De vitalibus periodis aegrotantium et sanorum, seu Elementa dynamicae animalis

121쪽

taturno tempore mephitis, magnam partem Cavernis aut nidis Per noctem conseptaltortam, homi nUmqtae, quos nox in cubilibus premit, halituosae principia, minusquam die, in comm Unem armo- spherae aerem, nocte niversim permeant. Post quae facile dabimus levissim tam natura sua matUtinum tempus esse, quod Celsus ' dixerat. II. matutini, retiam quod vocant, frigoris tempUs, Pariam per ante Soli exortum, Consideravisse interest, quod ex commota per id tempus animali tam, et vegetabilium, nocturno somno, torpore e XCUTO, Perspiratione, propter matutini aeri ex Citament Um alias Ue quas tabe

ris caussas Infra tignificabimus, diem et ex vento in Solis occursum incitato, essici vero- simile est Profecto ad aueham vegetabilium eo tempore perspirationem mattat inta ros pertinet, quo saepe in animali tam corpUS inter vescendum resumpto, acerbissimi Ventris dolores, et spasmi

nuissimus plurimo spiritali principio, et forte

Oxigino aere imbULUS. Corpora Vero, qUosita Syerspiraverint, imul Que Ventilationem sustinuerint, plus etiam ' calorificae Materie tam muttunt et perfrigerationem patiUntiar: Us frigori ratio eadem in montium Ummitatibus constare creditur.

tutinum esse suspicamur, copiosiorem perspiratio

et De M. . Lib. III. v. v. nem

122쪽

nem incitante, in pliarima circiam UndiqUe ventorum libertate, magna frigoris Vis CXOritUr, tametsi alitus thermometri liquor conscenderit, cujus in ditiore eorum locorum electricitate causesam fundari multi judicant MatUtinUm propterea temptas, per hiemem summam frigoris vim saepe conjunctam habet

Ia Sed cum aucta matutino tempore perspiratione, absorpti similiter intenditUr Propter alaciam Universim Limphaticorum irritabilitatem. Quare de ponderosiore aliqUando, Ummo mane

hominum Corpore, Praeclara extant testimonia, exindeque antiquissima in Medicina consuetudo fortassis constitit, ut herbarum succi, CaeteraqUe, Ut nominantur, sanguinem depurantia decocta, valde diluculo aegrotantibus darentUr, quod celeritas per id tempus in sanguinem transire, plusque prodesse observata fuissent. Scimus etiam mercuriales intanctiones mane institutas, multoriam Uem sanavisie, Vos vespertinae aut nocturnae vix aliquid adjuverant. An non ergo ab aucta absorptione Humorales Morbi multi, Arthritis, c. matutiniam saepe tempus infestant, similiter atque vespertintam, oppositaqUamvis ratione : quod infra dicendum est. 13 At vero exoriente Sole lucidus jamque aer novas exsti: nutandi vires acquirit, et sive ignea,

123쪽

qilam momplectebatur, materies, dia Iarallelis natim, et mi generis motum concitata, sive manantia Sole essita via, animalium undiqtae, et Vegetabilitam texturam permeant. Quare suos amque tephlogisticos latitu Plantae remmiti Unt, UamqUam non omnes simul ejusmodi perfungi ossicio incipiant, cum neque omne simul duc

OCCUPet, neque omne eodem simul tempore nocturno porta excutiantur: Um Crin animalia vitales copiositas m aras ex aer atrahUnt, calorisque materte, sin puriore, NUem hauriunta re, taberitas extante, Pulmonis exinde actio intenditur, ditque concitatior respiratio. Quod excitamenti genus ad Caetera similiter Vitae organa transit, eaqtae, seu IUC exstimulata, sive commoto interno Vitae igne incitata, sin diurnam motuum activitatem cientUr fibrarumque pro interni externique stimuli iugmento, increscente tono, ad uasta aeque munera, debito impetu sollicitantur Expedite Propterea vitales Mot Us a

centro ad Periphaeriam, et ordinate eXer UntUr,

Vitaeque aequilibrium internas, externas Ue inter corporis partes restituitur Propter quae alacris ille vigoris sensus, quo late perflandim Ur CXOrto Sole, ut mens etiam felicissimarUm cogitationum dives fiat, plurimumque ad Sapientiam proficiat. Quare ait, Therapetates, Philonis testimonio, studia sua maxime per diem excolentCS, Omnem vescendo animo impendebant, sola lucis claritate

dignum Sapientiae studium existimantes. i . Vix

124쪽

I . ViXIgittar mirum, si concitata sub id tempus solidorum vi, stimuloque in universam Vitam penetrabili, morbi similiter fere cuncti, in quibus

exquisita Vitae actio, aut alictibi, Ut Universim praevalet, inflammatoni videlicet proprie sic dicti, plerumque ad lucis exortum acceleratas

PerpetUo paroxis morum accessiones patiantiar, et maXima aegrotantium pars, Vos acUtus inflammationis terminus jugulat, matutino saepissime tempore intereat.

I S. Quorum consimilis saepe eorum Periodus est, qui tabescentes, et diuturna invaletudine fracti, ad externa quaeque promptissimo abundant sensuri quod supra diximUS: istis namqUe exoriens solis lux, accessio latim tempora celerita mosset. Exinde Purulentorum, Tabidorum, Asthmaticorum, Hidropicorum, quod jamque diximias, matUtina tempora saepe mala. Exempliam etiam aliquando habui in quartana febre laborantibus bos si quidem primae febrium accessione Vespere Corri Piebant postremis vero temporibUS, postquam eos pluries morbus deseruisset, et denuo recruduisset, tandem tenacissima morbi saevitie extenreati, matutino tempore accessione patiebantur.

16. Hujus similiter loci est, quam non semel

veri ficavi observatio, carcinomata videlicet, et CancrOS, et mala Ulcera, claro perstante die, eo intensitis rubere et exasperari, et sanguinolenta fieri contra quam ea, quae mitioris natura sunt,see

125쪽

nec pravi aliquid in se habenta ista si quid eniplurimum sub dierum serenitate proficere solent, Phlegmones similiter, et prima gangraenae icm-yora, a luce contrarietatem patiuntUr. IT. Diurnam quoqii Solis illustrationem saepe adaequale adeo Hemicrania comitatiar, Ut Co X- oriente invadat, et occidito evanescat contra Uam nocturna, quae consimili circuitu noctem totam perseverat. Eaque morbi constantia memoratUr, ut sub pulsante hora certissimos aliquando habuisse reditus visus sit. Quod genus aegrotantes, di UtUrna Consuetudine consternatos, pulvis Valerianae saepe sanavit. 18. His vero acerbi Timum meridianiam tempus esse solet, transitque dolor per id tempus adreae sp Qtiare medius diei terminus diligenterm Oicis considerandus est, quod notabiles saepe morbos Lim Ieriodo Conversiones sincludat. Sub mesidi siquidem vel Una, Ut altera a meridie hora solaris potestas in vigore est, proxime consentientibus desumpti a meteorologia observationibus. Sub his namque horis, si qUidem pe-, Culiares non obstent caussae, aut minimus frigoris, ait summus caloris gradUS, thermometro judice nuntiatur Magneticarum UO Ue, NUM nominantur agitationUm, cximum, meridianum tempus vel prorsus respicit, vel ' proxime con-

sequitur,

126쪽

sequitur, nimbosiique aeris procellae sub his scepi sim horis invadunt, Ut summa propterea electricitatis potestas ejus proxime temporis esse videatur. Sed et aedificia, licet solidissimis cadi mentis extructa absque ullo saepe vento, Coloso do et fervidiore, plerumque per meridie horas repente Corrha Uni quae ingeniosissima Boerhaavii observatio est 3'. is Vix igitur mirum, si postremas morientium Iamentatione saepe id tempus excipiat, vel si

deterrimae eo proxime vergente morborUm Onversiones accidant mus certe vis in morbis proxime cum mediae noctis tempore conferri meretura de qua inferius. 2O. Neque ommittenda qUotidiana, meridianae

consuetudinis vis est, prandi videlicet sumendi hora: ab isto namque, quod superiore libro dixi-

sequentibus horis perpetuo movetur. Cujusmodi Consuetudo longo annorum intervallo in singulos dies servata, jamque postremUm vitalia organa,ta disponit, ut deficiente etiam ejus consuetudinis caussa, vitalium nihilominias motuum accelerationes, et stimuli ad excretiones et secretiones, perpetim similiter fiant, in morbis etiam in termisso licet consueto vitae regimine, et insti

127쪽

sti Prseterea meridiani in temptas, freqUentiores qualubet alia diei particula, Tertianariam accessiones inferre, diligentissima est Cullenii ob servatio vi, eamque successu veri sicari arbitror Quamqtiam videndum est, quid insuper ad id, plusquam meridie temptas, conferat proximus digestionis impetus Maxima etiam aeUtortam morborum pars, pomeridianis horis invadit, expletosque alimentis prae caeteris corripit. tiare et aquilonis flatus eo maxime tempore nocent, lateris dolores, et pessimas dis tillationes movent, iis imprimis, qui gulae intemperanter servi antri eaque rarius titinis accidunt Laa. Jam vero advesperascente coelo, Ilanta simul cum nocte vitae taedia, morbis iae, et Uri SextenUatos mortales invadant, vix dicere opus est ut credibile sit, quod de antiquissima ejus nominis significatione scribitur, a nocendo Videlicet, noctem dictam fuisse. Praeter enim mephiticos corruptosque halitUS,NUo UndiqUe vegetabilia eo tempore em mittunt, Vosmiae universa telluris superficies, nocte circumfusa, similiter for-

An ibat thes sorox Vms ore connected ruit that Aurnalreetolution, Onear fui ther rom ibis that thoug the inferosis of paroxiae Care disserent in disserent esses, et the times m thenecessio, of Drox Incare gemerasi tosti time of the rio that roridians come oti in the orning Tertiansit noon, andoartans in the afternooti Praes of hys LVI. A Cons. quae superius diximus, Lib. II cap. i.

Vo L. II. I lassis

128쪽

lassis dat, deest amicus ille Vitae, quem supra nominavimus, lucis stimulus, qui in externa Undi- quae parteS,animali tam liquores ConcitanS, Progres si Vm Ortam motum adjuvat, eoqUe Plia obstat, ne ii cellulari textu intercepti, et propterea lentcscentes vitalem, quam proprie habent, OmPO-nentium mixturam, aliqUam saltem partem, am- mittant nempe quod intestinus motus, mixti

dissolutionem provocans, in progressivi, hiemnoectu debilaatum ponimus, locum Uccedat.2s. Ex quibus rite intelligitur, quid sibi

velit venosa lethora, quam universim in animalibus, noctis tempore, Medicorum nonnulli incusant. Cujusmodi plethorae non incuriosa similiter extat in vegetabilibus observatio : comper-thim namque est adulta nocte potissim Um, ma- tui os pnctus pediculis suis Xciderem nempe quos eorum canaliculi fructum inter et plantam Positi, humore nimis oppleanthir, iiqUC, CUI vitalem Oamdam tenacitatem, simul tam matures cente i uetu, quod animalium similiter est, am-Wiiserint, propterea amplius distendi indociles

postremum abrumpanthar. CommUnissima etiam observatio est elanguescere sub nocte flores, foliaque sese contrahere et complicarem Ut propterea sub nocte, et per somnum, faciem, formam de magnopere a diurna diversam induisant: Use Utation Um per nocte genera, Plerae que plantariam constantissime servare ferUntUr Pariter atque animalia, quorum pleraque domno

129쪽

sese datura, particularem, sibique propriUm modum, et situm obsci Vant. 2 . Uberiora nocturnae lethora exempla in homine extant. Succulantior per noctem Or-

Pori habitus, rotundiorque visu forma in iis potistimum, quorum lauta cellularis est, qualis ad Olescentularum esse solet quare iis nox venustati OPPOrtuna est, quod formae asperitatem, si Varia habent, ea minuat pliarimum, iisque regularem villita rotianditatem tribuat quare, ne quid vis e noctu formae illudant, cavendiam est.2s. Ob quam fmniliter confertiorem cellulosi texitas, cete quam die oppletionem, saepius perno stem Haemorrhagias redire, easque potissimiam

in prima somni tempora cadere, judico It siquidem prima blandiusculi somni intervalla locumdare, saepe propria, et aliena etiam observatione monitus didici Novi mulierem, quae diutUrno uteri profluvio, per somni tempora recrUdescente, laborans, Um ad Uliam nodicem vigilasset, eam praeter morem longe distulit, in eamque recidit, Ut primiam eam somnias occupavit. Ipse etiam Cum periodica Haemorrhagia tentarer, nocte

praeprimis revertente, ViX UnqUam anteqUam somno Corriperer, eam assta stam, nempe Umplacida cuncta circa me essent, nullaque in cubiculo, luminis illustratio extaret: Umqtae aliquando totam noctem ad mane Usque legendo

aut scribendo vigilassem, nullam per id tempus

sanguinis iacturam sustinui Vicetenim dubium et est

130쪽

est iete comparatam nocte lucem, tametsi debiliter, aliqUam tamen partem diurnae defectum lupplere, stimulumIqU Universo Umortam circuitiat inferre, Ut ea propter minus in laxiore alicubi, aut debilitato celluloso teXtta, CongerantUr. Huc faciunt etiam, quae non raro exemplo vidi, copiosa per noctem, CorbUticorum ore prostU- via, item Haemorrhoidum fluxus copiosissisne per noctem irrumpentes. Annon etiam freqUentiore per noctem, quam in die, cerebri Haemorrhagiae, Unde subito arthales poplexi At

quidem Um a novo lucis matutinae stimulo,hUJUS generis morbos exasperari supra dictum sit, istud maxime eorum esse judico, Voriam fere

extrema alat in toto corpore, aut alicubi debilitas est, Ut propterea vix progressivus sanguinis motus

alicubi intendi queat, quin simul inordinatae in maxime debilem partem fluxiones fiant. Quid porro somni tempora ad ea, quae diximus, facile

conferant, pauci post disieram. et f. Quibus etiam serosa colluvies morbo est, ii pessime nocte mulctantur. Propterea, Ut thoracis hidrope laborant, suffocationem et lamentabiles maxime paroxis mos per id tempus patiUn- tur; neque decubitum in lecto ferunt, et erecta cervice spirare coguntur. Saepe etiam ad fenes tra advolare jubentur, ut anhelitum liberiore aeri inspiratione conmigescant: emige, Ut VidetUr, quod perdissicilis ab arteriis in venaS, oppleta Vndique cellulari compressas, fiat sanguinis transitus et quod minore sanguinis Unda in cor veniente,