장음표시 사용
21쪽
tatis cognitionem ut supra docuimus tendat,isquis . unus fit omnibus speculantibus propositus finis, nosolam opinionem, sed veram cuiusq; rei scientiam adipisci,non immerito causarum & rationum inuestigationem cum primis necessariam esse testamur.
. Aristo. t. Tunc enim cui Pnilosophus inquit) unumquodq;
poster.&. r. scire arbitramur, cum eius eausas& principia co-
physii. &. a. gnoscimus. Porro omnis scientia ut idem sentit mox physi habet praecognitiones,ouid est,& quia est. Al-
obstetiM.' causati,altera ad caulae intelligentiam sp ctat. Uerum tanto dulcior est speculantibus causarum notitia,quam eorum,quae ab his sunt quos es- sectus appellamus quanto veritas certio ac potior est opinione. Vnde non ab re quidem Latinus noster Homerus suauissimam illam vocem Hudit, VisIL Felis qui potuit rerum cognoscere cau . Caeterum de effectibus seu indiuiduis scientia essec Aristo.'. non potest: sunt enim secundum Platonem propEMetaphVi- infinita ut nulla arte recipi queant,nullaq; discipli- ' na coprehendit. i Causas verb uniuersales esse condie. in stat& finitas, ex quibus propterea recte sunt de- de specie & monstrationes. Sed ne diutius in aliena messe vage-indi. mur, nihil ius Ciuile profitentibus ad persecta eruditionem consequedam utilius esse putamus, quam eorum,quae a maioribus nostris simpliciter definita videntur,causas rationeεq; diligenter scrutari. Et nim nihil omnino ab eis line ratione factum existi- madum est, qui ob suam eccellentem doctrinam &e g. respos eruditionem sapientissimi omnium habebantur: ς aia piud xμ quorum responsis,velut a Phitia tripode, aut Sibvl-
ae limine omnes pendebant. QVoties igitur ad manus venerit Iuliani, Scaeuolae, Papiniani, alteriusve prudentis responsum,ab eo minime recedatur, do
nec & ipsa decisio & decidendi ratio persecte con- stiterint. Quod si fortasse negligentius,&incogni- . ra causa pertransieris, nihil omnino aliud te fecisse' fatendum
22쪽
ntendum est, quam oleum & operam perdidisse:
Quid scire proderit eum de omni rapitali trimine licitὸ trafigat de Iolo adulterio erasigi no posse, nisi & huius dissinitionis causam itellexerimus Quid actus viventium suspendi posse, non vltimas
A dissinitiva sententia licitum appellare,nsi ab interlocutoria.l.ij. C. quo appel. non reci. l. ij. de appella.non recipi. Actioni reali longo tempore praescribi, non personali .l.neq; mutui.C.quib.non obiic. long.temp. praeserip.l.aduersas. C.de neg. gest. Aduersus doli exceptionem de dolo non repliori. l.apud.6.quaesitum.de do. excep. Ad tactum neminem praecise obligari, secus ad dationem. l . stipulationes non diuiduntur. versie. Celsus. de stipulat. Alienum factum promitti no posse. l.stipulatio ista habere.in prin .de stipui.l.sicut.de fideius. Alienae rei venditionem permitti, non obligationem.l rem alienam.de contrah. empl.
Annalia ad agedum perpetua esse ad excipiendum. I. pure.kfin. de doli excep. Beneficia latὸ, priuilegia stricte interpretari. l. sn. de constiti princip.iunct. l.si quado. C.de inossi c. testa.l. v vero contra.de legi. l. ij. C. de noxali. Bonaefidei desectu .usucapionem non interrumpi, secus possessionis. l. naturaliter. & l. si is qui pro emptore.*.siquis bona fide. de usiaca. l. vni.f.illo proculdubio. C.de ususcap. transsor. Causas meri & misti imperii delegari non posse. Lij.C.de peda. iud. .l Ciuili possessioni ususcapionem contingere, non naturali.l. 6. per seruii.de acq. pos Doct. in l.iij.
23쪽
Contra depositum compensationem non admireni. pen.C.depo.l.fi. C. de compens . . . Cotta delictum comissionis restitutione no conce- secus omissionis .l. .& l.sui.C.si aduer. delict. Contractu dolosum ipso iure nullu esse meticulosum l.& eleganter.in princ. de dona. iunct. l.meatum.6.sed quod praetor.quod metacausa. Conditione expressa tranunissionem impediri, sed
Delegatum ab alio, quam a principe, subdelegarου
non posse.l. a iudice.C.de iudicijs. Debitorem ex causa lucrativa de euictione non teneri.l.ad res donatas. C. de euict. . . De specie ad quantitatem non admitti compens
tionem.l. si conuenerit.de cond.inde. t.
De re aliena licitum esse testari, sed non paethci.I. s.in fi.C.de pac.iunc.6.non solum. insti. de lega.&.6.sed si aliena.eod.tit. Duas causas lucrativas circa idem non concurrere. l. meuius.6 duobus.de leg-iJ . Duo remedia extraordinaria nunquam limul cumulari. l. cum filius ami. si cert. peta. Barto. in I.in prouinciali .de noui ope nunxi/x' . , e Exprimo decreto rei dominium non transferri. I. lihi ita.f. tulianus.dedam insem l . . Ex pacto nudo actionem non competerea.iuris gentium.f. sed cum nulla de p*θ' . - - Ex temporis diuturnitate solum mandatu no praesumi.Bal .in l.j.C.de reb.alic. Alex.consi. j.vol.iiij. Iactamen contra perl.si filius.C.de pet.haered.
Ex impossibile conditione contractum vitiari, set
non vltimam voluntatem. I.non solum. de actio.& obl. iunc. l.3.de condi. insti Exceptiones dilatorias post litem contestatam non opponi nec ante litem peremptorias. l. ita de-
24쪽
Ismum. C.de procura.peremptorias.C .sen.rescin. non posse. . Ex solo titulo inter vivos dominium non transfer-xi,secus in ultima v6luntate.l.pen. C. de rei vend. iunc.l. a Titio. desuri.
Falsa causa dispositionem vitiari non falsa demo stratione. l.hn. de haer. instit. iunc.l salsa.de condit.&demonst. Facilius directa verba obliquari,u; econtra. l.cohaeredi.6.cu filiae.de vulga.iunc.l. karuola. ad Treb Filium amilias cosentiente patre posse donare, sed non testari.l.tam his .f.j. de donat. cau. mor. Fidei commissum tacite induci posse, non directam institutionem.l.deniq;.g.interdum. de pecul. leseiunc. l.haereditas.de haere.instit. Filios primi gradus sub potestativa tantum condiatione instituendos,nsi etiam nepotes.l.suus P
Foemine testimonium in criminalibus & eontraciis bus admitti,secus in testamentis. l.ex eo. detest.& Lqui testamento. f. mulier. detestam. Fauorem causae,reorum fauori praeualere. e.ex lit ris.de probatio.c.sn.de re iud.Linter.Teo. Furem manifestuin plus puniri, quam rλptorem. s. quadrupli. insti.de actio. Ficum & oleam longiori interuallo, ouam caeteras arbores seri debere.l.sin. fini. regundo. Generis debitorem dominium transferre teneri.I.J. . in princ.de re .permut.Lqui res. in pri n. de sol. Generis debitorem casu fortuito non liberari. Li - cendium. C. si cer. pet. Generali sermone personam loquentis non coin
prehendi .Linquisitio. C.desolui. J
Haereditatis aditionem sub conditione neri nonitimi de reg.tur. l. eum qui.9. h.
25쪽
Haereditatem codicillis nec dari,nec adimi posse. l. Scaevola. ad Trebell. Haeredem scriptum a fidei commissario, sed non λ. legatariis adire compelli. l. si quis omissa. si quis
In maleficiis fideiussorem non admitti .l. si a reo. f. si. de fideiuss. In contractibus ius accrescendi locum non habere. l. si mihi & Titio. de stipula.
In pignore praetorio prioritatem temporis non a tendi. l. si finita .f. si plures. de dam .inse. l.is cui. g. qui prior. vi in poclega. In falcidiam,quod iure latum haereditario capitur,. imputari ta Trebellianicam,quicquid iudicio testatoris acquiritur.l. in quartam.ad.l. falci d. In personis & temporibus extensionem non concedi. l. eommodissime.de lib.& posth. In vasis vitiosis ignorantiam non probari. l. sed addes .f.j. loca. In rebus coloni tacitam h potheeam non induci .l. iiij. in qui b.cau. pig. vel hypo. iaci. contrah. Libellum obscuru pro libellante interpretarisba tione vero dubia in probante retorqueri. l.u quis intelione. de iud. c. in praesentia. extra de prob. Liberos in conditione positos vocatos non censeri. l. luctus. in si. iunc. gl.de haerans . :Libero arbitrio non praescribi. ld. f. ad haec. iunct. glossin verbo. pro socio. C.de anna.excepta Liris contestatione iura teporaliappetuaria. na postea g. si is qui .de iureiur. l.6.in fi. de fideiuss. tui. Nandatum de casu ad calam non extendi. c. susceptum. de rescrip. in vj. Manumisso inter vivos peculi si accedere,non in vltima volutate. I. uni. C.de pecul. eius et liberi. merv. Morte grauati fidei commissum non extingui .l.cum ita .f.j. delega. ij. Moram
26쪽
Μoram ultimam non prima obseritari. l. semel mora. sol. mair. l. si seruu.f. sequitur. de stipv. l. illud. de peri.rei vend. . Nomina propria viriles inducere partes, Appellativa vero haereditarias. l. turpia..6. fi.& l.u haer des .de lega. j. Nola proprii errore disp6nem non vitiari, secus appellatiui .l.siquis in fundi vocabulo. de lega.j. Nuda alienationis Rhibitione non valere. l.luciustitius.de leg.iij.l.nliussa. g.diui.titius. de lega.j.
Nuntiatione verbali possessionem amitti, non re li. l. de pupillo.f. meminisse. de no. ope. nuntia.
Omnem seruitutem dempto ususructu) idiuiduam esse.l. s. g. si usumsructum. ad l .salcid. Ordinarium suspectum omnino recusari non posse, sed adiuncti integritate suppleri.auth.si vero c6tigerit. C.deiud. Pactum legis commistariae in pignoribus reprobari. l.j.C.de pign. actio. Pactum de futura successione nullius esse momenti. l. pactum quod dotali.& l. haereditu. C.de pac.
Post litem contestatam reconuentionem non a mitti.c. . de mutu. petitio. Poenales actiones ad haeredem non transire. l. hareactio. de ser. coma p.
Per liberam persona obligationem alteri no Petri. l. si ita stipulatus. g. Chrysogonus. de stipula.
Praelegata in vulgarem substitutionem non venire. l.sextiliam.de legat.iij. l. miles.*.j.de legati ij. Pro ciuili tantum debito no accedere constitutum. l. iij. de consti. pecu.
Pro re modica serti actionem dari, sed non doli a qui saccum.de furiiunc .l si oleum. in sil de dolo. Pupillum exhaeredatum in legato grauari posse, sed non eius substitutum. l. ab exhaeredati. de leg- 1- l .pen. C. de les. Quamli-
27쪽
.amlibet causam vel iniustam a dolo excusare. L. igitur.f. & generaliteri de libe.cau. Quod transmitti non potest, id nec cedi posse. l. ex pluribus.de admin. tui. Querelam etiam non praeparatam ad liberos trans: mitti.l.si quis filium. C.de inoff. test.
Reciprocos actus communibus regulis Aon includi .l quod aute.f.si vir.de donat.inter vir. & uxor. l.dendeicommisib. C.de transac. Rem sitam neminem nisi a iure condicere posse. I. . s. infi.vsaseu.quemad .ca. Res fiscales vlacapino posse.l.ij. C. comv. de ususc. Reum non actori,sed actorem reo edere teneri. I.fi.C.de eden. Reos de alieno crimine, vel conscientia non inter ia rogandos.l.f. in s. C. de accus Remediorum cumulationem prohiberi, non exce- ptionum .l plura.de actio.& obl. iunc.l.is qui.&l.
ruitutis ius pro parte non acquiri. I.plautius. s.fi. ad leg. salcid.
solennitatem internam facile praesumi, non exte nam .l.sciendum. de stipulat. semiplenam probationem contra verisimile nil valere.l.I. C qui &aduer. quos. speciei periculum ad creditorem pertinere,generis verb ad debitorem.l.no amplius. 6.1.de leg.j.luc. . l.incendium. C.si cer. pet. super iudicato transactionem non valere. l. si causa..ti C. de transac.
Super futuris alimentis transactione non permitti. l de alimentis. C.de transac.l.cum hi .fLeo.tit. sui haeredis existentiam nunquam ad alienum comi modum operari. ld. in s.clin poss. legato.
Substitutionem translatiuam directo fieri no posse.
28쪽
Testes singulares etiam mille,nil probare. l. cam men.de test.c.bonae. el.j. de electionibus. Testes falsificantem causet periculum non subire,s cus acta corrumpentem.l.in fraudem. f. quoties. ubi glosin.& Bart.de iur. fisci. Tutorem habenti, tutorem dari non posse, curatorem vero c uratori facile adiungi .l.ventri .in s. de - tuto.& curat.F. interdum. insti. de curat. l. ident. de testam . tute. Tutoris interuentu, non excludi beneficium restitutionis .l.ij. C.si tui. vel cura. Vbi agitur de damno, errorem iuris non nocere. l. iuris. la. ij. de tu. & fac. igno. Voluntaria alienatione, non etiam necessaria leg tum reuocari. l.rem legatam. de adimen.lega.
Vitium personale non singularem, sed uniuerint emassicere succetarem. l.cum haeres. & l.an vitium. de diuer.& temp. praestri. Ultimam dispositionem& primum cotractum prε- ualere. l.iii J.de adim.leg. iunc.l.iiij.C.qui potio. in pigno. habe. Uxorem a marito posse de adulterio accusari, non
Quid, inquam, prodesset huiusmodi, & alias propei nitas Iurisconsultorum definitiones simplici tantum ac nuda lectione didicisse, earum vero causasae rationes penitus ignorare Nempὸ isthaee mihi scientia ut ingenue fateac non modo insipida, sed inutilis omnino videtur.Neque enim veram hoc pacto scientiam,vniuersalemq; adipiscimur,neque arte vel ingenio nostra studia exercemus,sed immortaliquodam labore aliquot indiuiduorum quae infinita sunt opiniones cotrahimus: eaq; duntaxat scire P-bamus,quet assidua lectione congesta memoriae c mendamus.Ueru nec ea scimus,cum causas & rones ignoramus. Quona pacto quia eorum veritate aut
29쪽
salsitatem discernet,quomodo de illis cum aduersario contendet,quae nullo argumeto subuertere, nullaue ratione dicit c5 probare Quid aliud agit quam ineunda forent i galis disciplinae studia, ut circa decisionum atq; indiuiduorum cumulos duntaxat versaremur, vix ad eorum cosummationem vita hominis vel longissima superesset: per causas vero & rationes artem ingeniose colligetibus breue lustrum cum Iustiniano sussicere arbitramur. δ Particularium rerum cognitio suos limites non egreditur, sed tantum praestat scientiae, luantum experientia comprobauit. Notiatia vero per artem, ex uniuersalibus causis & rati nibus contracta, in infinitum protenditur, omniaq; inferiora sui generalitate comprehendit. Proinde qui unius legis solam decisionem intellexerit,unam tantum facti speciem definire nouit: qui vero decidendi quoq; rationem collegerit, innumeros casus& infinita prope indiuidua eade ratione concludet. Causas intelligentibus librorum multitudine opullnon esit: quicquid enim a doctoribus in tanta voluminum copia fusius traditum est, suo ipsi ingenio sacile excogitabunt,concurrent cum Bariolo, Baldo, Paulo,Imm. Arct.& caeteris scriptoribus: licet corucommenta non viderint,quod sane multis cotigisse nobis compertum est. O diuinam causarum scien Atiam,quam irrefragabilem methodum geris i Exu gite iuuenes scientiae cupidi, vestra iam excitentur ingenia,non ultra in nudis decisionibus torpescant: non quid sit intelligere sufficiat,sed cursit,diligentius inquiratur. Nec aliter Iulianum,Scaevolam, Papinianum caeterosq; iuris prudentes docuisse, aut sensisse putetis. Ego vero , ut mea aliquando opera ingenii fructum reseratis,tractatum de causis definitionum vobis propediem curabo, ut plane intelli-katis nullam omnino arte vel disciplinam , sine euidentibus
30쪽
dentibus causis & rationibus introductam, maximὸ vero ciuilem,quam non ab autoritate sola ut nonnulli temere existimarunt sed a veris & solidis principiis deductam facilὸ ostendemus : eosq; miserrimi ingenii esse qui ad i. non omnium' quam minime intelligunt causarum & rationum inscitiam referre plerunque consueuerunt. Per rationes diaitandi e decidendi sev m sensis
QVANDAM priori capite de causis & rationibus inuestigandis abunde satis tractatum videtur, attamen ad perfectam legum intelligetiam sussicere haud qua mam putamus Alam decidendi rationem percepisse, nisi & dubitationis quoq; causam intellexerimus. Omnis enim lex in casu dubio st tuenda est, b alioqui perridiculum foret,si de re penitus manifesta atq; indubitata ferretur. Planὸ quis
tam supinus & communis sensus expers,ut quaeutu rus sit,an mortuo alimenta debeantur 3 An ingenuo
ac sagaci patrifamilias liceat societatem coire mandatumile suscipere An liceat impune delinquere & id genus innumera, de quibus u Iubentium Celsum Labeo aliquis interrogare statim audire Aut non intelligo ouid sit,de quo me consulis,aut valde stulta est consultatio tua. ς Plus enim quam ridicumlum est dubitare,an mortuo alimenta debeatur, vel delicta impune committantur. Domitianae utique sunt huiusmodi ouaestiones. Quocirca studioso iuueni primus erit labor,legis Gitationem diligenter inuestigare,ut causam intelligat quae vel consultorem Vel consultum in ea re perplexum reddebat: quae causa tanti aestimatur,ut une illa non modo tem
ges ut Baldus voluit intelligi persectὸ possint, sed & in multiplici varioq; senis ille praeualeat, que
maioris dubitationis ratio commedarit. Fieri et
vim potest, ut una lex ob sui generalitatem varios recipiat
municip. Lancillae . C. de fur. e l. Domutius labeo de testamL