Conspectus medicinae theoreticae : ad usum academicum

151쪽

MEDICINAE THEO RETIC E I33II 33. Denique, ex animi affectibus 349.)

nonnulli tanta vi roborante Pollent, ut merito inter praestantissima hujus generis remedia recenseantur : et maxime quidem dolendum est, eorum regimen et administrationem tam parum in manibus nostris esse, ut raro quum tali auxilio maxime opus esset, animi affectus qui convenirent, pro remediis ad arbitrium nostrum excitare aut adhibere possimus. II 36. Omnes animi affectu excitantes vim quandam roborantem plane possident, et quidam eorum vim insolitam et vix credibilem hominibus valde infirmis et vere paralyticis subito aliquando dederunt.

Bene quoque notum est, multos istiusmodi affectuum, vires omnium musculorUm, cum voluntarii tum quoque inviti motus, prompte et Ucacissime reficere atque augere. ΙΙ37. Vehementiores autem affectuum vere excitantium, veluti ira graviS aut

4 gaudium

152쪽

i 16 CONSPECTU Cap. XXVIII.

gaudium subitum et efframatum quamvis insignem vim musculis nostris statim concilient, tamen haec ipsa vis adeo subito inducta, brevi solet disperire, succedente saepe mira debilitate atque languore, quae cor Pori multo plus noceant quam vigor adeo fuga compensare potuisset. Igitur, nisi in quibusdam et sane rarissimis exemplis summae et diuturnae debilitatis nullis aliis remediis summovendae, neque decet neque licet remedium de ambiguum experiri utcunque decantentur exempla, ubi gravissimis, et quae fere insanabiles haberentur morbiS, vehementes et subiti animi affectus remedio fuissent.1I38. Leviore vero istius generis assectus, gaudium scilicet non nimis subitum aut vehemenS, et spes, et hilaritas, optimos semper effectu praestant, in reficiendis viribus, cunctisque ideo corporis functionibus rite promovendi juvandisque neque ullam post se relinquunt debilitatem, meque mitin modo corpori nocent.

Quoniam

153쪽

MEDICINAE THEO RETICAE i5γ

Quoniam vero rarissime penes medicum est, hilaritatem moerenti, aut spem infelici, aut gaudium tristi et misero conciliare, oportet ad ea niti quae proxima sunt, magisque in potestate nostra posita; et aerumnis et moestitiis aegrotantium, quantum in nobis facultas sit, opem et solatium praebere eosque, Verbi gratia, de sua salute desperantes firmare atque erigere, et hortari ut sint bono animo, neque tam tristia de se augurentur Rara enim Xempla aegrotantium quibus non prodest tali spe et Gducia, utcunque Vana erigi, et magnitudinem et periculum morbi quo laborant nescire et rariora adhuc eXempla aegrotantium, quibu non Plurimum nocet periculum omne quo versantur novisse. Neque profecto aut dubium aut rarum est, aegrotante e varii et gravissimis aliquanc' morbis convalescere tali ignorantia, et

spe, et fiducia nullis scilicet adhibitis,

nullis saltem juvantibus medicamenti aliisve remediis P neque sane alia ratio est muliarum sanationum quae vulgo multum jactantur,

154쪽

is CONSPECTU Cap. XXVIII.

jactantur, et fere pro miraculi habentur, et remediis quibusdam tribuuntur secretis atque ignotis haec autem quamprimum deteguntur, pristina excellentias haud raro amittunt, et saepe inutilia, interdum etiam nocentia reperiuntur ita ut minime credibile sit ea unquam aegrotantibu pro

fuisse, quantumvis ipsorum spes et fiducia profuisset. II 39. Animi vero laetitia atque hilaritaS, et magi adhuc spe aut gaudium, se-grotantibus non semper sunt aut concilianda aut ConserVanda. Proxima autem animi laetitiae est idonea ejus occupatio et exercitatio, quae multo magi a nobis pendet, quaeque et similes bonos effectus in Corpore Praestat, et revera animum ipsum plerumque laetum et hilarem reddit. Talis igitur animi pariter corpori eXercitatio, quali non nimia fuerit, neque alte utriu vire attenUaVerit, plurimi aegris atque infirmiS, praesertim qui morbi ne

155쪽

MEDICINAE THEO RETICAE I39

chondrias, melancholia, Ac laborant, prae omnibus persuadenda est Non enim sat est corpus ut decet exerceri, si mens suis curiS, et aerumnis, et solicitudinibus, anxia et fixa inhaeret Quicunque enim sibi suaeque valetudini plus aequo animum attendit, ille aliquid mali in se aut inveniet, aut finget, aut revera tandem faciet. Mu Propter, multi aegrotis aliquid negotii aut occupationis quod animum detineat necesse

sarium est, non modo cum corpora aut nequeunt aut nolunt Xercere, Verum etiam

apprime utile cum semet maXime Xercent, Veluti ambulando, aequitando. c. Non Verbi opus est ut quisque qui naturam humanam vel minime intellexerit, probe perspiciat, Xercitationem quamlibet, Puta ambulationem quotidianam, aut longum iter longe aliter homini esse profuturam, Gem Venatu amor, aut herbarum studium, ducit per campOS, et monteS et sylvas, et littora, indefessum a mane ad Vesperem usque, et quem pulchra naturae facies, et mirabilis ordo, detestat atque X- hilarat

156쪽

i o CONSPECTUS Cap. XXVIII.

hilarat, ac tristi et misero aegrotanti, cui nihil aliud coram oculi aut in animo versatur, quam morbu quo laborat, et periculum et mors quae credit sibi instare. II O. Cum ero, Propter summam infirmitatem, aliasque a usas, eXercitationi corporis locu plane nullUS est, tum eo magis ad idoneam animi occupationem attendere oportet, quae fere alterius vice fungi possit. Saepe enim cum medicamenta sua natura optima parum vel nihil valent in

reficiendi jam labefactis viribus, lectio

jucunda, vel forsitan studia non adeo levia, aut spectacula, aut ludi, aut convivia laeta, eximia remedia fiunt. Hujusmodi autem occupationibus soli considere parum convenit, quippe quia hae citius fere delectare desinunt quam negotia magi seria, et animum quoque minus fortiter detinent. Quin et in iis etiam exemplis, quae qui

dem minime rara sunt, ubi curae gravio TeS, et negotia non satis intermissa aut variata, animum pariter ac corpus infirmaverint

157쪽

MEDICINAE THEORETI LE. I4 I

verint, quamvi aegrum tanto oneri subducere oporteat, merum otium haud idoneum est, et magis prodest Varia negotia, gratiora, et leviora, in locum priorum quae

nocuissent, sufficere. 114 I. Ex jam diciis de viribus roborantibus exercitationis omniS cum corpori Stum' animi. et affectuum virate eXCitan

tium. facillime intelligetur quanta parS beneficii quod multi aegri a variis aquis

medicinalibus, aut aere quorundam loco rum, aut longo itinere, aut lavatione maritima, se accepisse credant, tribuenda sat exercitationi corporiS, aut occupationi et delectationi animi a tot novis et grati rebus, et convivii fere perpetuis, quae maxime tristes et melancholicos quasi a se ipsis surripiant.' Multae enim ex laudatissimis etiam aquis medicinalibus, parum medicamenti cujusvis in se continent; et me dicamenta quae in aliis insunt longe majore copia quam per aquas ipsas tuto dari posse sunt;

158쪽

i CONSPECTUS Cap. XXVIII.

sunt; sed revera frustra plerumque aegrotis dantur. II a Postremo, quamvis debilitas aliquando adeo purum et simplex vitium sit, ut nullum aliud prius aut simplicius vitium, unde illa penderet, in corpore ad fuisse videatur, et sic roborantia remedia inter simplicimina jure recenseantur tamen revera frequentiu multo non primum aut primarium vitium existit, sed ab alio, et priore, et fortasse simpliciore quodam vitio pendet. Hinc tot fere debilitatis medicamina, seu roborantia remedia, quot morbi simpliciores aliaeque causae illam es fecerint. Quod profecto adeo verum est,

ut non modo remedia astringentia, et nutrientia, et stimulantia, et Xercitatio corporis, et frigus, et animi affectus excitantes, debilitati occurrant; sed interdum

etiam remedia Uaedam, quorum Communis et quasi naturali effectu est, corpus plurimum infirmare. Sic, Cum propter nimiam sanguinis abundantiam, aut febrem

159쪽

MEDICINAE THEO RETIC E I a

brem vehementem, totum corpu languet et debilitatur, male omnino, ad integrandas ejus vireS, medicu victum nutrientem, et Vinum, et Corticem Peruvianum,

tentaret, scilicet quae omnia debilitatem augerent. In tali statu, victus tenuissimus, et requies, et sanguinis detractio, et aliae exinanitiones, debilitati remedio forent. II 43. Ad summam igitur, ut videtur,

idoneum corpori humano vigorem et robur Natura ipsa, per varia quibus illud

fungitur ossicia dat conservatque Homine autem Naturae vestigia quam arctissime Persequendo, veluti ope plurimi et valde nutrientis cibi, et crebrae et validae exercitationis, vires suas haud parum augere possunt; quod tamen parum ad usum medicum pertinet; nam vires sic praeter naturam intensae vix non morbosae sunt, et talis corporis conditio ad multos morbos

viam sternit. Quod si vires deficiunt, tum

aliquando per facultates parum intellectas quorundam remediorum istud vitium corrigere

160쪽

1 CONSPECTUS, c. Cap. XXVIII.

rigere possumus saepius vero ad varias causas remotiores talis vitii respicere oportet, iisque, quantum in nobis facultas sit, per idonea remedia, singulisque rite accommodata, obviam ire.