장음표시 사용
41쪽
t Ffirmant Thomista: ; negant plerique alii. Vtrique proba-- biliter ; sed hi probabilius, velam videbimus. Sit ergo . a Primat Conclusio. Licet intE lectus non sit formaliter liber a n cessitate, ut ex dictis patet; probab, lo tamen est , quod asserunt Tho- mistae, radic ter esse liberum , id est , libertatem voluntatis oriri .exintellectu, tanquam ex radice. Quod sic explico. Intellectus in eo disserta sentia , quod sensus non perciniat,
nisi praesentia , nec possit consigera- .re omnes rei propositae circunsta tias , ac proinde non possit iuxta V rias circunstantias vario modo iudi-- care de re, sed uno tantum modo. ImcJ-
42쪽
IritClleetias vero non tantum ' praesentia , sed etiam futura , non tantiam naturam rei, sed etiam sing las Circus is tias perpendit; ac proinde i uxta varias circunstantias potes h v rie iudicate. Nam quando considerat abstinentiam, CX Vna parte iudicat bonam esse , quatenus conducit ad honea ana vitam ; ex altera malam , quate us est ingrata carni & appetitii sensitivo. Eodem modo , quando considerat multa si - .mul, A ea inter se confert, ex V parte potest unum alteri .praeferre,& ex Mia postponere. Ex hac e go varietate & mdisserentia iudicii , tanquam ex radice quadam nascit indifferentia seu libertas voluntatis , quia voluntas ex eo , quod illi tam vario modo res proponantur, Varib. M indisserenter potest eligere& num alteri aut praeferre, aut postpo
Hoc posto , probatur conclusio 3
43쪽
, C Ar v r L quia libertas voluntatis nihil aliud est quam indisseruntia quaedaim, qua pO
test rem propositana eligere au xc puere ; vel, si multae si imam alte ri praeferre: Sed haec indisserentia ori xur ex intellectu, qui varie iudicat dore eligenda vel respuenda; aut de unisteri praeferenda: Ergo intellectus est
radix libertatis in voluntate. Confir- imatur i. quia si qua rana, quare volum S sit libera3optime respondetur,quia esst appetitus rationalis Et e contra- .rio quare appetitus in bestiis non sic liber ' quia non est rationalis: Ergo causa libertatia est ipsaratio , seu itates-
lectus. r. quia appetitus non potest
liquid appetere , nisi proponatur illi 1
potentia cognoscento, tanquam bonum & conueniens ; nec potest aliquid respuere , nisi proponatur illi. tanquam malum N noxium : Ergo si potentia cognoscens sit determinata, & non proponat nisi unum, siue bonum , siue malum , appetit necessario illud appetet aut respuet,
44쪽
De Lis ERO ARB1 visensitiva est, & ad unum deteri hinata. At si potentia cognoscens sit indete minata, dc proponat.varia obiecta , stendens in singulis essc rationem boni & mali ii jam appotitus erit liber, deo poterit ferri in hanc aut illam partem. . Hoc autem fit in nobis,quiaintellectus noster potest varia obiecta proponere voluntati, ac proinde 'oluntas,quae sequitur intellectum , potest varia obiecta eligere. Radix ergo libertatis est in ipso intellectu. ' SecundaConclusio. Probabilius es , Α
quod asserunt alij , libertat es le indis
ferentiam voluntatis non briri ex indifferentia intellectus, tanquam CX r
dice , seu , quod idem est, intellectum mon esse radicem libertatis in 'olunta-xe,licet si conditio , sine qua voluntas aliquando non posset exersero suain
gnificat veram caiisam : scd intellectus inon est vera xausa libertatis in volun- . lato, sed solum conditio . sine qua vo- ' luntas non eligeret libure: Erg0 intel- - C F lectus . . t
45쪽
lectus non est radixlibertatis. Minoe patet,quia si intellectias esset vera causa vel esset causa libertatis quoad actum primum, vel quoad aetam secundum. Neutrum dici potest. Non prius,quia libertas voluntatis quoad aetum primum , non est aliud, quam ipsa volumias libera, ad quam physice producen dam non concurrit intellectus, Ut per se constat. Nec posterius, quia libertas quoad actum secundum non est aliud, quam ipsa actio a voluntate libere procedens , nempe ipse volitio seu electio: sed ad hanc actionem physice elicie dam non concurrit intellectus, tanquacausa,vi sequenti quaestione probabo, sed solum tanquam conditio , qu tenus scilicet voluntas non ageret, nisi obiectum illi ab intellectu repraesenta
1 Probatur a. quia prima & praecipua libertas voluntatis est quoad exercitimat, quam necessario supponit libertas quoad specificationem: sed ad liberi tem quoad exercitium non semper requiritur indifferentia intellectus ergo
46쪽
indisserentia intellectus non in radix
libertatis in voluntate. Minor patet, quia voluntas liben appetit beatitudi vena in communi, quoad exercitium spotest: enim sit pondero actum, si velit: Et tamen intellectus circa beatitudinem in communi non est indisserens:
Ad argumentum , quod superius in scontrarium allatum in , facile re detur ; quia illa varietas seu indisserentia intellectus in iudicando , non potest ullo modo esse c usa liberi tis, ut iam ostensum est , sed tantum conditio, lino qua voluntas non pos set libere exercere omnes sios actias. Ad i. confirmationem dico,volun- 7tatem ideo esse liberam, quia Deus e- am liberam fecit ; appetitum brut'-rum non esse liberum, quia Deus libe- rum non fecit. Quod autem voluntas nostra vocetur appetitus rationalis,
hoc ideo est, quia sequitur dictamen rationis : scin appetitus. Mutorum dicitur irrationalis, quia non sequutur rationem, sedsensit
47쪽
Ais dico, solum probari,quod nus potentia cogn'stens est et indete minata, dc propbneret varia obiecta uevoluntas non posset unum ex multis libere eligere, quod consedimus; quia hoc nihil aliud ea, tuam illam indetem
'minationem potentiae cognoscentis esse conditionem , sine qua volunta non operaretur hoc modo
Vo bic quaeruntur. i. An Voluntatin suis liberii actionibus dependeat abii teli istu/ r. Ahab intellectu in alteram partem determinetur Vtrum, mei affirmant Thramistae hoc sensu. Primo , quod voluntas in agendo de-rcoduax a praelico iudicio intullactus,
48쪽
Dt 1 18 ERO 23 seu, quod voluntas non possit 'aliquid appetere, nisi intellectus practice iudicet appetendum essq. Secundo, quod voluntas non solunt lependeat,sed etiam determinetur a practico iudicio intellectus, set quod 'oluntas, posito practico iudicio intellinus, determinetur ad sequendum illud iudicium, praesertim si sit vltimum , quod exprimi selethis versis mcnunc, omnibis consederatis, eligendum aut faciendum est
Scotus, Henricus & alii, contra senti- :unt. Ego paucis re luam. Prima Conclusio.Voluntas in omni 2.1ctione, siue libera, siue necessa a sit ,
semper pendet ab intellectu : non tamen semper a practico iudicio intellectus. Prior pars patet, quia voluntaSn ,
botest aliquid velle, nisi ab ilitellectu
Moponatur illi sib ratione boni: Ergoumper pendet ab intellectu. Hoc sen- a dicunt Philosephi: Voluntatem non sint in incognitum. Et nihilose volitum, i rim cognitum. Et Poeta ait; Ignoti iusta cupido. Posterior probatur, qui t voluntas appetat aliquod obiectum, non
49쪽
non semper nectae est, ut intelle ' uspractice iudicet appetendum esse, seclaliquando sussicit, si apprehendat illua sub ratione boni, Quod maximHo- cum habet in repentinis motibus voluntatis , qui fixint sat raeuia delib ratibno ; quos aliqὰ ocant motus ' Primo primos. Nam ad illos elicien- dos non opus est iudicio practico, sed sufficit simplex apprehensio alicuius boni , ut docet quotidiana experientia. potest etiam habere locum in actu deliberato ; ut quando occur runt duo bona , ex quibus alterum eligendum est , & intellectus specim iatiue iudicat alterum esse turpe, auterum honestum ue ac deinde practi- ce iudicat , honesturn turpi praeserendum esse. ' Tunc enim potcst -- luntas pro sua libertate eligere bo num turpe , relicto honesto , quantumuis intelle stu iudicet, honestum practice praeserendum esse. Huc spe-: ctat illud 'Medeae apud Ovidium, ideo meliora prosoque, deteriora seqM Et habemus clarum exemplum in
hi, qui contra conscientiam aliquid
50쪽
aeciunt, quod sciunt esse prohibitureic nullo modo faciendum. Nam inlis voluntas non penaei: a practico imicio intellectus,sed illud respuit. Secunda Cpnclusio. Voluntas in i ais liberis acti'nibus non necessario eterminatur a practico iudicio intel-:ctus , siue quoad exercitium , suo uoad speciem actus. Probatur, quia osito praetico iudiecto intellectus ,1huc manet ii beta quoad exercitium stus. Quamuis enim recta ratio iudiet , hoc aut illud eligendum esse, po-:st tamen voluntas suspendere actum non eligere,quod intellectus iudicat i praxi eligenaum esse. Imo potest
Intrarium eligere , ut iam ostensuin h. Et confirmatura .Quia hoc est dissimen inter potentias naturales & li-zras, quod naturales, positis omnibus i agendu requisitis, neces Iario deteri incntur ad agendum, ita ut non pos
ni non agere: Liberae autenon detertinentur,sed possint agere & non age At voluntas est potentia libera, Omnes concedunt : Ergo positis