장음표시 사용
601쪽
tum venerunt. Ita cum oppidum sese tueri dixit- set , Caninium legatum cum praesidio intromittit. Ipse castra ad oppidum ponit.
CAPUT XIV. Pbdo in Lusitaniam professieitur , 9 Caeeilium
Nigrum convenit. Pompeius in potestatem Carinteiensum deυenit. Lusitani naυes quasdam ad Baetin irruptione facta incendunt. Caesar Assam versus pergit ; oppidani Asiae , ct Μundenses se Caesari dedunt: ii postea inter se eoniuran . Pomptius saucius fugit . Didius naves Carte- ienses invadit. ERat bene magnum intra Pompeianas partes praesidium , quod Caesaris praesidium receptum indignabatur, a clam quemdam Philonem, illum , qui Pompeianarum partium fuisset defensor acerrimus. Is tota Lusitania notissimus erat. Hic clam praesidio in Lusitaniam proficiscitur, & Caecilium Nigrum nomine Barbarum b ad
Lenium convenit, qui bene magnam manum Lusitanorum haberet. Rursus in Hispalim oppidum denuo noctu per murum recipitur ; praesidium , vigilesque iugulant, portas praecludunt: de inte-36. gco pugnare coeperunt. Dum haec geruntur, legati Carteienses renuntiarunt , quod Pompeium in potestate haberent : quod ante Caesari portas praeclusissent, illo beneficio suum maleficium e-. xistimabant se lucrifacere . e Lusitani Hispali pugnare nullo tempore desistebant . Quod Caesar cum animadverteret, si oppidum capere contenderet , ut homines perditi incenderent , &moenia delerent: ita consilio habito noctu, patitur Lusitanos eruptionem facere ', id quod consulto non existimabant fieri . Ita irrumpendo naves, quae ad Baetin flumen fuissent, incendunt .
rgcepti in urbem. usi ergo illam oppugnare potuerunt Z
602쪽
A. HIRTII. σοφNostri dum incendio distinentur, illi profugiunt,
ct ab equitibus conciduntur. Quo facto a oppido recuperato , b Ailam iter facere coepit ; ex qua civitate legati ad deditionem venerunt et Mundensesque , qui ex praelio in oppidum confugerant , cum diutius circumsiderentur , bene multi deditionem faciunt: & , cum essent in legionem distributi, coniurant inter se, ut noctu signo dato qui in oppido fuissent , eruptionem facerent , illi caedem in castris administi arent. Hac re cognita , insequenti nocte , vigilia tertia, tessera data, extra vallum omnes sunt con incisi Mundenses duces . Caesar in itinere reliqua oppida oppugnat: quae propter Pompeium distentire coeperant . Pars erat , quae legatos ad Caesarem miserat: pars , quae Pompeianis partibus favebat . Seditione concitata, portas occupant. Caedes fit magna . Saucius Pompeius naves XXX.
occupat Iongas, & profugit. e Didius, qui Gadis classi praefuisset, ad quem simul nuntius allatus est, confestim sequi coepit, Partim peditatibus , ct partim equitatibus ad persequendum ce- Ieriter iter faciens . Item IV. die navigatione confecta, insequuntur . Qui imparati a Carteia profecti sine aqua fuissent, ad terram applicant.
Dum aquantur, Didius elata occurrit, naves incendit , nonnullas capit . Pompeius cum paucis profugit , & locum quemdam munitum natura occupat . Equites , & cohortes , quae ad persequendum missae essent, speculatoribus ante missis , certiores sunt : diem. , & noctem iter faciunt. Pompeius humero ,& sinistro crure vehementer erat faucius : Huc accedebat, ut etiam talum intorsisset : quae res maxime impediebat. Ita lectica a turre, qua esset allatus, in ea se
rebatur. a oppido recuperato 3 Hispali, a Lusitanis nuper intercepta. h Assam irre facere a vide supra cap. 26. sest. 2.c Divitis, qtii Gadis classe praefuisset J Alii dixissent Gadibus. ut ipse noster cap. 41. item praefuerat.
603쪽
Lusianus a Caesareis eircumcluditur ; fitque aliquod
proelium . Pompeius interimitur, cuius caput ad Caesarem defertur . Lusitani contra Didium professeuntur ; insidias struunt. Didii mors. C. faret , eaede hostium fasta , insaonem petunt, oppidum illud oppugnaturi.
I sitanus more militari, cum a Caesaris prae sidio fuisset conspectus , celeriter equitatu , cohortibusque circumcluditur. Erat accessus loci di me ultas. Nam idcirco , quod propter suosa nostro praesidio fuisset conspectus, celeriter munitum locum natura ceperat sibi PGmpeius , quem vix magna multitudine deducti homines ex superiore loeo defendere possent. Subeuntes in adinventu nostri depelluntur telis: quibus cedentibus,
cupidius insequebantur adversarii , ct confestim
tardabant ab accessu. Hoc saepius facto, animadvertebatur nostro magno id neri periculo. Opere circummunire instituit: pari autem , & celeri festinatione circum munitiones in iugo dirigunt , ut aequo pede cum adversariis congredi possent. A quibus cum animadversum esset, fuga sibi praesidium capiunt. Pompeius , ut supra demonstravimus, saucius, & intorto talo, idcirco tardabatur ad fugiendum : itemque propter loci dissieultatem, neque equo, neque vehiculo fa-luti suae praesidium parare poterat. Caede S ostris undique administrabatur , exclusa munitione , amimisque auxiliis . Ad convallem autem , atque exesum locum, in spelunca, Pompeius Leoccultare coepit; ut a nostris non facile inveniretur, nisi captivorum indicio. Ita ibi interficitur . Cum Caesar gradiebatur Hispalim , pridie Id. Aprilis caput allatum , ct populo datum est o. in conspectum. Interfecto Cn Pompeio adolescente , Didius , quem supra demonstravimus , illa affectus laetitia, proximo se recepit castello, non-
604쪽
nullasque naves ad reficiendum subduxit . a Lusitani, qui ex pugna superfuerunt, ad signum se receperunt, & bene magna manu comparata, ad Didium se reportant . Huic etsi non aberat diligentia ad naves tuendas; tamen nonnumquam ex castello propter eorum crebras excursiones etiaciebatur ; di sic prope quotidianis pugnis insidias ponunt, ct tripartito signa distribuunt. Erant parati, qui naves incenderent, incensisque qui subsidium repeterent. Ii sic dispositi erant,
ut a nullo conspectu Omnium ad pugnam contenderent. Ita cum ex castello Didius ad propellendum processisset cum copiis, signum a Lusitanis tollitur: naves incenduntur: simulque qui in castello ad pugnam processerant, eodem signo fugientes latrones dum persequuntur, a tergo insidiae clamore sublato circumveniunt. Didius magna cum virtute cum compluribus interficitur. Nonnulli ea pugna scaphas , quae ad litus fuerant, occupant . Item complures nando ad naves, quae in salo fuerunt, se recipiunt. Anchoris sublatis, pelagus remis petere coeperunt. Quae res eorum vitae subsidio fuit. Lusitani praeda potiuntur . Caesar a Gadibus rursus ad Hispalim recurrit. Fabius Maximus, , quem ipse ad praesidium oppuOnandum reliquerat, operibus assiduis, hostesque circum sese interclusi, inter se dece nere , facta caede bene magna, 6 eruptionem fa-εiunt . Nostri ad oppidum recuperandum occasionem non praetermittunt , & reliquos vivos capiunt, ac deinde Ursaonem proficiscuntur; quod oppidum magna munitione continebatur; sic, utiple locus non solum opere , sed etiam natura editus, e ab oppugnando hoste averteret . Huc accedebat, quod aqua , praeterquam in ipso oppido, non erat; nam circumcirca rivus nusquam
C. 36. superetierunt. la quem ineati praesulium oppugnandum I sic veteres libri Uen. s. Gryph. & coit. Μῆ. 9ue na Goduinus vidite alii ad munisaam maesidium opp. Inanifesto mendo. Praesidium autem o pidi Μundae erat: quod glossema ex margine receptum fuit
605쪽
Teperiebatur propius millia passuum ΙΙX. Quae res magno erat adiumento Oppidanis . Tum praeterea accedebat, quod agger, materiesque, unde solitae sunt turres agi, propius millia passuum UΙ. non reperiebantur. Ac Pompeius , ut oppidi oppugnationem tutiorem efficeret , omnem materiam circum oppidum succisam intro conis pessit. Ita necessario diducebantur nostri , ut a Munda, quam proxime ceperant , materiam illo deportarent.
Mutila Caesaris oratio ad miIiter. 41. T Um haec ad Mundam geruntur , & Ursa nem Caesar, eum a Gadibus ad Hispalim se recepisset, insequenti die , concione advocata , commemorat e a Initio quaesturae suae eam Provinciam ex omnibus provinciis peculiarem si-hi constituisse et & , quae potuisset , eo tempore beneficia largitum esse . b Insequenti praetura ampliato honore , vectigalia , quae Metellus impositisset , a Senatu petisse , ct eis pecuniis provineiam liberasse : simulque patrocinio suscepto , multis legibus ab se in Senatum inductis, simul publicas, privatasque caussas, multorum inimicitiis susceptis , defendisse : suo item in conscitatu absentem, quae potuisset, commoda provinciae tribuisse. Eorum omnium commodorum essedi immemores, ct ingratos in se, & in Popri- Ium Romanum, hoc hello, & praeterito tem p re cognosse: Vos iure gentium, inquit , ct civium Romanorum institutis cognitis, more bar-harorum Populi Romani Magistratibus fac rosarictis manus saepe, & saepius attulistis: duce clarae Cassium in medio foro nefarie interficere vo-- Iuu
nitio quaestinae 3 Quaestori Caesari aeterior Hispania obven
rate quam etiam obivit. Stiram. c. r. b infestumii pistum J Ex praetura etiam ulteriorem sortit Ha ipaniam, nec vero in eam prolactus ost o absens vero Pr
606쪽
luistis . Vos ita pacem semper odistis, ut nullo tempore legiones desint Populi Romani in hae provincia haberi. Apud vos beneficia pro male petis, maleficia pro beneficiis habentur. Ita neque in otio concordiam , neque in bello virtutem ullo tempore retinere potuistis. Privatus ex fuga Cn. Pompeius adolescens a vobis receptus,fasees, imperiumque sibi arripuit. Multis inte sectis civibus , auxilia contra populum Romanum comparavit, agros, Vestramque provinciam vestro impulsu depopulavit. In quo vos victores existimabatis' An me deleto, non animadverteis batis X. habere legiones Populum Romanum, quae non solum vobis obsistere , sed etiam coelum diruere posIent ' quarum laudibus virtutemiunt reliq&a
607쪽
EX U. C. DE quo scias: reperta fuisse ista in Culaeti eo-diee sine ullo nomine ; in codice autem eadem Petaviano, sub nomine PETRARCHE quae quia videbantur facere ad eum librum ultimum, addere nos hic voluisse . o diuturnitas belli parem , Iabor requiem , triumphum victoria sagia tant ; non civiles quidem istae , sed hostiles illae, de quibus antea dixera
mur . Quo modo autem triumpharet,
aut qua ratione quiescerer, de quo scriptum sit nil actum eredens, eum quid superesser. Pompeii magni filii Hispanias oecuparent i sequebatur a rem illos non quidem patris virtus , sed homianum favor ingens, S paternum nomen ὶ Cneus , Q Sextus . Sie pro uno duos substituerat fort&ns Pompeios . Egeratque Cn. maior natu , cui plus Endustriae inerat, atque eonfilii, eonfugiendo in sudem, S clienteum omnium Hispaniae ciυitatum , preeandoque S fortunam suam miserando , Pa-τrisque memoriam renovando, ut sbi multum iam Iitentiae partum esset. Nec precibus tantum , sed
vi etiam eongregato exercitu inciperet provinciam
vastare, ita ut pedetentim qui βυorabiles ab iniario fuerant, esse ineiperent odiosi. ne sbi nomismum belli actum minime negligendum ratuae Caesar , eo raptim proseisituν . Duo in hoe is, vix audisti eredibilia inriderunt . Nam etiam ab vivis Roma in Hispaniam isteriorem immensum
erra spatium emensus , IV. oe XX die preverinis et
608쪽
it: viatori, ne dieam exereitui, relaritas optam da . Magnum : hoc quod sequitur , majus. Ηorum squidem tam paue,tim spatio dierum , tam multas inter euras, poema feritat, quod inseri x Iter , quod illud siliret in itinere edidisset . Sis Pierides armis inserere , etiam nunquam oriosus esse didieerat . Primo Caesaris in Hispaniam a ventu civitatum motus ingens fuit , undique legari ad eum , iandique transfuga . Iam enim Pompeiani iuυenes sυe in odium, sive in taedium
verti coeperant: etiam ut nulla esset in eis eti*a. Mos es tamen antiquus populorum semper novos dominor, nisar res optare. Et iam fama Caesaris baud immerito super omnes excreverat , ut unia vos homines eius splandore caperentur , eo rentque eoram erenere , quem usque adeo mirabia
Iem audiebant. In hoe prineipio ipso maris in sis, ubi oreanus terris illabitur, etiam inditerraneum hoc pelagus nostrum parit , inter legatos invicem partium hine Didium , illine Varum, re ambobus eum ipsa tempestate eertatum est . Nec minus a ventis, oe fluctibus, quam ab hostibus , periculi, atque horroris , dum s hine hostes s virent, re illius sevitiam, rabiemque hominummaria eoercerent , utraque elasse bello fimuι , πnaufragio laborante , duas partes, duo maria, duplex furor , duae elementorum , atque hominum pνoeella . Per hos dies a Caesarianis duo pediter evri sunt, qui se servos diaerent. Non lietiit iis his Caesari fuam eo tietudinem servare . Ant quam ad eum deducerentur , quod a Caesariano exercitu transfugissent , reeogniti etiam a militiabus interfem sunt . Et tabelliones capti, qui ad Pompeium Corduba mittebantur, etiam praecisis i Iiso manibus funt remissi . similiter speculator Pompeianus capriar, atque occisus es . Credo ego iratos bello milites , se Imperatoris fui morum conjicios, atque sementia , hoc remedii genus e evirasse , ne quis faciem eius videret, tir se nul- Ius evaderet. Cordubam Pompeii tenebant, Caesar obsidebat . Illis tamen absentibus , multis ibi e
609쪽
quodam ferro , o flammis fotiro etiam gravius pugnaretur, oppidani ira in furorem versa, hospiter , qui securi secum iure veteris hospitii morabantur , inspectante Caesaris exercitu , iugulatos
e muris praecipitare, quas crudelirare , non vir-xute victoria qNereretur, inceperant. Spectacultimmiferum , arque horrendum . Qua re ex gemitra morientium audita , unus qui ad tutelam muri sub terram in innievio erat, exclamavit : Tetrum
feelus, s immane flagitium, nullaque non barisbarie detestandum eommis iis absque tilla caussa . ' Nuu enim mali merebantur, qui nihil mali se cerant; qui ad vos, vestrasque se aras, re focos
infausta fidueia contulissent. Ius hospitii sanctum
gentibus soli vos sprevisis , arque utinam sprevisse finiceres . Inhumano illud scelere visastis . Multa quoque in hane sententiam dixit , quorum merecundia repressi eives ab hospitum eaedibus se
continuerunt. Sic interdum tinius boni viri muι- ros inter malos valuit oratio; etiam inter hostes , etiam futim honorem virtus invenit . Ea res r katu transfuga in exercitω primum Caesaris inno suis . Die proximo Tullius quidam eωm Catone quodam Lusitano Imarus ex oppido ad Caesarem venit . bus primo pars orationis suis optare , uestius potius felicitare, quam in illitis miseria praesitisset . Finis aurem fuit , se a Pompeio defeν- ros, victos a Cafare , se , s oppidum dedere, a
que orare , ut clementiam , quam victis gentibus praebuisset, fuis civibus non negaret. Μulta printer haec securus est, quae scriptorum vitio cons amis intelligi possunt . Unum illud intelligitur , quod multis tiltro citroque dictis tune deditio nomproesit. Crescebat, ut fit , in dies obsidio , neo
Pompeius expectatam opem aut ferebat, aut mi rebat obsessis. 2Min etiam pro concione dixisse fe-νebatur ἰ ut quoniam eis auxilio adesse non posset, ipsi noctu etiam beneficio renebrarum e com pectu hostium evaderent . Quod cum diceret, unum ex astantibus respondisse , υτ pugnae potiusquam fugae signum darer ; eumque qui id dixi Ier , quas duci ignaυiam exprobrasset , noci δε-
610쪽
tum . Hae quoque res ex profugis agnita , intust quoque in oppido angusta ' ita necesse est , re scebant. Μatrona e muro desiliens, dixit so cum
ancilla sua statuisse transfugere : illam , forte cognito proposito , iugulatam : se fuga praecipiti evasisse. Tabellae quoque e muris proiectae sunt i
Uentae; in quibus sic ad litteram scriptum erat rL. Munatius Caesari: Si mihi υitam tribuis, quo niam a Cn. Pompeio sum defertus , qualem msilli praesiti , tali virtute , etiam conflantia futurum me in te praestabo . Simul s legari , qui
prius venerant , ad Caesarem redierunt . Eorum
orario fimplex suis, s aperta , ct brmis. Si eis vitam largiretur, se die proximo oppidum dedit ros . Quibus Caesar hoc unum breve respondit: C sar sum, fidem praestabo. Sic essectum est, ut an re diem XI. Kalend. Mart. oppido potiretur . Id cum a Pompeio cognitum est , depora spe , curaque Cordubae defendendae, eastrisque moris, absecessit , ae inubim oppidum petiit. Ibique con-- caris , quos sibi fidos arbitrabatur, imperavit, uosummo studio perquirerent , qui ad eum , quius ad Caesarem proni essent . Quod cum ad se velatum esset , LXIV. ex his , qui θυentes Caesaris vitioris dicebantur , quas Cisarem amare ingens
crimen esset , seeuri id os oeeidis . Reliquos intra oppidum insust , ' equitibus CXX. reelusis cuin sodiis ad CVarem transfugerunt . Μulta pr E-νea ab ipsis Pompeianis per eosdem dies erudeIirer gesta sunt, ceu praesagientibus sati diem sibi instare , s qui mos serus es quorundam inferias sibi praemittere aliena eaede quaerentibus . Pompeius hoc tempore magnanimitarem suam, e iam metum Caesaris simulabat. Inventa fiant Iio
tera eius contiuentes, Caesarem non audere in eampum copias educere , suis tyronibus d dentem et qui si eopiam aequis in Deis aliquando saeerat, serem omnium opinione eeIerius confecturum ; idque se expectare, etiam sperare . Ibat praeterea Hispanias ambiendo, Mi ipse dicebat, civitates suarum parritim eo erυando . Itaque Hispalim venit, con-