장음표시 사용
131쪽
CARDINALI AMPLISSIMO. ES R COSTEA RCHIETISCOPUS
i s mihi Rremae aliquot annos deseperiore loco ius fiuile interpretanti multa occurris sint loca ad intelligedum difficillima, quod mihi primum ab si ιν mei munere uacuum tempus daretur,illud huius di cultatum co talioni, sto pse etiam explicationi impertiendum putaui. 6um igitur me proxι- mi erist aestiuis ad Lucensis aquas, ζυ animi, s ualetudinis causa contulissem usi i laborem mihi quidιm ad institutam Hudiorum rationem necessarium, abys fortasse non inutilem, si modo
eas tenebras, quae legibus offuse uidebantur cura, ae diligentia mea aliqua ex parte possem illustrare. Itaque elaboraui in hoc genere, ne incommuni pene hominum ad studia languore omnino cessarem. Ergo aectiva induuria iurium pene uolumen confeci. 6si uero librum possea nonnullis amicisi is meis legissem,Wrem pro
barunt, ut in lucem ederem mihi magnopere auctores fuerunt. Sed me multa deterrebant, ueluctarum opinionum auctoritas, turba in hoc genere nouorum uoluminum , insolens legentium
fassidium, inuidiosa pro 'rtim bac aetare ingeni, pro sis: quae me incommoda uitare non posse intelligebam, plaborem meum
132쪽
peruulgasem. Me amicis opposui. Sed illi uoluntate,*auctoritate contendebant, quam etiam illa ratione roborabant, reprehensionem si iniusta set negligendam, si iussa non recusea dam: praesertim cum ab aequis iudicibus suo loco laus etiam ιμπ posita sterari psit industris, nec uero tanti se in rebus obscuris multa non intellexi quanti occultum, ac prope desiperatum aliquid patefecis. Cesii igitur, tibi , commentarios hossiuarum obseruationum meos dicare uolui, veteres imitatus E ptios, qui essi ercurnim agnoscentes bonarum disciplina rum auctorem , illi monumenta ingeniy,Vindu iriae seuae consi crabant. Etenim ego tibi plurimum debeo, stes mea causa, stureipub. nomine. Tu enim is es sui merita tua in me multam maxima sileam ) qui in tantis negotiorum fluctibus in totius Reipublice procuratione, non intermittis studia do trius: 'qui duas inter se dissicillimas res p*ctanti rua natura , ac uirtute
coniunxeriurauitatem, humanitatem: qui bonarum artium
studiosis G monendo , fauendo ,2 adiuuando prodesse non desinas: qui denique munita ad summos honores his artibus ιιia,aLmιrandum omnibus, ad imitan lupaucis exempla reliquisti Praeclarum sane es amplistimos dignitatis gradus a quifortune beneficio, sed multoprs clarius est propria uirtute indu Tria eodem peruenire. Verum nostri nec consili, nec instituti est tuaspersequi Iaudes, quo loco illud uere mihι dicendum intelligo, non omnino Iicere de puctantissimis animi, atque ingeni, tui ornamentis, aut tacere, aut loqui: nam si nihil, aut pauca dicam, me nonnullirngratum, plerique etiam inuidum iudicabunt: Sin uero immensum campu m ingrederer laudum tuarum,in infinito cursu prius de
133쪽
reliP. ysiumptibfun. declarantur istius legis uerba, quid sit equus ligneus, de quo is mentio in
- eadem lege, 6 multa alia ex Sal- samone Patriarcha: omn-
tus nonfuisse. CI. E T ERI lege Titia, & Cornelia sancitum
fuit, nequis in pecuniam luderet, sponsionemque eius rei causa faceret, nisi si certaretur disco pilaue,iaciendo,saliendo, currendo, ludendo, pugnando,qua uirtutis gratia hebant cuius legis meminit etiam Manutius in libello de legibus Romanis panar. in parua impressione , illiusque legis Iurisconsultus meti onc fecit in l. quibus reb1fde aleae lus.& aleato. Ved prohibiti sunt lusus.lsin. C. de relin& sumpti. sene. nonnullis permissis, qui ibi exprimuntur, quibusdam uocibus ignotis. Voces autem illas, atque ea ludorum genera Alcia. cui magis uni Ius ciuile debet, quam reliquis, qui unquam Iuris ciuilis scientiam attigerunt, ex coniectura libro Praetermisto. primo, in uerbo. lusum aleae, declarare conatur. ita tam en, ut salebrosissimum locuappellet, & nihil decernat. Balsamo Patriarcha in No-mocanone Photij titui. I 3.c. am declarat quod ιια βαλαν ,
134쪽
ita enim legi debetin dicatur cursus, i Hr μοὐλλον saltus, κυντα, or . O τα- iaculatio sine fibula, siue ferro a quo da Quinto ita nominata, 'ra lucta , iω-. Circenses ludi . Sed
quis nam est lignei equi usus, & qua ratione prohibitu sellὶ Balsamo Patriarcha in loco supra citato declarat, cuius uerba placuit adscribere. Caeterum de aequo ligneo coram fmperatorio trib mali incidit ambiguitas: nonuulli enim id se dicebant lusum illum, quifrequenter a pueris extra circum pe
ragitur, cum in aurigatione equorum uice hominibus utuntur.
O by autem id ligneam quandam fabricam, quae per ligneos tradus multa per medium foramina habentes, praetendatur in altum. qui enim in hoc luse deposito pignore certant, quatuor diuersicoloris globulos sipragradu los po=ientes per decliue mittunt, γ)pιulo bullani primus per foramina ex ultimo foramine eereditur, ei qui illum habet, uictoriam defert. Hactenus Balsanao, ex cuius ultima declaratione colligitur, qui nam fuerit hic equilingia ei uius. Ratio autem prohibitionis fuit, ut ipse subdit, quia prima lege, nedum aleae usus, quem appel' latcottum lex, sed etiam siquid sit, quod cotti speciem referat prohibitum ell. lex autem ita a Photion e citatur Graecis uerbis, quae ita in latinum uecti possent. 6m Iitutio prima Tituli I . lib. 3. Coae ait. qui in cotis uicti s eu non tenetur, stoVoluit cum succes oribus, a uictore, ei que heredi bus perpetuo etiam post triginta annos recipere potest: quisi recuperare nolit quicunque, stu praticipue ciuitatis in qua id amitu lpater, aut d ensior exigit , atque in ciuitatis opera in umit. luguero in cato cauti acta est, irrita in P . redditur. Euod sit quis etiam cotto 1 peciem representato lupinis, alia ur materia uict ιs fueris , non tenetur .i scopi auxilio 'Praesidum pa
135쪽
trum , atque defensorum in hoc inquirendi facultatem MIent.
sine fibula , stes rub , ces ire . . sine d olo, atque callidis adinvetionibus ludere ect licitum, ac ualde quidem diuites in unum sol dum unaquaque appositione ludunt, reliqui uero in multo minus. Euod autem amplius, non exigitur, stes datum redditur, horum curam habent Praesides, atque decem librarum mulcta incumbit transgressoribus, sν transiressionem permittentibus. Constit tio uero secunda eiusdem tituli est. Neque ligneis equis, uttiocantur, neque alio aleae lusu fas est ludere , praeterquam ist, quae
in praecedente confiitutionepermissabunt, loca in quibus huiusmodi equis luditur publica fiant, ἔν data rectituantur, aut si qui
dederunt recipere nolint perii fecitum, prouinciarum fides exigantur, atque riuitatum operibus applicentur . Hinc apparet, quod in antiquo Codice, antequa librarioru imperitia tot Graeca lingua scriptae leges amitterentur, titulus erat de aleae lusu, SI aleato. qui lib. 3 .Cod.erat 3. ante titul si de relig. & sum p. fune. sub quo duc erant leges,quae t Graecis auctoribus citantur, in prima prohibebatur aleae lusus,in secunda ustis equi lignei, nuc scriptorum fortassa imperitia,aut incuria post titulit de relig.&sumpti.sun.una tantii colli tuti os ubi jcitur,quq ad titulit nihil pertinet. Quod autem l. I. & 2.tit 3. Codicis loquerentur de aleae lusu prohibendo, apparet ex dicto Nomocanone Photij, ubi citantur hae leges, & in dicho
Scholio a Balsamone Patriarcha repetuntur, ubi res runtur uerba Bassilici cap. s. tit. 8. lib. 6 o. ubi etiam prohibetur ligneorum equorum lusus, periculumq; aduersus lusores, & publicatio aduersus domos,in quibus huiusino di
136쪽
iusmodi lusus peracti sunt,deposcitur. Ex qua declar tione haec praeter alia colligi possunt. Primo quae suerint genera ludorum in constitutione expressa, Secundo quis nam fuerit equi lignei usus, & cur constitutione prohibitus, Tertio librariorum incuria, has costit tiones sub Rub. de relig. & sumptib.fune in una simul lege fuisse coniectas, cum citentur a ueteribus scriptor,bus Graecis tanquam prima ,&ii lex tituli 3. ratio a tem huius erroris esse potuit, quia cum esset inscripta Rubrica de aleae lusu,& aleator, nullaeq: aliae essent leges sub ea Rub.quam eae Graecae constitutiones,quae propter Graecarum literarum imperitiam illius temporis omittebantur a scriptoribus , statimque sequeretur R :b.de relig. & sumptib. sen e. putarunt unum esse tit tum , nullis extilentinus medijs legibus, ideoque unum Conceperunt titulum, de relig. &sumptib. sene. & de aleae lusu, dcaleato. Quarto cessant ea, quae a glossa , scriptoribus traduntur de hac Rubri. in Rub. Iniu- tu. de iussi & Iur. cum hi fuerint separati tituli: tempore enim Accurlij nulla erat lex, nec Graeca, nec Latina, quae de aleae t 1u loqueretur,postea cor- Erupta inuenta fuit
137쪽
non re cite accipi a re liquis in uerbo rutilicitatem ,
C 'P. II. IMPERATOR Conflantinus. auicunque res ex parentum proximorumi successone iure sibi competere considit,sciat sibi non obesse, si per rusticitatem, uel ignorantiam Jasti, uel a sentiam, uel quacunque aliam ratione intra prDmitu lepus bonorsi positione minime peti spe noscatur.Hinc colligunt in uerbo per rusticitatem, ruiticis iuris ignorantiam non obesse in bonorum possessione perenda cum tamen mulieribus noceat. l. iuris ignorantia sup. eod. fauet enim lex rusticis. Romanus inquit i f. C. de testa. At hoc falsum uideri potest, cum mulier, & russicus pari passu ambulentil. I 8.fi.st..ie edend.Ias.rem mirabilem putat,& dubitationem tollit diuinando.Affirmat enim Ignorantiam non obesse rullicis, quando peritos non possitiat consulere. Sed hoc ineptissimum prorsus ei Constantinus inquit se consuetudinem illam tollere an viq ua m: at haec di1tinctio erat an ii quilus i. regula E d ei ur.&fach. ignor. Deinde non erat opus noua constitutione.Tertio diuinationis plena est interpretati C. Iasonidem affert postea inter mulieres,& rusticos differentia, ait enim rutticos praesumi non habere copiam peritorum, m ulieres uero quae in ciuitate habitan t n on prinsiuni care re peritis. Eso puto omnem hanc controuer siam
138쪽
.sam ab illo uerbo rusticitatem, Iescendere. Nam in iure rusticitas non semper pro qualitate hominis ruri sentis ponitur, sed quandoque pro imperitia rerum,&incompositis moribus, iuxta Vergilianum illud. Rumcuses Coridon, exemplumque est in l. I .s.s n. E de uentia in spici. ibi si quid ex his, quae leuiter obseruanda Praeror pr cepit , per rusticitatem suerit omissum , id est per negligentiam quadam crasam ignorantiam . Ita in ea lege declaranda tot contentiones tolluntur. Idem' probatur in l. si quis id quod s. doli ff. de Iurisd. omniuIud. & Aldobr. Inst de excusa. tuto Isimiliter nume. 8. rusticum interpretatur incultum, d imprudentem. ErMOlim conflicti do, ut in bonoIum possessione pete da , circa temporis cursum haec distinctio fieret,ut ignorantia supini hominis, &crassa etiam facti praeiudicaret, alia non ita, crassar flam rusticitatem, quasi stolidam quandam inscitiam sustulit Constantinus: exemplum erit,finge affinem msum aegrotasse, mox mortuuiuisse, meque cui delata suit bonorum possessio, nec linquam eum uisisse, nec mortuum adluisse, hςc imperiti hominis rusticitas sumina est, hanc non amplius obesse Constantinus statuit liue per ruit talem, siue plurignorantiam, siue per absentiam non petierit. Haec noua dispositio eii, nec ulla inter 1 uitico S,5 mulieres per hanc aduersus iuris i
P. r. regulas disterentia. inducitur.
139쪽
. autem I. I df. de uentr. inllici. agiturque de ea iussit one , - an omissio leuis solemnitatis uitiet actum , πquaesit leuiquo iras. GA P. III. EVI S solemnitas describitur, ut ea sit, quae omissa , nullum uel paruum praesudicium generat parti: Bar. in l. I . . quod autem, te uenrr. inspic. uel ea est, quς non mutat substantiam actus Bar. in l. cum hi si si Praetor ff. de transact. Aliter Bald. in l. hac consultissima C. qui tella. face. post. leuem solemnitatem putat, quae non est certa ratione munita. Idem in prooemio decretalium leue solemnitatem dicit, quae pluribus actibus conuenit, & non illi tantum qui agitur. Idem in L rem non nouam C. de indi. inquit leuem esse solemnitatem, quae potest omitti extilente actu valido: dicitur autem leuis ex senteria Bal. in Rub. C. se successedi Lidest abundans. Exempla leuis solemnitatis sunt, ut in publicationeeIectionis cantatio hymni, benedictio Abbatis post electionem, signum crucis in inuentario. Ripa ubi alia exepta affert in c. cum ecclesia. Sutrina de caus. pos. & pro- pr. primo notab. &exemplum est in ea lege I. f. quod autem, tunc. f. tria lumina is de uentr. insipi. in numero
luminum, quem leuiter obseruari Pretior edixit. Frequentius traditum est omissionem leuis solem Iutatis non uitiare actum, de quo Soc. Iun. in Rub. de
140쪽
nou. ope. nuntia. nume. D. Draq. intracta. deludi. in
reb. exig. pag. 8 3. parua impressCrotitamen commune sententiam oppugnat, tribusque argumentis contrarita probare nititur in ea Rub. de nou. ope. nunc. Ego illud animaduerto esse uerissimum, in illa l. I s. quod aute, traditionem hanc frequenter receptam non probari, quod regulariter omissio leuis solemnitatis non ubitet,&quod rusticitas excuset, si solemnitas non leuis Omittatur, ibi enim omissio in eo casu expressono officit actui, quia Praetor, qui plura obseruari dixerat circa uentrem,& partum, ut in ead. l.f. de inspiciendo dicitur, subiunxerat, quod si non ita fieret sicut edicto c5prehensum erat, se bonorum possessionem non dat
rum , uel actionem denegaturum his uerbis. Si cui uentre instici, custodiri, uel ad esse partui non erit licitum, ei quod
natum erit possessionem causa cognita non dabo, siue quod natum erit inspici non licuerit . quas utique actiones me daturum polliceor
his, quibas ex edi fio meo bonorum possessis data sit, eas si mihi
iussa causa uidebitur esse ei non dabo. Haec ing si cui in eadet. Praetor igitur non simpliciter seno datur u edixit,sed causa cognita, ut ibi, quod eo pertinere declarat Vlpianus, ut Praetor cognitionem sibi reseruare uoluerit, ut si animaduerteret omissiam aliquid esse ob imperitia, uel aliquid, ex leuioribus id non officeret partui,&rc-cte quidem, ne matris negligentia, uel imperitia partui noceret , alioquin causis cognitio nihil operaretur . ibi ergo solentuin omissio non uitiat actum, quia non impugnauit Pretior simplicitetissed si iusta causa uideretur, reseruata sibi cognitione: si autem aliquid non reser uasset