장음표시 사용
41쪽
de thetis unrechte, undine sicli selber schvidi undiserversalle die facti, si sei klsi oder grossi
42쪽
1Ι. Iste liber Cursus seu registrum civilium sententiarum intitulatur, quarum rubricae secundum ordinem alphabeticum sunt positae, pro eo ut facilius lector studiosuμSuper casu quocumque id inveniat, quod inquirit. Capitulum L De actionibus.
I. Utrum aetori et reo edat tota dies. Quidam proposuerunt hunc casum: Reus coram nobis judicio praesidentibus constitutus, petens pro se sententialiter sibi dictari, cum actoΠipsum sub poena perditionis causae, quae inter Se Vertebatur ad hunc iudicialem terminum citari procurasset, et neque ye sonaliter neque per responsalem ad probandum intentum compareret, utrum ab ejus impetitionibus super causa hujusmodi non deberet esse de caeter absolutus Cui reo per diffinitivam sententiam responsum fuit sic: is actor infra triduum continue Subsecuturum veniens causam absentiae suae legitimam demonstraret, reus esset ab ejus instantiis absolutus. - urusententia lata statim actor venit, petens pro se judicialiter Sententiari, eum ei dies media transivisset, et tota dies sibi cederet et pro termino assignata fuisset, et sol nondum occidisset, utrum adhuc non tempestive venisset et juxta suam
querimoniam sibi provideri de justitia deberet 8 Qui proponentes taliter sunt informati Sidies dictis partibus pro termino peremptorio praefixa fuerit communis et generalis, ita quod tali die pro causis quibuslibet consuevit ab antiquo judicium haberi siout verbi gratirusabbato vel alio die statuto), tunc actori non cedit tota dies, sed tantum usque ad meridiem vel usque ad aliam diei partem, ad quam aliis Italutis temporibus judex et jurati actum
43쪽
continuare judiciarium consueverunt nisi fortassis ex malitia in dampnum actoris judex et jurati horam anticipassent ρι breviassent eandem. Si autem dies hujusmodi non fuerit communis, sed tantum specialiter dictis partibus pro causa, quais inter eas vertebatur, pro termino assignata tunc utrique particessit dies tota, et reus tenetur actoris querimoniis respondere. Et fundatur ista sententia super hac distinctione sollempni quod duplex est judicium: Quoddam ordinarium, quod habebdiem determinatam, qua consuevit ab antiquo judicio praesideri quoddam autem extraordinarium, quod non habet diem determinatam, sed ad ipsum exercendum judex praefigero solet diem sibi causis ad ejus audientiam deductis et partibus competentem. Et primum quidem judicium respicit aliquam partem diei, ut plurimum tamen meridiem, Secundum autem respicit totam diem. Et adhuc require infra sub illa rubrica: Quidam est actor principalis vid. 113. 2. Retia potior eat aetor in defendendo. Reus fide dignus, qui boni nominis est et famae, potius admittitur ad defendendum
honorem, corpus et res, quam Vincatur er actorem. 3. De actor et reo in genere, quando reus potest sdefendere per testε aduenas In causa civili reus potest se per testes fido dignos defendere, dato etiam, quod non sint in eodem loco residentes. Unde cum scribitur in uribus originalibus: ἡVolumus etiam, ut nullus hospes et advena super debito vel quacumque causa possit inducere testimonium advenarum contra cives, nisi cum advenis habeat unum civem vel plures cibo est intelligendum, cum hospes agit in civem cum autem se defendit, sinciunt testes fidedigni qualescumque.
4. Ad contrarium, quod aetor quandoque potius probae intentum suum, quam reus. In hoc casu audienda est probatio actoris eum enim per factum subsequens tollatur primum, eι non e conVerso, potius est admittendus actor ad probandum intentum suum de promisso postea iacto, quam reus adprobandum conventionem prius factam; nam illam actor in
44쪽
sua quaestione implicat et concedit quare non oportet, qu0d per reum probetur. Nec ista dilanitio contrariatur uri ommuni, quo dicitur: quod reus potius se et sua possit defendere';h0 enim est Verum, quum actor et reus aequaliter pro eodem tempore aliquod factum vel non factum esse probare nituntur. Unde etiam si reus obligasset se ad repellendum promissum, quod actor allegaverat, tunc se et sua potius defendisset, quam
ipsum actor convincisSet. 5. Quod acto et reus quandoque a judicio, in quo contendunt, ad judierum, in quo contrareruns, sunt remittendi.
Ex quo actor de litteris vel fideiussoribus vel verbis rei confitetur, ambo debent in locum, ubi contractus per ipsos est factus, remitti Unde nota, quod non oportet, quod omnis causa terminetur in judicio, in quo lis inchoatur, quamvis querim0nia et responsio judicio fieri debent in eodem.
6. De aetore, quantum ad tempus, quando reus declinatresFonsionem Reus Virtute allegationum suarum non tenetur
actoris querimoniae respondere. Circa quod notandum, quod inter allegationes utrarumque partium maxime actor per hoc repellitur ab agendo, quod dicit, se habere testes, quos nosset fatigare. Est enim talis excusati frivola, quia magis est verisimile, quod actor causa honoris proprii testes statuat, quam eos fatigare nolens, cum rubore ab acti0ne cadat. 7. Ad idem. Quandoque petitio seu allegatio rei rati0nabilis est et justa, sicut cum reus ipse confitetur, se uni ex du0bus pecuniam ad se rep0sitam sibi in solido, totalem tradidisse cum sic contra mandatum amborum, qui pecuniam sibi assignaverant, venisset, merito teneretur alteri r media parte pecuniae secundum justitiam respondere.
8. De actore conquerens et reo non respondente. Si reus
ad judicium debite citatus comparuerit et actoris querimoniam audiens ad ipsam non responderit, nec exceptionem de non respondendo interposuerit, sed simpliciter tamdiu donec audex a judicio surgat, tacuerit in causa succumbit, et actor ipsam obtinet pleuo jure.
45쪽
9 et 10. Da allegatione ei Actio legataria seu testamentaria
si praemunitur testibus, quos allegaverat vel allegare debet et si allegati non fuerint, reus liberabitur ipso jure Fricetko civis Brunensis, in Wyssa veniens, per Mikssonem ibidem restatus ejus recipit querimoniam sub his Verbis: Domine judex Uricus, patruus meus, in extremis suis mihi et pueris meis legavit XIV marcas gr. r. in quibus dixit sibi Fricg-konem legitime teneri pro qua pecunia et mihi ab eo, sivo affirmaverit sive negaverit, de justitia provideri Fricet vero proposuit in praefatione vulg. dicta Vorred), quia Urico in ag0ne laborante in praesentia judicis, juratorum et uxoris suae publicavit, quod omnia bona, quae Utricus dimitteret, essent sibi pignori data pro IV marcis dictorum denariorum, et sup6 eo signum publicationis vulgaribus verbis dicendovrkund dederit, Utrico et uxore consentientibus voluntarie et non contradicentibus'. etivit ergo, si judex et jurati de hoc
testarentur, utrum non deberet, cessante responsione, a Mikssonis instantia tamquam temeraria, praecipue cum actio legataria seu testamentaria semper innititur testibus, quos iusso n0uallegaverat, liberari 3 Super quo diffinitum fuit pro Fricgkone, quod non
teneretur Mikssonis querimoniae respondere, intento suo probato, ut probaturum se obligaverit, hoc est, cum dixerit actori: Si judex et jurati de hoc testarentur, utrum non debeat, cessante responsione, ab actoris instantia tamquam temeraria, praecipue cum actio legataria seu testamentaria semper innitatur testibus, quos non allegaverat, esse absolutus 3μII. Quidam est actor principalis e quidam scundarius,
sicut judeae gens pro mendis. Quidam est actor principalis, qui agit super re propria, in qua reus sibi tenetur respondere. Et talis actio stricti juris est, ita, quod neglectio terminire praejudicat. Alius autem actor est secundarius, sicut judexagens ro emendis vel lucrum tantum quaerens ex officii sui debito, aliquem in causam trahens. Et talis actio est remissi juris. Unde talis reus, etiam si plures dies post judicium cum
46쪽
testibus fidedignis veniens, suam innocentiam ostenderit, adhuc deberet admitti, nec tamquam injustus aliqualiter condempnari
12. Aetor vel reus propter ignorantiam nationis et parentelae non est a judicio repellendus. Ab agendo et respondendo non est ideo aliquis repellendus, quod ejus generati non est nota. Undecumque enim homo veniat, gratia divina vocatus, dummodo laudabiliter se regat, ex superhabundanti reperitur Auae cognitio nationis. I 3. De reo jugiant a judicio, postquam personaliter comparuerit. Si homo ad judicium citatus personaliter stans coram tribunali, p08tquam querimoniam super se motam
audiverit, a judicio effugerit: si causa est civilis, statim in ipsa succumbit; si autem est criminalis, ultra hoc, quod in
cauSa cadit, etiam continuo proscribitur, pleno iure. 14. D actor et reo quantum ad jud cii acceptationem.
Actor, qui aliquem vel aliquam impetit actione, quam sibi, reo Vel eae, 0Vet, prius discuSSa, postea quaestionibus rei vel reae, quas ibi movebit, respondebit. Est enim uri consonum, quod actor judicem, quem Vult habere pro se, etiam eontra se non debeat refutare. Judaei tamen clerici et nobiles, quia proprios habent judices et actor forum rei sequi debet, eoram eisdem judicibus sunt conveniendi.
15. D actore et eo quantum ad cautionem et satisdationem.
In secundo Mori riginali Privilegio civitatis scribitur sic: ἡUt quicumque de alter in civitate moverit querimoniam de quacumque hereditate, Sive d0mo, Vel agro, Vel molendino, vel vinea fideiuss0res exhibeat judici pro decem talentis, quod
eandem querimoniam prosequatur ' Dictam Scripturam, cum
propter eam frequenter actores legitimi ab agendo repellantur, sapientes jurati sic sunt interpretati, quod recipienda est pro actore ignoto, qui aliunde Veniens, possessorem bonae fidei nititur impugnare secus autem est de herede Vero, qui coheredes Vel alios possessores in causam trahit ab illo enim non oportet qu0 exigatur fidejussi supradicta.
47쪽
16. De actore et reo pro commensalibus, liberis et oeore.
In jure civili observandum est, quod pater familias pro ux0re, Pueris, servis et ancillis suis commensalibus, in causis quibu8- Iibet, si vult, judicialiter potest agere et respondere.
I7. De actor et reo pro animalibus, quae inter homines
eonsueverunt domari Antiquum jus civile habet: Si equus, bos, acca, canis, per Vel porcus domesticus, hircus vel aries, Vel
illud animal, quod in medio habitationis hominum nutriri c0nsuevit et teneri, aliquem laeserit, dominus ejusdem animalis, vi voluerit, pro ipso affirmando vel negando judicialiter poterit
resp0ndere; si autem noluerit, tale animal laeso pro satisfactione assignabitur et emenda. Secus autem est de feris et brutis animalibus silvestribus, cujusmodi sunt leo, cerVUS, lupu8, ursus et consimilia, quae dicuntur ind0mabilia, et etiam quae domari consueverunt, si sunt mordentia, recalcitrantia vel cornupeta, per quae si dampnum datum fuerit, secundum act0ris et rei allegationes diffinitiva pronuntiabitur sententia c0n Sonans aequitati. I8. Quis aetor sit hospes in judicio et quando sibi sit
ustitia facienda. Secundum bonam consuetudinem diffinitur, sicut etiam tam in ure civili, quam in pluribus aliis l0cis observatur: Unicuique hospiti debet iuxta suam querimoniam infra triduum continue sibi succedens finalis justitia exhiberi. Verumtamen civis talis de egersdor vel alter, qui est homo ducis Oppaviensis, in judicio marchionatus oraviae non
est hospes. Ille namque censetur hospes, qui est h0m de dominio alicujus principis, qui non subest marchi0ni 0raViae; dux autem Oppaviensis, utp0te vasallus et h0m ipsius existens, sibi subest. Iterum, exempli gratia Ducatus Oppaviensi n0n est terra distincta a marchionatu, sed est quaedam pars et quidam districtus ipsius. Unde notandum est: omnem hominem in judicio civitatis Brunensis esse hospitem, qui extra Μ0ra-Viam residentiam vel mansi0nem habet, quamvis etiam sit sub dominio regis Boemiae. Unde homo de Boemia de olonia, vel de LucZelpurga hospes est censendus in judicio Brunensi. Hospitem enim non facit dominii, sed p0tius terrae distinctio
48쪽
ab aliis terris, et per hoc quod multum est ponderandum in judiciis lites breviantur et expensae partium cum laboribus
minorantur. I9. De actione dabitorum, qua impetitur aliquis post mortem alterius, quod uulgaliter dicitur .angesprochen noch tode hanιμ.
Laurentio mortuo, frater ipsius egit in dominam Claram pro duabus sexagenis gros dicens, quod Laurentius in extremis suis coram duobus sacerdotibus confessus fuerit, quia sibi teneretur in eisdem. Illa vero negante, sententiatum fuit, ut praedicitur, quod non obstante testimonio sacerdotum, qui tantum de audituet non de re eis cognita testabantur, ipsa domina et se posset in cruce sum duobus digitis expurgare R. 20). 20. Ad Mεm Agens pro debitis pro vivo et mortuo, si simpliciter agit, reus negans simpliciter se expurgat; si autem agit cum testibus reus tenetur se cum testibus expurgare R. 193. 2I. De actionis prioritate in genere. Cui judex testatur, qu0 primo querimoniam ad ipsum deduxerit, ille primo aget, nisi alterius majus dampnum ipsum ab agendo repellat It judex non debet latitare, sed conquerentibus copiam Sui facere; unde eo domi non invento querimonia est suae familiae intimanda. t. duo simul currentes et extra domum clamantes nihil agunt, quia coram judice cum disciplina sunt querimoniae proponendae. It qui judicem in domo propria quRerens, nec inveniens, querimoniam familiae significat, praefertur illi, qui judicem incinde per plateas quaerens accessit. 22. De aetionis prioritate in ausa civili Suspenso judicio tamquam principali a feria quarta usque ad sabbatum, etiam citatio tertia feria facta, tamquam quoddam accessorium in suo vigore usque ad sabbatum est suspensa. Unde non obstante citatione, feria sexta dolose procurata, tenetur citatus citanti, ut prius dictum est, respondere.
23. Actor vulnerum praeeedit actorem debitorum. Utrum
reus prius domino pro debitis et dampno vel prius laeso teneatur pro vulneribus respondere' Respondetur Cum corpus
49쪽
hominis pretiosius sit pecunia, reus debet prius laeso pro Vulneribus, quam domino respondere pro debiti et dampno.
24. De aetionis prioritata in causa uulnerum. Judicis
querimonia prius est audienda cum enim judex vices dominigerat et sibi ratione sui mei in favorem justitiae ab Omnibus suae jurisdictioni subjectis sit obediendum, ipsumque populus quandocumque ad lites intercipiendas, insolentias
compescenda et inter partes ad ponendum pacem ad aliquem Strepitum accurrerit), tamquam membra caput et inferiores Superiorem sequi, et non prohibere, sed potius pro Viribus juvare debeat, contemptus et violentia sibi et suo officio exhibita laesioni partis adversae in magnitudine sunt merit0 praeferenda. Et de juratis est eodem modo in casu simili
sentiendum. 25. De actionis prioritat pro volioest et uulnere. Si accu-Satus pro vesteyst homicidii tempore ejusdem homicidii plano
Vulnere leviter vulneratus fuerit prius respondebit pro volieySt, quam agat pro vulnere si autem membro mutilatus vel alias graviter vulneratus fuerit, tunc rationabiliter prius admittitur ad agendum. 26. De actionis prioritate quantum ad insidias. Quamvis Pro excessibus sive vulneribus factis illius prima sit querimonia, qui prior judicem accessit tamen hoc non obstante, insidias alteri ponens, eum expectans vel invadenS, adVerSario petente ab actionis prioritate repellitur ipso iure.
27. De actore et reo quantum ad duellum. Quum actor
quicumque nec per testes, nec per instrumenta, nec per Uramentum, sed per duellum, quod non est aliqua species probationis, intentionem suam Voluerit probare reus potest simpliciter, affirmando Vel negand0, ad ejus querimoniam respondere. X duello etenim, quod actor praetendit, non 8 praesumeudum, quod iustam ducat causam. Quare praesumptio, quae X allegatione duelli generatur, est temeraria et insufficiens et non debet movere animum iudicis. Alia autem praesumptio est
50쪽
necessaria et vehemens, utputa si in loco secreto Vir solus cum sola et nudus cum nuda inveniatur, praesumitur, quod eam carnaliter cognoverit, et talis praesumptio animum judicis aliqualiter movere pote8t.28. Ad idem quantum ad duellum in causa riminali.
Ex indictione duelli non legitima probatio, sed tantum praesumpti generatur; et ergo quicumque frivole coram juratis et coram judicio hominem probum de crimine accusans, vel verbis turpibus obruens, duellum sibi indicere praesumpserit, tamquam calumpniator et temerarius citator solvet emendam, quae criminibus et verbis turpibus correspondet, et etiam pro eo, quod talis reus dupliciter excessit, videlicet verba confusa proferendo et duellum indicendo. Et licet ratione Verborum teneatur ad emendam duorum talentorum, tamen ratione duelli obligatur tiam in tribus talentis; et sic talis solvet quinque talenta, si super gratiam tandem excessum suum consessus fuerit poenitentia ductus. Et notandum etiam, si calumpniator talis pecunia caruerit, sex septimanas incippo puniatur; si autem levis et inhonesta persona fuerit, ad statuam, in medio hominum, ligatus stagelletur et de civitate postea repellatur.
29. De actor et re quantum ad Occupationem Sciatur,
quod in quocunque judici actor invenit reum, in illo potest
pro causa pecuniali de eo querulari, et ipse tenetur suis querimoniis respondere. ro causa ero reali quae est deterris, hereditatibus et possessionibus, recurrendum est ad illud judicium, in quo possessiones sunt locatae.
m. Utrum iactor et retia possint causam suam altari committera sicut procuratori. Si reus de consensu actoris Vices suas jurat commiserit, commissio valet, et juratus procuratorio nomine ad faciendam probationem cum testibus procedere potest, ipso jure Si vero ad commissionem eandem consensus actoris non acceουserit, Vigore carebit, et reus ex ejus absentia, cum personaliter sicut et testes in cruce jurare debuerit, causam perdit et actor est suam justitiam executus.