장음표시 사용
931쪽
lectio,&pensiculata eorundem examinatio, magiastra ac dux in hac arte erit. ou is it PQsti cino loco dicendum,quis allegoriarum sit Gi iii a sit , dc quo usq; censeantur admittendae. Sobrie & ia. vi, ot quo ro adhiberi debent, semperq; habenda auditoru, prae usq; ad- sertim infirmorum,ratio. Nam quanquam tu dextremitti de- tractes, non tamen omnes eodem sensit atq; adfectu percipiunt. Quamobrem consultissimum est, labor re cum primis in colligenda doctrina morali, vel iuxta Apostoli traditionem, in eruendis dogmatibus, redargutionibus, institutionib. correctionibus, conto suo at solationib. Haec omnium bonorum ac doctorum, itii trioal- refragabilis est sentetia,fere autem ita usu Venit, qui iςg0xi- allegorias audet crebro cudere,facile in errorem labitur,certe profert nonnunquam, quod periti oc boni Origene, contemnant, imperiti ac malevoli derideant,quo de-εpter fit e niq; infirmi offendantur. Minuitur sane haud paruquentes apud ulos,quod & nuperrime dixi scripturae autho allegΠ- ritas,&quicunque vident eam propemodum fabularua.Aὐμ t poeticarum more adeo Varie exponi, opinantur pro--i u xinu. modicum aut nihil in ea esse solidae doctrinae necnon quam in partem libuerit pro disceptantium Repithε- adsectu posse pertrahi. Quo nomine Porphyrius &sus est.S. I ulianus religionis nostrae doctrinam uniuersam co- Ambrosi nati sunt per calumniam in contemptum adducere. Ψ yςxxvm doctos passim male audit Origenes,quam uiariam . e figurandis allegoriis minime durus. Reprethensio. sate vo- incurrit etiam Ambrosius,quem apparet alicu bi oblique perstringi ab Hieronymo, quod scribem in Lucam, Petri negationem violenter dc per allegoriam excusare studuerit.Scio inquit in commentariis ad Matth.cap.26. quosdam pii adfectus erga Apost tum Petrum locum hunc interpretatos, Ut dicerent, retrum non Deum negasse,sed hominem dc esse sensum. Nescio hominem, quia scio Deum Hoc quam
eontrarium sit sententiis Christi prudens lector intelligit. Non est ita defendendus Apostolus, ut Deumia mentaxijrtuni faciluit.
932쪽
Idem Hieronymus in praefatione ad Abdiam prophetam, sese ipse damnat,qui iuuenis iuuenili aetate interpretatus fuisset Abdiam prophetam allegorice, cuius historiam non intellexerat. Quid quod audi Abdi, itatores ipsit statim ducunt sibi idem, quod doctori lice- legorie reὶDum autem votis no succedit neq; enim possunt arte moderari inueniendi disponendiq; habenas ne cessario gignunt monstrosas opiniones. .
Quo pacto Priscillianistae impia dogmata sua petatinaciter tutati sunt,contendentes,quaecunq; contra Anabapti
ipsos proferebantur, esse allegorice explicanda. De stas assici quibus legimus apud D. A ugust. in catalogo haereti eorum ad Quod vult Deum. Nostra memoria vidiamus Anabaptistas allegoriis magnopere delectatos,
atq; ijs permultum effecisse ad sua paradoxa apud imperitos stabilienda, in Ad haec, quod tu unam in partem per allegoriam interpretaris. A lius pari confidentia idem interpretabitur per allegoriam in partem prorsus diuersam.
Ex quo fit,quod Anab aptistae, 'penumero pu
nantes inter sese enarrationes adducunt,&quae ipli iunctis phalangibus contra nostras eiaculantur,eade . t nostri mutata paululum interpretatione, statim v torquent in illos, non aliter,quam solent exercitati
milites clypeis excepta hostium tela iterum in hostes vibrare. Quid multaὶsic nonnulli imperiti, se in hac Rrena exercent,tanquam si ludus iis esset allegorijs cofingendis certare,& tanquam si scripturam haberent vice pilae palmari*. Ergo quod dicere coeperamus,raro,& non mu ma Rarballeturo consilio,allegorias in medium proferre adsuec gorijsutoces. Non probandum quidem est,nolle vRiram ultra dudicit. sensum Grammaticum progredi,at multo improbandum vehementius,velle ubique, & quavis occasione ad allegoricas interpretationes conuolare Quadore Recipientur igitur allegoriae, Primum, quando cipi pos- palam est iusta de causa produci, nimirum vel prop- sint alla-ur necessitate1 vel proto notabilem utilitatem.'
933쪽
Secundo admittentur, ubi eum in modum fuerint consormatae, quem videmus a praestantibus artificib. atq; docendi magistris praemostratum, quemci; nos aliquot rcgulis sumus Vtcunq; complexi. I ertio recipientur allegoriae, modbad vitae insita
tutionem sca correctionem, non auteali do in ara Qdci comprobat Ia ita ir paI.: e . Nam allet 3Oci is noducuntur arguiuentation Ν ne tacitari , sed tantum probabiles,atque vero ii militer tua dentes, quemadmodum recte alleucrat Augustinus in epist. ad Vin
Quarto, quod si ad dogmatis confirmationem adducta allegoria videbitur, at non nisi postremum i
cum occupabit, post alia videlicet argumenta e scri pluris deprompta, quae euidenter citra tropum. & o-nin inb citra obscuritatem, atque necesIariis consecutionibus, id quod rei caput est stabiliunt. His inqua coditionibus allegoriae locum obtinebunt, ccrtiamque cit, ita explanatas non modo nihil obsuturas, verum etiam commoditatem haud partiam ex eis petacipiendam.
Enimueris delectant in primis excitanici; animos segnes bc fastidiosos, in oratione praesertim graui, atq; Ionga ubi profecto si quid inexpectatum aut argutupro fertur,eo taediu leuari omnes protinus sentiunt. Quamobrem & Rhetores studiose praecipiunt,de iis quae ornant, illustrant, at delectant aspergendis, in quorum genere licet alleporias costituere, pr sertim rana be affabih copositas. Praeterea ut auditores adfecti sunt,nignἡ xς- ita utiles quoq; allegori erunt. Si enim docti conticipiant at minime refractari j, allegoriis assicietur, nec non placide excipient, quicquid per doctore eruditu& pium remota omni curiositate profertur. & gaudent i j. confirmanturq; in sana doctrina, quando vident a Numentum, quod tractatur, vari E in sacris lubris descriptum delineatumq; inueniri. At vero apud imperitam plebem, nequaquam pari cum fructu allegoriae proponuntur.
934쪽
Ad haec, si forsitan dubitare aliquis incipiat, uti si Quomoiuxta Spiritus sancti mentem, historia, vel sententia illud significet, quod pei allegoriam annuete astrui tur huic suspicio omnis adimetur,. Vbi aduerterit in- et dubii Leterpretationem analopam, & conuenientem esse , cta ne sit cum doctrina fidei. si quidem prius ad doctrinae ca- allegoricaput, at ciue ad consentientes scripturae locos, quam ad artificium interpretis conuertere mentiS aciem O
Postrenab , cum variis modis scriptura nonnumquam enarratur, eius commendatur foecunditas, α
multiplex commoditas. Praeclarum enim hoc pit, pluit pa quod historia vel sententia obuia , non allud modo reteκ va-1mnificat quod verba simpliciter sonant, neq; solum ita ipsiussu peditat locos morales, Verum etiam adfert alia: dsublimioris intelligentiae, ut de Christo, de lege, de Euanoelio, de Ecclesia, de spiritu & carne, denique de omni pietatis officio nobis valde eruditas , nec minus salubres admonitiones proponit, fieri autem no potest, quin ex multiplici enarratione, cum Iudicio tamen Lota, fructum auditores aliquem consequan-Quod unius palato minus sapit , alterius palato per ratum erit. Manna caelesti quidam magnopere delectabantur, quorundam vero stomacho ciebatur nausea, ita in multitudine sunt, quibus varia scripturarum explicatio arridet, sunt quibus displicet . Id cuique vehemeter prodest, quo plurimum afficitur. Intellige autem, dum constat de doctrinae pietate.
Nam quae doctrina per se impura aut vitiata est, qui prodeste queatὶ
Quid faciendum, ubi loeus occurrit i ntricatus,ὸ quo
te nulla via potes expedire. p. II.
x ad veram scripturarum intelligentia arbi
trati sumus conducere, ea nos candidE bonaq; fide incommune contulimus,&omnibus concionatoribus sincere proposuimus. Quod si ulli sen-Hhli 4 tiunt
935쪽
tiunt se ex hisce auxilium consequi, bene est, gaude-nius officium recte collocatum,quinetiam Deo opt. Max. pro illorum profectu gratias qua possimus ma-Xiaias agimus.Si vero coguntur adhuc multis locis subsistere, neq; obseruationem quas tradidimus, ductu valent se expedire, dicam quid faciendum existimem, idque, nE a ut ardore cognoscendi incensi, curio Se prorumpant, quo no decet,aut dissicultate victi a nimos despondentes,sacros libros de manibus abiici ant. quorum illud detestabilem aliquo modo arrogatiam, istud miserandam pusillanimitatem armuit, Wstu, do ob Vςxo cum periculo coniunctum est.'seuiu, in my'do igitur locus occurrit obscurus. &vehe uenitur menter intricatuF, ne pigeat eum saepius repetere,fie scripturae ri no queat, quin ex frequenti repetitione lux aliqua inseratur. Ne pigeat etiam Spiritum sanctum cuius saepius re--Π0 omnem Iocere veritatem petedum. mentis tibi aperiat. Quarum dua secundo rum rerum initio omnes admonuimus. auxilium Post orationem,diligenter inspectis iis, quae animS.S.postu- cedunt &procedunt,deinde tam causis,& circunstandbees h. yςliqui ,qud: huius sunt generis,eam inter quaesiui pretationem Venaberis,quam probabile est ad mento
in quali 'voluntatem scriptoris,qua proximὸ accedere,quq . bet coelo que cum fana doctrina fidei consentit. In qua inter ne consi- pretatione tantisper licebit conquiescere, dum aper aeranda. tior & certior sese obtulerit. Siquidem retineri tuto potest,quae a fidei linea non exorbitat. Vbi vero post teporis inter'allum, vel eg mutis magistris, i. scriptis
commentarijs, Vel ex Vitia voce praeceptorum , tum manifestiora, tum instituto magis accommoda a
ceperis, ne ita applaudere tibi ipsi, ut posteriorem sperneris, priore ii Vob a te excogitatum, mordicus tuearis. Prorsus imprpbi & durioris eum merito sentiamus,qui meliora docentis vocem recusat benionhvoeabat audire. Fratus martyr Cyprianus, Tertulliani scripta, in Terruit ' quibua tamen taxantur nonnulli errorer, tanti facit bat.
936쪽
bat,ut nullum sine eorum lectione diem praeteIiret, num ma di quoties a puero postulabat sibi tradi, hanc usurpa gistrum,
ret vocem. Da magistium' .pta quoti-Quamobrem nos quoq; aliorum doctorum nomiim, praesertim, de quorum integritate metiri fama
veretur,& qui semper doctrinas Ecclesiae Rom. sunt ponit ra- secuti,commentarios religiose Venerabimur, atque fi- tiones obdos magistros haud grauathagnoscemus. quas scri-Quod si ith hac quidem ratione, id est, neque scriptis, neque viva voce aliorum,tabi satis fit, idque fortassiis, aut quia authores quos consulis. Obiter tan- ra facta o tum,locum dubium attingunt, Vel nimis quam ob- ratione aesture sementiam suam reddunt,aut quia ipse non po etiam fretes ob captus tui imbecillitatem quid velint assequi, quentius equidem nolim te animo discrutiari diutius, sed mo ἔςῖςux neo cogites tuo aliquo bono fieri, quod nonnulla te lateant, ut non dicam, ad scripturae quoque dignitatem amplificandam facere, si quaedam in ea minus intelligantur. 1 Primum non est necessarium, quae in libris sacris primat recondita sitnr,percipi abs te omnia. Multa nullo tio. lutis dispendio ignorantur. Qui tenet praecipua doctrinae Christianae capita,egregiς doctus est,quamuis ad abditos recessus sublimium mysteriorum non c6scenderit, Secundo cum te nonnulla iugiunt,admoneris, ut seeunda
agnoscas,quosdam esse gradu. in xςxum in dii ita gnitione, neq; subitb,sed paulatim sacra addisci.
Non creatur magister,qui non exti terit logo tempore discipulus. Christus suos sectatores dicebat non po ix m1 ste-tuisse cuncta capere se praesente, plenius autem a sua ria perus. morte,Vbi spiritus S. mitteretur,multa intellecturos. nitur. ..Ioannis i 6.
Quin etiam iidem Apostoli multo post acceptum Spiritum sanctum,quaedam clarius quam ante percipiebant,de quibutilam interim dissicultatibus ac te disputantes,quo splendidius eluceret eritas. Act. decimoquinto.
937쪽
Apostolus confitetur se paruulum sapuisse Vt paruulum at virum factum, longe aliter coepis iudicare. I. ad Corinth. ia. Et ad Ephes . . quidam describunatur in agnitione filii Dei pueri, quidam in mensura plenae adultae a 'tatis crescentes. Vide igitur tu,& tecure putes, quousque promoueris, & in quota classe sis collocandus. Terti b, quoties offeruntur, qu captum tuum multis parasangis superant, toties cogeris tuarum Viriu' i. agnoscere infirmitatem, atque confiteri, te etiam- se coelona carnalem dc νυχικον esse hominem, qui sapere tori humi nondum possis quae sunt Spiritus Dei. Quae profectolitatem, si cognitio, utilitatem & cognitionem non paruam,&
s i u' Quo quis humilior, eb magis
iis usum idoneus eisicitur , ad expedite percipiendam numi assequi. nis Voluntatem. Bonum mihi Domine, inquit iliale, quia humiliasti me, ut discam mandata tua. Et in more habet pater caelestis, quae abscondita sunt sapientibus, ea paruulis reuelare . Matthaei undet
Qiiarib, acuitur eo paeto in te diligentia, parite rue accenditur discendi cupiditas. Q obscura dinciliaque apparent, sepenumero auidissime omnes expetunt cognoscere. Et quisquis generosi est spiritus. excelsique animi, is dubitationis & incertitudianis est impatiens. Cuius rei exemplum Videre licet, tum in Thessalonicensib., qui Ach. decimoseptimo, quotidie scrutabantur Scripturas, an ita se haberent, uti an nunciari audierant, tum in Eunucho praefecto Candaces Reginae AEthiopiae, qui ex difficultate loci permotus est ad rogandum humiliter abs Philippo, quomodo prophetet verba intelligi deberent. A ct.
Quant b, tua infesti ,&mysteriorum amplitudo, Conciona occasionem praebent inuocandi eius opem, qui solus toris insci habet clauem David. dc potest soluere signacula libi itia&seere clausi. Deus nanque inuocari gaudet, nec facile is mystς stium aperit, nisi pulsantibus. Et ne pigri essem ii 34inu .
938쪽
inuocationem, ipse pulsari praecipit, nE vero disside ria dat oeremus, sese aperturum est pollicitus. Pulsate, inquit, casionem ει aperietur vobis, Mat. Si ad primam vel secunda
precationem non obtines quod flagitas, ne mireri , ipsius me diuina ordinatione est constitutum, Ut per omnem tem ape- vitam in rerum spiritualium palaestra athletae ma- riat. neamus. Discimus enim, quamdiu vivimus. Ac prae stituit quidem Deus certia unicuique cognitionis nam
dum. Ueruntamen aut tempus exaudirionis,aut me
suram donationis sibi praescribi non patitur. Vides ergo, quemadmodum tuo bono quaedam Nota. tibi patefiunt, ita tuo quoque bono aliqua abdi, dc
recludi. Sexto. Quid, quod eadem ex re accedit sanctae scri- sexta ta plurae incredibilis quaedam maiestas, atq; eius autho tio. ritas apud omnes crescit. Nam vel hoc nomine nul lus non eam miratur,suspicit, colit, quod videt sapi enteS,ac maximarum rerum peritos homines, ad res diuinas sub humili oratione reconditas, obstupesce re, dc multis locis quo author Spiritus S. intendat di
gitum, ne suspicari quidem posse. Quis valde sublime esse dubitabit, quod adeo in- D. An .li.
dustrijs viris inexploratum manet D. Augustin. an- conces. 7.tequam nostrae religionis sacris esset inauguratus, cu e. I s. agno
in caeteris quidem doctissimus, uniuersaeque Philosis non phiae humanae haberetur,& esset callentissimus, de seipso fatetur, Confessi. libr. septimo, capite decimo no no quid sacramenti contineret illud Ioan DIS, I. Ver. omnia. bum caro factum est, nunqua se vel cogitatiqne quiuisse appraehendere. Cito in contemptum veniunt, quae cuiuis de mea dia plebe fiunt per uia, atque non dicam mediocres, sed Principes huius seculi, omni ciuili sapientia ina buti,&magni nominis non attingunt, ea supra humanam sortem posita, & non nisi ijs, quos Spiritus Dei amarit,accessa esse,oportet omnes, Velint, nolint
largiantur. αAtque hinc toties auditur repGita Apostoli Pauli, in-
939쪽
ti, inuisa quidem, sed tamen iusta gloriatio, quae pacsim praedicat, se loqui sapientiam Dei, in mysterio rea conditam quidem illam, & praefinitam ante secula. sed ad gloriam omnium credentium, sibi reuelatam, principibus autem seculi, minime cognoscibilem, r. ad Corinthios, 2.3. Scite dictum est .ab Augustino ad Pal. ii s. Qui diligit Dei legem, etiam quod in ea nointelligit, honorat.
Dicit veteres patres in sui sco mentarijs usurpare quaedam ex Philosophis.. Alexader Aphro. primus qui
trusit studiosis. D. Augu. multis in locis fatetur se ali-Caput III. In quo tractatur quatenus lieeae concio natori verbi Dei philosophorum doctrinas inter decla
VI deat etiam atque etiam concionator in patra
monumentis, Philosophica a Theologicis scpienter secernat. Ignorat nemo, veteres Thecialogos, in primis Graecos solere subinde suis commeri tarus pleraque ex Philosophorum diatri bis aspergere, maxime verb, ex Platonis Academia mutuo sumupta.Siquidem clim Aristoteles, nondum ita es set, uti
nunc, comm edatus, nym primus eum obtrudere stu
diosorum manibus coepit Alexander Aphrodisaeus, Seuero & eius filio principibus, id est, circiter annutri Christi et o o. postea vero ubi scholae publicae in Italia& Gallia sunt insti tutae, aggressi sunt eum publice interpretari, unus Plato omnibus erat in delitiis,& cuncti bonarum literarum cultores Philosophiae Plato nicae operam in scholis nauabant. Cuius rei testis et iam est Socrates Constantinopolitanus, tripartitae historiae lib., cap. 13. Hieron. scribens ad Magnum oriratorem Romanum, clariss mos viros multos enume rati qui Christianae religionis agentes negotium, permulta de Platonicorum de quorum uis Gentilium libris usurparunt,& quidem non aspernando Ecclesia rum fructu atque ornamento. D. Augustin.Verb, se de Platonicorum fuisse con tubernio, non uno loco narrat & gloriatur, quinetia commendat aliquoties dogmata Platonica, ceu pro-
940쪽
xime ad Christianae fidei doctrinam accedentia, deci quando uitate Dei, lib. 8. & in Confessionibus. suime de Vbicunq; igitur Philosophica occurrui, duo sunt, ς0ntuber in quae animo oculisque intentuis es se pium concio. Dio Plato
natorem oportet. Alterum, Ut dispiciat, qua occasio ne,quemve ad finem,illa ascriptori b. Theologia aes ad gattentus esse de Alterum,Vt caueat modis omnibus, nὲ lubricis o bet cociopinionibus Philo λphicis, quae specie recti frequeter qui imponunt etiam sapientibus in animo locum det. δ: rhil ψ'pri his negligat certa ac solidam doctrinam, in S. scriptura expositiam. In quorum Vtroq; quomodo consulere sibi qui', queat, breuiter indicabimus. Quod ad prius illud attinet,animaduertimus.quatuor in pri 'μ mis de causis Philosophica placita Theologorum comentarijs esse admixta. quam 'Prima haec est. Pleriq; ex vetustis scriptoribus ado losophicalescentiam aut virilem aetatem prius sunt ingressi, si partim coad doctrinam sacram,vel Christianam religionem a mqnt xij nimum applicarent,quicquid vero antece1serat temporis, id audiendo, vel etiam docendo Philosophica, piti, tauci literas humanitatis appellatas,consumpserunt, i se. de Α ugustino,& quibusdam alijs notissimum est. Nonnulli vero in quibus Pan tenus, Heraclas, Ammonius,Origenes, Didymus, Anatolius, & plures iij,tum quoque cum secras literas Alexandriae vel alibi profitebantur, in Philosephiae partibus tradendis in schola adhuc fuere aliquandiu occupati Eusebio 'α reserente historii Ecclesiastici, libro sexto, capite decimoquinto. His igitur, qui aut a teneris unguiculis,&antequam Christi sacris initiarentur, doctri nam Philosophicam imbiberant,aut adhuc,postquainitiati fuere, in eadem se oblectarunt, atque exercuerunt, perquam difficile fuit illam prorsus abijcere, di non amplius quae dudum perceperant, reducere ad memoriam . Tritum est Proverbium , Priamam saliuam semper optime sapere, & haerere tenacissime, quae rudibus annis perceperimus.