De vitalibus periodis aegrotantium et sanorum, seu Elementa dynamicae animalis

101쪽

exempla narrantur. Petinent tamen ista ad maxime cis pidos litterariim Viros, UOS Certe vero-

simile est corporum suorum robora, Uod ait Celsus, inquieta cogitatione, nocturnaque vigilia minuisse et ut praeteream, quae de Hippocrati senio, qui ad centum et quinque anno superfuisse Creditur, auctorum testimonia circumferuntur. Vix Caeterum credibilia sunt, quae de inaudita Italorum inter Appeninum, Padumque, simul no aevo Viventium longaevitate narrat Plini V V apparet tamen pleraque ex rari si mi apUd Romano S, Pro tractioris vitae exemplis, fere foeminarum fuiste, qUarUm majorem Universim, quam in viris Iongaevitatem supra memoraUimUS.

In censu, quem intra quadraennium imperatores Caesares Vespasiani Pater Filiusque censores egerunt, in regione Italiae octava censenum annorum censi sunt tam , cententi dentiambomitae XIV. cente rem mentim nimia homines duo, censentim tricenum homines 'at nor, censenum tricelium quintim, titi in istium totidem, centenum dictaei venum omines tres, His Nat.

Lib. VII. At multos quidem, quod saepe etiam sit inter nos, captandae existimationis caUssa vitae annos multiplicaviis facile est, aliosquet etiam propter propriam annorum ignorantiam. Certe in 'ens adeo senUm uno eodemque tempore in eadem Iegione collegium, vix consimile alibi exemplum habet. Quae longioris vitae exempla apud Romanos in viris Plianio citantur, fere sunt illa Val. Corvini, et Metelli Pontificis, qui centum annos impleverunt: plura sunt illa, quae heminarum laudat, veluti Terentiae Cicemnis, quae vixit annos CIII, Lucet se mimae, quae cum C haberet annos in scaena pronunciavit, item et Galeriae Copiolae Emboliariae, quae reducta in carnain est ludis pro salutem Aug. votivis, an uos CIV agen3,

102쪽

8. Qua profecto consensus ratione AntiqUos inter Nuperosque extante, non minor illa est, quae simul, cujuscunque sint genti S, homines colligat. Quare et eadem ubique animalis caloris

lex obtinet ' compares ubicunque menstrUAB Utationes fiunt, idemque fere periodorum in vita

incesius constant. s. Quod equidem meridionalium et septentrionalium populorum diversissima fere a primordiis textura siet, ut vix, Vae Unitas stant gentis, alterius essent, censuerUnt multi, is V praeprimis, qui de Legum Fundamentis, industrie inter Caeteros scripsit. Putant nempe rigentes bruma Popillos quod contractiores sinc fibra pariter atque ferrum frigoris vi contrahitur, valido ea

propter recte corde V quodque callosa gelu Cute sere extus lapidescant, nullo propterea VoltaptatUm laenociniorem mollitos, ingentibias est animis, tant tamque ingenuis moribus, et fide aeteras Centes praecellere, quantum se caetero Corpore Praecellere norunt. Meque enim iis dolosos es e necessieest, 'it quod vi nequeunt, orte capiant: Uod Meridionalium est Hos namque regionis aestulasiatos, excordes, caducos praeclarum nihil ab ea, in qua locantur, Naturae vitiositate erigit solus

' Lapones quidem intensiore, quam caeteri homines caloris gradu ditas deruntur, quod fere crebrae apud ipsos oleorum potationi et propriae perspirabilis humoris qualitati tribuendum est. At certe homines cujuscunque sint loci, et aetatis seu exiles aut obesi parvi aut proceri, vix uno aut altero ad

immum caloris gradu inter se differunt. amor

103쪽

amor immites concitat animos; Zelotypi, insidiosi, perpetito exterriti metiari tantiamqU Crina inibus sordidi, quantum opposita coeli parte homines, Praeclara virtutum omnitam imagine collucent. IO. Stamus tamen pariter tibique homineS, paritia ubique nascimur, vivimus, et morim Ur, tantaque nos simul in animis affectuum similitudo compellit, ut iisdem omnes virtutUm, vitiorUmqtae rudimentis compaciti homineS, perpetuo Uin hominibus collineent. Neque, quae in barbara gente excursiones citantur, remotissimam

hanc, quam sibi multi sumunt, poplatorum diversitatem, tuto satis argumenti genere dermonstrant. Plus etenim eorum terras, Uam animos adivi-mUS, et Uae virilitiam Vitiorumqtae menstara nos tra est, eam ad reliqua pariter nationes X tendere, non dii, non homines Us nobis tribuerunt. Ferrum quidem, quod ferriam sit, non iomo, plurimum juxta regionis arietatem CompatitUr, et mutatur sed miriam quantum a ferro homo distet, ut plantas et bruta etiam cum hominibus conferentes difficile sit errore carere. Hoc etenim ad miraculum homini Natura tribuit, Ut cum voluntate et animo is mutabilissimus futurus estet, caeterortam tamen Omnitam, qUibia vita vivitur, minimum fieret corpore mutabilis, Ut vegetabilium quidem et animi alium magnitudines et formas a regionis, Ilam occUpant loco, sumpsisse Natura videatur, eaqtae non item, Uae ad externam internamque hominis fabricam pertinerent. Quantum etenim

104쪽

etenim propriae quaedam genti Um corpori S On- formationes data terrarUm loca respiciant, Iitas imodi praeter notissimas in cimthiopi biIs, C. V Perrimae extant HUnter de Craniis diversarum gentium observationes minima tamen ista fere sunt, si quando cum animaliUm, CanUm, eqUOI Um, pecudum, c. differentiis, qua finitimae regiones etiam efferiant, ComparentUr II. Sive etenim propria quaedam humanae vitae virtus, unati consentaneas Corporis Utationes excludat, sive quod vero esse similius judico, quod statae perpetUO Ottatam ProportiOnes, defectum Unius alterius additam ento supplente, maneant, stat idem perpetuo Ubicumque homo, et quod dixi, consimili ubique caloris gradia contemperatUS, in eandem perpetia inter

tam Cadere, facile monstrat. Quare, si qUid propter frigoris vim compactiora Septentrionalium soli da, plusquam in Meridionalibus pollere credunt in videndiam est, annon opposita ratione densiora similiter, minusque propterea ad circUendum comparata eortam sint fluida, ut inde, quae istorum l)Utatur expeditior circUitus via, vix qUidquam in vero fundetur. Consimili ratione, quod laxius in Nieridionalibus cohaereant solida fibrarum elementa, aetiiosum quid et Vegettim magis eorum vasa permeat, et mobiliores niversam humores habent conferente in id eorum nutrimenti natura nempe quod torrentes sole plagae aromaticasimili te et spirituosas plantas erant: cujusmodi

principiis

105쪽

Principii eorum Corpora permeantibUS animum perinde et vires, pariter atqtae eorum cordi ni tamentum addi verosimile est. Qiiod contraria

ratione in Borealibus sit, qui pinguiores cibos, pisciumque olea affatim ingurgitant.12. Propter quae puto flagitiosa similiter utrobique morborum genera eadem inc Urrore, opposita licet ratione. Sic variolae plurimos utrobique aethodant, in arcticis quidem terris, quod Propter nimiam fluidorum crassitiem fere ei iam per neqUeant, et erumpente etiam pessimi sint et confluo

entes, adjuvante calidissimo ejus gentis in subter raneis cellis regimine quod singulariter La-ponum esse fertur in ardentibus autem sole locis, ob eruptionis Vehementiam Scimta etiam utrimque similiter vinosa quaeque 'et fortiter inebriantia, maxime in deliciis esse, vig- qtie in eorum usti, pariter atque ab acci fu-nIO, COSModUm servare, quod Groentandi similiteret ' Magnum pro Et sub ardente sole ab incitata copiosiore perspiratione beneficium, ut non aliter immanes morbos et subitam aliquando mortem ii effugiant, qui torrentes aestu campos colunt, et qui venationibus sub sole intemperanter indulgent et ad quod spirituosiores liquores prosunt. Itiod observationis genus inter caeteros iteravit Francklinus in camporum apud Americanos, et servitia praesertim, cultu. Huc

peretinent similiter, quae de pii usu apud Egyptios, Persas, et Arabes nudo non die intermisso, Prosper Alpinus et Christ Acos a testantur. Propterea opii defectum, si quando habent, vino supplent, quod ideo Mahomae lege iis vetitum fuisse credibile est, ut iis perdite natura sua in id genus liquores raptis, frequentissima propterea eorum ebrietatis caussa

106쪽

et thiopes faciunt, utque arbitror, apropter Utrique, quod copiosiore exinde impetrata perspiratione nimium, tu torrentUr ferVorem Compescant. Neque enim interjore aestu calidissima-rUm regionum incolae soli vexantur, sed et hi Fltarim Iam, quos adurit penetrabile frigus : Usa ratio est, cur facile concitatis animis isti saepi sim ebriorum sint similes, mutabiles, iracUndi,

audaces, nempe quod durata frigore OrUm Ute,

difficilis sit, interni caloris, cum humido perspirabili vaporatiori exindeque in spirituosa et aromatica, ad eam incitandana proprio NatUrae consilio ferUntUr. Is Cujusmodi populorum utrinque rationibus, quasi ex adverso in unum comtarantibUS, Consimilis motuum proportio, in idemqUe vita resultat quod utrobique captae de diurnis corpori evacuationibus, observationes fere etiam similiter arguunt. Tametsi etenim, quae de insen-

causi i indicta lege summoveretur. Eadem fere, et intensi sina ejus generis sunt Borealium desideria Quantum vero isti oleis intus utuntur, tantum perustae sole gente ea extus adhibent, hisciue sibi corpus perfundunt, et undique impinguant, ut a longe etiam Hottentoti graveolentia nares feriat quod apropter vero similiter fit, ut quam summam sortassis habent clitis raritatem minuant, fibrarumque propterea robur adaugeant ob quam similiter cauillam perunita Athletae in scenam prodibant. Fertur etiam Macasserps vix iratos infantes quotidie oleo aqua commixto oblinire. Quamquam credibile etiani est, ejusmodi consuetudinem capropter apud eas gentes invaluisse, ut venenatis, quibus abundant, insectorum morsibus compaetiore ejusmodi cutis glutine va,

lidius obsisterent

sibili

107쪽

sibili Italortim perspiratione montait Sanctoritas non pari successu in Gallia, Hollandia, aut Anglia, Hi hernia, et Carolina obtineant, quod Dodardi, et Morin Gorteri, Ne illi, et Homii, Rob insonii, et Liningi ea in re suscepta tentamina su tangunt: est namque, ubi sensibiles evacuationes insensibilem cutis evaporationem sta perent, veluti in Anglia, estque ubi res Opposita ratione constent, veluti in Italia consimilis tamen utrobique intra diem jactura sit, eademque motuum in vita

Perennitas manet.1 . Ab ista tamen, diversimode Contemperata, in remotis regione gentibus, titas modi motuum intus et extus in Vita serie, inde proprii quidam locales Morbi nascuntur, in Uibus non medicamentorum genUS idem, Ubiqile compare est successu tentandum. Quare sapienter in Medicina dictum illud Baglivii laudatur, se Romanscribentem neque pro omnibus pariter gentibus scribere, neque eandem omnibus medendi rationem imperarer tametsi eum, allia scribentem, se juveniliter nimis gessisse, sunt qui judicent; sed injuria multo enim ille aestimabilior fuit, qui neminem inconsulto loco, in quo medicinam faceret, ex sua medendi ratione proficere vellet, quam reliqui, qui singulis morbis sua fere remedia subjungentes, medicinam ni-

II noetsporoitu endant sesentiruncore tros is eune hommelo que i notis Anne es defatis de Methodes, qui semetientistrentiles, o nuisbles sublimat de Rome Zimmerna. De Pre . contre it Erudition.

verso

108쪽

verso Orbi, Ut putant, promtiaram evulgant QVtare nec lautior optatorum UsUS,NU Sydhenamio complaciait, neque largiore Emeticorum dos es, Uibus Boerhaavius utebatur, nec caetera deniqUeqVae nonnUllarum Nationum sunt propria, Utiliter UbiqUe renovantur, multosque sui plane consiliis nituisse vidimus, quod advenam Medicinam, indigens stubstituissent. Quamquam sunt et medicamenta alia, Vortam Compar tibiqUe locorum effectus est, notissimo Peruviani corticis Xemplo videndumque est insuper fortasse, ne inflamma biqiae extremorum affinitate, quam alibi de Mulieriim mensibUS, Nattarae congrUentiam memoravim iis, multa militer ejus generis ad medendi rationem pertineant. Certe, quod hujus fere loci est, opposita etiam hominiam aetates infantia videlicet et senectus plurimo morborUm inter se analogismo jungiantUr, multaqtae consimilia in medendi ratione postulant quod alibi a nobis dicendum est. Is Post quae vix certe ii audiendi sunt, qui quod praestantissimum in Septemtrionalibus Na-tUram esse Utent, eam propterea in Meridialibus mundi plagis elanguescere existimant. Ergo quod Elephas et Rhinoceros, immensa illa animatae materie prodigia, item, et vasti I iis circummita ramis, ingentissimae molis dansonia Arbos fere calidissimarum regionUm sint, mirari profecto subest, cur quae in brutorum et vegetabilitam ortu ditissima, et fere luxuriosa rerum Paren S, ea

imprimis

109쪽

im primis locaminaverit, Omnem in Parvo operam in procreando homine contraxerit, nempe Uod noverca, Catones alibi, ibi servum hominum pectas in lucem eminis erit. At vero, Una antet omnia mundi loca, quae calidiora stant, adque Orientem vergunt, vitam sumpsiste videantur, his que maxime regionibus invidiosissima virtute homines vixerint, ea etiam post longam et splendidissimam diem, qualem vix ultra Uliam Septemtrionales videre posse credibile est, tandem Occastis operuit. Flagitiosi etenim Homines quibus profecto non debile cor pulsavit, sed contra pulsavit fortasse nimium, reliquorum ibidem degentium, et jure civitati ConsociatorUm, animam dirissimo legum imperio evellerunt hique in lapidea simulacra conversi jus hominum Omne amiserunt. Nec profecto, Uam in calidarum regionum incolis Naturae vitiositatem, et Zelotypiam plurimi damnant, eae adeo calidioria sunt climatis, ut non etiam apta archicas gentes consimili fere obtineant exemplo. Nempe quod omnes homines similiter ad omnia nati, plantarum instar, cultori pareant suo, Ut proptereabarb rorum more institutum aliquem, sub tem-Perato Uantiam vi coelo, Venatuque et bello vitam traducere solitum, Una barbaror am Uemvis sequaturum vix dubium sto et contra, si Sep-

Confer quae de incredibili aponum Zelotypia nuperseextant historiae, ut merae sint fabulae, quae de spontanea foeminarum suarum oblatione advenas erga olim prodita sunt.

. Interess Tom. II. temtrionalem

110쪽

temtrionalem artibus erUdi veris, cultarUmque gentium exempla eum pone sequi jusseris, jamque amoenos is in ita et mores, et Uim Ultissimo Vovis homine anil lenitate certabit. QuantUmetenim caetera, has in natando stant, necessitas Cogat, sola tamen voltantas, tametsi saepe nimium aliena, homines, quidquid sunt, efformat.16. Quam bene LycUrgus, qui eodem partu genitos canes, Um diversimode educavisset, eos populo exhibuit, or Umqtae alter escam, alteream indignatus deporem insectabatur Quae fere sunt caussae, cur in imbelles olim impavidi degeneraverint, et infandi jamdiu homines

DUPera nUnc tandem aetate heroes facti sunt quod eorum animis Calcar, necessita quidem primum, et sanctissimus suae gentis et Palfise amor, moxque condignae laudes et praemia addidissent. Cujusmodi a praeclaris ingeniis exagitata ante nos argumenta non est, Ur nostra tanta opera invenustius prodeant: neque de aegrotantitam et sanorum Vitae periodis scribenti mihi necesse puto in fere consimiles earum, de quibus scribimus, periodorum in Gentibus, et Imperiis, si atos et ineluctabiles circuitias animo advertere.