De vitalibus periodis aegrotantium et sanorum, seu Elementa dynamicae animalis

131쪽

niente, minias propterea Xs iiDUlattana elangues Cat, et moribundana vitam efficiat.2 T. Quae sere ratio aeteroriam chroni Cortam morborum est, qui nocte, similiter atque a UtUmno,qUOCUm eam Vetere Comparaverant, gravita se habenta quam ob caussam articulorum dolores, scor butica et venere lues immiserrime per noctem aegrotantes confodiunt ''.

28. Morbi similiter, qui a septico principio

Pendent, et in quibus, Ut rescenti Proxima, Vitalis mixti dissolutio interest, astricae febres,sUPPUratoriae, contagiosae, C. quod iis noctUr-ntam tempus damno sit ad vesperascente die X- acerbanitar. Maxima propterea ejusmodi aegrotantiUm pars, et gravius nocte periclitat Ur, adque superos sub multam avolat noetem. Udores etiam, et diarrhoese colliquativae tabidorum, et piaria lentos Una postremo morbi tempore, saepe per totam noctem recursant Quibus omnibUS,' In hac communissima vespertina morborum exacerba tione rationem olim quaesiverat Trille rus, cur sanati, plerumque vespere, a Christo aegrotantes fuerint. Qua occasione refutat Hammondum, qui propter saniorem vespertinum aerem id factum fuisse judicavit aliosque, qui putaverunt hoc ideo factum fuisse, quod cautum lege esset, ne quis

Judeorum ante sabathi finem se rotantibus medicinam faceret morborum namque periculosorum cura diebus tiam

Sabbaticis suscipi poterat quod praeclare ex Troes. sis d. -υod Sara, cap. i. arguitur. Cons. Tricter. De Vespert. Morb. Curat. Huno Chris Dirae peracta.

s humidi

132쪽

humidi similiter dies, tenebricosi, vixque Sole collustrati, inauspicata, et sunt periculi planissima

tempora. s. Praeterea magna nervosarum, et malignantium febrium pars, propter quas carceribUs compressi anticipatas saepe dant mortis poenaS,sere ad lucis, et dephlogistici aeris, qui luci perpetuo tangitur, privationem pertinent. Uridi Ctiam eorUm Ultus, tristesque corporis habitus proxime cum plantarum leticophlegmatia, eti- clement, Omparabiles, perpetuam noctem, seu lucis inopiam seqUUntUr.3o. Est et quodam pustulae mali mori genUS,Epinietidem dixere, quae oris labium potissimum occupans, sia noete acerbissime salvit eoque

tempore, non raro exemplo, aegrotante interficit. Cachecticos corripit, et Vortam praVaJU- morum conditio est, Utque Corrtapto aer Uttan

tiar. Nolite etiam plerumque Oritur, quod scripsit CelsUS. si Consimilem nocturnae acerbitatis modum Exanthemata habent. Erisipelata, aliaque ejus Censu cutis vitia. Iis propterea di Urnum temptas maximo solet esse beneficio : fortasias quod attenuata propter ita cis Vim perspirabilis mephitis, liberiore uti porta I Uit. Ja Acrior certe universim, et urens sub noctem Calor corporis exteriora tenet; quod nedum ad

133쪽

ad aegrotantium plerosque porrigitur, sed ad Ulto etiam, cum in sanitate versantiar. An non igi-tUr a noste perspirationis effectus nempe Dod Perspirante et madida cute, facile caloris materies tran corpore ducitur, nullusque propterea a C a te manet aucti caloris sensus quod maxime di Urno fit tempore di nocite non it m. JS Verum namque perspirationis modus pli mrimum a superincumbentis Atmosphaerae densitate, aut levitate majori ducendus est , Ut rariore et leviore circumstante aere, sin niliter pita Cormpora perspirent : sic in neumatica campana,

qta rarescit aer, quidquid perspirabile in ea immissum est, plus vaporatiar, Pltisque acriformis fluidi em mittit. Jam vero di Urnum aerem

caeteris parilitas vespertino, et magna etiam Oc-tUrni parte rariorem esse, vero est simillimum, Ut odorantia etiam plerarumqtae Plantariam principia cum die auferantur, consimili utrimque,

Propter graviorem aerem, ratione.

8 . Noeturnam cons Tilliter corporis amissionem diurna minorem, illud inter caetera ostendit, quod sit noctu universim, quam die, inedia tolle rabilior. Quare a prandio etiam Opiosiore, non multis post horis, stomachus rursus in Coenam

comparatia est, contra Vero, a Coena ad Ieri

diem Usque omnis commode PersertUr cibortum abstinentia, pluribus certe a leviore coena clpranditam, Uam a prandio ad coenam horis interpositis. Quamquam istortam pleraqUe sola Con-

suetudine

134쪽

suetudine praefiniuntur. Veruna tamen longissimi omnino somni, quale Lapontam esse feriantiar, nulla Drorsus refectione adhibita, tollera nitar NU- Pera etiam extat Puella historia, quam a ibi no-aminaVimVs, Uae cum in septemdecim dormiret aliquando dies, vix aliquid tanto jejunio extenU-ata erat: neqtae enim Ulla Per id tempta evacuationes patiebatur, Catamenia excipias, Us per somnUm, Urrente mense, Uebant.

as. Nihilo tamen minus, a somno perspirationem incitari, multi cum Sanctorio judicant, caeterisque paribus dormientes ' vigilantibus duplo magis perspirare Ut infante etiam, qui maXi mam diei partem dormiant, adultos perspiratione vincant His, Una contrarias ratione invenis sent Gorterias, ei lius, et Dod artus, et insigni quidem varietate, nempe Uod dormientes vix dimidium, atque vigilantes, perspirarent, tantam observationum disserentiam componere sategit Formethus, in lautiore Italorum coena rationem investigans, cur Itali, Sanctorio judice, copiosis sima per somnum perspiratione distineantur.36. Quod tametsi vero proximiam esse Ueat, puto tamen, quidquid universim de auctiore per

' Similia apud Hippocratem extant in si . V gilavi cal -

.Ljor eruternis partibus formiens mice ver s. Lib. I. I. iv. I rebor Grticulis et carnibus, visus, somnus, misceribus. Ibini. fies. v. Consensit cum Hippocrates Galenus, Cons. Se er S at et cum utrisque Eoerhaavius.

somnia m

135쪽

omnia in perspiratione, multis scribittar, non mi nima observationum Contrarietate premi Certe paullo plenior somnus cutim densat, et corpus implet qualia ob caustam, Ut Uittam dormiiunt, in obesitatem postrem tam vergunt, et sesquipede Propenso aqualiculo, quod festivissime Per sitis dixerat, tumenta ii etiam artub has tardi, et impotentes saepe fiunt. Praeterea sola Solis, et lucis privatione, pinguiora corpora reddUntUr, quo communi si mo artificio animalia, nonnulla saginantur: Contra quam Soli, et luci exposita

tenta an tur aeterum observatUm est etiam, Pro tractiore somno, corpora extenuari quod Celsus 'dixerat,s . Consimilis de somniculosas, quod capitone fiant, observatio extat ut a somno caDut compati, Comprimiqtae cerebriam, VeramqUC CX- inde mortis imaginem somnum esse, non nemo rite

dixerit. Cujusmodi malorum cohibita sub primo

somni tempore perspiratio, et perspirabilis materie cerebrum versus fluxio, multi in Ctisatiar, neque admodUm, Uantum ex is cimo, initaria. Certe subita, et trethalis apoplexia, ad appres a propter ingens frigus, Perspiratione, non raro cons at exemplo propiUs Ue compressium, O ante somniim cerebriam, ei potitas cerebralitam vasorum, et sinUtam tUrgescentiam, monstrat involuntaria palpebrarum per id tempus depressao,

136쪽

ponderisque incommodi sensus, ut eas fere reso-l Uta S, adque motUm impotentes, nec qia idqUam adhibito contra conatu postibile sit ab invicem diducere et elevare inde a somno, crassiori lymphae, et quasi gummi ea in parte concretio, Ultisque etiam lacrimatio involuntaria. QUO TUA

tamen non omnia perpetuo ante somnum iUnt.

Saepe etenim absque ulla praevia somni significatione fere ad voluntatem obdormimus, adpressis antea invicem diligenti nare palpebris, ne laseexteritas circumposita, animum distrahant quod commodissime facimus somni hora consueta, PlUrimumque fortassis, conluetudine somnum V vante, Ut fere certa etiam, in cubili positio, illico posset somnum accersat Alii amen PerpetUO, in omni diei particula ad somnum paratissimi, volentes confesstim dormiunt, neque aliquid Propterea solito dormiendi tempore ad Omniam Proficiunt. Quos ipsos puto ita suum universim

corPUS Componere, Ut modum Uidem nescientes, ea ramen, qtas somnum in animali faciUnt, pro-CUrent, Comprimiturqtae fortassis etiam ortam

Cerebriam, breviore sensim, et cohibita ad voluntatem, FUI onari a Chione. Hac siqUidem contractione reddita, mephiticum animale principium, quod exire debuisset, jamque sensim in interiori-hta turget '', ex eoque oritur indebita humorum

In somno puellae historicae, quem descripsinius, insolita capitis gravitas, diuturnum mox postea subsecuturum sonnum tantiabat, ventriculo, et abdomine sensim contractiore tacto sum vero a longissimo somno excitata, multum lacri

na abat.

137쪽

plenitudo. Quae similiter Narcoticor lm, et inebriantium ratio creditur, ne irpe qUod raret faC-tus ab inde sanguis, molle praeprimis erebrum distendat, ejusque propterea et nervortam achio nem, ea intemperanter stirpata destrutant: quamquam credibile est etiam, sua, qua abUndant, inflammabilitate, ea cordis irritabilitatem primo quidem nimium provocare, tam mox postea fere stimuli nimietate lactatam, sedare. Si vero simile est, succedaneam a compres terebro opticorum nervortam paralysim, eos omni visionis sensu privare, qui luce Circumfusi, apertis palpebris dormiunt: quod leporum inter animalia praecipue es e ferunt. 38. Nec minimam fortassis partem in compres , cerebro meridiantis nonnullorum a prandio somnus fundatur quo tempore fortes apopleXiae,

et quod vidi, aliquando ictu mortales fiunt. His quidem stomachi sub digestione distentionem, sub

tercurrenti ad inferiora sanguini, impedimento es e nonnulli inter Medicos existimant, exindeque plus sanguinis in superiorem capiti partem contendere : Vae tamen non omni carent dubietate.

Fortem quidem abdom inis Compressionem saepe somnum juvare, pervulgata in morbi monent exempla. At ViX certe, mox a prandio defectus spirituum animalium in masci sanguinis, aut integra externarum sensationum privatio, quod triamque praecipuam somni caussam multi volunt, facile allegari potest quamqUam compres' cerebro neces simul sit, nervorum potestatem omnem debilitari.

138쪽

s. Vero tamen proximum est perspirationena, mox a prandio, pariter atque sub noctis incessu, minui quare ab assumpto cibo universim ex asiniusque calescimus, et fere Natura ductu optimo, loquaciores essicimur loqUacitate etenim crebrior fit pulmone expiratio, plusque inflammabilis, et mephitici aeri emmittimus, sive respirando, sive concitato Universim inter loquendum Corpore : Proptereaqtae a prandio somniculosi, Commode somnum loquacitate devitant quod nonnullis manifesto profuisse vidimus. A retenta enim post cibum paullo taberiore caloris materie, irrequies oritur, ab eaque, quod diximus, loquacitatis desiderium plane Ultos tenet. Ne CCerte imminiata mox a paullo pleniore cibo perspiratio, quod Sanctorii experimenta innutant, irrequiem aut somnum arcesceret, nisi sub minore humidi perspirabilis copia, minor Uo ita matemriei caloris vaporatio interesset: Uod Utaneam lephlogisticationem, pulino nari simili mam, o

o. Sub provectiore nihilominus nocte, et in fine somni perspiratio intenditur, et lenis ador

atque aliquot ab assumpto cibo lioris, ventriculi digestione proxime peracta Praeter enim levis

tioni incitanda peropportunum, credibile est

quoque, cohibitam in corpore per noctem, aliquam saltem partem, Calori materiem, alia Uidem Per OrPUS condensare, nempe quae glutinis tenacitatem

139쪽

tenacitatem habent, et igne concrescibilia sunt, alia Vero, sit ea ne tripe, et serosa fluidiora efficere, tu propterea illac illo vergente, tentiissima, et facile perspirabilia liquida, lymphaticortam circuitu vehantur. Cujusmodi a nocte, et somno coctio, quem in modum eam Veteres dixerant, brevi post ab eo fugato, Sype alviam, mi C-tumque sollicitatri optimaeque coctionis signum habetur, si quidem utrimqUe, quae cocta sint, rite primo mane fundantur. Saepe etiam a primo somni excitamento, Urinae moventUr ab impressione frigidioris externi aeris : cujusmodi similiter es , frequens per id tempta pandiculatio, et oscitatio. Neque postremam dormientium perspirationi sim bolam confert super incumbentium stragulorum pressio, jugisque linteorUm circa corpus Erichuset praetereaque aer, stragulis interjectus, assiduo dormientis calore rarefactus, plus adhuc animalem vaporem sollicitat. I. Neque praetermittenda pulsuum in nocte, inque dormientibus conditio est ii namque quarta fere ictuum parte lentescere multorum ' obser-Vatione, et judicio feruntur et tametsi sub noctis initio multis accelerentur, Ne a cibi irritamento

isti uero octo ametorum Ito, in dormiente tantum v nume. ravisti usu in puero undecim annorum dormienterio, invigilante vero si et in dolescente quattuordecim annorum dormienterea, in vigilanteia uno minuto temporis primo obfertavi sumus. Hamberg. Phisol. CCCLX v II. Int Uta tamen omnino regula,

quod a somniis altercurrentibus plures in dormiente, etiam quam in vigilante, visus aliquando incurrant.

Proxime

140쪽

proxime sub his horis coctionem subeunte, Veia primo illo, quem diximus, cohibitae propter

noctem, OUm perspirabili vapore, materiei caloris in Or, et vasa impetu. Certe nocturna Vita omnis, diurna languidior est, exindeqtae, UamsUPra memoravimus, asperior per id tempUs

septicorum morborum exacerbatio, intestino hUmorum motu tantum aucto, UantUm in progressi vos actura iis facta est.

et Similiter dormientium pleroriamque respiratio minor est, et rarior, tametsi altius attollicostae videantur, ob dissiciliorem et impeditum, propter corporis in dormiendo positum, dia-phragmatis descensum. Propterea interdi Plias, quam nocte pulmo laborat, quae fortassis ratio est, cur nonnulli pulmone laesi, levius per noctem sese habeant quod in quadam foemina vidi .

Quare similiter, quidquid nocte perspiratur, plus

quam die, vitiatum et mephiticum est. Est etenim, quod OX antea diximus, cutis actio, ejusqUae Ulianone Xerittar, vicaria, et vicissim : ut propterea obstriae a sen Um cute, scutor oris succedat, in adolescentibUS e contra, ea perpetimmadida, ris gratia et suavitas. Inde etiam matutino tempore, phalmo pit alta infarchus, frequentes excreandi ictus Concitat ob eamque verosimiliter caussam stertorosa, et quasi ronchigans dormientium nonnullorum respiratio ' a muco circalaringem haerente. 8. Cae-

' Insensibilis pene respiratio in dormiente puella, de qua supra :