장음표시 사용
911쪽
Diuisio Solent pleriq; scripturarum interpretationem itas ipxv x, partiri, v. aliam appellent literalem, aliam spiria Li diis , hanς ipsum rursus modo tropologicam in totui, modo allegoricam, modo anagogicam. Literalem vocant, quae mixta sensum grammaticum, & ex priasti maria vocu significatione accipitur, ut id dici atque significari intelligatur, quod comuni loquendi more verba sibi volunt. Haec ratio interpretandi semper primo loco inquirenda est,&ab hac non licet in grauioribus disputationibus discedere. Nota Vero euadit ex Grammaticis, Dialecticis, Rhetoricis, praeceptionibus, necnon ex cognitione phrasum,atq; cosuta tudines scripturarum.
ou; ἡ si Spirituali. interpretatio est, cum mulid aliud, quas iiivi Verba simpliciter significant, adeoq; abstrusiusti, iter quiddam & sublimius eruitur. Ia tropologia, qu pripretatio. mas in spirituali interpretatione obtinet, est, qua ad- nitantur, quae ad mores ac vitam formanda conducunt, veluti quando ex historia inebriati Loth colli gitur si detestanda sit ebrietas dc crapula,&cu in omni ita te, tu maxime in senili. Deinde qua horrenda flagitia eam comitantur, vix enim unquam sola est. Quid st Allegoriam dixerunt. cu facta vel sententia aliter verba sonant,atque accomodantur. conferunturq; cum alijs rebus similitudinem quan . dam habentibus, in primis ver b cum his, quet in Christo capite vel in ecclesia eius corpore cernuntur. Quin
pacto, quae olim gesta sunt a sanctis patribus pleram aptantur ijs, quae longe post in Evangelio sunt per
Christum, vel peiecclesiam peracta, atq; ostenditur Vtraq, inter se admodum ccmuόnire. Ad Ephe. Ad Ephesios quinto, coniunctio viridc mulieris de s. claratur magnum continere sacramentu, de dilectio δε n. gozia ne qua Christus prosequitur ecclesiam. tio explicandi scripturam, qua praeter verborumnificationent astruitur. aliquid pertinens ad caelesie gloi iam post hanc vitam expectanda & mysteria irrani tatio seu diuinae natura quemadmodum si quis dἱ
912쪽
. t. Hrer usa l em repraesentare nobis patr am' eaelestesCaetet lim quam apte haec ida definiantur, post pauca
docebimus. Libet autem nunc explorare atque in tu cem protrahere, unde huius partitionis occasionem.
qui ita distinxerunt varias interpreta di formas, sum- pserint. Apud patres, tam Graecos quam Latinos,de interpretatione spirituali nonnulla extant, quae isti sinexudicio legentes aut non recte sunt assecuti aut sceliciter recteq; dictis inlaejiciter sunt abusi. Historiae ec Doeet clesiasticae libro a. cap. i .ex Philone refert Eusebius,
suisse quosdam appellatos ἱκειο .ς, quasi dicas suppli. 2ces, qui toti in perpetua rerum diuinarum contem- probare platione occupabantur hos autem licenarras se scrip spiritualεturas, ut allegoricis expositionibus potissimum in scripturae cumberent. Quandoquidem uniuersa lex, inquit, se
ri illis videtur animali similis, quod corpus quidem habeat ipsam literam, &ea quae secundum litera in designantur,animam verb occultum in litera spiri titualem di inuisibilem sensum, quem illi abavi ho- , albus suis edocti sublimius & nobilius velut inspici tes, per speculum contemplantur,&ipsis etiam nominibus admirandas quasda species intelligentiae proferentes. Haec ibi.
Inde apud Ecclesiastic Hyerarchi sciiptore Dio
nisium, cap. 2.qu dam de anagoge leguntur,eaqi in- Leesesiast. terpretationi c remoniarum, quarum tunc in sacra. Hierarch. mentorum dispensatione erat usus,adhibetur. Orige cap. z. nes vero arbitratus est etiam quae uis in scripturis obuia per allegoriam, dc per anagogen apposith expli- cari, quam consuetudinem in scholas de ecclesias in uexit, praecipit ea de re clarissime in commentariis in Genesiim . Homilia secunda & decima septima in umeros, Homilia undecima & peri archon, libro quarto, capite secundo,atque alibi non infrequenter.
Origenem aliquot deinde Gr ci sunt secuti Inter Latinos Hierony.exGrecorum penu deprompsit paria.., iuemadmodu diuersis locas apud eunde videre licet.
913쪽
Enarrans Amos, cap. . ita ait. Debemus scripturam . sanctam primum secundum litcram intelligere, fa- cientes in ethica quecunq; praecepta sunt. Secundo tinxta allegoriam, id est intelligentiam spirituale. Tertio secundum futurorum beatitudinem. Idem ad Hedibiam praeeipitur nobis, Solomone diccnte. Tu autem describe ea tripliciter in consilio dc scientia, ut respondeas verbum veritatis . his, qui proponunt tibi. Triplex in corde nostro descriptio de regula scripturarum est. Prima, ut intelligam iis eas iuxta historiam: secunda, iuxta tropologiam: tertia iuxta in leth gentiam spiritualem. In historia, eorum quae scripta sunt ordo sei uatur. I n ti opologia,de lite xa ad maiora consurgimus,&quicquid in priori populo carnaliter factum est, iuxta moralem interpretamur locum,& ad animae nostrae emolumentum conuertimus. In spirituali thaeoria ad sublimiora transimus, traxena dimittimus, de futurorum beatitudineta caelestibus disputamus, ut praesentis Viti medita ad tu imbra futurae beatitudinis sit. tantia Hieronym. plex ratio At Vero Augustinus Paul baliter. is enim libro de v- exponen- tilitate credendi, capite tertio. Rursus libro imperfe-di scriptu cto de Genesi ad literam capite secundo. Quadrupli-
- i ui ' cem sacrarum literarum exponendarum ratione P
xvi nit. Primam, secundum historiam, clim videlicet do prima ta ct tu quid scriptum, aut quid gestum sit, quid nontio. gestum sit. sed tantummodo scriptum, quasi gestum
sit, veluti cum Christus Matth. 12.catat ex 2. Samuelisai. quod Dauid comederit panes propositionis, dccet.
a. Ratio. Sςς undacii, secundum αλτιολογιοιν cum ostenditur, qua de causa aliquid dictum vel factum sit. Exe
nati. is. plum, Matth. i9. Chi istus prohibens repudium uxo xis, nisi interueniente sornicatione, pila denter etiam causam exponit, ob quam libellus repudii Iudaeis an tea concessus fuerat. Moyses, inquit, permisit eum vo3 λδxi0- bis pioptet duritia cordis vestri. Tertiam Vocat secundum analogiam qua utriusque testamenti congruen-dcmostratur. tartam sec dum allegoriam,ca
914쪽
-δε cetur nonaei literam accipienda esse, quae scripta sunt, sed figurate intelligenda, quomodo. i. Corinthio. Apostolus historiam Exodi notat at lcgoriam tuisse populi Christiani,& patribus omnia contigisse in i
fio ura Plura huc pertinentia refert idem Α ugustin. de vera religione cap. s. Distinguamus, inquit, quam fidem debeamus historiae,quam fidem debeamus in telli rentiae, quid mandemus memorie. Veru cile nescientes, sed credentes tariae. Et ubi sit veru quod non venit&transit, sed semper eo de modo manet. Quis sit modus interpreta de allegori .que per sapientiam dicta creditur in spiritu sancto, vir u a vili bilibus antia uiorib. ad visibilia recentiora eam perducere sum ei et, an usq; ad animqadiectionis atq; natura, an Viq; adinco mutabilem aeternitatem. An aliae signiticent gesta visibilia,aliae motus animorsi, aliae legem aetertitatis. An liqua inueniantur, in quibus hec omnia
in uestiganda sunt. Et quae sit stabilis fides siue histo ricam inporalis siue spiritualis&qterna, ad quam
omnis interpretatio autoritatis dirige da sit. Et qui clprosit ad intelligenda & obtinenda aeterna, ubi finis est omni u bonarum actionii, fides rerii temporali u. Et quid intersit inter allegoria historiae . allegoriam facti,&allegoriam sermonis, o allegoria sacramenti. Quibus sane verbis, diuerse explicandi scripturas ra ilia es commemorantur, sed quae omnes ad quatuor membra paulo a nte en umerata referri quea nt. Hinc veris factu est, ut quida integras historias, imo libros iintegros diuersis illis modis enarrandos susceperint. Ru nus, teste Gennadio, in cata lago illustrium scri- Rufinus e torum henedictione Iacob super patriarchas, enariarauit triplici, historico, morali, mystico sensu. Sequeri
tibus sqculis creuit audacia. Q ridam enim pertricta conte tentarunt,quicquid Vsqua Occutrix in quoiurias bris,per allegorias atq; anagogas interpretari, A non tantii historias, inquib. id subinde fit cum gratia, V ditur. rum etiam conciones didacticas ac disputationes, tarxophetarum, quim Apostolorum.
915쪽
Deinde praecepta de promissiones, in quibus prosecto a simplici sensu Grammatico nulla citra peric tum fit digresso. VCaeterum quid de diuersis hisce interpretaridi mo-clis arbitremur statuendum, de quomodo sanctorum patrum pronunciata intelligi conueniat,aperiemus. Agemus aut ordine de singulis, primum inquam de sensu li terat i hi lac de tropologico,deinde de anagogico, postremo de allegorico. Literatis itaque sensus, quem alias Historicum seu Grammaticum appellat, semper primo loco, ut nobi Iillimus, erui debet,quando is solus certas Jc per viacuas parit sententias, solus aptus est,ad dicenda arou menta,qua b. dogmata religionis confirmantur scius probationes neces artas suppeditat, ubi ex alienoricis siue anagogicis tantum probabiles&in speciem eri
nam Verborum sententiam licet relinquere, nisi aut verbis in sint tropi,aut oratio ipsa grammatice accepta,absui di nescio quid significet, quam ob causam necessum sit ad interpretationem allegoricam consupere. Qua de re post dicemus. Itaque pervelim existimet ille se recte sapienterdue cete,qui in excipiendo sensu literati siue Gramati co diligenter se exercet. Illa autem interpretandi sorma quam Augustino placet peretiologiam fieri, ad ea a sensu Grammatico disceditur, sed tantum exposita causa facti vel dicti illustrior redditur sententia interpretatione cuiuscuncii scripti, ide es actu pernecessariu. Crebro namq; expeditante oculos poni scriptoris consilium,atq; velut di ito intento monstrari. quo tendat oratio,cursit in si tuta, quantum ponderis rationes singule habeant. stino dicit'r secundum analogia ab interpretatione Grammatica d melli minimὲ potest. Neq; enim qu
adin'dum no nullii suspiralitur, allegoriar assinis
916쪽
est.Reuera enim analogia nihil aliud quam collatio quaedam existit,qua quae dicta Vel iacta uesari testamento,componuntur cum iis,quae dicta lacta. analogia.
ue inuenititur intestamento nouo. l duod genus est, siquis differens se Iuda Dominum suum proden te hostibus osculo , quod symbolum est amicitiae, dicat eum idem fecisse , quo osim Ioab,qui Amasan confodit, dum sumulat se velle osculari .et. Sa-Item si quis verba Christi vel Apostoli demonstret
per Onania consentire cu verbis Moyse. siue alteriuscuiuspiam sancti prophete aut viri eximi j. Intelligit autem quiuis,dum istud rit, nequaquam mutari a lx- quid in sensu Gramacico,sed tantum facta collati ne,adhibitisq; docendi causa exemplis,splendorenne- uidentiamq; orationi accedere prorsus eodem pacto, quo solent interdum Rhetores ad illustradum facta Roma norum,adiu gere facta Graecorum vel extera ra entium. Quod cu primis eleganter fecisse videmus. apud Graecos Plutarchum in parallelis. Apud Latinos, Valerium Maximii. Itaq; eiusmodi exemplorutractationem in sacris sermonibus recte nun pau Timus,aigumentationem a typo, de quo post pauca
dicturi sumus. Ad summum autem, omnis enarratio, quae fluit ex artificio Rhetorico . vel Dialectico. quandoquidem, assimplici verborum sententia non abducit,ad sensum literalem siue grammaticu ira r-tinere iure censebitur. I sc igitur de eo sensu delibata se sit satis. Interpretatio tropologica non est remota ab eo sensu, quem verba orationis pariunt sed accomm in datio eius, quod verbis innuitur ad Vitae ac morum torpreta. institutionem, veluti quando obuia est historia incitione. briati Loth, recte adiicitur per tropologiam,quod ex
ea discimus, ebrietatem modis omnibus esse auerasandam. Non dissicile est eodem pacto, quae ad virtutes expetendas, vel ad fugienda vitia inducunt ex L ciis bistoxiu concionibus colligere.
917쪽
quis vult cum fructu historias vel conciones sacras legere, eum necesse est optima quaeque ad suam priuatim vitam ordinadam coaceruare, id quod Titum Liuium quoque videmus prudenter monuisse , in graui illa praefatione ad suam rerum Romanarum
Quamobrem haee interpretandi ratio rectius M ralis siue Ethica appellabitur,quam Tropologica . Et si enim vox tropos Graecis significet no tantum schema, id est, figura tam locutionem vel modum, sed
etiam vitam moresque hominis, tamen receptissima cosuetudine figuratam locutionem auditoribus repr sentat, ut nomine tropologiae orationem intelligat, in qua vox occurrit a nativa significatione deflexa. amuis Apostolus Paulus, quae ad Vitam mores componendos colliguntur,mauult.quemadmodum capite praecedenti ostendimus notari nominibus institu tionis dc correctionis. Utilis est, inquit, scriptura Doeet ro ad institutionem,&ad correctionem. in vero Pautius audi- tum optimum docendi interpretandi m magistrum. endu es e & proprie de rebus diuinis loquentem potius audiar uium si mus, de imitamur, quam quoscunq; alios ineptire
Conueni nagoge maior Videtur esse dissicultas. Sed sientia Ana bene perpendimus, anagogica interpretatio prorsusso ge cum conuenit cum allegorica, neq; re ipsa distinguuntur. Allegoria inod tum ex descii ptione utriusque, tum ex patrum sententiis euincemus. Vocant anagogicam interpretationem, quando sic explicatur scripturae sententia,
ut paululum discedendo a verborum primitiva significatione,colligatur aliquid de caelesti gloria post
hanc vitam expectanda, aut de mysterio trinitatis, atque a visibilibus fiat transitus ad inuisibilia, aspeculo Saenigmate, ut Paulus ait, ad Dei claritatem, quemadmodum Ioannes de baptismo disserens, pr greditur ab aqua ad D iritum. Ioannis tertio, Item A-i post. ad Colosienses a. verba faciens de resurrectione
nostra cum ChristQ, iubet caelestia tantum intueri, vitam
918쪽
vitam quippe nostram & conuersationem in caelis esse Sed raro admodum huiusmodi interpretationem inscripturis offendas. Quid autem est allagorica inaterpretatio, nisi in qua similiter dictum factumve exponitur, nouo sensu, a verbis ipsis aliqua tu remoto. Sed ita, ut eruatur aliquid de Christo, aut de Erelesia, delege, aut de Euangelio de ossiciis fidei aut charitatis. Itaque palam fit, quod ad artificium quiadem, atq; explicandi formam attinet, allegoriam reanago en per Omnia conuenire, quod vero ad mar riam artinet, discrimen qualecunq; , & perquam ex Euum incidere. Quod tamen discrimen non protectomao is necessarium est ponere, quam necemurneitcd-stituas differentiam inter interpretationem allegoriaca ira, quae sit de Chri sto, vel de gloria civitatas Dei caelestis, &eam quae fit de homine,vel de Ecclesia quae est ciuitas DE I terrena , vcl de quouis alio prop- , Sed expendamus etiam, si placet , Patrum sentem itias. Dionysius Ecclesiasti eae Hierarchiae cap. secundo, postquam descripsit litus baptismatis,addit se velle eosdem explicare secundum anagogen, &tamen quicquid ibi subiicit, allegoriam resipit, atque ad a leooriarum ordinem venit simpliciter transferendu, quod quilibet vel mediocriter eruditus potest rudicare Au rustinus Ioco ante memorato, nempe capite quinquagesimo, libri de vera religione, anagogenatque allegoriam diserte coniungit, permiscetq;. ait nam E;: Qu is sit modus interpretandae allegoriae, quae per sapientiam dicta creditur in Spiritu sancto, Vtrua visibilibus antiquiorib. ad visibilia recentiora perducere eam sum ciet, an usque ad animae adsectionea Agnoscitatu: naturam,an usque ad incommutabilem aeterni- D. Hier
talem. Vbi duo posteriora membra anagogen innu- iunt, nihilb tamen minus sub allegoria co ehendu-tur,cum de interpretanda allegoria se Verba i ςς ς ' in .itie struat. Hieronym .ad Hedibiam, tantum triplicet ix indiscinterpretandi formam agnoscit, nimirum secv d hi- pturam.
919쪽
storiam, secundum tropologiam, dc tertiam iuxta ilia telligentiam spiritualem, siue iuxta theoriam, nimiarum hic intelligens allegoriam perinde atq; anaz gen,quas arbitratus est rei pia non separari. Sed S in commentariis sitis subinde aspergit quaedam tanquaper anagogen exposita, quae tame si pensiculatius in spexerimus, per allegoriam inueniemus tractata. Ecis,iae. . ς pium adscribam Vnum alterumve. Ao, istae Ad illuΑΙ - cognouit bos possesserem suum, αlem qui te unuβ praesepe Domi ni sui. Bos iuxta ana osten imgis iugum quit, refertur ad Israel, qui legis portauiti uetu,&mutum 'nunal est. Asinus pec catorum onere praegrau pulli, geri '' )ςt 4ζrini quetur filia Sion, licut umbra tium, qui uium in mea Iuxta anagogen. inquit, vinea Dei peccatora μ pomorum paradysus homo appellari potest, cui si
onere gra mens praefuerit,habet custodem mentis Deum. sin tν erat. autem vitia nos quasi quaedam bestiae fuerint depr clata, relinquimur a custode Deo,& omnia nostra re digentur ad solitudinem. Iterum codem ca. ubi propheta ait: modo iacta est meretrix ciuitas fidelis.
plena indici, subijcit Hieron. Haec omnia possumus secundum anagogeia,referre ad animam sancti quo dam viri, in qua prius Dei iustitia commorata est si postea peccauerit. dc pro hospite Deo, homicidae dae
mones in ea fuerint commorati. Has interpretati nes secundum anagogen factas ipse pronuncia in o-hus tamen, si accurate examina ueris, obseruabis, nihil de vita futura, vel de trinitatis negotio proponi. sed de vita praesenti,de ecclesia, de sanctorum exercititiis bonare omnia. mobrem animaduertis, allegoricum sensum ibi simpliciter spectandum, nec vi lum diuersum. Quinetiam idem Hiero alibi crebro varios hosce interpretandi modo nulla distinistione Imitatu, - a, miscet. Quod videre licet in commentariis Isa.
est D.Hie- s. io. s. s . Ier. 2. EZec. 16. ad Gal. s. Nec difficile foret ex Origene, que Hieron. Va-
g-- imitandum studior proposuisse. Ex his igi
920쪽
tur perq)iculi fit anagogen,atq; allegoria plan E in te
se conuenire . inod cum itas habeat,concio nator intellio it, quadruplicem S. literarum sensum non ri te conisiui, sed tantum mplice, iuxta Hieron. sent tiam ad Hedibiam,aliorumque Sanctorum patrum.cesuram, posse colligi. Litera levi delicet, qui alia, Grammaticus seu Historicus. Tropologicum, quem dicere quidam malunt Ethicum seu Moralem, sed rectius cum A postolo appellauerimus institutionem,ac correctionem. Deniq; allegoricum, quςm nominant etiam spiritualem, mysticum, theoreticum.
Caeterum quia de literati sensu, itemq; tropologi De alterrico sic enim loquuntur satis aperte dictum est, restat rico sensu de allegorico, propter quem praecipit aec dissertatio nobis suscepta est, paulo pleniuβagῖmu . Non est allegoriarii tractatio cuiuslibet de media Non om plebe artificis, neq; etia temeth & quouis loco adhibebitur,qua ob causam in ea explicanda merito maior diligentia insumetur. Haec proinde ordine discutie- ee aiiet,inu ζ. Quid sit allegoria, & quomodo a typo di fferat,
tum ubi,& quando allegoricas interpretationes adiu ere conueniat, hinc, quae sit eius moi i interpreta- tionum apte colligendarum ratio, deniq; quis earum usus, siue quo usq; si iit admittendae.
Allegoria generaliter diffinitur, ut habet August.
de Trin. lib. i. cap. 9. tropus, Vbi ex alio aliud intelli- quid sit. gitur, Vt i. ad Thecue. Itaq; non dormiamus, sicut Scetera. sed vigilemq& sobrijsimus. Nam qui dormiur, nocte dormiunt, de qui inebriantur, nocte sunt ebrij,
at nos qui sumus diei,sobrii simus. Hieronym' in illud ad Gal. s. haec per allegoriam
dicta sunt. Allegoria, inquit, aliud praetendit in Vetabis aliud signincat in sensu. Pleni furit oratorum repoetarum libri. Scriptura quoq; sacra per anc non modica ex parte contexta est. Uerlim hoc pacto latius . patet allegoria, quando ea diffinitio etiam ad colla tiones, imagines, aenigmata, parcemias, parabolas, apologos, ironias,accommodari potest.