장음표시 사용
171쪽
brum D. E. F. reconditum mediante axi A. rotari possit ejus plana late-ralia D. E. F. partem mediam mensae exscissam L. M. N. . complere pos- si sint, in quibus vascula aurata, libelli, areolae hortenses, aut alia similia, ex cera, argilla, alijsque modis plasmata, lassixa, ornatissima columnarum, palatiorumque ingentia spatiari ambulachrorum ordinesa abacorum auro, is argento refertorum ornamentas bibliothecarum scrinia sine numero, termino exhibebunt. Quarto Ne fabricae tamen hujus artificium peregrinis pateat, gratia minuatur, neque lumini aditus sum ciens prohibeatur orbiculis vitreis Κ superne machina claudenda est , reliquum vero , G H. tabellis ligneis affabre confectis ita tegenda ut accestis nusquam ad ipsa specula, aut interior inachinae pateat, unico loco I excepto anteriori pro inspectione: quamvis ii vitro concludi poterit, Feceram praeter plurimas alias speculares machinas similem ex majoribus peculis Posoni in horto Illustri simi Archiepiscopi Strigoniensis Georgi Lyppa dum in obsequij spiri. tualibus eidem per aliquot annos adstitissem, usus novo, miro ple dore una cum hospitibus P quos frequentes habuerat, saepius singulariter
Machina secularis viam rerum pretiosaram furn Anem exhibens, So.
PRO constructione hujus machinae requiruntur minimum sex aequalia ,
specula non vulgaris quantitatis, quanto enim majora fuerint, eo ma - 14.jorem spectatoribus voluptatem adferent Artificium vero consistit timpotissimum in bona speculorum dispositione, quorum quatuor interiora A, Ε Ε, Κ F, G G, B totum latus Α. B. Occupabunt, non tamen in una linea recta unum planum conficientia, sed ut duo A, Ε. I, F. Item duo F, G. M, B angulum valde obtusiam introrsum ad centum sexaginta quatuor gradus circiter conficiant : duo vero aliam, Η. AE S. ad fines exterioris lateris opposita utrinque inlinea reflexa,ita ut latera polita introrsum, seu contra quatuor specula ad distantiam sesquipedis habeant conversa reliquo spatio inter dicta duo speculam. R. aversia clauso tabula vitrea , Ut oculis tantum , nullatenus manibus ad interiorem speculorum aream accessis pateat dum latera A. B extima, δε-nestris munita fuerint, addetur gratia ad majorem illuminationem. Caeterum sum ciet apertur fenestrata anterior Η Ρ. . R. is ita, confectis, collocentur intra aream C. A. D. B. Vascula aurea Vitrea, vel argentea 6 vel . vel quidquid pretiosi proponi placet ad libitum, conspicientur in uno scrinio elegante, date patente abaco Vasa argentea, laurea sine numero cum summa admiration .
Notandum autem est primo summa cum industria, ut in dispositione speculorum nullatenus facies inspicientis ex aliquo speculorum reflecti possit, nisi forte remotisssime, quod difficulter declinabitura.
172쪽
Notandum secundo: Ne fabrica exterior inculta , aut nimis simplex appareat pro scrinio tanti thesauri, tot pretiosarum rerum, expediet per modum armari elegantissimi anteriorem partem, seu faciem prostantem machinae ornatam confici in qua inferne, superne res magni preti recondi possint, ita tamen ut specula ad quatuor pedum altitudinem locata, & bene munita forinsecus inspicientibus facilem aditum praebeant. Notandum tertio: Ut pocula illa prbstantia in multiplicatione reflexionum magis splendescere possint, ita machina collocanda erit, ut vas a prima aurea magna luce collustrentur, talia enim etiam inspicientibu
Notandum quarto: Quod si quis eam machinam mag1 mirabilem reddere cupit, addat adhuc duo specula ad latera A. C. m. D. sibi mutuo parallele opposita ita tamen, ut superne utrinque supra specula spatium ex vitro, aut orbiculis pateat, oculis inspicientibus ades aditus' non prohibeatur. Qui fusius hujus declarationem expetit, recurrat ad prius dicta propositione octava.
Per confecturis diversa mirae meiamorphoses Campiricae ex praedictis seculorum Combinationibus eam hibenturi
i Raeter multiplicationes specierum ex varijs reflexionibus obiecti propositi,in demonstrationibus praemissis deductas plurima metamorphoses, mutationesque imaginum consurgunt; quia vero nonnullae alibi haberi poterunt,non nisi brevissime quasdam per consectaria expli-xiν cabo. eo quibus machinula quaedam L. G. M. in formam cylindri uti figura s. exhibet ad quantitatem speculorum circularis conficienda est; In qua duo specula A. B. C. D. in uno laterea, , cardinibus connexa , in machinulae contris Ε .F. utrinque, ita firmentur, ut per modum libri ad quemcunque angulum A. F. C. conjungi, vel sejungi possint. Ne autem modus phaenomena prodigiosa exhibendi cuilibet spectanti primo aspectu pateat, expedit speculorum obversam partem L, G, , dura charta, vel tela picta triplici, ita cingi, ut posterioris partis cylindri medietas L G. . clausa stabiliter permaneat, sicutin reliquae duae minores A L.
C. . speculi Α, Β.& C, D. anterius solummodo affixae, altera parte ad M, I. ωL, FI intra chartam L. G. M. in trudi, aut extrahi libere pos sint ut qualitercunque motis speculis machinula occlusa permanente, non nisi polita speculorum plana exteriora A. C. spectabilia reddantur, sic spectantes ad miram rerum exhibitionem ex speculorum duorum reflexionibus attoniti, perplexi continebunturia. Si quis vero in aliqua galleria, aut grotta per plura specula in diversis loculamentis, singula . quae in consectarijs sequentibus docentur, comstanter prostare exoptat ea in muro speciatim juxta speculorum situm, Mangulo in consectarijs comprehensos consolidet qualiter grottam in
173쪽
horto illustrissimi Archiepiscopi Strigoniensis Georgi Lippa quondam,
Posoni exornaveram; ubi in diversis loculamentis speculorum, ob dive fias ieflexiones, mirae rerum oppositarum, aut ipsius inspicientis metamorphoses visebantur.
IIucti pecula in angulum acutum contracta interposita=γimanmnsnam ita nultiplicant, ut Ν binae manus videantur sapitis repraesentata.
STatuantur duo specula cum machina perpendiculariter erecta, ex una pro.
parte E, F in angulum combinata acutum, si aliqua manuum inter XLV. illa ad N. g. dextera interposita fuerit, etiam sinistra videbitur; si sinistra, etiam dextera apparebit sociata non quidem, quod eandem, repraesentet, quae praesens non est; sed quod partem ad speculum versam
viciniorem prius, remotiorem posterius. exhibeat juxta consectarium primum propr. 4. Videbuntur autem tot manus, quot loculamenta e reflexione speculorum apparent, semperque duae se mutuo respicientes, tanquam
dextera, sinistra forent, quare speculis in angulum rectum dispositis,
duo paria, si ad 6 o. gr. tria pari , si ad s. gradus 4. paria, una cum vera videbuntur, i c. si vero anguli speculare impares fuerint, ut in triangulari speculorum reflexione, imposita dextera manu, ea solum, . duae sinistrae reflectentur, in quinquangulari praeter impositam duae suaistrae primo, duae dexterae. In septangulari, duae dexterae, quatuor mi 'strae,inc in nonangulari praeter quatuor sinistra S, etiam 4 dextera reflexae comparebunt. Quarum reflexionum variarum rationes ex supra
dictis figuris constant. Non tamen caret disscultate , quod ad mutationem specularem tanta varietas reflexionum sequatur. Et quidem quoad primam, seu simplicem reflexionem per se patet , quia pars vicinior speculo candem oppositam reflexam exhibet, sive in dexteram, seu sinistram partem, cita pars dextera in sinistram permutatur. In duplicata vero, aut multiplicata reflexione objectum, aut manus ad illam , vel istam partem inclinata ex ordine cathetorum, reflexionum colligetur, juxta cap. . prop. r. praemissam, ubi dirigente quasi cathetora G, reflectitur objeistum D exb. in f videtur in G. ita dextera manus retinet suum situm in linea esse Fim. xionis protracta, sic de caeteris reflexionibus multiplicatis dicendum Xa Mil. est, ex quibus alternatim nunc dexteram nunc sinistram manum videri reflexam neces est. Quae dicta sunt de manibus, idem dicendum est de faciebus, capitibus, quia quotquot anguli speculorum videbuntur, tot capita se mutuo aspicientia, vel occipitia obvertentia compambunt.
174쪽
i 18 CATO PTRICA Consectarium II.
Specula M in angulum paul majorem recto composis faciem in
sticientis monoculam exhibent. IN hoc aliquot sequentibus consectarijs selum erit quaestio de sp
cierum reflexione concurrente ad ipsum angulum utriusque speculi, sive quod species, reflexae duplicis faciei non integrae ad ipsum angulum ex utroque speculo per modum unius concurrant, cita duo frusta facierum reflexarum, dexterae quidem faciei in speculo A. B. sinistrae vero frustum in speculo C. D. in unam quasi monstrosam,in corruptam Oalescunt; unde monocula videtur; quia utriusque oculi media pars ex uno 1peculo, alia media ex altero reflexa coincidit in unum, reliquis partibus extra speculorum angulum Ε. absorptis, sic ob defectum puncti reflexionis ultra speculum protensi essiciunt, ut facies contracta sine naso, ire conspici debeat. Quod inde manifestum est; si illa specula acie invi Cem paulatim magis, magisque removeantur, & alter oculus succedens videbitur, paulo post tres, Qquatuor, donec duo capita quasi uni corpori imposita cernerentur. Denique duo corpora distincta ex utroque1peculo reflexa prodibunt quia ad remotionem duorum speculorum angulus magis obtusus esset ius, etiam puncta reflexionum ad medium speculorum retorquet, ubi spatium sussiciens pro integro corpore reflectendo reperitur.
Speeula duo in angulum paulb minorem recto conjuncta faciem compositam tribus oculis, bino naso, binoque ore inter duas solum auricula resectent.
CVjus eadem ratio recurrit, quae prius allata est, cum ista tamen differentia, quod oncurrentia reflexionis utriusque faciei ex utroque speculo utrumque oculum contineat, ita ut duo medi in unum punctum coeant ad aspectum alicujus extra speculum aliquomodo remotum, ita terni oculi, duplicato ore, Mnaso ob faciem duplicatam intor duas auriculas videbuntur.
Ut insteiens lusicus videatur.
SI duo specula parum amplius contracta fuerint, donec duplicata facies prodeat, videbuntur oculi luscios. Quod fit ob duplicatos reflexionis radios, qui in primas oculorum reflexas species conversi ab inspiciem
175쪽
LIB. I CAP. X. Is Consectarium .
In uno corpo re duo capita exhibere m.
ASpeculis duobus in prioris anguli acumine constitutis inspiciens pauialis remotior factus advertet, puncta reflexionum ab angulo specu- lorum in planum medi remota fuisse, unde corpus unum inter duas solum manus biceps videbitur, ex modica videlicet mutatione punctorum reflexionis'.
Ad motum sicientis duo in contrariam partem videbis
ambulare . IN eodem situ speculorum angulum relinquendo, recedat inspiciens ad
duas, vel tres orgias remotus ad orientem, videbit unum par ejusdem vestitos procedere ad occidentem, si vero ipse reversus fuerit ad occidentem, revertentur duo in reflexione ad orientem, quia anguli, puncta reflexionis ex motu corporis in utroque speculo, in uno introrsum, cinaltero extrorsum, ob duplicatam reflexionem continuo permutantur.
Corpus resexum videre ab sique capiteo.
SI paulisper angulus major recto effectus fuerit inter duo specula,
contemplans ad . pedes circiter distans inspexerit, deprehendet reflecti corpus truncatum, quia potior pars reflexionis in corpore absorbetur per conjunctionem talem speculorum angularem, ita ut supra medietatem corporis,objecti, reflexionum puncta cadant extra, vel ultra utriusque speculi angulum, ideoque solum extremitas corporis utriusque c*mbinata reflecti potest absque capite uti in secundo consectario dictum
AEanum utramque Mue corpore reseram habere .PΕrmanente eodem angulo duorum speculorum solum inspiciens ma-g1s a peculis recedat, etiam lineae incidentiarum totius corporis extra speculum utrumque cadent consequenter nec reflecti poterunt, nisi solum duae manus praesertim extensae, quarum puncta incidentiae adhuc plano speculorum non plane excesserunt.
Ut Deambulans duos ideat ibi mutuo ob viam procedentes.
ionjungantur magis duo specula ad angulum 8o circiter graduum in-t dequespaululum abscedens deambulet, simulque specise reflexas consideret ;
176쪽
deret videbit duos in reflexione sibi obviantes, ex ista causa, quia reflexio una simplex communem simplicis speculi reflexionem obtinet, ideoque juxta motum corporis objectivi ad eandem partem, ad quam inspiciens procedit, movebitur, alterius reflexio duplicata ex utroque speculo provenit, quia hic puncta duplicia reflexionis haberi poterunt, reflexum videbitur utrumque corpus moveri, inuidem in oppositam partem.
Ex reflexione unius accense candeti innumera lumina pro
ducere . JUcundum visu accidit, si duobus speculis ad angulum o grad. vel 1. apertis, collocetur aliqua candela accensa in disso inti duarum Orgiarum circiter, ita ut aspicienti reflexio pateat, remoto Videbuntur 3 o. vel go. luminaria in ordine disposita, quidem ob duplicem rationem prima est, ex quolibet speculo vitreo juxta prop. 6. supra allatam, his unum objectum, vel ejus species reflectetur imo si materia paulo crassior fuerit etiam saepius, Ob collusionem reflexionum ex una vitri superficie in ali ram. Undein specula ita sibi opposita in se reciproce idipsum lumen prius multiplicatum multoties reflectenta, .
Duliciens se ita bis sexum videbit, ut unus mulsans y alter
supinus jacens ad pedes vel certe pronus unus in aere pedi bus, caput alterius calcans compareat.
Actenus specula machinulae inserta juxta perpendiculum collocata , fuerant imposterum vero inclinata, seu parallela hori Eonti statuenda erunt, ut ad intentum inservire possant inclinetur ergo machina, atquὸFIG. du specula A. B. N. D. ad magis obtusum angulum, seu I 44 gr. di-γιν vaticentur: si superius speculum . . perpendicularem situm nactum fuerit, videbit inspiciens se reflexum semel supinum, capite ad pedes alterius stantis, jacentem si vero situs speculi permutatus fuerit, speculo inferiore C. D. perpendiculariter posito, inspiciens, se reflexum primo stantem, superne vero alterum pronum in aere, pedibus capiti innitentem intuebitur. Cujus apparentiae ratio facile datur. Nam quodlibet speculum perpendiculariter erectum non nisi perpendicularem reflexionem alicujus objecti perpendiculariter oppositi exhibere potest, alterum vero sp culum adhaerens, quia inflexum est, etiam speciem objecti oppositi inflectere debet, plus minus juxta tuflexionem speculi majorem, vel minorem, atque ita ad dictos gradus duo specula disposita etiam praedictas reflexio
In collocatione speculorum haec observanda erunt, ut in justa altitudine ad certam mensulam faciei hominis opportunam sint collocata S cundo Ut anterius nihil de mensa speculo reflecti possit, sed potius ipsam speculi machinam eminere faciae ad reflexionis gratiam augudamis.
177쪽
LIB. I CAP. x IasConsectarium XII.
Inversan aciem abrique oculis reprasentare .
SPeculo utroque angulari ad O. gr. parallele ad origontem collocato in aequali reflexione respectu inspicientis, videbit faciem suam inversam, at absque oculis si tamen alius penes stans major, vel minor intastatura inspexerit, ejus faciei oculos videre poterit, proprijs invisibilibus; si tin vicissim alter inspiciens non proprios, sed alienos videbit, cujus ratio haec est, quia reflexio duplicatae faciei ex utroque speculo concurrens partialiter tantum juxta supra dicta in unam coalescit, cum unius' speciei puncta incidentiae in uno speculo a mento alterius,& a fronte una cum oculis extra speculum cadant, impeditur totalis utriusque facie reflexio, sic combinatis faciei duplicatae partibus ex duorum speculorum reflexione, una tantum facies absque oculis videtur, si tamen plures inspexerint inaequalis staturae, quilibet suis solummodo exceptis, omnium reliquorum oculos conspiciet, cum respectu inspicientium reflexio totius faciei ex uno speculo prOVeniat, . .
Eande=n faciem cum sola fronte, inmento, ab que oculis, naso,
ete certe , cum quatuor, aut octo oculis intueri.
'Inimo motu speculorum alia facies comparebit nam si paulisper . specula laxentur ad majorem angulum, etiam nasus faciei disparebit contractis vero ijsdem ad minorem angulum, subinde quatuor oculi, vel etiam octo comparebunt in horrida oblonga facie, ob priores rationes; quia ad laxationem anguli plura incidentiae puncta intra specula cadunt ad contractionem vero e plano speculorum exesse coguntur.
Faciem erectam immutatoseculorum situ, Iam integram, ama que oculis videre .
MAchina manente horizonti parallela combinet duo specula in angulum 6O. gr. vel in sextam partem circuli, faciem suam erectam quidem, sed absque oculis, uti prius inversam intuebituro immotis autem , speculis, solo capite magis elevato,ivel depressis, supra, vel infra lineam mediam anguli, integram cum oculis faciem reflexam habebit. Et ferme ex eadem supra allata ratione: nam in medio occurrens facies reflexa ex utroqu speculo mutilata est, ideoque medietas ex uno, altera ex alio concurrens unam conficit faciem, cum oculorum defectu, quia in utroque speculo incidentiae puncta ab oculis procedentia excedunt, nec oculi flent poterunt. Quod autem levata, vel depressa facie integra facies' compareat rati est, quod omnes reflexionum lineae ex uno solummodo
178쪽
speculo provenianis quare nec adest causa , cur aliquid de facie non re
Uno intuitu diversa capita alternatim jam vertice, jam mento, me barbis mutuo contingentia videre .
Considerentur specula ad eundem angulum, ratum, inspiciens vero sit propinquus ad ipsa specula, videbit diversia capita se mutuo contingentia, quaedam ad verticem, quaedam ad mentum, vel harbam Ra tiones allatae sunt supra ad consectarium primum, cum ista tamen adve tentia, quod cum specula sint collocata in alio situ, alia reflexionum etiam sit apparentia .
orro sim ovis fine pedibus, duobus tamen utrinque capitibin
ΙΜmotis speculis, ut prius, si quis ad unum passum recesserit, videbist monstrum, quasi ex uno ventre duo pectora cum capitibus suis utrinque prominerent, ob supra dictas rationes.
Corpus emergum videresne apis .
DIsponatur machina specularia in angulum paulo majorem recto, i spiciens ad unum pedem remotus videbit inversurri corpus absqu capite si vero ad unam orgiam abscesserit, solum frustum medium corporis circa cingulum videre licebita.
In uno eorpore inverso duo capita apparebsnt.
Si angulus duorum speculorum minor parumper recto extiterit,' in
spiciens ad tres, vel quatuor pedes recessierit, apparebunt duo capita quasi ex uno corpore emanantiao.
Videre hominem tanquam in parietes νδ deque am
bulanterata. Iupundum aspectu videtur, si speculis duobus ad angulum paulo minorem recto constitutis, quisquam in propinquo observet socium in cubi culo obambulantem , deprehendet tanquam in muro pedibus quaquayς sum
179쪽
sum sursum, deorsumque moventem. Cujus ratio inde sumitur, quAd lineae incidentiae procedente a deambulante irradient speculum inferius, unde reflexae in speculum superius una cum pavimento, in Vicino contemplanti hunc leporem causant . Plures adhuc apparentiae admirandae, vel monstrosae, si quae ab alijs Authoribus adseruntur, ex praenotatis educi poterunt, ideo consulto eas. dem praetereo.
Per novamflecterum introductionem, sepius misiplicatas simul erebas, severis vel etiam alternatim, exectus, vel ever ea biberes eci .
AD hanc prodigiosam specierum repraesentationem hactenus a nemine, nisi quibus exhibueram, visam requiritur tubus ex asserculis, vel charta bituminata ad modum cubi oblongi, seu parallepipedi quadratus, vel in conum vergens, ut patet in adjuncta fig. B: I. capax juxta speculorum D. F. E G. quantitatem , longus ad lenti conveXae radio pis. rum concursum, sive specierum repraesentationem C. I. una cum speculo XLVII. rum longitudine adjuncta B. . ad cujus latus A. 1 foramen pro lentis' convexae inserendae quantitate. Nam si ad concursum radiorum refractorum ex lente A. ad specierum repraesentationem charta nitida subtilior in E C. G. H. expansa totam ubi cavitatem expleverit, reliqua vero cavitatis latera B, C. V. F, G QD, . tria plana specula occupaverint, Operculo N. L. M. . superimposito videbuntur ex . foramine species per lentem A. intromissae in charta intermedia expansa E C. G. . express te: In speculis quidem duobus B, C. , Η & D, E F, C. eversae reciproce multoties reflexae In speculo vero hori Zonti parallelo O M. F, G. toties simul erectae 3 sin autem magis placuerit, erectas tantum, vel so-.lummodo eversas inspicere, fiat laminella mobilis S interposita aliqua Zona occulta, qua aspectus per brament ad inferius solummodo speculum . G. Q. Η directus, species prius eversas impediat, easdem in er ctas tantum, toties multiplicatas permutabit, elevata ver laminella S. per o foramen solummodo eversae per reflexionem speculorum reciprocam spectabuntur. Pro qua machina non erit opus conclavi obscurato , cum ipse tubus undequaque conclusus obscurationem suppleat, ut in patula area, aut galleria exposita quaecunque ecforo, aut area, objecta animalium, aut aliarum rerum, apparentium jucundissimo spectaculo com spici possint multiplicatata.
Notandum tamen, ut ii , sicut in alijs specierum intromissonibus solis radi non lentem seriant, sed objectum illuminent, cujus vivaci reverberatione species distinctius transfundi possint.
180쪽
De essessibin prodigio iste lorum concavorum.
si ualia flectacula ex resexioneseculorum concavorum
Communis illa est digladiatio specularia, ut dum quis speculum con-caVum contra gladium vibrat, oppositumin alterum in se conuersum videbit, a cuspidem minacem in eum retorserit,m contra se parem extra speculum extensum conspiciet; quidem si centrum speculi contigerit, cuspides in puncto concurrentes videbit si ultra promoveri tantundem Contra se promotum experietur sit vero retraxerit ensem, etiam oppositus recedet. Et haec omnia inverso modo reflexa contingunt. juxta supra dicta apo num . . nam cum objecti species in speculo concavo remotae reflecti nequeant, nisi omnes catheti sectione facta per centrum specularis circuli transeant necessario dextera in sinistra, .superiora in inferiora converti oportet itaque omnia objecti puncta in Oppositam partem per centrum speculi dictum recta linea radiantia reflectuntur, coinsequenter inVersa .
Ecclesia interioris , Oe palati maxima fabrica ad scenographicanta
yctura=n δseculo concavo reflexa reprae sentatur.
Comparetur speculum concavum in superficie convexa foliatum, quo majus, eo aptius ad intentum ad cujus quantitatem fiat capsula cur1 s. hic A, B, oblonga ad radiorum e speculo reflexionem competentem, eae XLVIII. que in lateribus tribus C, F. F, G MD, Η constet ex asserculis. Ε, D. vero, C, B. WA,M. subtili transparente tela, aut simili munda charta obtegatur. His constructis applicetur speculum concavum lateri interiori .F. in opposita parte D, Η. erigatur pictura scenographica eleganter incisa, aut picta alicujus cclesiae nominatae, Palatii, aut horti Principalis, si per foramen, quod in superiori parte lateris D, B ad I pro Utriusquo Oculi capacitate exscissum,& vitro purissimo clausum quisquam inspexerit, videbit eam scenographicam picturam ex se minutam, e speculo reflexam injustam fabricae quantitatem excrevisse . Si diversas aedificiorum structuras proponere placet, fiant diversae picturae in dura charta, vel tenui lista, quae in cardine ad angulum G, Η.firmatae, mediante filo, aut ona tenui pro libitu attolli, vel demitti possint .