De vitalibus periodis aegrotantium et sanorum, seu Elementa dynamicae animalis

111쪽

VITALIBUS TERIO DIS

Elem. Dynamicae Animalis.

113쪽

De Vitalium Periodorum in 'rotantibus et Sanis, cum Solari Luce, ejusque Defectu, turno idelicet et Nocturno Tempore, Conmensu. 1. IDIMUS eam esse Vitae Periodorum

in homine constantiam, ut eae perpetUis circuitibus sese invicem exciperent, magnaqUe motuum, qui ad Vitam pertinent pars, Certa haberet initia, durationum intervalla, interitUS item, et reditus Tametsi porro eorum aliqui non ali- Unde magis, quam a voluntate proficiscantur, quae postquam diu perseveraverit, consuetudinis

vim postremum affert alii tamen omnino alie-H et nam

114쪽

nam a Voluntate causiam habent, tantaque simul Clam caeteris, unde reliqua in Undo reguntur, Cata sisS, periodorum communitates UngUntUr, Ut quaerenda in his maxime illorum origo est videatur. Rursus etiam in iis vitalium motuum conversionibus, quae a libero hominum delectu pendent, videndus est, an non similiter earum aliqUar Propter mechanicae cujuspiam catara concursionem fiant, sive quod ista hominum voluntatem post se trah&t, sive quod ea potius amice cum Ominum voltantate Olm Uret. 2. Praeterea Cum plurimi Morborum circuitus,

certa habeant intra diem, et fere sibi propria,

accessionUm, et reversioniam tempora, ctitas

modi exemplo sunt intermittentes febre', Odagricorum item, et ast limaticorum insultus, aliorumque insuper morborum, qui di Uturni S, et repetitis paroxis is constant, sequitur Ut in magna ejusmodi periodorum universitate, ni Versalem similiter causi ut i, si quidem posiabile est, in-Veniamias, Us et singulis pariter hominibus Competat, neqUe ab intercedenti diversissimo aegritudinum principio, et a vario deCUmbentium regimine Utet tr.

s. Antiquissimum prosecto in Medicina obser-Vationiam genus, quodque seta ab Hippocrate profectum, sive, quod vero simile est, jamque ante Hippocratem in Medicina Usurpatum, una

Umqtiam aetate interiit. Quamvis etenim multi,

et plane plurimi inter Medicos, qui multis retro saeculis

115쪽

taculis vixerunt, turpiter in Artis dedecus luserint, et in Ugacitatem omnino, ortam sermone degeneraverint, quippe qui ea Uae ad rem minime pertinebant, commemoraverint, septemqUe

Pleiades, et utrimque Ursam septi stellam, laebarumque insuper septi portarum, septemque Nili ostiorum meminerint, ut ea cum septimae diei circuitibus, et judiciis conferrent; Uo omnes salse perstringit Galenus iis libris, quos de Diebus

Decretoriis confecit, quantum, inquam, ii et rebias, et judicio erraverinta tanto nihilo minurum hominis cum circumposito caetera m et Umordine consensu extante, non in inani vertam quaesivisse videntur alii, vitalium motuum In Utraque valetudine regularitates, cum statis illa rum extra hominem periodis conferentes. . Quare cum ditissimum effectuum Principium, inter omnia quibuscum vivimUS et On-

nutrimur, ii Solis lucem, et ignem universim putavissent, inde gentium sapientissima olim habita suos sibi ab Igne et Sole Deo sumpsit, eos que imprimis, quorum inventum Medicinam existimabat, vehit ortam et Apollinem tenuitque ab iis vitalem quemdam Spiritum late in omnemmtandum manare, et Uncta complecti unde notissimum illudes

Principio coelum et terram, camposque liquenteS, Lucentemque globum Lunae, Titaniaque astra Spiritus intus alit totamque infusa per artus Men agitat molem, et magno se corpore miscet.

116쪽

Huc verosimiliter facit quidquid per o Ue u , impetum faciens, expressit Hippocrates, in Heracliteam sententiam propensus, Unctariam tam Heraclito, rerum originem ad ignem referens:

quod alibi diximus. s. Neque de uerunt, qui propius ad diurnas

Vitae mutationes respicientes, matUtinUm, mers-dianum, Vespertin Um, noctUrnUmqUe temPUS, veri, aestati, autUmno, et hiemi compararent, variumque exinde vitalis facultatis tenorem, et modUm, Ciam morbortam accessionibus, et exacerbationibus conferrentet quae fuisse Hippocratis , Antilli, et Celsi sententia creditUr f. Quae mox pertractatUro ante monuisse prodest, universale istud, quod qUaerimUS morbortam cum diei intervallis, conspirationis principium, ita quidem sum oportere, Ut nec stata ac CUratissime diei horas diurnis morborum conversionibus praeponere possibile sit, neque etiam sit credibile mathematico quodam, Uod dicitiar, Consensu, sista sese invicem complecti. Consimiles

namqiae Mathematicorum rationes perpetu, in Medicina amputare necesse est quantiam etenim sive ea quae rem oti iura, et fere a Sole sunt, sive quae propiUS nobis cirCUmpora Unitar, Vim erganoM Xerant, Plus adhuc potestatis in nobis, et imperii, ex quibus Undique comprehendimur, C f. Trill De eis, Morri Esauriat.h1bent,

117쪽

habent, plus Ue adhuc externus in internun hominem, internusque in externiam, quam diei, noctisque, et tempest atUm anni conversione va-lantis

T. Verum enim vero, cum stella diei nuntia, coelo nedum illustrato, late diffusibilem stimulum,

terraeqUe, aeris Ue campo replere, Ompi Ura monstrant, idque imprimis, quod magna animalium pars multa undique nocte consopita, et pene exanimata, fere animam iterum tam veniente die recipiat. Sive etenim puriori o Solis a longe adventum facto aere, sive ex Oxigino aeris elemento undique in Solis occursum conspirante, sive quod a lucis adventu, suam ephlogisticus aer elasticitatem recUperet, vix diabitabilia certe antelucani stimuli argumenta UndiqUe extant. Si plantarum folia, noctu non contracta solum, sed in propriam dormientium formam disposita in summa ala rorarUrsius aperiuntiar' lucisque amicissimae fere in Solis occursum ante rapitantiar, sive calidarii, in quo prostant, fenestrae patia erint, sive non; observatumque est etiam diluculi tempus earum foecundationi, et germinationi prae caeteris Opporis tunUm esse, et per eas horas permatica illarum organa, Vere maxime incalescere : nempe, quod animato versu dixerat Lucretius, Uod Unc reserata vigeat genitabilis,lira Fadoni exindeqUe,

118쪽

-Per maria ac montes, fluviosque rapaces,

Frondiferasque domos avium, camposque virentes, Omnibus incutiens blandum per pectora amorem I iura , ut cupide generatim saecla propagent.

Ad quas genitabiles matutinas auras pertinent etiam vero similiter venere in homine stimuli, sub matutina luce frequentissimi : Certe ea PlerUmque hora a lascivienti somno ' pollutiones incidunt cujusmodi manifesta magis exempla in iis sunt, UOS gonori lima vexat iis etenim ante- ita cana horae acerbis maerest solent. 8. Sed morborum, quasi proprio quodam j Ure, summo mane invadentium exempla vi multa desiderantur. Sic primi podagrae insultus, media elapsa nocte hora ut plurimum sectanda alit tertia, verno tempore, quae prope diluculum respicit, primum corripere solent ri asthmatis etiam pa-roxis mi idem sere ac podagra tempta habent, et per aestatem, secunda post mediam noctem hora gravisti mi memorantur' arthritici similiter

enim alio tempore quam retulino, et subblio corporis, cubitu quam supino, possitiones occurrunt. Hamberg. his Med. cap. xiv. Eas tamen ab urinariae vesica lotio turgentis, distensione, et vesicia hirum seminalium compressone, vir ingeniosissimus repetit: quod quidem caussae loco esse aliquando vix dubium est sed et absque ejus interventu fieri similiteri Uadent, Ua Dpra nominavimus, plantarum fere consimilia

phaenomena.

119쪽

primo mane evigilantes, vel Ut saltu articulor una toti incitantur, quod scripsit Cael. AUrelianUS. Praeterea Pliti sic ortam sudore circa Pecthas Praeprimis, et capUt, adventum diei proxime respiciuntn iis

que acerbior sub diem tussis incurrit, hisque saepe horis sputa sanguineis striis immixta red-dUnt. Haemorrhagiae etiam, eam saepe diei partem occupant eorUna imprimi S, Uorum XqUisitus est sensus, quosque morbi acerbitaS, et diuturnitas, aptiores ad irritandum effecit. s. Quorum quidem magnam partem, ab Uelucis illustratione, quam ex anteveri re solent, evenire intelligo, utqtie apparet, a stimillo tenuioris, et Urioris aeris matutini Certe cum de-phlogisticus aer, ante alias aeri species, potentis smnum musculis irritamentum inferat, immis stamque in eo cor rursus, et diu, ad pulsandiani ConcitetUr, cumque ephlogistici aeris, et lucis tanta simul assinitas intersit, ut nulla luminis illustratio absque ejus concursu eveniat, credibile est ab ejus abundantiore sub diem, in communi atmospherico, copia, universum Vitae eXcitamentum inferri. Quae similiter cum acidiscante, seu oxi-gina ritas, quam nuperiores Ilii sic appellant, qualitate faciunt: tametsi enim proprie et in seipso id genus aeris, acidum dici nequeat, acidUmtamen estormat, quo semel idoneae basi consociatur Annon luc similiter gallicinia, et garrulas avium pene universarUm voces longaS,HUasi AUTOra moras incusantes, transferas I S. Profecto

120쪽

io Profecto verosimile est communem aerCmmulia procedente nocte, et sub diem, potissimum defaecari Ebus nimiriam pars, quam fixam Chimici vocant, caeteri aeri portionibUS gravior, per noctem in terram aqUeis vaporibus commixta

des luit, iis potissimum in locis, quorum Uberior et ditior est vegetatio iterumqUe aqUI Conjuncta et debite extenuata in alibilem fortassis

plantariam succum transit exindeqUe nocturnus

decubitus iis in locis, sub dio malus. Contra vero phlogistici, et inflammabiles halitus utpote levis simi sursum, in supernam aeris regionem ferUntUr, pluvias deinceps et meteoras ephlogistici aeris, et electricitatis interventu effecturi quare qui medios atmosphaerae tractus, sub multa jam-

stantes causiae haudquaquam ossiciant, Urior e ficitur et de arcatior Q santum etenim noctUrna vegetabilium perspiratio, mephiticum, et aethi- ferum, Ut creditur, aerem' proferat, Ulta tamen undique depluens Umida nox, Corrhaptos halitus rursus in terram regerit, iique ne superiorem aerem inficiant, impedimento est. Quamquam credibile est etiam vegetabilium perspira-εionem per noctem, similiter atqtae animali Um, minui, cujusmodi ab utrorumqtae somno caUsitim, paucis post interjectis tractabimias. Praeterea animalium quoque halitus, unde plurima in aere

diurno