Perspectiva politica regno Poloniae elaborata per quam, quid, & qualiter regibus & regno prospiciendum sit ... authore Andrea de Pilca Corijcinio castellano viscicensi, opus posthumum secundà vicè impressum

2쪽

POLITICA

Regno Poloniae elaborata.

Per quam,quid,&qualiter, Regibus

& Regno prospiciendum sit: de longe An- quam de proxime facile cognosces. DE Quo SIT CAPUT UNICUM.

Non bene Regnum Polonum in Successione Regum fundari, docuit in stirpe Lechi, prima Imperii Poloni constitutio. On omnis Ramus fiugi ex Arbore faelici

enastitur. Pullulant saepe , ex optima radice Stolones.

Ex ipsa Aurelia ac Faustina vite Ferrea & infausta, enata est progenies. Incommodusque Commodus. Proh quot incommodos Reges tulere Imperia An quia Z Non ex quolibet ligno fit Mercurius An quiaὶ Haereditas Imperii ficilior quam Virtutis An quia Z Ubi pro libitu voluntas regnat, ibi Uirtus degenerat

Um vernaculos Commodos Lechic in itirpem habes, quae imperio Polono, centum quinquaginta annis succedendo,nihil profuit, multum obfuit. Varentis optimi elulit expectationem a Monarchia in Turan- nidom degenerans. I .

3 Facilis

3쪽

6 . s. TR SP et C Tlv Α Facilis transitus a Monarchia ad Tyrannidem. Vel quia Non patitur & temnit suprema Fortuna mon,

Vel quia Si violandum est I us, regnandi gratia violandum Vel quia Privati facilior 'est cura quam Publici Vel quia tibi Monarchia, ibi suspiciones: ubi suspiciones ibi

Praeeat detque fidem Diugossius. Gradum ad Tyrannidem LECHI nepotibus opulentia secit. Qui morbus plerumque Monarchicus est: An quia Z Quo plus sunt potae, plus sitiuntur opes

An quiat Lucri bonus ocior ex re qualibet An quia Z Paucos Marios, Emilios, Curios numeravereM narchi. Audio te mi Diugosia, loquere ultra: Properarunt in Lechitis tyrannidem, Suspicio, Invidia, Naturae inclinatio; An quia Z Hae sunt comites inclinantis Fortunae γ, An quia Z Mores Tyranni etiam Amicis non fidunt claudiamis sors ista Tyrannis Convenit, invideant claris, fortesque trucident. Muniti gladiis juvant, septique venenis, Ancipites habeant artes, trepidique minentur. Pergit Historicus. Superbia Lechitarum fastidire coepit Polonum sanguinem: Vel quia Nauseat omnia Tyrannis, sibique ipsa displicet Uel quia Temulenti est nauseare, qui autem Tyrannus est, temulentus est, quia ebrius humano sanguine est Vel quia Z Non bene conveniunt, liberae sanguis venae, & TDrannis

Diugos. Lechitar inquit Optimis insensi, deterrimis Amici: Et hic naevus Tyrannidis est.

4쪽

An quia Ueritas, quae nonnisi optimi Oris filia est, odium parit An quia 3 improborum adulatio, dulce nutrit malum Druges, Quaslibet criminationes ticile admiserunt. An quiat Eloquentior est plerumque in Aulis Principum Improbitas quam Probitas An quia Z Suspiciosorum , in criminationes semper aures .patulae Iuta Patriae labefaelarunt: Diuos Leges et enim Aranearum telis simeles sunt,Iros impotentiores ruingunt, a Cretesis dc Tyrannis labefactantur. In confiniis Patriae, Socordia & Ignavia, gnaviter vigilabant: In aula Uenus Jus Principi, populis Anomia dabat, omni in re voluntas pro arbitrio erat: Nunquam bene paruit Sardanapolo Polonus; Quia vita carere Uiris, quam tam delicato Imperio obtemperare fatis. Habent hic quod discant Principes: Primo Polonos indigna judicasse, Tyrannorum&Effeminatorum Principum nomina quae viverent: ut qui non essent Virtutis, nec essem immortilitatis Paternae haeredes.

Secundo Polonos pertaesos Tyrannidis, Monarchiam in Aristocratiam commutasse, sib qua libere pareretur. An quia Z Tum maxime excutitur iugum cum premit An quia Z Polonus semper appetens Libertatis 3 Stirpitus a Deo sublatam stirpem Lechi: Diugos 'l quia i Volcit Deus Polonos Regi parere non Tyranno Vel quia Z Oportebit sine excusatione, supervenire interitum, , exercentibus Tyannidem Sap. i6. Libet hic adhuc audire loquentem DEUM & claudere. Cunctis diebus sitis impius superbit, & numerus annorum in certus est tyrannidis ejus. Sonitus terroris semper in auribus illius, cum pax sit, ille semper insidias suspicatur: Non credit,

5쪽

PERSPECT=vΑ credit,quod reverti possit de tenebris, adlueem, circumspectans undique gladium: Cum se moverit ad quaerendum pa-ὶ nem, novit quod paratus sit in manu eius tenebrarum dies: terrebit eum tribulatio, & angustia vallabit eum. Job. xv. Claudo Sic mutat sceptra DEUS.

ARISTO CRATIA

Sive Prioris Reipublicae formae, in duodecim Palatinorum regimen mutatio, quae, quantaque mala Regno attulerit, intelliges. C A P U Τ I. . Non solum Honores mutant Morta, sed etiam mores

mutant honores.

An quia Z Ut honorum fastigium licentiam, sic licentia mo- ' rum tastidium pariti An quia Z Mutati in Honore mores, non honori sed oneri sunt An quia Z Mores improbi, ac perniciosi Principis morbi sunt

Principatus Vel quia Z R egis ad exemplum totus componitur Orbis Vel quia Z Morbus Regius seu Iehericus, nonnisi in toto regnat corpore, &nonnisi omnibus nocet membris Quo morbo hactenus laborabat Polonia. Dinos Morbi autem erant; Invidiae, Suspiciones, Fastidium subditi, Anomia, Verriis, Oppressio tenuiorum. Qui morbi, non solum erant morbi Regii, Tyrannici, sed etiam morbi Principatus. Itaque providendum erat a Polonis morbo, non tam venienti, quam inhaerenti, & vel curandi, vel immutandi mores Principum, morbi tyrannorum & Principatus, qui immu- rari

6쪽

tari non poterant, nisi Imperii serina mutaretur: Mutare potuit, Exilium, gladius, ut in Tarquinio , ut in Iulio Caesare: sed noluit Polonus unquam agere Brutos in Principes, noluit Cassios, noluit ut aliquid recentius dicam Gallorum Regum parricidas. Sed fatis ipsis premendi erant Tyranni & Opprimendi, ac victrice servitutis patientia; per quam Dedit D E V s his quoque finem. Praecedat uti carpit Diugosius Stirpe noxia corpori innoxio , e vivis sublata radicitus, abrogante DEo laboranti Patriae consultatio, pereunti mutatio, servicnti libertas, opem ut attulit, respiraVit. An quiat Haec sunt antidota periclitantis spei publicae tAn quia i Animos Polonos, facilius ligant in consilio, Consortia damni t An quia Vt fatale est Monarchiae, mutari in tyrannidem, sic fatale tyramidi mutari in Aristocratiam, aut Demo-

Cratiam ZAn quia i Sola libertas, mederi potest Servituti Primi Polonorum Procercs S Nobilitas Gneznae Dium

deliberarunt.

Cur non & Plebs 3 An quia i Semper vulgus & plebem, seu Roma Quirites, ex- clusit a Consiliis Polonia ZAn quia Z Bcstia multorum capitum cum sit Plebs, ideo ejus consiliuin instabile, varium, desultorium, precibus dc precto obnoxium ' Cur vero Gneetnae

An quiat Haec tum Regni Regia, & meditullium, quod sem- per aptum consultationi t An quia i Vbi corpus primum formabat Reipub. Lechus, ibi aequum fuerat Aquilas congregari . Disce hinc primo , Senatore & Equite consultatum de Primcipe eligendo. B Disce

7쪽

Cromeram

1 o PERSPECTIVA Disce secundo : Antiquitatem , Ordinem , Distinctionem primamque in Electione liberam vocem Nobilitatis de

Senatus.

Consultatum inibi: mutandus, an retinendus, antecedens Imperii status. En tempora, oportuno Consilio, temperata: Retinendum si quidpiam suasit : Suasit potissimum Lechimemoria meliorumque. Mutandum multa: Tyrannis, Oppressio, & alia de quibus supra. Conclusum: Abolendum Imperium, Monarchiae,Tyrannidis. An quiat Antiqua gravedinis recordatio, novum Jugum dis, suasit ZAn quiat Iugo solutis,facilius cst tueri & amplecti LibertatemtMeliores ex Lechitis visi : Qu9s vel Error, vel Fortuna numquam decepit. Et qui vellent SC possent primi pro Patria sumpsisse labores: AC eos monstrarent tolerare, non juberent. Disce: in1od in Rege Miles semper placuit Polonis, semper enim generosum sanguinem , pacis otio, belli negotia decuit praetulisse: Placuit autem inter bellatores maxime Visi mirus. Cui soli Fortuna nomen non invidit ; Primus enim docuit navibus pugnare Polonum posse: Syuardi Danorum regis

victor: Daniae expugnator, triumphator, regnator: Gedanensis Vrbis creator. Hujus similiumque Virtus militaris, suaserat retinendam Monarchiam, non tamen persuaserat. Plures enim e Lechitis, in summa Fortuna, abrepti fuerant licentiae vcntiS.

An quia Z Non ad metam publici boni collimabant ZAn quiat In Imperio, nonnisi imperium Cositabant ZAn quiat Magni magis quam Boni audirc desiderabant ρAn

8쪽

POLITICA re An quia 3 Domini potius videri, & salutari, quam Patres voluere Ideo displicuerer Fastidit enim Polonus Principem, cui illud non convenit aequa lance utrumque & rector bonus, ecbonus Imperator.

Non autem bonus, qui Tyrannus; qui quia plures in Lechitis. ideo displicuit in illis non Principatus sed Tyrannis. Cujus Tyrannidis potissima radix, quod hactenus Princeps, e Principe nasceretur, isque primogenitus, ad mentem Le- L ..chi, & primorum Procerum. Disce : In successionibus Polonos sanguinem primogentitum coluisse, maxime si Virtus privilegio Naturae responderet: Idque Quia sic Ius naturae,Mos gentium, S tempora volucre: Lechus autem sic voluit.

Vel quia Z Ordini sanguinis providendum fuit: Nepotibusque uti Magncti parentalis providentiae Vel quia Z Minore discrimine sumi putabant Principem quam quaeri Vel quiar Divisa Imperii spes, dividit animos Imperiorum

Votis optimi Patris respondit Patria. Dum natos, nepotes , plerosque & plerumque improbos, ac Tyrannos centum quinquaginta annis toleravit. Deinceps, ut Electio optimum Principem inveniret . placuit non potentiam in Principe, quam firmat successio, sed in Principatu,quam firmat Elcctio, stabilire. Conclusum igitur : Abolendam Successionem nutricem Tyrannidis. Consultatum de Electione: An Extraneo Sceptra deserenda, nec ne Affirmantibus aliis.

Vel quia r Cechi & Rusti propagini, Sceptra deberi vid

hantur

9쪽

ia P -E R S P E C Τ Ii U AVel quia Z Paritas multorum, difficilem faciebat Elactionem Indigenae

. - Negantibus aliis . . . .

Vel quia i Rerum hominumque peritum , Principem est σoportet, talis autem Extraneus non est.

Vel Ne morum novitas Exteranei Principis Reipub. formam perturbet t, Vel Ne Potentia Externi Principis, imminueret crescentem, Rempub. Polonorum Vel quia λ Et parcre, de Imperare semper valuit, si voluisset Polonus ξConclusum: Non quaerendum esse Externum ad Qeptra Po- lolia Principem. Consultatum: Quis ex Indigcnis eligendus Multos Candidatos fecerat aequalitas ; Morum, opum, NO- . bilitatis. ν--. Quid crgo In pari multorum dignitato, variabant sententiae.

An quia Z Factiones Procerum, tum primum in partes distraxere Nobilitate ξDisce: Ingeniosem in damna publica, ob privata commoda, semper filisse, Ambitioni comunc lani potentiam. Quid multis ρ Locus fuerat dandus, in duodecim Factionibus Imperio Aristocratico. Et dum unius quaeritur Principatus, duodecim placent opti-

- Inates, e toto Procerum numero.

Conclusum ergo: A proceribus regendam esse Rempublicam. Sic igirur: sive Fatum, sive Tyrannis, si ve Libertatis appetentia, sive Novandarum rerum studia, sive patitas volorum ;T ransformarunt.' . Monarchiam in Aristocratiam, Tyrannidem in Optimates,

10쪽

Ρ Ο L I T I . C A. Principem in Principes, Vnum in Plures: Et non jam ex unius, sed ex plurium arbitrio, a socio pependit dulce libertatis sorte, Imperii nomen e Forsan quia i Misceri quondam debuit Polonum Imperium e Rege ac optimatibus, Ideo prius utriusque formae separata probatione, praeludere

Fata debuere. Nec Aristocratia Monarchicam expungit administrationem, si glutino libertatis ad invicem coalescant.

Redeo nunc ad deliberationcm de Principibus eligendis , & deliberationis fines propono. Ex his I. Bonum publiam, a. Conservatio integritatis Regni, 3. Honor Imperii Sarmatici, 4. Reipublicae gubernatio, s. Iustitiae & Legum Administratio, 6. Ossiciorum Publicorum functio, . Cura designatae Regionis, 3. Belli copiarumque ratio, 9. Libertatis defensio,

Habes fines Electionis. Transeo ad media his finibus subservientiat Nimirum

Mores, Leges: Consuetudines. De quibus consultatum , An veteres Monarchicae abrogandae, nec ne ZVisum Consultoribus: Non omnes abrogandas: Sed quae

I. Nocerent Libertati, a. Faverent Sei vituti, 3. Saperent Iugum,4. Servirent Licentiae,