Punicorum libri septemdecim;

81쪽

quam carminis partem ipse ad sensum meum explicare conarer ante, quam interpretes et veteres et recentiores consu-

Ierem. In quo quidem mihi eadem profuerunt, quae sibi adiumento fuisse Cl. Ernesti in Praef. pag. I. prositetur his verbis Primum in tauta penuria et raritate interpretum, de qua supra dixi, quum neminem haberem, cuius es auctoritater nouerer, es doctrina conturbarer, profecto melius sensum meum consiliumque persequi, et 1ingula luculentius videre, et

rectius explicare poteram deinde quum Silius ad Virgilii imitationem se ita composuisset, ut, s ab argumenti varietatexet seris, nullum siset an tu rebus, quam in verbis ornatus poplici genuS, cuius non in illa vel exemphim vel Utigium aliquod expressum esset, Hrynii inprimis, Viri Summi, Iegantisma doctrina in Virgilio declarata Eecit, ut breuitatem sine obscuritatis es negligentiae pericula tueri possiem. Quoties vero, quae alii iam occupauerant, notaui, semper, quibus ea deberem et accepta referrem, monui: nam aliorum

scrinia compilare, et instar graculi superbi, pennis pavonis exornati, alienis bonis gloriari, longe a moribus sensibusque meis abhorret. Sed furti inuidia mihi deprecanda est, si quis foris obfenderit nonnulla, vel vulgaria et eruditis certe hominibus notissima, quae igitur facile pluribus sponte in men-lom incidere possunt et hinc a pluribus quoque notata sunt, vel minus obuia quae ab aliis iam alicubi Obseruata meminerit: omnes enim virorum doctorum libros et commentarios, qui ad loca quaedam poetae nostri illustranda aliquid conferre possint, legere negotiorum, quibus distineor, multitudo, et mihi comparare, rei familiaris angustia prohibet Non dubito tamen, ore permultos, qui in opera menbreuitatem, insignem interpretis virtutem, potissimum desiderent, et eamdem fere Verborum ubertatem de qua poetam meum adcusaui, mihi Aprobrent. Neque diffleor, me passim Onuuta, quae tenuia et vulgaria videri possint viris doctis, harum rerum intelligentibus. Sed primum mihi ita constitutum erat, ut quam plurimis prodessem, ut Omnibus satisfacerem, et V quaedam non adeo necessaria inrepere mallem, quam ornini ac negligi necessaria, et huic vel illi si vo obscura siue ignota, quae illustrari non omnium quidem, sed quorumdam tamen lectorum interesset. Deinde hac aetate nostra, qua in tanta, quae iactatur, literarum luce summa rerum utilium ignorantia in dies longius serpit et diffunditur. infinitarum autem rerum notitiae vel crudae vel inutiles et noxiae latius sparguntur, qua, qui disciplinas tradunt, ab omni

subtilitate desciscunt, et, qui iis addiscendis operam dare vi-dtiri

82쪽

deri volunt, angustioribus quotannis terminis studia circumscribunt, et utilitatem praestantiamque Omnis doctrinae liberalis unice quaestu et lucro, quod ex ea facere Oslint metiuntur qua in locum accurarae et solida eruditionis, ad quam maiores nostri adspirabant ieiuna et insipiens sapientia succedere coepit, et ingenia luxu neruata vel otio, nugis, rebus ludicris deliciisque pascuntnr, et praestigiis, pigmentis Cnociniisque blandiri seque instruare amant, ' vel ab iis, quae cognosci possunt ac debent, ad puerilia d liramenta

seu rerum portenta ac monstra quae intelligi se licet nee prodost, deflectunt hac, inquam a tale Excenties mihi usu venit ut non iuuene tantum sed ipsos etiam eorum magistros in iis haerere eaque vel ignorare, vel non satis perspicue et accurate explicare vider m. quae tamen facilia iisque notissima putaram Itaque quid illi scirent et intelligerent, non quid scire et intelligere deberent, respiciendum

duxi memor Verborum seruatori nostri, ου χρήια εχουσιν ιειχυμ εο ἰατροῦ. χαλ οι κακως χοντες. Praeterea permultis,

etiam satis doctis, adcidere solet,' id quod sibi adcidisio saepenumero Casaub Onus et Ernesti satebantur, ut, dum ipsi sibi legunt verba auctoris facillima sibi videantur, quae difficilia explicatu et obscura si intelligant tum demum quum aliis eorum vim ac sensum dii tincte planisque verbis interpretandi psricti him faciant. Huc adcedit. ut verba Ιll. ΗΟynii in Praefat. Virgil. Om. I. pag. VI. T. 11. P. IX. et T. III p. 111 mea faciam quod multa mihi monenda fuere, quum interpretum

aliquem et virum doctum, quamuis a me non nominatum, in

hoc vel illo loco et verbo haesisse aut labium esse viderem;

quae tamen monui sere verbo tantum, plerumque nulla aliare, quam Vera interpretatione subiecta, ut adolescens, qui in simit m errorem aut difficultatem aut in eumdem interpretem incideret, statim haberet, quo eum redargueret tum sormula loquendi per se sorte erat satis nota, quum cumulassent alii exempla sed causa et ratio talis elegantiae, ut in pleri que fieri solet, minus erat seu obseruata seu perspecta hanc digito monstrare volui: tandem et multa in hoc genere esse solent satis obuia, si semel ab aliquo obseruata et explicata

fuerint, non raro tamen euenit, ut illa ipsa facillima ratio. antequam monstrata esset, plerorumque oculos sugeret Ceterum pro certo polliceor hoc benevolis lectoribus et confirmo, me in Operae processu omni ope atque studio nisurum esse, ut breuior sim, utque alterum volumen, etsi nouem

carminis Siliani libros indicem uberrimum breuemque de stilo et idiotismis Silii diatribe vel adpendicem complectetur, huius

83쪽

huius prioris modum ne aeque qui dein, nedum excedat. Etenim non verbis tantu in quam paucissimis, quae dicenda erunt, exprimere studebo, sed reliqua itiam poematis pars minus dissicultatis habet, et praeterea lectores secundi Tomi, quod tum in hoc ipso saepissime laetum videbunt, permultis locis ad ea, quae de iisdem vel verbis vel rebus alicubi uinnunc dixi ac disputaui, remittere licebit. Enimuero satis diu lectores tenui, quos nunc quam fistri potest obseruantissime studiosissimeque rogo, ut uniuersam hanc operam meam, quam eorum fauor et indulgentiaestimidis precibus commendo aequi bonique consulant, et, si quid a me alicubi peccatum deprehenderint, quod passim ne 1actum sit vereor, veniam mitti dare, vel secundum Ennii praeceptum, erraut comiter monsi are viam ne dedignentur. Quodsi a viris eruditis ab Orem meum non prorsus inprobari cognouero, satis amplum eius praemium cepisse me existimabo, et non modo, quantum Per magnam, qua laboro, praesidiorum inopiam ingeniique tenuitatem licuerit, ad cursum acriter et felicius persequendum, sed etiam ad maiora aliquando ac sorte melioris conanda, et ad bene de literis pro viribus merendum incitabor. Scrib. Stadae, Cal. Febr.

A. R. S. DCCXCII.

TESTIMONIA

84쪽

ΡLi Nius Lib. III. Epist. II.

odo nuntiatus est Silius Italicus in Neapolitano suo inedia

vitam sinisse. Causa mortis valetudo. Erat illi natus insanabilis clauus, cuius taedio ad mortem inreuocabili constantia decucurrit: Sque ad supremum diem beatus et selix, nisi quod minorem e liberis duobus amisit, sed maiorem melioremque florentem ac me etiam consularem reliquit. Laoserat famam suam sub Nerone credebatur sponte ad- eulasse sed in Vitellii amicitia sapienter se et comiter gesserat ex proconsulatu Asiae gloriam reportauerat maculam veteris industriae laudabili otio abluerat. Fuit inter principes ciuitatis sine potentia, sine inuidia. Salutabatur, colebatur, multumque in lectulo iacens, cubiculo sempor, non ex ortuna frequenti. Doctictimis sermonibus dios transgebat, quum a scribet do vacaret. Scribebat carmina maiore cura quam ingenio nonnumquam iudicia hominum recitationibus experiebatur. Nouissime ita suadentibus annis, ab urbe secessit, seque in Campinii tenuit ae ne adventu quidem noui principi inde commotus est. Magna

Ca6saris laus, sub quo hoc liberum fuit magna illius, qui

hac libertate ausus uti. Erat φιλοκαλος usque ad emacitatis reprehensionem Plures iisdem in locis villas possidobat. adamatisque nouis priores negligebat. Multum ubique librorum, multum statuarum, multum imaginum, quas non habebat modo, verum etiam venerabatur Virgilii ante Omnes , cuius natalem religiosius, quam suum, celebrabat; Neapoli maxime, ubi monimentum eius adire, ut templum, solebat. In hac tranquillitate annum quintum et septuagesimum excessit, delicat magis corpore, quam infirmo. Vtque nouissimus a Nerone factus est consul, ita postremus ex

omnibus, quos Nero consules secerat decessit. Illud etiam notabile, ultimus KNerociauis consularibus obiit, quo consule Ner periit.

85쪽

TESTIMONIA ME GILIO. LXXXI

II. A L. MARTIALI ad Silium lib. IV. p. XIV.

Sili, Castalidum decus sororum. Qui periuria barbari furoris Ingenti premis ore, perfidosque Attus Hannibalis, levesque Poenos Magnis cedere cogis Africanis: Paulum seposita severitate, Dum blanda vagus alea December Incertis sonat hinc et hinc fritillis, Et ludi popa nequiore talo, Nostris otiu commoda Camenis, Nec torva lege fronte, remissa Lascivis madidos iocis libellos. Sic forsan tener ausus est Catullus Magno mittere passerem Maroni.

Lib. I. Epigr. LXIV. in detractorem:

Emendare meos, quos novit fama, libellos, Et tibi permittis elices carpere nugas: Has inquam, nugas, quibus aurem aduertere totam Non adspernantur proceres urbisque forique, Quas et perpetui dignantur scrinia Sili, Et repetit toties facundo Regulus Ore.

Lib. VII. Epigr. LXIII.

Perpetui numquam moritura volumina Sili Qui legis, et Latia carmina digna toga, Pierios tantum vati placuisse recessus Credis, et Oniae Bacchica serta Comae. Sacra cothurnati non adtigit ante Maronis, Inplevit magni quam Ciceronis opus. Hunc miratur adhuc centum gravis hasta virorum, Hunc loquitur grato Lirimus Ore clienS. Postquam bis senis ingentei suscibus annum Rexerat, adserto qui sacer orbe suit: Emeritos Musis et hoebo tradidit annos. Proque suo celebrat nunc Helicona soro.

86쪽

LXXXII TESTIMONIA ME SILIO.

Lib. III. Epigr. LXVI.

Angusto pia tura victimasque Pro nostro date Silio, Camenae. Bitanos iubet en redire fasces Νato consule, nobilique virga Vatis Castaliam domum sonare Rerum prirna salus et una, Caesar, Gaudenti supere1 adhuc, quod optet Fclix purpura tertius tu Consul. Pompeio oderit licet Senatus Et adsur gener sacros honores, Quorum Paetificus ter ampliavit Ianus nomina: Silius frequentes Mavult sic numerare consula US.

Lib. IX. Epigr. LXXXVI.

Festinata sui gemeret quum fota Severi Silius, Ausonio non semel re potens: Cum grege Pieri maestus Phoeboque querebar. Ipso meum flevi, ' dixit Apollo. Linon. Respexitque suam, quae stabat proXima fratri, Calliopen, et ait: Tu quoque vulnus habes. Adspice arpeium Pallatinum la Tonantem: Ausa nefas Lachesis laesit utrumque Iovem. Numina quum videas duris obnoxia fatis, Invidia possis exonerare eos.

Lib. XI. Epigr. XLIX.

Silius haec magni celebrat monimenta Maronis, Iugera facundi qui Ciceronis habet. Heredem dominumque sui tumulique Larisque Non alium mallet nec Maro, nec Cicero.

Lib. XI. Epigr. LI.

Iam prope desertos cineres et sancta Maronis Nomina qui coleret, pauper et unus erat. Silius Andinae succurrere censuit umbrae: Silius en vatem, non minor ipse, colit.

Cf. sup not. I ad cominent de Silio.

SIDONIUS

87쪽

Excusatorio ad Felicem V 26O. Non Gaetulicus hic tibi legetur, Non Marsus, Pedo, Silius, Tibullus. Non quod Sulpiciae iocus Thaliae Seripsit blandiloquum suo Celeno. Non Persi rigor aut lepos Properti.

HERMANNI BUS CHII PASIPHILIArgumenta librorum Silii Italici.

Principio Libyca describitur urbis origo. Iunonis itimulis furit hic puer Hannibal actus, Et iurat medio per Punica numina templo, Se foro Romanis hostem patientibus pnnis. Adcipit imperium post haec successior iniqui Hasdrubalis: dura premit obsidione Saguntum, In qua Dulichii virtus interrita Murri Spectatur. donec rigido cadit Onse sero is Hannibalis Romam cives clam milite pauci Sarrano missi. Sicoris quos inter acerbam Exponit sortem Patribus satumque suorum. Nec mora. legati pacis paetique iubentur Pola re ruptorem et freti de more vetusto Tristia foedifragis indicere proelia Poenis. Hoc regumentum, quod in edit. a. rso . iuuenislsr, insequentibus omnibus mi Fam ut unde Dari Dei Θὶἰ: S, qui

libris Silii argumenta Busculi praepotiit, huius libri u

lum e se credeas, nouum illud verbis Silii composivit. Hannibal, exsuperans astu, sed devius aequi, Tangit Elissaeas palmis iuvenilibus aras, Et patrio iurat cineri Laurentia bella. a Inde,

88쪽

LXXXIV UsCHIL ARGUMENTA.

Inde, ubi flore novo pubescit firmior aetas, Emicat in Martem, ot cat 'at foedere, tandem Prima Saguntinas turbarunt classica portas, Bollaques sumta viro belli maioris amore. Pandere iamdudum portas, et cedere vallo Inperat, et longe clausis sua foedera longo Ausoniam fore, nec veniae spem Marte subactis. Tum Patribus clarisque senum sua munia curae. Concurrunt, lectosque viros hortantur, et rant, Defessi subeant rebus muroque ruenti. Ast illi celerant qua proxima litora, gressum, Et fugiunt tumido per spumea caerula Elo, Donec Laurentes puppis defertur ad oras. Concilium vocat augustum, castaque beatos Paupertate Patres, ac nomina partae triumphis Consul, et aequantem Superos virtute Sonatum. Inde agitant consulta Patres, curasque satigant.

Hannibal, ut cernit Latiam per caerula velis

Adventare ratem, et mandata adferre Senat ,

obstrepsere Ausoniis lituos iubet ocius illi Ad muros vertunt iter infelicis Elissae. Adiuvat arma Libys, Garamantum praedita sceptro, Asbyter hanc Theron clava deturbat ab alto fellantem curru, Tyrius quem ductor ovantem Virginis exstinctae spoliis, praeturbidu ira, Occupat, et leto damnat, mittitque vicissim. Interea Libycis indicit bella profanis Cum socio Fabius. clipeum fulvo aere micantem Callaici donant Regis et ipsa Saguntum Alma Fides populi penetrando pectora firmat: Qui se mox saevo per flammas eximit hoste.

Postquam clara fide, Poeno sub Marte, Saguntus

A sit, ad Hammonis scitatum oracula Bostar Mittitur, ut Superis quaenam sit fixa voluntas

Imperio super, et rerum novitate reportet.

Ipse ad vicinos ductor cum coniuge Gades Navigat et spoliis onerat seralibus aras Herculeas: post haec caram seponit ab armis.

89쪽

Cum puero, nondum bis seni mensis, Imilcon: Et nova O petitur Carthago classe per undas. Atquo hic nocturna specie mirabile monstrum Vidit in Italicam stimulans sera pectora gentern. Quocirca innumeris Romana in proelia turmis Conlectis, propere trans Alpes igna ferebat, Laetaque Tauriniscitatuit tentoria campis.

Fama volat, Poenum signis hostilibus Alpes Transscendisse ducem uotis trepidatur in agris. Consultant Patres de bello intactaque rursum Tela novant. Libycis Ostendens Hannibal urbem Militibus, praedae cupidos acuebat amore Ad pugnam. Interea volucri rate Scipio consul Massiliae idis aderat delatus ab oris: Obcurritque hosti Ticini ad fluminis undam. Atque ibi tunc prima caluerunt litora pugna. Sed consul Trebiae vicinum Scipio collem Cedere compulsus petiit: quo onit et ipse Consulis adcitus Siculo collega Peloro. Hostis sed rursus victor spumantia captum

Post Appenninum Trasymeni stagna petebat.

Ad parat hic pugnam Superisque vetantibus audax Flaminius Tyrio Trasymeni ad stagna tyranno

Congreditur, quamvis . prudens Corvine futuri, Orare dominae per Dardana moenia Romae, Cederet ut satis paulum ominibusque sinistris. Sed poenam meruit, proque his temerarius ausis obcubuit, diro telorum obpressus in arvo Agmine. Multa tamen leto dedit ante virorum Corpora, et infortas nigrum sibi misit ad Orcum. Inter quos stricto cecidit mucrone Sychaeus,

Filius Hasdrubalis At postquam pugna quievit Funere Flaminii, victor Magone sequente

Exiit ad caesos armisque minisque retentis Pectoribusque solum sternentes reperit omnes.

3 LIBRI

90쪽

LXXXVI BUS CHIL ARGUMENTA.

Hinc . quibus haec belli et pugnae Ortuna pepercit, Elapsi surtim diuersa per avia caecis Conduntur tenebris piceae et caligine Oelis. Hos intor fugiens Serranus, Vulnere tardu3, Ad patris quondam comitem devertit, ipsa Tecta Mari armig6ri pulsabat da paterni: Adceptusque domo recreatur Paupere mensa, Infisoque sinit tractari vulnera succo . Discit et indes Maro clari narrante parentis Facta, sed et poenam qua illum Carthago peremit, O sanetam non aequa fidem rapit aure dolenti. At Fabium Patres adiuta ad munera belli Clad logunt, hostis raptas agit undique praedas, Donec eum inlecebra mollit Campana furentem.

Eloctus dubiis dictator et ancora rebus, Non facilis vinci Fabius virtute nec astu. Mo Superis Roma per templa indicit honores; Aedibus ot votis Divum sibi mitigat iram. Exin Sidonium cautus contendit ad hostem, Non commissurus pugnam, nisi Marte coacto. Quem quum non astu solito, terrore nec ullo Hannibal licereb. Dauni tellure relicta, Clauditur in tumulis a dictatore Falernis. Nine patriis ad sacra sis p ragonda prosectus praeposuit castris equitum de niore magistrum: Sod ut titui conferre manug. Fabio tamen ille Absciare in pugnam ruit, aequaturque vetanti. Moxque errasse pigens. illi ius Omne remisit.

Hic iam Varro loqua medio in discrimine rerum, Consul Romanas capit. indignante Senatu, Insanae pio bis stultaeque favore secures Cum Paullo Aemilio. Noscens nova vulnera Iuno, Pracscia Cannarum, stagnis Laurentibus Annam Adloquitur, O num ut iubeat nilnc Cndore ligem, Explicat arcntes ubi servida Apulia campi Fataque promittunt ibi prol periora crachi S. Anna