Nicolai Tulpii, Amstelredamensis, observationvm medicarvm : Libri tres : cum aeneis figuris

91쪽

tem interim ipsum,a dolore,alias invincibili. Discant hinc medici, naturam imitari; &observare, cum judicio; quantopere, ins pitis dolore, ex usu sint, cum sternutamenta, in tempore mota: tumulcera capiti, in ture, inusta natura quippe dux optima: nec

facile errat, ipsius qui insistit, vestigiis. Illa flante, prospere navigataeger: interdum, ipsa duce, incredibilia peragit medicus. Uti

scite Seneca Naturam sequentibus Omnia . facilia, & expedita sunt: contraillam ViVentia iibus, non alia vita est, quam contra aquam navigantibus.

Dolor, inter caput, cpedem, reciprocus. VApores a pede, ad cerebrum adscendere, ibidemq; morbum comitialem producere, novum non est. Sed eundem dolorem, a pede, in caput, a capite, identidem in pedem reciproco cursu, revolvi: id certe, non nisi paucistimis observatum. Uxorem fabri lignarii, excruciavit ali quandiu acerbissimus dolor proserpens, cum manifesto caloris sensu, modo a pede, in caput modb verb, a capite, inpedis pol

licem in quem ubi descendisset, iussiimus ilico cucurbitulam illic imponi ad eliciendum volatidum illum spiritum qui tam pem a nici

92쪽

6 ΟΒsERVATIONUM nici cursu permeaverat cottidie corpus uni versum eoque extracto, vidimus ilico ces sare reciprocos illos circuitus: aegram mul- tb convenientius liberatam, quam rusticos illos, quos Galenus, lib. m. de loc affcap.v II testatur evasisse mortem amputato

illo, quem vipera momorderat, digito. CApuae XXXIV. Pedes Talpini Capiti humano, innati.

INeffabilem, dissimilium, similitudinem;&

uniformem, diversorum formam, offert quidem nobis aliquatenus, mundus UlaiVer sus Sed multo evidentius, incomprehensi

bilis consensus; admirabilis, singularum

partium, inter se harmonia. Cujus ea vis est ut terrestria aquatilium; volatica te restrium imitentur naturam. Neque qui quam sit uni elemento ita proprium quin id ipsum, communicet utique cum aliis obse quiosa natura. Sic exhibet mare coralli arborem; avium pedes Ornuthopodium earundem rostrum geranium; pulmonem, pulmonaria testes, Satyrium: colem phallus. At homo, animal perfectiss1mum, licet contineat in se,

omnium animantium, formas raro tamen

fert, prae se aliorum figuras. Nisi forte, vel errante natura, in prima conformatione: unde

93쪽

MEDICARVM LIB. I. Gunde fiunt monstra: vel eadem irritat a diu tinis abscessibus quorum putredo offert nonnunquam medicorum oculis, mirificas, imb prodigiosas rerum figuras. Velut videre est, apud Galenum, lib. XJ v. meth. .XII. Pauperculae,ab ecclesia,enutritae,obsidebatur caput undiquaque a manantibus,ac so didis illis ulceribus:que Graecis Voca tur. Quibus summam cutem dis umpenti bus, conspurcantur omnia sanie. Sed quod summe admirabile excrevit hic, ex quolibet ejuscemodi ulcere, nescio quae durior carti lago figura, ac colore talpae pedi ad amus sim, similis cooperiens capitis cutem, instar porriginis. Quam deformitatem, quo auferret arS, usa fuit praeter cathartica, ac fomenta, partim exsiccantia, partim detergentia, ipso ferro candente cujus beneficio,demetebat, in star falcis, luxuriantem hanc messem. Quae tamen paulo post iterum repullulavit sed ea fuit inopis hujus mulieris sordities ut m luerit retinere deforme hoc vitium, egestati suae forte non inutile quam convenienter iterum ab eo liberari.

94쪽

cchiis; adscendentes utrimque ad latera maxilla versus aures; quarum ingenito aeri ut advehunt pabulum sic concedunt inter dumeXitum per aures, spiritui ob gutturis angustiam, alias hominem certo suffocaturo. Uti id bis a nobis observatum, in illa respiratione , quae non trahitur, nisi recta cervice: ---γocant Graeci a cujus periaculosissimi morbi, suffocatione,equidem vidi duos aegros liberatos effuso spiritu, per

vias jam commemoratas.

Quod auxilii genus, sorte quoque ani madvertit olim Alcmaeon Crotoniates: asse Tens propterea, capras auribus spirare. Non quod crederet, illis omne spirandi ossicium, esse ab auribus: sed quod notaverit nonnunquam, hac via, non leve levamentum accedere pulmonibus, aspiritus dissicultate oppressis. Docet utique haec ipsa via cursirdi acu

tius audiant, aperto, quam occluso ore A scendit quippe per illam, cum aere, etiam sonus inveniens interdum aurem, intus non tantum laesam quantum videtur indicare

95쪽

MEDICARUM LIB. I. Trductus, offendi interdum, non parum illorum aures quos plus aequo infirmavit lues venerea quibus aures subinde aded sunt te nerse ut eas laedat non tantum aer frigidus: sed etiam qualiscunque strepitus,inaequalius

per os ad aureStransiens.

CApuae XXXVI. Mors a dentegenuino. Dolo dentium, quam parvi ineXpertis, tam magni sit expertis idemque judetur, defletur. Quin imo sunt qui cre dant, maximum hoc tormentum, 1emper esse innoxium. Sed crede o medice eventi bus,& videbis inde, non semel produci vel inemendabilem faciei de imitatem vel

certam mortem.

Gosvino Hallio,medico Amstetredamen si erupere tam moleste, dentes genuini ut opus fuerit illorum eruptionem accelerare, incisis, scalpello, gingivis. Sed tantum ab fuit, ut inde vel citius emerserint dentes vel placatus sit dolor ut potitis cuncta inde ruerint in pejus excitatis, ab incisione, non modo febribus, ac vigiliis sed etiam deli riis aded efferis ut dies noctesque praefuro re discurrerit per conclave antequam muserrimo dolori finem imposuerit mors.

96쪽

Vlcera palati LCera palati occupant, vel os, Vel carnem:priora ut sunt insanabilia; s1 curan tu aegerrime posteriora. Vidimus id evi dentissime, in Pistore Alberto: cui amplissimum carnis ulcus, in palato, ubi sanasset chi rurgus credidit ilico, homo gloriosus, quae curaque palati ulcera, etiam cum ossis carie, feliciter sibi cessura. Sed observata, minus distincte, dispari, horum ulcerum natura; excidit non semel spe sua neque tetigit per petuo, ad quem collimabat, scopum. Quod enim ulcus, in musculis palati a natur id manet immedicabile, in osse. Ac proinde haud mirum, si in parte declivi, ac semper madida operam luserit licet uteretur remediis, alias satis ingeniosis aqua vi delicet sublimati infracti cum syrupo o

saceo. Qua vitiatis U1bus, admota erupit ilic ex illis albicans quaedam spuma qua a liquoties detersa, separavit deinde partesca riosas per oleum cinamomi, miXtum cum oleo sublimati. Quo remedio equidem, in segregandis celeriter olimbus, nec vidi, nec lagi, quicquam convenientius. Nequiit tamen, vel carnem inducere, dis-stis, ulceris, oris vel e vitiato osse, tantum

calli,

97쪽

MEDICARUM LIB. I. 73 calli, elicere: ut obturaret commoderam plum foraminis hiatum. Sed necesse habuit, tandem confugere, ad argenteam illamia minam quam ejuscemodi ulceribus, cum adnexa spongia, jubent imponi, quotquot de re chirurgica, scripsere, audioreS.

Prolapsus palat HAdtenus quidem, Vel omnino praeteri tus, vel levi saltem brachio, percursus filii a medicis, prolapsus palati. Vitium tamen non minus grave, quam rarum. Cujus

origo est, a destillatione humoris,deprimente usque eb, musculos sub finem palati sitos: ut prae pondere, prolapsi, praecludant viam

spiritui, cum per os tum per narexerupturo.

Quae angustia, necessario pessundanti minem nisi dic tum, ac fac um scalpello tu morem pertuderis: evacuatoque humore it lic concluso, aperueris confestim iam, ac cedenti, ac recedenti spiritui necessariam. Vidi equidem tumorem tunc, in palato, deo celeri, ac pernici cursit, aliquando exo tum ut vix licuerit cogitare, de gargarista te: nedum de aliis auxiliis;praeterquam de so

la scalpelli incisson qua dextre, festinanter, id temporis, instituta, vidimus non modo effluYisse inde, plurimum aquae sed ue detum

98쪽

OBsERVATIONUM detumescente palato, protinus ad se rediisse, hominem extinctioni jam proximum. CADv XXXIX. Vox a febre, intercepta.

MAlum Hippocrati est, in febribus, ob

mutescere. Sed silentium hoc vocat,

bo, intelligit, impedimentum sermonis, or tum chim a resolutione, instrumentorum voci inservientium pium ab eorundem eX-ssiccatione Resolutio vero, ut sit, a destillan te pituita sic exsiccatio, a calore febrili are faciente interiorem laringis rimam. Quod vitium judicatur quidem grave; sed non certo exitiale. At α -- significat ipsi, privationem Vocis, inductam vel a graviore cerebri morbo; vel ab omnimoda spirituum dissipatione. Quam speciem propterea, pluris faciunt me dici: utpote cum majore periculo conjunctam. Vultis utriusque discrimen αφώνως exemplum dabunt, gravissima apoplexia; funcsta illa virium resolutio quae in febri bus continuis, privat hominem, non miniis vita, quam voce. proponet per spicue, quae hic intexitur, historia. Puerulus biennis, obsessus a febre contiunua, incidit repente in m , sive eam O cis

99쪽

MEDICARUM LIB. I. scis interceptionem: quam infert, partim humor acerebro uberius destillans; partim vero, calor febrilis; exsiccans tantopere, interiorem laringis rimam, verum voci,orga num ut nequiverit anaplius voces sermare. Musculos autem laringis, utique nervo&VO

cales, sic fuisse affectos docebant evidenter, hinc febres intensae illinc vero, praeter sputa frequentia, tussis permanens; Massidua fau cium irritatio. Quibus ab arte debellatis, cessit actutum, pertinax hoc silentium:quod ukra diem quartum decimum, vocem pii integre suppresserat. CΑΡv XL. Idem flentium, apituita. U Lise Germane destillabat quotannis,tam

- - frequens humor, a capite, in nervos voci destinatos ut propter eorum impedimen tum , Obmutesceret subinde, non aliquot dies, verum integros interdum menses. Non

quidem semper, sine aliquo vulvae vitio sed inhaerente plerumque,potissima silentii causa, in humore musculos lacingis,plus aequo,

resolvente.

Fuit quippe is, huic puellae, adeo re

quens ut sputa inde prodeuntia, replerent cottidie, aliquot pelves. Qu9 cursu, dein ceps, vel sponte, vel arte impedito, contra hebantur

100쪽

6 BsERVATIONUM hebantur ilico, non tantum omnes nervirsed suppressa voce, obmurmurantibus intestinis, Minterrupta spiritus libertate, sequebatur protinus, tam vehemens cordis palpitatio ac si ipsa actiatum, pessum ivisset. Cujus angustiae evitandae ergo monebatur semper serio abstinere ab omni sermo ne, licet interdum forte potuisset eloqui. Si quidem enim, vel minimum satageret pro ferre Verbum contremiscere ilico omnes artus concitari abdomen ; perturbari spiritus; imb trahi in consensum, pleraque mnia membra, quibus surculos suo im

pertiunt nervi, sexti paris. Qui se dispergunt

latissime, non tantum per pectus Verum per omnia abdominis viscera. Habuit quidem, interea temporis, haec aegra, satis eXactam sui rationem neque intermisit unquaria, vel decoctum ars alpari liae, vel pulveres capiti impositos vel ulcera artubus inusta; nedum catapotia, dejectionis causa, data. Sed ea fuit cum viscerum im becillitas tum nervorum laxitas ut facile iterum impegerit, in eundem lapidem raro que transegerit integrum annum quin inci