P. Rami, ... Liber de moribus veterum Gallorum, ..

141쪽

- . P. RANII LIBER . natur Senatus Eburonicum, Lexobiosum, Venetorum t Teutomatus etiam rex Nitiobrigum costem tempore fuit. sed & publico Galliae concilio contra Caesarem paruita Atque de Celtica- rum e uitatum Repub. hactenus.

id Belgarum ciuitates, quonam imperi ji genere separatim sunt administrata: ξ Rhemo tum fines larissimi fuere, Sequanis, Mediomatricibus Treuiris, Vcromanduis, Suessionibus cosnesIduo tamen treiim de tam multis eorum 'Oppida norninantur Dufocotorum & Bibrax:. Duroiatorum Galliae concilium indicitur libro sexto : Bibrax oppugnatur secundo'. sed Rhe-1ni Caesare Gallias ad innistrante, post taeduos

secundum in Galli 'Meum d gnitatis obtine bantiHorum Senatus a Cesaren Unsiriatur & c uitatis princeps dc praesecths,ut Vertiscus ille de quo prius dii uni est.' 'Apud Sumones aetatem emotiique Caesari, HV Diuitia s totius Gal- liae imentissimus Diti sui cum pilasnae partis harum regibnum tum etiam Britanniae imp rium obtinuit NI finde Galba de quo dictum est) successit: Fertis cuiusmodi regnum hoc fuerit hinc intelligi potcst , quod Suessiones

Rhemorum nempe seatres consanguinesque eodem iure, iisdemd legibus uterentur . unum imperium unumque magistrarum cum illis lis berent: Haec eni Caesaris verba sunt, ynde etiam unus ille singularis ciuitatum magistratus ij. cogno-

142쪽

DE MORIB. VET. GALL.

cognoscitur: Sed tamen Suessionum quamuis fiatrum latissimi separatim feracissimique agri fuere, oppida duodecim, quorum unicum a Caesare nominatim appellatur, id est Noviodunum, quod post Belgarum discessiam ex itianere Caesar oppugnare conatus, propter latitu dincm fossae murique altitudinem paucis licet defendentibus expugnare non potuit.

rim sim inter Belgas,& virtute,&authoritate& hominum numero valebant: a finibus enim Suessionum ad Caletos, qui hodieque Normani sunt eiusdem nominis ad ostia 'Sequanae, pertinebant. Bellovacorum oppidum Br tuspantium a Caesare nominatur : Sed tamen quid Bellovaci, qua Reipublicae forma ciuitatem rexere λ principes suos deligebant ut inter caetei s Corneum illum . qui licet ciuium suorum exercitu deleto, nulla tamen calamitate victus adduci potuit ut excederet praelio aut sylvas peteret aut licet Romanis inuitantibus sese dederet, quin fortissimὶ praeliando compluresque vulnerando cogeret elatos iracundia vuctores in se tela coiiiicere. Senatus item Bello-. uacorum memoratur a Caesare,& plebis authoritas, vn de illa fuit ad Caesarem Bellovaci Sen tus excusatio , nunquam Senatum in ciuitate tantum vivo Corbeo, quantum imperitam ple- bem potuisse.

143쪽

Ρ. RAMI LIBER

Quid Nerviorum sertissima ciuitas, quo genere piablicae rectionis instituta estὶ Nerviorum corpus in membra dissectum est variis nominibus, Hannoniae, Flandriae, Brabantiae: his enim finibus Nerviorum ciuitas fuit: nec oppi

di potius nomen fuit Nervii, quam hodie Hannoni), Flandri , Brabantij: Quamobrem , i quies Etenim , inquam, Non proseram illud, quod ante disserui tum Nerviis nullum oppidum fuisse, sed nobilissimae quondam ciuitatis fines e Caesare descriptos proferam et Attende igitur ad ea quae dicam, Caesar Ambianis deditis, in Nervios qui fines Ambianorum attingebant, contendit, cumque triduo per Nerviorum fines iter fecisset, inueniebat ex captiuis Scaldi m flumen a castris suis non amplius mi

lia passuum decem abesse : Scaldis igitur iste

Nerviorum medios fines praeterfluens, Hannoniae medios fines praeterfluit. Quoire Hannoniorum fines , Nerviorum finibus continen rur . Flandriae mediterraneae , & Brabantiae reliquos fines ab eodem Caesare perdiscamus, locus est libro quinto ad eam rem peroportunus,dam Ambiorix deleris ad Eburonum talicam Sabino & Cotta legatis,cum legione& quinque cohortibus excitat Nervios ad similem clade legionis,quae apud eos praefecto

Cicerone hyemebat, FacilE ait Caesar) Nerviis persuadet: Itaque confestim dimisiis nuntiis, ad

n: Centrones,

144쪽

Centrones,Grudios,Levacos,Pleumosios,Go dunos,qui omnes siub eoru imperio sunt, quam maximas manus possunt cogunt. Haec Caesar:At Grudij & Leuaci ad Louantum sunt Barbantiar: Flandriae vero, saltem mediterraneae sunt Gomduni, id est Gandauenses, item Pleumo',quos quidam Flandriae Cortricenses cxistimant Centrones vero in Leodiensium dioecesi statuur,qui Pleumosios Cortricenses arbitratur. Haec igitur Nerviorum tanta tamque latis finibus ciuitas principe deligebat,ut Nervico bello primo B duognatum: Senatum item amplissimum habebat: Sexcenti enim Nerviorum Senatores a Ct fare numerantur. Atrebatibus victis, Comium Atrebatem, regem Caesar dedit, id est E temporario principe, perpetuum fecit, ciuitatem eius immunem esse iussit, iura legεsque reddidit,ipsique Morinos attribuit: attamen regnum hoc regi ipsi diuturnu non filii: Atrebates enim C

sari postea paruere,etia dum Comius arma com 'tra Caesare retineret. Eburones, duos reges Ambiorigem & Catiuulcti tum habebant, sed quorum imperia elusimodi essent, ut est quinto li- 4bro, ut non minus haberet iuris in ipsos multitudo , quam ipsi in multitudinem. Morinorum Respub. Helvetiorum similis fuit per v mos pagos diuisa, latissim Eque a Caletis secundi im Picardiae & Fladriae litora sylvis & paludibus ad Menapios Rheni & Mota conquenti,

145쪽

, P, RAMI LIBER ut Tenetherico bello manifestum est libro quareto, vicinos pertinuit. At Treuiri δc genere ipso Reipub.& dornesticς seditionis casu, Heduorus millimi fuere: De principatu Cingetorix &Imduciomarus contendebant,ut illic Convictolitanes & Cottus. Caesar Cingetorigem restituit, ut illic Convictolitanem. Ergo Belgicaruciuitatum politia triplici iustae Reipub. forma temperata fuit. Aquitanorum Sontiates tali rectione Reipub. videtur usi: Ciuitas enim: cum eque

stri & pedestri praelio & propugnatione oppidi

Firtutem suam probasset, per se deditionem fe- sit: Vcrum Adcantuanus eorum princeps cum sexcentis solduriis per se eruptionem facere conatus est. Quamobrem timocratia Gallicarum ciuitatum tam multis exemplis fatis explicatam cae arbitror, ut iam tandem Caesarianum illum veteris Galliae principatum soncludamus, non pati suos opprimi aut circumueniri, neu ue aliter si princeps ipse faciat, ullam inter suos ha-

at authoritatem: Itaque de timocratico vetetis Galliae magisterio principatuque satis. Quid Britanniae Resp.quid Germaniae qualis

fuit'Britannonim princeps quarto libro memoratur corumque inter se de communi Britanniae

statu colloquia & consilia quintoque libro Britanniae commune illud consilium a Caesaren latum,quo summa imperij bellique contra C larem administrandi Cassiti suuno mandata dccredita,

146쪽

, credita, δc Britanniae varij reges huic communi concilio subiecti gallicam timocratiam in Britannia demonstrant. Germanorum etiam politiam eandem ferὸ Caesar explicat, Clim bellum ciuitas aut illatu defendit, aut inferi , magistratus,ait, qui ei bello' praesint,ut vitae necisque habeant potestatem deliguntur. In pace nullus est communis magistratus,sed principes regionum atque pagorum intersitos ius dictit controue fasque minuunt. Taciti aetate Germania reges

quosdam habuit , sed honoris magis quam pH

tentiae: caetera gallicis illis moribus similia, Reges ait ex nobilitate, duces ex virtutesiimunt: Nec regibus infinita aut libera potestas, & ὰi ces exemplo potiusquam imperio, si prompti si conspicui,si alite aciem agant, admiratione prosunt. De ducibus autem seu principibus, ut loquitur author idem , deque principum comit bus,haec deinde sunt,Eliguntur in publicis con- siliis Sc principes, qui iura pes pagos vicosquου reddunt. Centeni sit gulis ex plebe comites,co situm smul & autho itas adsunt.Insignis nobi-ditas aut magna patrum merita,priphipis digna tionem etiam aciolescentulis assignatin Caeleia robustioribus, ac iam pridem probatis aggre satillis nec rubor inter comites aspici. Gradus quinetiam & ipse cbmitatus habet, iudicio eiu quem sectantur. Quapropter Germθhorum ma gistratus eiusmodi Tacito Sese in regibus, du

147쪽

Ρ. RAMI LIBER

cibus seu principibus principumq; comItibus. Ad Gallos equites qui belli tepore res administrant redeo. Atque equites cait Caesar sexto libro) cum est usus atq; aliquod bellu incidit, omnes in bello versantur, atque eorum ut quisque est genere copiisque amplissimus, ita plurimos circii se ambactos clientesque habet: hac unam

gratiam potentiamque nouerunt. Hic nimirum gallica timocratia continuatur, novoque argumento docemur Gallorum principes pro virtutibus ac meritis in Rempu. factos esse, principatumque illum virtutis fuisse: Suos enim sisque principes opprimi ac circumueniri non patitur dixit antea Caesar : Neque aliter si faciat ullam inter suos habeat authoritatem. Hoc igitur illi

iam respondet,Hanc unam equites gratiam,potentiam nouerunt, si pro copiarum genere a

que amplitudine plurimos circum se ambactos clientes habeant, ambactos, inquam, nempe obceratos de quibus antea, ideoque in seruit tem equitibus ipsis dicatos: Ambacti enim a rigae dominis erat, scutum ferebant. Clientibus verδ ut est libro septimo nefas erat vel in extr ma fortuna deserere patronos:Sic igitur equiti bus de dominis ambacti, de patronis clientes in

praeliis aderant Hi Germanorum comites erat,

de quibus Tacitus,Magna ait & comitii aem latio squibus primus apud principem suum i cus) , principum , cui plurimi dc acerrimi comites

148쪽

mites: Haec dignitas , hae vires magno semper electorum iuuenum globo circundari in pace decus,in bello praesidiu. Nec solum in sua gente cuique, sed apud finitimas quoque ciuitates

id nomen ,ea gloria est,si numero ac virtute comitatus emineat: expetutur enim legationibus, oc muneribus ornantur, &ipsa plerumque fama,bella profligant: Cum ventum in QPem,tu pe principi virtute vinci, turpe comiti virtutem principis non adaequare. Iam verb infame in omnem vitam ac probrosum superstitem pri

cipi suo ex acie recessisse: Illu defendere, tueri, sua quoq; fortia facta, gloriae eius assignare praecipuum sacramentum est. Principes pro victoria pugnant, comites pro principe. Comitum etiam a principe sua remuneratio apud Tacitum est, Exigunt enim ait)principis tui liberaliatate illum bellatorem equit, illam cruentam viactricεmque stameam.Nam opulet & quanquam incompti : largi tamen apparatus pro stipendio cedunt. Sed qiraenam, inquies, equitibus Gallis& hanc alteram Reipub. partem gerentibus r muneratio fuitὶ Druydibus enim a illa minem ualia dicta sunt: honor inquam) id enim prae mium est virtutis amplissimum : Attamen ipsi sitis opibus Respub.remunerari non ingrate poterat , cum publica ciuitatum portoria & vectia palia essent, ut e libro primo intelligitur: & tria . Duti magnitudo: sexto libro nota est .Hanc vet

149쪽

. p. RAMI LIBER

rt, principis remunerationem Tacitus in Get inanis inlignem declarauit, Mos est ciuitatibus vltrb ac viritim conferre principibus vel armentorum vel frugum,quod pro honore acceptum, etiam necessitatibus subuenit: Gaudent praecia pue finitimarum gentium donis, quae non m

dba singulissed publice mittuntur,electi equi,

magna arma,phalerae torquesque. Iam δc pec niam accipere docuimus. Sed reliquos Reipub. gallicae mores exequamur. Accusauit saepe Caesar subita & mobilia Gallorum consilia, sed illo imprimis quarti comentarij loco, Est aute hoc

gallicae consuetudinis,ut viatores etiam inuitos consistete cogant, & quod quisque eorum de quaque re audierit aut cognouerit, quaerant,& mercatores in oppidis vulgus circusistat,quibusque ex regionibus veniant , quasque ibi res cognouerint pronuntiare cogat. Fuit vero Gallis veteribus reruni nouarum mirabilis illa quidem non cupiditas solum,sed etiam inter se c5-

municatio & significatio: Exempla facti intrabilis duo proseram, primum est libro quinto devictoria Caesaris contra Nervios anterim ad Labienum per Rhemos incredibili celeritate, devictoria Caesaris, ma ait Caesiar ipse perfertur, ut cum ab hybernis Ciceronis millia passuum quinquaginta abesset,ebque post horam nonam

mei Caesar peruenisset,ante mediam noctem ad Portas castrorum, clamor oriretur, quo clam

150쪽

re, significatio victoriae gratulatioque ab Rhemis Labieno fieret.Verum illud imprimis est insigne de fama interfectorum Romanoru oriente hyberno te Genabo ante primam vigiliam in Arvernos perlata, Celeriter' ait Caesar libro septimo ad omnes Gallis ciuitates fama perse tur : Nam ubi maior atque illustrior incidit res, clamore pes agros regionesque significat: hanc alij deinceps excipiunt & proximis tradunt, ut tum accidit. nam quae Genabi oriente sole gesta essent,ante primam confectam vigiliam in finibus Aruenorum audita sunt, quod spatium est millium passuum circiter centum sexaginta. Haec Caesar, unde fortasse videri positi orta singularis illa apud Maronem famae descriptio,

Fama, malum quo non aliud ,elocius xllum, Mobilitate , et viresque acquirit eundo. Par enim celeritas& cssicientia clamoris huius a Caesare, &famae illius a Marone describitur. Ergo haec de fama gallica,cuiusmodi rumoribus atque auditionibus permoti Galli de summis sepe rebus consilia incut, quorum eos e v stigio poenitere necesse est, cum incertis rumoribus seruiat & plerique ad voluntatem eorum,

ficta respondeant. Haec Caesar: sed idem,qui plebeiam Gallorum leuitatem arguit, politicam

eorum constantiam sapientiamque commendat,Quae ciuitates 'it libro sexto commodius siam Rempub. administrare existimantur, ha-