Gerardi Io. Vossy et aliorum Dissertationes de studiis bene instituendis

351쪽

D E ST V D. Iu R , DI S s Ε RT A T. cendo juri Iustinianus tribui vult anno rum quinque. Primo anno juri operam daturius, ex .sententia Iustiniani , audiat magistri voce libros Institurionum , idque primis sex illius anni mensibus : sex vero postremis , audiat quatuqr priores Digestorum libros , quae N ο, vOeantur, & prima Digestorum Prie continentur cujus anni auditores dicuntur Iustinianei novi. Secundo anno libros sepatem eos proximε inlequentes , qui seeunda Digestorum parte concluduntur,

aut si remporis vicissitudo id patiatur, libros octo, qui sunt in parte tertia , septem illis proximὰ dictis libris in annum tertium rejectis , hisque addat libros

Digestorum xx . XX v I. xxv III. ω xxx. cujus anni auditorea edictales ap-- pellantur, ab Edicto , quod eo anno ad id discendum accedant. Tertio anno vetlibros 8. vel libros 7. antedictos , quibus addantur libri Digestorum xx Se xx I. cujus anni audi rores Papin lanistae voean rur, quod illo ad sublimiora M si1btiliora juris praecepta distenda ventanta' Duarto anno discantur libri Digestorum

tasse quod solvendis juris quaestioni.

352쪽

3o6 HERΜANNI VULT EI Ihus nunc facti sint idonei. Quinto & postreio anno Iustinianus a studiosis pri- , vato studio vult legi reliquos libro quatuordecim , quae sexta te se prima Digestorum Parre continentur, quibus addant ter letionem Codicis, etsi quidem eo tempo re, quo Iustinionus haec scribebat, anriqui, hodie tamen ejus, qui in locum istius successit . novi , cui Novellae postmodum additae superaddi debent. Atque iuujus anni auditores Prolyrae dicuρtur vesquod Lytis doctiores siur, vel a praefinita studiorum lege soluti, quinquennio nimirum a Iustiniano praefinito nunc elapso. Hanc jura discendi methodum elegantissimam, adeoque servandam esse existimavit 'ingeniosi stimus ille Antonius Contius. Sed vix est,ut quisquam eam sequatur hodie, atque in studiis hodie non obsei vari . est ibid.glos in verb. legere. Est sane quinquenni etiamnum usus aliquis, in eo nimirum, ut ad gradum,quem vocanr, Doctoratus aut Licen riae injure non admitta

tur, nisi qui quinquennium illud suum in.

regrum compleverit: at in ceteris nullus. Rectene factum, quod ab ea me rhodo recessum sit , accuratius examinare mihi q

nunc non est lategrum t illud quaesiverit

aliis

353쪽

DE STU D. IUR. DisSERTAT , 3 7 aliquis non immerito . utrum methodus, illa Iustinianea justa sit arque legitima. Mihi sane non viderur, ut ranti non sit, ab ea recessum esse. Rationem enim docendae discendaeque Iurisprudentiae ex temporis spacio aestimat, quod in omni arte vitiosum est, quae id totum ex seipsa sui λque praecept id reperit. Et vero ut hoc vel illo anno haec vel illa juris pars doceatur&discatur, nondum tamen expedita ea ratio partis vel illius, hoc vel illo anno docendae discendaeque. Ut mihi quidem eonstitutio illa Iustiniani aliud nihil velle

videatur, quam ottendere, quot annis cursus studii juris absolvi possit & debear,

non qua ratione quave methodo docendum illud sit aut discendum: quod ipsumeriam etsi proponere sortasse iustinianua voluerit, aliud tamen voluisse, aliud secisse ipsum respondebimus. Sed ut fuerit illa docendi 8c discendi juris rario , non tamen illa est omni sui parte absolura de per se cha, ut aliis meliorem & veriorem inquirere non licear, his temporibus inprimis. quibus non est imperii Romani omnino eadem, quae fuit tempore Iustiniani, facies, alia etiam Scholarum ratio, quin lenon prorsus eadem juris disciplina, ob jus Canonicum, quod civili supervenit, de tam hujus quam illius infinitos interpretumo comis

354쪽

Commentarios. Ut non male illi, qui po ,stea rationem inquisiverun r, atque etiam num inquirunt, ipsius juris docendi di cendique ab illa aliam, tametsi non omnes uniusmodi. Fuerunt enim qui commentarentur in leges & Constitutiones , quorum ratio a methodo abest longius. Horum opera etsi Iustiniano adversari videatur,quod ipse in corpus juris a se com positum Commentarios fieri noller, paralltta duntaxat, id est, summas rerum fieri concederet' , mihi tamen haec rem pora inruenti non videtur reprehendenda, sed quodammodo etiam ex causis supradictis necessiaria, modo rei illi modus aliquis adhibeatur, & commentandi scribendique illud cacoethes cohibeatur. Fue- l 19nt vero etiam qui methodum inquirerent diligentius, quorum ipsorum etiam opera valde est commendanda: sed plerit que illis de suit unicum, ut de legi rima Martificiosa praeceptorum juris dispositio-he, quae Omnium prima esse debuerat,non cogitarent, quae si praecessisser. in tot illi

partes non abiissent , neque tot orat lonl-bus, tractaribus , cynosuris, &nescio qui

bus aliis epistolis de studio juris recte in

355쪽

TRIDENT. DE METHODo. z9stituendo illis opus fuisser. Ars enim sui dedocendi & discendi ipsa dc methodus, &qui aliam praeter legitimam praeceptorum dupolitionem artis methodum inquirunr, ne illi egregie falluntur , omneque studium suum in re non necessaria frustra collocant. Quod illis, si non intellexerunt , condonandum eth: si viderunt, reprehendi , quod studii juris rarionem profiterentur , dc tamen eam vixdum attingerent. Sed cum res illa omnis difficultatis

esset plenissima, studiose illi hos scopulos evitare voluisse videntur. Quare juris praeceptis artificiose dispositis , nihil video, quod ad rationem docendi discendique ju- ris desiderari possit amplius: quibus lectio librorum juris civilis & canonici si accedat uberem illi praebebunt ad praece praita disposita commentarium , ut aliis non tam videatur fortasse opus esse, tametsi de illi, ut libri juris rectius intelligantur, non sint usquequaque abjicendi. Verum cum ejusmodi praeceptorum juria dispositio hactenus non prodierit quae vel ipsi a suis autoribus . vel mihi aut aliis etiam omni ex parte saris faciat, nec id a me nune praestitum esse affirmem ἱ sunt enim in hiice duobus jurii prudentiae libris no pauca . quae lima indigem accuratiori nolim

' quidem libellos illos Lagi, Pacii, Althusii,

356쪽

3IO HERMANNI VuLTηII aliorumque Iuriscon . ea de re conscriptos abiici,suaserim tamen juris tyroni, ut cum

ad discendum jus accedit, ipse qui de praeceptore S viva voce docentes , non solum audiar, verum ipse eria textum institutionum juris sine ullo commentario cursim per legat, eum perlectum ab initio, commentario tum aliqus, nimirum Myn sin- geri vel Wesembecit, vel Hotomanni ad .hibito, repetat, quod utrumque se mi anno ab homine mediocriter saltem diligenti facile fieri potest. Institutionibus ita dedicitis accedat ad lectionem rex rus. Digestorum eo ordine, quo rituli Sc leges illis subjectae collocarae sunt, ita tamen ut ante cujusque tituli lectionem praemittat Pa-

ratilla Cujacii & Wesembecit. Idem postea faciat in Codice , eodem modo adhibitis cujacii in eundem Parat illis, quo Ο-pere a Cujacii in nullum, ut puto, factum est elegantius M absolutius : sequantur Novellae . quibus conjungatur Cujacit in easdem expositio. Ad hanc vero lectionem librorum juris civilis plurimum pro- fuerit addidisse eruditissimam illam Dom.

Iulii Pacit Iurisconsulti praestantissimi Synopsin juris civilis ante biennium editam jus Canonicum studiosus percurrat duntaxat, initio facto ab Institutionibus Lan-.celoti . quas excipiat decrerum, tum d

357쪽

DE ST u D. Iu R. DIS 3 E s T AT. 3II cretales : Se postremo loco seudorum consuetudines cognoscat. Neque est ut studiosum in cursu lectionis remoretur lex aliqua vel capitulum dissicilius. Ut enim omnia protinus intelligantur, fieri nequit: dc vero Iurisconsultis exercitatissimis e tiam saepe numero multa non sunt saris obvia. Legantur nihilotainus r semper

enim haerebit aliquid . at tanto facillus post cursoriam illam librorum juris lectionem ad dissiciliores & usitariores juris titulos rediri , eorumque doctrinae cognosci possint accuratius. Inrerim vero singulis diebus , una arque altera lex ex ritulo

moriae mandari, quin Sc Lexicon aliquod, iri est Bristanti, vel Horo manni vel Prarellvel Schardil addi, & in hoc singulis diebus binae aut plures paginae perlegi possenr. Cogitabit aurem studiosus juris interim privato pleraque studio addiscenda esse ;quo pertinent collariones, & cum dormitum itur, eorum quae de die lecta sunt. Maudita, meditationes bc re piritiones. Haec

ita ad jus ipsum pertinenr. S I Nautem jus satis commode dimnes sunt philosophiae pautem Ethica, quae juri:

sica , ω in hac ea, quae

358쪽

3ix HERMANNI VULT E I lnem spectat, & deinde rerum Rom. hi

storia. Et cum caeterarum qualem Cognitionem desiderem , Dialecticae & historiae cognitionem desidero accuratam. Arque Dialectica quidem huc afferenda est . aut certe adhuc addiscenda. Historiae

autem generalis studium iridam huc afferendum , cujusmodi hodie esse potest Chronici carionis a Philippo RIelanchthone & Casparo Peuceri expositi: specialis vero historia rerum & antiquitarum Romanorum ex Dionysio Hallicarnasteo.

Dione. T. Ligio , quin εc ex syntagmare historiae A ugustalis, quod opera & studio doctissimi viri Friderici Sylburgii amici Secivis mel apud Wechelos rypographos prodiit, perenda est. His de Caroli Sigonii,aliorumque historicorum recentiorum accedant historice. Interim cum his allatum qriam gentium historiae conjungi pociunt, Graecorum vero potissimum , arque in his Plutarchi Parallela. Arque de cognitione iuris hactenus. Sed eum jus cognoscamus, ut eo utamur, 8c Reipubl. cum publice rum privatim prosimus , de V a V nunc paucis aliquid attingendum est. Ur vero in cogn itione juris ingento , ita in ejus usu judicio potissimum hominis proxime post invocationsi minia civini opua est, quod a Logica in

359쪽

DE STUD. IUR. DisSERT. sormatum recte juris praecepta in genere cngnira accommodabar ad speciem. Tem-' pore Iustiniani Imp. de quibus causis scrupris legibus non utebantur id custodiebant, quod moribus & consuetudine introinductum erat, & si qua in re hoc deficerer, runc quod proximum 8c consequens el erat, si ne id quidem apparebat, tunc jus quo urbs Romana utebatur , servari oportenar. ' Neque id mirum , siquidem comsuetudinis utentium moribuS recipiuntur, quae tanti momenri non erant, ut legem

authoritate publica laram tollerent. t Posteaquam vero jus Pontificium imperium Romanum invasit, quin & forma Reipub. Romanae nonnihil a priori illa immutata. ab usu illius temporis recessium est ut . Consuetudines , statura,& jura municipalia legibus scriptis hodie praeserantur , pisi legibus illa expresse sint antiquata, si nulla sint, tum demum ad jus civile & Pontificium redditur ; sed utrumque in suo soroauthoritatem haber parem ;lllud in seculari,hoc in Ecclesiastico, ramersi tam ex hoc

quam ex illo urrumque forum non raro aliquid mutuetur. Definita enim legibus, non canonibus, di foro Pontificio non rejiciuntur, sicut 8e in foro civili Canones

sequi judices non dedignantur, si quid legio bus

360쪽

HERMANNI VULT EJIbus decisum non sit, aut decidi nequeariCausarum ramen spiritualium , earumque quae aeternam salutem concernant, ratio 'haec est, ut si dispositioni juris civilis, in foro etiam politico legibus neglectis amplectamur canones juri naturali & divinis literis consen raneos.

Quin de processum forensem juri Canonico maxima & pori isma sui parte acce-prum ferimus. Caeterum usus juris aliquis est in docendo, sed is minus proprius Pro prius potissimum est in judicando Sc adυocando, quae duo a se invicem quidem distinguuntur, ita tamen sunt affecta,ut qui novit unum, noverit etiam alterum . Utrum isque aurem illud Experientiam requirit quae partim ex cognitione juris accipitur , partim quotidianes actio uib. Comparatur. E cognitione. inquam, juris, quod pertiner ad causarum decisionem , quod judex maxime respicit,uel ad earum disceptati nem , quo maxime advocarus. Utrumque

quidem illud ex libris juris, sed illud exscriptis potissimum, hoc ex scriptis etiam, sed magna sui parte ex observation. Hinc libri isti de usu forensi conscripti , hinc practicae forenses, hine responsa, hinc observationes sive decisiones curiarum diversarum. In Praeticis Specula ror primas obtinet, di post eum Μaranta sed hic illo