhibere possem factum est insigni Ricardiwuen soli liberalitate, cuius apparatu critico metati potuisse supra indicavi in indice sequerit eos codices, quorum mihi praesto erant Collationes uen Schianae ASteriSCo notavi.