Perspectiva politica regno Poloniae elaborata per quam, quid, & qualiter regibus & regno prospiciendum sit ... authore Andrea de Pilca Corijcinio castellano viscicensi, opus posthumum secundà vicè impressum

31쪽

Refractarios secit Licentia, & disciplinae oblivio. Hinc factum ut jussa Ducum interpretarentur non exequm

. Ientur.

Conviciari Paratiores quam pugnare. Vides ut stateram transiliat licentia & vocem regentis tumultu excipiat Faelices Palatini & diuturniores Imperatores fuissent. Si in ipsis initiis servassent illud Aureum monitum Vegeti. Dux inquit ille Auctoritatem maximam severitate sumat, omnes culpas militares legibus vindicet nulli errantium credatur ignoscere. Sed nos ad Historiae textum mens revocat, sequimur & pr sequimur. Poloni Palatinorum sententias & decreta improbabant, scientes, contumaces, & rebelles aliqua animadversione

non posse percelli. Consentit Cromerus cum inquit. Edicta & Imperia ipsorum vulgo negligi caepta. Habuisti in Imperatore imminutionem Auctoritatis nunc habes in Iudicc. Et ita Vnius impetu licentiae omnis Imperii Aristocratici contextus in multas dissiliit partes, & subversa jacuit pristina Majestas Soliorum. am scite Philosophus. E contemptu vero plurimae sunt

. eversiones.

Temnuntur sententiae, abjiciuntur decreta. Quid mirum Si contempta vox Principis Contempta enim prius fuerat & Persona. Quamvis non Principum hic contemptus sed Legum. Lex temnitur, cum Interpretes legis, Oculi & Aures Com

temnuntur.

Omnia ei necessc est licere cui in legem licet:& impune licet.

32쪽

POLITICA. Verumtamen nimis mutae ille leges quae non habent qui pro se loquatur. Omni Contumacia major debet esse Lex, calcare debet reis bellionem, & animadversione digna percellere. Cur hic silet Non miror. Appellatur enim a Iustitia ad Li

centiam.

Vide ut non alia Tribunalia quaerat abusus Libertatis, . nisi Licentiar. Sustulerunt ergo Leges qui tulerant, & nullo sub vinculo esse placuit labenti Disciplinae. Per quod hactenus cohaeserat non male Respublica. Quid restabat mente sid cst lege) Imperio Polono sebtracta tConfusio Confusione sautem ) tetrius nullum malum. Soboam Haec perdit Vrbes: ista perdit & Domos,

Vastasique reddit: Martis in certamine, Haec terga vertit: Rite sed parentium. Res servat atque vitam Obedientia. ΑΦ ungo surculum licentiae Insimulationem AEquitatis& Optimatum. Explicat mentem meam Historicus.

Ipsi quoquc inquit ) duodecim Praefecti a vulgo ingeminatione quaerellarum insimulabantur. quod Republica posthabita , privatis tantummodo commodis & utilitaribus , cum legum promulgatarum praevaricatione in

Hunc textum primum lito ingenio Machiavellistico. Arcana enim sapit.' Quae ne arcana snr, aperio Conjectura duce. Evertere quibusdam Cerbereis cerebris bene fundatam Rempubl. mens fuerat. Diqitigod by Corale

33쪽

Insolentes, arrogantes, & rixos facti. Adde ego. Et ambiti si & novarum rerum studiosi, ad quaeque illicita & noxia dilabebantur. Paucorum Imperio, aut ut aliquid deterius dicam Democratiae faventia. Illicita. Quia legibus sancita fuerat Aristocratia. Noxia. Quia his dcsideriis novus Status Imperii ambiebatur.

Id autem factum, Sive Natura gentis Nimirum. Ingenio Polonis sub byderibus nato, quod in mutandis transformandis que rerum formis multum semper valuit cum voluit. Sive mole dilatata Imperii, is periodo quadam fatali inclinat sponte, imo ruit in mutationes. Sive quod suapte illecta, Ad majora enim forsitan, ii qui desiderabant mutationem se natos fuisse putabant quam ut pari servirent. Sive quod impunita transgressione incitata, Calcar enim addere sblet transgressioni Impunitas. Hoc calcare incitatius ferebantur desideria ad metam, utinam ea fuisset Publicum Bonum. Scd id nunquam quaerit Licentia sed Privatum. Metam igitur habes, habe S media, Ea erant Aristocratiae Exterminatio. Odii inter Palatinos & Nobilitatem excitatio, optimorum Optimatum insimulatio. Successere e voto collimantium Facinora. Insimulantur optimi Optimates idque sepius. Qimd illorum Respublica videretur osse non illi Reipublicae QMod non Cives Patresque gererent. Quod non consulcrent cunctis sed sibi. Quod non publicis damnis moverentur sed suis. Quod ex magna Fortuna licentiam usurparent. Ad estectum insimulationis propero, quem refer ac-' ceptum nostro Diugossio.

34쪽

Ex quo crebrae inter Praefectos dc communitatem contentiones & odia cxorta, bene fundatam Rempublicam pessui a dare caeperant. En quo discordia Cives, in λω. Perduxit miseros.

Tandem hic Vulgi injuria Palatinorum montem admonuit. An quia Laesa sepe Patientia fit furor ;An quia Verebantur ne dissimulatione insimulationis malum cresceret, Ne forma Imperii minueretur, Ne Majestati honos decederet, Ne dignitatem amitterent ZIdeo prius purgant se in publicis Comitiis coram Nobilitate. Deinde ubi nullus datus locus excusationi, pugnatur & verbis

utrinque.

Ast quam verum quod - Sero medicina paratur. Ovia Dum mala per longas invaluere

moras.

Hinc optimatumOptimo in pectore malus cocus laesaPatientia excoquit alios animos,& Patres in Dominos mutavit. Ergo aestuat ingens. Virgilim. Imo in corde pudor, mistoque insania luctu, . Et furiis agitatus amor & Conscia virtus. Cum igitur Portum nequirent tenere Boni publici, mutata velificatione Privatum alloqui volucre, Leoninamque Plinin s lem Vulpinae assuere. Concipitur animis utrinque malevolentia pertinax,& offensa. A Palatinis in Communitatem a Cummunitate in Palatinos.

Visite hujus odii effectus, Audi unum post alium, ves potius

unum ex alio. Prima mens fuerat Palatinorum, rem privatam potentiamque Cr M. suam adaugere.

Addo hic Comicae virtuti Palatinorum Epiphonema ex

Seneca.

Turpc N ccdere oneri, & Luctari cum ossicio quod semel re

cepisti. E 3 Victa '

35쪽

Victa est optimatum Bonitas, & terga Fortunae data, Abjecta Imperii cura & animus est solutus. Miraberis sorsitan. Tam subito Corvus qui modo Cignus

erat.

Qin modo omnium salutem Cogitabant,nunc cogitant Suam. QuSobliti quodammodo Sui Regno vivebant,nunc incipiunt. Regni oblivisci & vivere sibi ρProsecto Centuplex murus rebus servandis partim est quas Constantia destituit. Nec statim abjecta Bonitas, sensim id onus est depositum. Vt enim nemo repente Bonus, sit & nemo repente Malus. - Temporis angusti mansit Concordia Discors. Paxque fuit non sponte Ducum. Sed Remora novarum cogitationum; Animadvertebant plerique ex Palatinis, suam Potentiam diuturnam esse non posse. Vt poto Quorum in ipsis initiis displicuerat Imperium. Igitur sibi quisque potius, suisque rebus earumqlle augmento, quam Sociis Imperii prospiciendum ratus, suam rem &potentiam conatus fuerat adaugere. Sibi Occare sibi Metere. Etiam Titulos Regni, si potestas Fati non invideret altiores. Caedebat haec Mens, fateor, in publicum Reipublicae detri-

Sed ita se res plerumque habent, Vt publica ruina quisque malit quam sua proteri, & idem passurus minus conspici. Ita & Optimates Miscere cuncta, & privata vulnera, Reipublicae malis operire. Ac quae sua iunt non quae Regni curare constituerunt.

Non hic sistitur, Itur plus ultra. Ad ambitiones Proch Deum immortalem, Quis est tam compositae felicitatis, ut non cum status sui qualitate rixetur Cui libct ex Palatinis stetit sententia , Non solum cum multis Fortunam suam aequare, sed omnes etiam post se relin-

36쪽

POLITICA. 39Facilis inter pares fuerat Ambitio. Quia ut quisque sex illis. cinis. 'Animi magnitudine maxime excellebat , ita maxime vo

luerat.

Princeps omnium esse, vel potius selus esse. Ast m blandum est Ambitionis vitium in Exordio, tam sevum in processu. Vt autem intelligas quam sint dulcia initia Ambitionis.

Audi Cromerum. Optimates assentantur multitudini, opibus tentatur ut expugnetur multorum Benevolentia. 33m Machiavellistice Sciebant enim multitudine nihil tauro. esse incertius. Et tanquam tempestatum, sic crebram esse in ea sententia

rum mutationem. .

Sciebant Nihil este facilius , quam in quemlibet Affectum

mutari Populum. Ergo Laetos & uberes malorum Fructus tulit ingenium Machiavellisticum. Clavus clavo truditur. Insimulatio Assentatione excutitur. Ad gratiam,ad mentem & Nutum Populi omnia fiunt, omnia

dicuntur.

Comitate & alloquiis ossicia provocabant Militem donis. Nis Populum annona Cunctos otii dulcedine pelliciebant. Multa multis opertis oculis donabant, idque sine modo de passim. Omnia agebantur Insidiose,omnia Simulate,omnia Fallaciter. Frons, oculi, Vultus persaepe mentiebantur: Oratio Vero . . saepissime. His artibus Palatini, conciliabant sibi animos Polonorum &ad usus suos alungebant. Ita factum brevi ut fuerint admiratione divitiarum corrupti depravatique mores, & in duodecim studia distracti. Dulcius adhuc ambitio Dctificat, Licentia multitudinis alitur

37쪽

alitur a Palatinis omnia eo fine, Vt rem privatam potentiamque suam augere possent.

En ut jam Non juxta Leges, sed Legibus ipsis imperant Pa

latini.

Ambitione impellente Depravabant jura publica justitiamque fugabant. Et Posteritatem fallere docuerunt dum timent Falli. Rati necesse Cum vulpe junctum pariter vulpinarier. Debellari facilius nunquam potuit Polonia utram lasciviis, Iibidinibus, Ebrietatibus , iurgiis, Per)uriis, permissa omnia haec a Palatinis, factum.

- ut turpi frangerent saecula luxu Divitiat molles. Et exquisita caenaram ingenia Conviviorum luxuria. Pergo ad Mesem opimiorem genitalis Arvi. Plura enim hic spero, quae colligam ad formam Machiavelli. Lego Historicum. Terrori esse caeperant Pritini, iis quos Benevolentia sibi adjungere non poterant. Colligo hinc pauca meo more. Mala mihi videtur haec ingenii temperies, imo potius maxima intemperieS. Amorem captare Humilitate, Terrore Reverentiam. Nimirum Vt Terror fide sectos devoveat. Maiestat illud dictum in ore Principum, Oderint dum in

tuant.

Metui tamen voluere Palatini. An quia Potentia mediocriter hactenus exercita non fuerat apta visa ad Imperii Majestatem consequendam An quia Nihil facilius quam accinctum gladio leges dicere,& Amicos parare. Si tamen ii Amici dici possunt quos gladius Amicos fecit. Postquam jacta suerant fundamcnta inaequalitatiS. Et Palatinos Impares secerat Vis, Virtus Δἴ Potentia.

38쪽

4T POLITICA. Quid fit Ex sito nutu quisque geri omnia Volebat. o. a. An quia Qui Ambit tantum ut noceat cupit esse potens, . An quia Non erit qui velle recuset os populi meruisse, An quia Nemo eorum qui in Republica versatur quos vincat, sed a quibus vincatur respicit. mentum usimulationis erant Comitia Consilia, Et nova bellorum seges. De Bellis accipe Historicum. Lacessebant inimicos & rem eorum turbabant. A bovis. Bella igitur inferebant Patriae magis quam Hostibus me

tuenda.

Quia ex externis in Civilia erant emersura. Atque ita domi- DHuc nandi potestas in licentiam fuerat atque libidinem con

versa.

Vnoquoque partes primas sibi vendicante, & tam in dicenda sententia, quam in caeteris id genus publicis rebus, maxime autem in bellica administratione excellere conante. An quia Iam quisque parem se regendo existimabat Imperio An quia Quilibet Palatinorum privata scientia posse se cun- complecti opinabatur, sitamque non alterius mentem tantae molis capacem fore putabat ξΑn quia Vel reliquias Virtutis, vel privatae Ambitionis in Q-ciis incrementa metuebant. Prior pars rationis confirmatur Aurea Diugossit sententia.

Plerisque inquit ille) virtute incumbente in publica, velim mentiora privatim odia suscitari consueverant. Posteriorem rationis partem illustro Lucani mente, qui inquit: - dum terra fretum, terramque levabit Aer, & longi volvent Tytana labores. Noxque diem coelo totidem per signa sequetur. Nulla fides Regni sociis, omnisque potestas Impatiens conlbriis erat.

39쪽

1 PERSPECTI v A

Sed neque patiens alienae mentis fautorum , neque non Pr prii in Regni culmine sanguinis. Audi Cromerum. Suos quisque per fas & nefas defcndebat& evehebat. Vel milites puta n Bello, vel socios sententiae in Comitiis, vel consanguineos in honoribus. Male cuncta & video ministrat impetus & AffectusAn quia Fidem & Probitatem evertit. An quia Tollit Imperium Rationis. An quia In Temeritate spirat Victoriam. Hinc descendo in Fassiones, Praeludat ut solet Historia Factiones denique e studiis partium exoriae. Quam bclic t quam ad mentem publici mali 3 Illato bello , hoste lacessito, in factiones itur & Regnum scinditur: Quid haeres calame Sanguinem ut video sudas e patriae Calamitatibus emanantem. Seminaria Catilinarum insti

tuuntur.

Nec unus sed duodecim Pisistrati meditantur Tyrannidem Timebatur dignitati prospiciendum, igitur erat numero Fa

torum.

Quos facile parare erat , Divites enim dixeramus Pes

Pugnabant ergo Summae paucorum opes, Et Ius erat in Armis. In ore vero vindiciae Libertatis cum revera suerint Licentiae dc Ambitionis. Spes ubique magna Dominatio in manibus. Non per ignaviam distrahebantur Animi. 'Certa ingenia certis Factionibus captabantur. Iungebantur inter se milites, multis magnisque tempestatibus cognoscendi sortes. Eodem velle eodemque nolle. duodena firmati Amicitia.

40쪽

tur telam vix retex ladam.

Vno dicente junguntur plurium applaudentes Voces, quibus ab aliis diversI mens, una sibi cohaerensque. Trudunt se igitur duodeni fluctus , fit fragor, & ingentia odia. Haeret sanguis sanguini, & quo aliquis Nobilior eo potentior auctiorque numero, quem sibi Sanguine Cerere & Bacho

devinxerat.

Quam vere Aristoteles Nobilium factiones, trahunt ad se, Min partes universem etiam Populum. Quo exitu i Docet Romanae Parens facundiae. Neque alius solet esse discordiarum exitus, inter claros & potentes Viros, nisi aut univcrsiis interitus, aut Victoris Dominatus & Regnum. Non limitibus Regni teneri potest, uri furere caeperit ambitiosa Discordia. Vide quam verum. Etiam in vicinas gentes Factiones dissu debant: Pridem conjecit malum Livius. Pars quae domestico certamine inferior est, externo potius se applicat quam Civi

Timendum Regnis Fatum. Revolve veterum Annorum memoriam , & sapies alienis exemplis. Vnum sat erit pro multis. Docebit te Monarchia Macedonica,

maenis divisionibus & factionibus post mortem Alexandri Magni laborasset, viguisset. Sed dum quaeritur in Romanis praesidium, amittitur & Imperium. Vetera haec, illarent recentiora in oculis exempla.

Interroga Hungariam. Sed si nimis di hoc Vetus. F a Consule