Tractatus scholasticus De libero arbitrio. Authore R.P. Martino Becano Societatis Iesu, S.S. theologiae doctore et professore ordinario

31쪽

C Α P v'TNon habens necessitatem,potestatem autem habens serat voluntatis. Secundo,quia P tres , ut os cndant soli voluntati inesto libertatem, solent dicere , liberum laniatis a Litrium , ut Ambrosii lib. de fide, cap. 3. Augustinus lib. lc gratia& libero arbitrio, cap. r. & lib. S. de Ci uitate Dei, cap. 9. dc Concilium Arai scanum,can. . Tertio, quia si intellectus formaliter esset liber, sequerentur tria absurda. i. Hominem solo intelle

u pec re posse ante consensiim Iuntatis 1. Hominem bis peccare in

Vnc quoque genere peccati, semel tu dicando per intcllectium , & semel eli

gendo per 'Qluntatem. 3. Ign'ranti aria plane intioluiitariam non CXcusar ia peccato. Quod autem haec tria ab-firda sequantur , facile probatur, quia ad peccandum non requiritur, nisili ibertas circa obseruationem legis,cum

peccatuni nihil aliud sit quam libera legis transgressio. si ergo libertas est in

intellectu ante c0nsensam v0luntatis, potest esse peccatulae iii intellectu i conscias voluntatis. Vnde vitemus

32쪽

Dr Lis ERO AR si i sequitur dari peccatum . quod

non sit volt intarium, qu*d est conci aD. Augustinum in lib. de vera religio'

Haec quaestio,ut supra in nuaui:p tissimum debet intelligi de libertate a

necessitate , non amem de libertate a coaetione. Nam certum est, non so- lana voluntatem hominis,sed etiam in-

. tellectum , imo de serisum & appeti

tuiniensitiuum esse liberum asoactio,. . oe Nam multa sponte,dc non coacte

gunt. At dubium est,an sicut volt intas, sic etiarn intellectus sit liber a necessu late, tarta contradictionis , quam contrari aliis. Nihilominus tamin, Vixes melius ex dicam do utraque libertate, tama coactione, quam cessitate. Sit ergo Prima concluso. Ihtellectus . quidem liber coactione, non tamen ' est tam liber, quam voluntas. Prior par probatur , quia tunc censetur ali. , qua potentia activa esse liberae a coa ct on quando sponte& secun sum in- clinationem suam aliquid facit i tunc f

33쪽

non censetur libera,quando non spora se l. Contra inclinationen tuaim

aliquid facit. At, sicut voluntas potest sponte A secundum ilhclinatio ' nem suam aliquid velle , sic etiam in Oilectus potest iponte A secunduri thclinationem suam aliquid in ollige ic aut iudicare. Vtrumque ostenci' am inclinatio voluntretis fertur in o- imo bonum sub ratione boni ; ii clinatio in ellecti in omne veriana' sub ratione veri. . Atqui voluntas

potesst multa velle iub ratione boni intellea us potest multa iudic seb ratione veri: Ergo utraque potςn- tia potest agere sponte , re cui uni stam inclinationem. Ergo vir quo pQ

luntas tam est libera a coactione . Venullo modo p0ssis cogi, neque Vi Gliquid velit contra fiam inclinatio.. neni , neque ut ali attia velit contra t tius suppositi inclinationem. quidquia Vest, hi oc vult iub ratione

34쪽

Ds Lis ERO ARair. ,1 boni. Nihil enim vult sub ratione in ii. Ergo quidquid vult, hoc sponte vult, secundum sit ' inclinati

dem , quia ipsus inclinatio ferturr in omne bonum sub ratio te boni. At inclinatio voluntatis , est etiam inclinatio totius supposti : Ergo . neque contra inclinationem totius simpost potest aliquid velle. Secus est in intellectu. Licet enim non pos sit cogi , ut aliquid intelligat aut iudicet contra suam inclinationem, quia ipsius inclinatio fertur in omne intelligibile M iudicabile ; potest tamen cogi , ut aliquid intelligat aut iudiiscet contra inclitiationem totius supposit, Hoc patet Primo, exemplo d monum,qui coguntur Credere,Deun esse,& ideo contremiscunt. Iacobi capite secundo. Deinde, exemplo E frotorum , qui coguntur aliquando credere, se breui morituros, quod et hcontra ipserum inclinationem, & si fieri pos t. nollent credere. Non ergo

intellectus .est tana libor a coactione ,

vsicut voluntas,

35쪽

secundaConclusio. Intelleatus non est liber necesutate contradictionis, seu, quoad exercirium actus , sicut vo

luntas ; sed positis omnibus ad agenduin requisitis , necellario agit, & non potest non agere. Probatur, quia intenlectus po est elicere tres actus, nempe . simplicem apprehensionem, iudiciuni. compositionis, ec iudicium illationis Sed in nullo horum eliciendo est liberanecellitate quoad exercitium. Non in Irimo, quia positis omnibus requisitis ad obiectum aliquod apprehenden dum, non potest intellectus cestare ab apprehensione , sed necessario a pre sendit: sicut potentia visiva, hontis maibus ad videndum requistis , non potes siilpendere visionem, sed neces-

sirio videt, ut quotidie experimur. Et ratio est, quia tam intellectus,quana sensus, es potentia cognoscitiua: at o Innispote tia cognoscitiua, saltem in hac vita,pendet ab obiecto, ab eo recipit speciem , per quam immutatur. Quando ergo immiatatur, necessario agit , quando non in tutatur,non po-

36쪽

ie agere. At voluntas nihil reale recipit ab obiee o , quo in se immutetur , ac proinde, e . hac parto , manet in se indisserens ad illud appetendum, vel non appetendum , iusti aliunde neces sitetur

idem dico de reliquis duobus atri bus,nempe de iudicio compositionis Ninationis. Nam quando intellectui proponitur aliqua prop'sitio, seu afairmativa, seu negatiua , dc simul pr

ponuntur argumenta , quae conuin

Cant veram esse, non potest Dr se cessare ab assensu, sed necessari' as nes- tur: Ergo per se non est liber in assen, fu, quoad exercitium aetas. Ea leni ea ratio, quando proponitur illi hillo, si sinus, in quo conclusio legitime s. quitur ex praeia linis. Tu cenim , si re etesilam apprehendit deititelligit,non, potest non iudicare, illationem esse le

gitimam. . '

Tertia Con cfusio. Intellectus non est libera necessitate contrarietati seu quoad speciem actus, id est, non

potest cuilibu propositioni assensum

37쪽

raut dissensum praebere', prout libet .

sed necessario ad alterutrum determinatur. Probatur i. quia haec libe tas quoad speciem actus , supponit a terana quoad exercitium actus: Ergo ubi altera non est, haec es. n potere . a. quia si intellectui proponantur argumenta necessaria, necessario assentitur,&non potest dissentire si pro babilia , hecessario opinatur : si comoaria aequo probabilia, necessario Iubitat , nisi accedat inclinatio vel imperium voluntatis Atque ita docet Aristoteles lib. 3. de anima capit. 3. Vbi est nos imaginari posse , quod volumus ; hon autem opinari , nisi id, quod argumenta concludunt esse opinandum. Et lib. 7. Eth. Capit. 2. Vbi dicit syllogismum captiosum ne ecessario inducere dubitationem, viri ab una parte videatur incredibile, quod concludituri, & ex altera, hon positi contemni argumentum, quamdiu solutio non apparet. I-aem docet experientia quia nemo consultat. an debeat veritati cogistis

38쪽

DE L 1 AERO AR si T. 1, ita assentiri sed simpliciter eo iccedit , quo argumentorum vis ducit. Haec etiam causa est, cur nostra fides Catholica requirat pium voluntatis 3

affectum , quia alioqui intellectus noster non facile ponet adduci, ut

crederet ea , quae rationem ipsam . superant.

Quarta Concluso. Intellectus per se, seclusi, voluntatis a sectu vel imperio , non est capax peccati aut m rriti. Nam ad peccandum dcinere dum requiritur ii bertas a necessitate,

nec sufficit libertas Icoacti 'ne : at intellectus per se non est liber a neces sitate , ut probatum est : Ergo per se non est capax peccati aut meri ti. Dices i. Si intellectus non est libera io cessitate , sicut voluntas, cur Theol0gi definiunt liberum arbitrium esse ii facultaem rationis & voluntatis Thomistae res,ondent, liberum arbitrium sic deliniri , quia ratio est libera radicaliter , & voluntas forma- , liter. Hoc paulo post examina dum est. Alii rectius, quia voluntas'

39쪽

in v i libertatis pendet a ratione sere intellectu, 't sequenti quaestione e .

plicabitur. ' . .

Pices 1. Aristoteles lib. '. Metaph. docet potentias rati0nales esse liberas: sed intellectus ela potentia rationalis di. Ergo est. libera. Respondeo. Aristote . Jes per potentias rationales eo loco non intelligit intellectum dc voluntatem , sed artes & scientias, qua ideo vocantur potentiae racionales , quia pomum ax earum a stas producere, quando voluptus. Neq; dicit huius

modi foten ias esseliberas, sed esse ad . opposita, quia se lic Vna eademque scientia otest esse contrariorumiquo pacto, inquit, ars medicandi potest esse infit imitatis& sinitatis. Et quan-q am dixisset eas este liberas, non mensequeretur, esse liberas rimalia 'tς , qui sitis esset, quod earunt actus esknt liberi, non secundum se, sed ex libero Vol untatis imperio. Dicos 3. Voluntas non potest aliud

Higore, quam qu0d intellectus iudicatella eligendum: Ergo si intellectu

40쪽

DELin IRO ARBI T. non est liber in iudicando, nec volui os potest esse libera in eligendo. Respondeo. Antecedens at ilinguen mest. Nam i ensus sit, voluntatem determinari praecise ad illud eligendum, quod intellectus iudic t esse eligendum, negari debet. i. quia voluntas potestactum suspendere, cum sit libura, quoad exercitium actus. r. potest: δduobus eligere minust, uni etiamsi intellectus iudicet alterum esse praeserendum. De qua re dicam quaest. s. Si autem sensis sit, voluntatem non posse quicquam eligere, nisi prpponatur ipsi ab intellectu sub ratione boni, tunc concesse antecedente, neganda es consequentia. Licet enim intellectus non lit liber in iudicando, tamen solito iudicio intellectus, voluntas est bera in eligendo. Potest enim cessare ab electione , si vult: potest etiam. Higere minus bonum, relicto . , maiori, vi dictum