장음표시 사용
131쪽
Hic totius Galliae publicum c5cilium,hic communem amphyctionatum videmus, communiscue concilio descriptum singulis ciuitatibus ce- sum: Harum tamen copiarum non dux unus,
sed quatuor instituuntur,& iis consiliarij ciuit tum adduntur. Comio Atrebati s ait Caesarib, de Viridomaro & Eporedorigi Heduis,Verg Clauno Aruerno consobrino Vercingetorigis, summa imperii traditur: His delecti e ciuitat,bus attribuuntur, quorum consilio bellum administraretur . Verum enimuero in generibus ipsorum Gallorum Celtis,Belgis, Aquitanis ei cem Reipub. statum expendamus. Gallico bello nusquam accidit, ut Celtarum talis amplifctionatus intelligeretur. maxima enim pars Cebi rum, Romanis amicitia, foedere, aut nescio quo alio studio sociata erat: Venetico tamen bello coniuratio Armoricarum ciuitatum faeta est,Venetorum,osissinorum, Nannetum, Di blintrum, Curiosolitum, Vnellorum, Lexobi rum Eburonicum. Celeriter missis legatis ait C sar libro tertio per suos principes inter se co iurant nihil nisi commuhi concilio acturos, e demque omnis fortunae exitum esse laturos, re- , Iiqu sque ciuitates solicitant ut in ea libertate quam maioribus acceperant permanere,quam Romanorum seruitutem perferre malint. Dux tamen totius belli summus a Caesare nusquam
132쪽
contra Caesarem publice pro Galliae totius libertate coniuratum est, ad Suessionum regem Gaubam propter iustitiam prudentiamque, summa totius belli omnium voluntate delata est, atque ad ipsum bellum de suo numero contulerunt armatorum millia Bellovaci sexaginta, Suessiones quinquaginta, totidem Nervij, Atrebates
quindecim, Ambiani decem, Morini viginti- quinque, Menapij septem, Caleti decem, Velocasses & Vero mandui totidem, Aduatici no- uendecim, Condrus, Eburones, Ceresi, Parmani, qui uno nomine Germani appellabatur,quadraginta . Hic, inquam, commune concilium perspicitur; eoque discretus singularum ciuitatum census. Aquitanorum etiam communis illa coniuratio fuit,de qua libro tertio ita scribitur, Tum Aquitani Legatos quoquoversum mittere , coniurare, oblides inter se dare, copias parare coeperunt, e Cantabris finitimis auxilia accersentur: duces verb si delisutur qui una cum
Q. Sertorio omnes annos h aerant summam
scientiam rei militaris habere existimabantur. His igitur locis iam planum est politiam illam a Caesare propositano solum communem uniuersae Galliae, sed gentium etiam generatim praecipuam fuisse. Veram age, gentium etiam ipsarum nationibus & ciuitatibus speciatim hic idem Reipub. status illustretur, ac de Celtis pri
mitin quorum sortissimi fuere Helueth. Qui d
133쪽
igitur haec ciuitas, qualem Reipub. adminis rationem habuit Θ Ciuitas Helvetiorii intra Rherium, Rhodanum, Iuram montem triquetra figura comprehendebatur, oppidaque numero ad duodecim, vicos quadringentos habuit: In pagos vero non Martis tantum, sed iuris & ii stitiae,quatuor diuisa: duo nominantur a Caesare Tigurinus & Verbigenus:Hi pagi tanquam Senatus erat,penes quos imperii summa erat: Hos
etiam conuenire rerum grauiorum causia ad
commune quoddam concilium & principem deligere solitos,totius ciuitatis coluratio de oppidis vicisque suis omnibus incendendis, fini-Dus relinquendis, Galliae imperio occupando, atque ad eas res conficiendas delectus longe apud eos nobilissimus 3c ditissimus Orgetorix ostendunt,studiumque timocraticum imprimis illud eius ciuitatis factum declarauit. Regni cul iditate inductus Orgetorix coniurationem il-am fecerat Vertim attende ubi regni cupiditas illa detecta est) quid consecutum sit, Ea res ait Caesiat in ut est Helvetiis per indicium enuntiata, moribus si is Orgetorigem ex vinculis caussam dicere coegerunt: Damnatum poenam sequi oportebat, ut igni cremaretur: Die constituta caussae dictionis Orgetorix ad iudicium , omnem suam familiam ad hominum millia decem undique coegit,& omnes clientes obaeratosque suos,quorum magnum numerum habebat, eodem
134쪽
dem conduxit,per eos, ne caussam diceret, se eripuit: cum ciuitas ob eam rem incitata, armisius suum exequi conaretur, multitudinEmque hominum ex agris magistratus cogerent,orgetorix mortuus est, neque abest suspicio, ut Heluetij arbitrantur, quin ipse sibi mortem consciuerit. Regna ait Caesar vulgb in Gallia a potentioribus atque iis qui ad conducendos homines facultates haberent, vulgo comparabantur: At cuiusmodi regna fuerint, Orgetorigis exemplo perspicitur Jc aliis deinceps exemplis perspicietur. Ergo Helvetiorum Respub. eiusmodi tum fuit, pagis diuisse, ut hodieque Suitensium, Helvetiorum fines occupantium: De hinc Heduorum dc Arvernorum amplisiimae ciuitates erat: Rempub. igitur istorum consideremus, imprimis Heduorum, qui Caesare gallicum bellum administrante, clarissimi Gallorum fuere:hanc,
inquam,Rem p. accuratius perpendamus quemadmodum triplici iustae ac laudatae gubernationis genere temperata fuerit. Etenim suit He- duorum Vergobretus regia potestate per face dotes certo loco certoque tempore E diuersis familiis quotannis creatus, cui extra fines exced
re non liceret: sic enim primo libro Caesar de Heduis, Conuocatis eorum principibus, quorum magnam copiam in castris habebat, in his Diuitiaco & Lisco,qui simmo magistratui prς- erat,quem Vergobretum Hedui apppellant,qui
135쪽
creatur annuus, & vitae necisque habet potesta tem . Caetera sunt libro septimo, ubi & Senatus& populus Heduus propter hunc magistratum seditione commotus explicatur, ad eamque s ditionem sedandum Caesar euocatus est: Sic vero Caesar loquitur,Legati ad Caesarem principes Heduorum veniunt oratum , ut maximὰ necessario tempore ciuitati subueniat, summo in periculo esse rem, quod cum singularis magi batus antiquitas creari atque regiam potestatem annum ontinere consuesset, o magistratum gerant, & se uterque eorum legibus creatum esse dicat,borum esse alterum Convictolitanem florentem & illustrem adolescentem , alterum Cotu antiquissima familia natum, atque ipsum hominem liammae potentiae & cognationis, cuius frater Valetiacus proximo anno eudem magistratum gesserit, ciuitatem omnem esse in a mis , diuisum Senatum, diuisiam populum, suas cuiusque eorum clientelas, quod si diutius alatur controuersia, fore uti pars cum parte ciuit iis confligat,id ne accidat, positum in eius dilugetia atq; authoritate. Caesar & si a bello atq; ab hoste discedere detrimetosum esse existimabat: tamen non ignoras quata ex dissensionibus inacomoda oriri consuessent, ne tanta & tam coniuncta populo Romano ciuitas,qua ipse semper aluisset omnibusque rebus ornasset, ad vim at parma descedere atq; ea pars quae mines sibi c5, fideret,
136쪽
sideret, auxilia a Vercingetorige rege accerseret, huic rei praeuertendum existimauit, & quod legibus Heduorum , iis qui summum magistrariam obtinerent,excedere ex finibus non licerer, ne quid dc iure aut de legibus eorum diminutia se videretur,ipse in Heduos proficisci statuit,si
natumque omnem, & quos inter controuersia esset, ad te euocauit. Cum prope omnis ciuitased conuenisht, docereturque paucis clam convocatis alio loco, alio tempore atque oportuerit fratrem a fratre renunciatum : cum leges,
duos ex una familia vivo vitoque . noni suum magistratus creari vetarent, scd etiam in Senatu esse prohiberent, Cottum imperium deponere coegit, Convictolitanem, qui per sacerdotes more ciuitatis, intermissis magistratibus esset creatus, potestatem obtinere iussit. Haec Caesar de Aeduorum seditione, unde plane perspicimus & regiam in Vergobreto dignitatem,& aristocraticam in Senatu authoritatem,& timocraticam denique totius populi potestate. Quata vero & quam nobilis ea ciuitas fuerit, tot o pida,clientela: Heduorum in Caesaris commentariis abunde ostentant: ciuitatis oppida nominantur a Caesare Bibracte, quo Caesar primo libro tanquam in principem Heduae nationis v bem frumenti ab Heduis impetrandi caussac
tendere statuerat: quδ ut ea septimo libro cum Litavicus receptus esse quia oppida apud
137쪽
Heduos maximae authoritatis erat, Convictoli lanes magistratus magnaque pars Senatus ad
eum conuenit: quo Galliae obsides, interfectis Novioduni Caesaris custodibus deduisti sunt, quo totius Galliae concilium aduersus Caesarem indictum est, quoque C psar tandem receptis Heduis hyematum secessit. Haec, inquam,Vrbs, Heduorum prima fuit, quaeque ut Heduorum orator ait in panegyrico ad Constantinum ) Iulia, Polla, Florentia, Flauia postea dicta est. Septimo item libro Cabillonum & Matisco He- duorum ad Ararim, item Noviodunum ad ripas Ligeris nominantur: Clientelae autem illae opinor) stipendiariae quae dictae sunt: honorariae vero long n Gallia maximae: Bituriges c-nim apud quos Ambigati quondam veteres Gallorum reges fuere, Senones, ideoque & Pari' squi fuerant in clientela Senonum & Bellovaci,eorum clientes appellantur a Caesare. Ergo summam ciuitas Heduorum tota Gallia authoritatem ut est sexto libro antiquitus habebat,imb sui est primo libro) omni tempore totius Galliae principatum tenebat etiam priuΩquam populi Romani amicitiam appetiuisset, deinceps veris ut Hedui Romanorum consanguinei & fratres appellati sunt, quae Romana senatusconsulta, & quoties & quam honorifica in eos facta suntὶ Ergo talis ac tanta Galliae Cebtisae ciuitas timocraticam illam Rempub. ha-
138쪽
DE MORIB. VET. GALL. μbuit, & Plinius non in stipendiariis, sed in foe
deratis ciuitatibus cnumerat. Aru rnorum au
tem Respub. prima quondam Galliae Respub. fuit: Fuerunt enim quondam Galliae totius sui est primo libro factiones due,alterius principatum tenuere Hedui, alterius Aruerni: Eiqiii de Arvernorum potentiorem factionem fuisse ostendit Strabo libro quarto, cum eorum principatum ad Narbonensium Massiliensiumque tanes,Pyreneos montes, Oceanum,Rhenum extendit: ostendunt cliam Gallorum Bituito Aruerno ducae cruenta dub praelia, de quibus ibidem Strabo & Liuius libro sexagesimo primo: alterum contra Domitium ad Sulgae de Rhod, ni, alterum contra Fabium 'ad Tisarae& Rho dam confluentem commissa, unde etiam haec ipsa Reipub. forma, de qua loquimur intelligi potest: Victos enim Gallos, aut certe Romanae prouinciae finibus repulsos, Senatus Romanus
ut est primo libro liberos esse & suis legibus
uti voluit: quinetia qub Gallia liberior esset, Birui tum ipsum Arvernorum regem,ut Liuius ampellat, libro sexagesimo primo , cum Romam latisfactionis caussa vcnisset, Albae custodiendum censuit, decreuitque ut Congentiatus eius filius comprehensus Romam mitteretur: Postea Ccltilus Vercingetorigis pater, licet principatum totius Galliae obtinuisset, bello quippe aliquo et attame ob eam caussam quod regnum adi
139쪽
petebat, ut est libro septimo, a ciuitate inte sm.ctus est: Vercingetorix autem ipse suorum quorundam factione, Rex Arvernorum salutatus est, & videtur eodem libro a Gallis omnibus, Rex appellari:verum ab iisdem proditionis intamulatur, & ad eos tanquam superioris authoritatis iudices caussam dicit: nec denique filio re gni cupiditas fortunatior quam patri fuit.Ita re gibus exactis Arvernorum ciuitas libera ad Caesaris tempora permansit: dc Plinius adhuc aetate sua inter liberas Celtarum ciuitates constituit: neque tum clientelas, Heduorum clientelis, ut in illo militari censu iam patuit, minores vel inferiores habuit: Aruerna itaque ciuitas Heduae ciuitatis quondam patrona, &posteaquam H dui Romanoru fratres & consanguinei, quam
Arvernorum esse maluerunt,aemula nouissim,
que Caesaris aduentu stactis per Germanos HGQuis item opibus praecipua, ac tandem denique
cum Caesaris beneficio Hedui non solam in priastinum statum rediissent, sed omnium temporum dignitatem dc gratiam antecessisse vid rentur, censiu par & aequa. Gratia verb erga uniuersana Galliam virtutisque opinione superior ut Vercingetorigis creatio demonstrauit. Quapropter in his duabus Gallic Celticet ciuitatibus proposita illa Reipub. libertas agnostitur: In reliquis autem illis minoris census veluti classibus, nullius regis, aut singularis principis, sed populi
140쪽
populi tantum & ciuitatis nomen appellatur. Senonum ciuitas imprimis firma & magnae inter Celtas authoritatis fuit: de permultis oppida duo a Caesare nominantur Agendicum & Vela launodunum. Caesar apud eos Cavarinum regem factione aliqua fecerat: nempe qudd C uarini frater Moritasgus & eius maiores regnuidem obtinuerant: Hanc enim Caesar constituendi regni caussam praetexuit. Senones ramen Cisare ipso licet praesente & Galliam fulminante: attamen Cauarinum interficere publico co-cilio conati,cum ille praesensisset & prosagisset, usque ad fines insecuti,regno domoque expulerunt. Parisiorum Respubica eadem fuit, cum Parisiurum praelium pro libertate patriae communi variarum ciuitatum concilio, susceptum, ducςmque belli Camulogenum propter scientiam rei militaris clectum septimo commemtario videamus. Carnutum ciuitas erat ampla
ut iam patuit) caesariani regni factio consimilis hic etiam fuit. Erat in Carnutibus summo loco natus Tasgetius, cuius maiores in sua ciuitate regnum obtinuerat: Huic saesar, Vt ipse ait, pro eius virtute atque in se beneuolentia, qudd in omnibus bellis singulari eius opera fuerat usias,
maiorem locum restituerat: Tertium hunc iam annum regnantem,inimici palam,multis ex cuuitate authoribus interfecerunt:hae nempe ciuitates Brutos suos babebant. Sic a Caesare nomL