Gerardi Io. Vossy et aliorum Dissertationes de studiis bene instituendis

341쪽

D R STu D. Iu R. D i Ss E R T A T. hoc modo Cl. vel, Clemen. addira rubrica si ve titulo, cui clementina,quae allegar ursubjecta est; posterior vero dicitur Ex-

π R A U A GANT E S, eo quod decrerales in

illam relatae . 8e a Johanne XXII. editae, extra librorum juris Canonici textum sint frequentatae, haud aliter atque nonnullae, Imperatorum Constitutione acqnsuetudinibus seudalibus addirae. Has ut Clementinas , EXrrav stantium nomine appellamus: crediderim olim his allegatis nomine capitulorum, ad differentiam caeterarum decretalium additam fuisse in notando volumine praepositionem EXTRA, quae postea primae decreralium parti adscripta sit. Atque his voluminibus libri corporis juris Canonici adsolvuntur. de quibus Decretiam se haber, ut in Corpore juris Civilis Dieesta : Decrerales ut Codex , quoad P rrem primam : quod caeteras duas ut

Novellae. Sed & post Iustinianum Im

peratores, qui fuerunt suas etiam constitutiones ediderunt, ira 3e Pontifices qu, fuerunr post Iohannem XXII. suas decretales epistolas, quarum summa, arque earum eriam quae post Gregorium IX. promulgarae sunt usque ad Sixtum V. nunc Pontificem, Lugduni anre biennium Pro diit: quin & Gregorius XIII. nonnulli decretia de . decretalibus juris manus ad N 4 mo

342쪽

196 HERMANN VULT RII movit. Deerant Institutiones iuri Canci nico, ut non volumina singula juris Canonici responderent singulis voluminibus juris civilis. Ne tamen quid deesset, Paul. IV. Pont. qui pontificatum .iniit die x. Cal. Iunii, anno a nato Christo M. D. LV. ad earum compositionem animum adje-eisse scribitur. Mandavit enim Ioann. Paulo Lancelloto J C. Perusino, ut institutiones juris Canonici componerer , rametsi vero esse ut illae compostrae, atque Pontifici etiam exhibitae, ab eodem tamen COnfirmarae non sunt, editae nihilominus, sed autoritate privara , ante Pa Os annos Corpori juris canonici , jussis Gregor. XIII. editi, tandem additae. Idem post Lancellorum, ut ego quidem Puto, tentavit Μ. Antonius Cucchus. Verum ut jus civile , ita & hoc Canonicum suos invenit interpretes , & fortasse etiam nec numero pauciores nec autoritate inferiores, inter quos cum de quaestionibus incidentibus eontroversiae moverentur . dc alii in illam

inclinarent , sententiae numerari coe praesunt, atque e X. illis Communes Huniones,

Quas vogant, constitutae. Ouctrum autem

prae reliquis opera egregie sit praestira,ju dicare perquam est difficile, de fortasse etiam nimis ambitiosum , nec hominis est candidi judicare de scriptis aliorum , qua

343쪽

DR sTUD. Iu R. DISSERTA T. 297 non legerit nec cognoverit. Vetus est illud εe valde scitum, verissimum tamen. ,-- - non emnia possum omnes.

amavit.

Iupiter, aut ardens evexit ad athera virtus 'Diis geniti potuere . Quin alii aliis ingenio vel judicio , aut certe , urroque praestantiores fuerint , dubium non est, sed ut in omnibus rebus aliis, ita in hisce etiam interpretationibus. -- nihil est ex omni parte beatum. Sunt in illis bona , sunt mala, sunt mediocria, εβὰμε μιγμενοι, πηααδελυγώ. Sed/interpretibus juris sermo fortasse nobis erit suo loco rempore plenior. S A M E sunt his libris juris Civilis MCanonici omnia juris praecep ra, quae qui dena scripta sint, conclusa in arrem qui dem redacta , sed ut libere loquar , non artificiose. Cum enim. quod ad jus civile at- ij et , in Digestis componendis compila- astores xv III. quibus id negorii a Iustiniano demandatum erat, Edicti perpetui ordinem sequuti fuerint , in Codice quinque illi constitutionum collectores, constitutiones ex serie annorum christi, iasuccessionia Imperatorum collocarint.

344쪽

a 98 HεRMAMMI VULT EI I quod idem fere eriam in constitutionibus Pontificum observarum est in Inititutionibus aurem aliquanto propius tres illi Institutionum compositores, TrNonianus nimirum . Theophilus & Dorotheus ad methodum legitimam accesse- Tint, neque tamen illam etiam undequaque custodiverinr, inde factum est, ut methodus artis juris,proximis temporibus coepta sit desiderari aliquanto accuratior, ut Kesembecius de institutionibus quo- ldam loco , ' scribere veritus non fuerit in haec verba : Laudent, qui volunt, inquiens, quantum volent hos elementarios libelgos : m

hi ut verum dicam, nec materies, nec metho

dus sit qua tamen adhibita, neque in aueis Col- llectorum operis placet , nec puto difficile fore , aliquid melim ex his , quastupersunt, reliquiis adornare: tantum abest, ut de absolutis o

pulcerrimis, is copiosissimis iurisico ultorum

commentariis,non potuerint elegantiora com- lponi. Haec ille : vero an fal res ipsa docet. Non ramen desunt, qui methodum Iusti- nianeam mordicus tenendam existimen r.

Pie quidem illi, sed nescio an satis recte. . Docent quidem illi, qua methodo Iustinianus usus sit, Se quomodo titulos collocaverit , quod illorum studium tantum abest, ni improbem., .ut otiam valde Pro

345쪽

D E ST V D. IU R. Di s E a T AT. 299be & laudem : verum inquirere simul. in ici debuerint , & an eo modo tituli col ,

locari ex arre debuerinr, de non an me

thodo aliqua rectiori compilarores uti Potuerin rὸ atque ea omni studio investiganda est a nobis etiamnum. Qua de re coatravi saepius, arque cum ad docendum jura primum accessi, quod factum est sub

initium anni M. D. LXXXI I . Ideam quan- Σ

dam dispositionis publice proposui , quae

cum typis postea esser divulgata, cogitare coepi ea de re aliquanto accuratius,nullius profecto invitatione aut admonitione, Cum aliorum cogitationes λrtasse i pso et tam facto anteverrerim, & quod existi- marem, ea quae in 1dea erante proposita, examinanda de proponenda esse aliquanto

plenius, id est, quod in libris hisce duobus

Iotisorudentiae Romanae hoc tempore facere constitui. Fecisse aurem me, nunquam assirmavero: id tamen seci, ut cogitandi & meditandi homines ingentosi occasionem ex illistabituri sunt ampliorum . quamvis in illis jus duntaxat Iustinianeum persequi mihi animus fuerit , de jure Canonico, item de interpretationi bus, nisi in his,quae ad processum spectant judiciarium, nihil omnino arrigerim. Quod ad praecepta non scripta attinet, quae erat para piaeceptorum altera, ex qui-

346쪽

3co HERMANNI VULT EI Ibus juris cognitionem petendam e ssediximus , sunt illa posita in Consuetudinibus

Min AEquirate. Cossu ETU DlN Es sunt jura moribus longo usu confirmatis recepisTa,de quibus meministis, pro ratione Scho lae nostrae a me dictum esse saris,cum in re

preta revis. Sine scripto. Inst. de jure natur. genr. & civit. Adhas,quamvis signifi-Catione valde larga , resero statuta & jura municipalia , pacta irem sive iura gentilitia , quae etsi vere consuetudines non sin r. tamen cum ad lege si& constitutiones principum,vel pontificum collara, b causam sui essicientem,&illorum generalem observantiam, videantur minus angusta esse , ad consuetudines rectius reseruntur. Sane sunt consuetudines singularum proin Vinciarum,non raro generales , sed ut sinr. quae uniformiter per omnes imperii Romani provincias, atq; adeo imperium universum custodiantur , sunt prosecto istae paucissimae, imo dixerim sere nullae . Atq; hinc cum jus civile Canonicum scrip tum regulariter reneay omnes ac singulos Imperio Romano subjectos, consuetudi nes, ita rura , & jura municipalia tenent a- lliquos,& tamen etiam omnes atq; singulos provinciae illi, in qua consuetudines, statura ia jura ista municipalia recepta sunt

subjectos, vel corpori alicui additos. Unde

347쪽

D E ST V D. Iun. Di s s E R τ AT. 3ogia illud est, ur cum jus civile & Canoni cum Jurisconsulto cuivis cognoscendum sit , consuerudines tamen, statura & jura municipalia non cuivis c quippe qnod e set , infinirum omni tamen ille elus loci consuetudines, statura & iura municipalia. in quo ipse versatur & jus exercet. I τ A s omnino ex natura petitur.quaeAuam primum ubi scribitur aequitas esse desinit, se lex sivebus esse incipit,ex quo jure scripto aequiras iterum deducitur, & ad factsi incidens accommodatur, ut quod e st inter universale D particulare , idem esse videatur in tet jus scriptum & aequitarem. De hac IC M. admonent in omni,maxime asiate in jure aequiratis rationem habendam esse.

qua de re plentus me dixisse ad g. Jurimprudentia '. Institutione de Iure naturali gention e civili,memoria teneris Cum n omnia jure definiti non potuerint, de vero quae desinita sunt, sint ejusmodi , ut circumstantiae variae 8e diversae illa etiam varia Sc diversa faciant: aequitas illa demu est. quae jus summum non patitur fieri injuria, sed jus & factum inter sese quasi contem. perat quod nisi a J Cro. arte datur,sub auro.r,tate juris scientiae saepe pernitiose errabi-

l. In omnib so F de regJur.ιρ tacuit, cdejud a l. .f. de eo quod certo loco quod multoties, a jurisc. --ctu esse exemplis confirmat. Piet. Fab. in da. in omnibu/

348쪽

3o2 HERMANNI VULT EI Iut apud Paulum voluit Celsus filius. Sed ex natura illa, ut dixi, perenda est, Sebo minis prudentia, quam tamen oporret esse non absolute . sed ita arbitrariam , ut arbitrium sit viri boni, id est, quod vir bonus arbitraturus esset aequum esse , juri Selegibus, quantum ejus fieri potest, quam proxime accedens atque ab illis minimum deflectens. UMDE juris cognitio peten- da & accipienda sit exposirum est : sequitur, ut videamus, quomodo quaque rati O- ne cognitio illa inde peri debeat. Ersi vero sint, qui arbirrentur ad Iurisprudentiae

cognitionem assequendam omnium artium singularumque PhiJosophiae par-rlum cognitione opus esse persectiori, 'quam ut in J Cxv, perfecto, cujus Ideam portus quis descripserit, quam ipsum secerit , ego etiam desiderem: tamen cum informandis nobis sit Jurisconsultus, non qui fingatur . sed vere fiori etiam possit . diversum ego ab illis sentio. Sane optandum esset, & aetatem illam esse omnium,&ea singulorum ingenia, quin & res singulorum atque commoda ira ferre , ut exacta omnium Philosophiae partium do chrina ad Iurisprudentiam discendam an ferri posset: verum cum DE Us uni homini omnia largitus non sit in hac vitae imis

349쪽

o a s Tu D. IUR. DISSERTAT. 3 o 3becillirare, qua Pluribus intentus minor est

ad singula sensus , optandum illud potius

quam sperandum fuerit. Quid aurem de modo cognitionis illius,de qua quaerimus, assequendae sentiam, hujusmodi est. Sunt quaedam In homine ipso, quaedam extra' ipsum, quae ad assequendam juris cogni-rionem facianr. In homine ipso primum

omnium requiro Preces ad D E U Μ ardentes Je assiduas, a quo ceu fonte omnis cognitionis uberrimo, omnes alit cognitionis rivuli in creaturis promanant. Per me

enim, ait filius Der apud Salomonem , est, quod reges regnand&consiliarii decernuor justa. Deinde requiro hominem ingeniosum, id est ejusmodi, cui naturalis quaedam insit ad jura discenda inclinatio atque propensio. Nam fruspiam, hic cer. te verissime dicitur: Tu nihil λυita dices factove Minerva. Haec vero propensio & inclinatio cum non sit omnium eadem ,& vero interdum etiam deficiar, interdum augeatur, prout DEO visam fuerit, mirum non est, si ut in

aliis, ira in hac etiam scientia alii aliis cognitione praestenr,ia eruditiores, majoremque Iurisconsulti, adde etiam feliciores, evadant. Tertio requiro diligentem librorum, qui de jure conscripti suur, lectionem. - lectio-

350쪽

. lectionis repetitionem: reperitae meditatio. nem: quin & praeceptorum non scriptorum inquisiuionem. Unde vulgarum illud , quod in juris studioso nonnulli desideranr,

videlicet caput ferreum . quod sit laborum patiens, culum plumbeum , hominem nimirum assiduum , te crumenam auream.

Verum sine hac multi egregiam in jure o 'peram praestiterunt, Sc multo feliciorem, quam illi, quibus ista suppetiir; at vero sine illis, nemo unquam Ex TRA hominem posita est ratio docendi discendique jura ,

quae ex natura relatorum mihi videtur esse

eadem. In hac quaedam sunt juris ipsius , quaedam sine quibus jus satis commode doceri discive nequit. Quod ad jus ipsum attinet de vera ejus docendi discendique ratione plurimi scripserunt, adeo tamen varie ila sententiis inter sese dissidentibus,

ur quem aut quid ex illis potissimum sequatur, etiam in jure exercitato , nedumryroni videre sit perquam dissicile. Prout enim quisque a natura institutus,melius e-riam a disciplina insormatus, ira juris stu dium hoc vel illo modo instituendum este existimavit. Mirum autem videri posser, tam longe recessisse sere omnes ab ea ratio. ne,quam praescripsit Justinianus ipse constitui. inci p. omnem, scripta ad Antece

lare . , quae est hujusmodi: Tempus dise