장음표시 사용
41쪽
bent.l.Vni. C.de emendat. propinquo. Ex Caro. Seruis alienis libertas directo dari non po test.l.seruo. C.detestam . manumissio. Calumniae poena in paternae mortis accusatione ces. sal.l. calumniae. C. de calumn. Ex Iustiniano . Longὸ graitius est aeternam, quam temporale ostendere maiestatem. auth. gararos. C.de haereti. .Quod omnes tangit,debet ab omnibus comprobari .l. s. in sin. C. de auto. praestan. Ex Ualente.Exemplum graue est, praetextu nocentis insontem periclitari .l.si. in fi. C. de his qui la-
Principis indulgentia non infamiam,sed poenam remittit.l.f. C. de gene. abolit. Ex Aurelio. Concemo principis habet vim decreti. Lij.C.quando decre. opus non est. Ex Ualerio . Concordia lucro praeserenda est.l.reprehendenda. C.de institui. & substitutionibus. Ex Philippo. Inter filios bona patris sunt aequaliter diuidenda.l. inter. C.famil.erciscun. Ex Pertinace. Qui soluendo non est, necessarium haeredem etiam in fraudem relinquere potest. l., C. de necess seri Ex Frederico. Scholasticis nulla omnino iniuria se' ri debet.auth.habita. C.ne fit. pro patre. Similiter ex prudenti Responsis. Ex Papiniano. Summa est ratio quae pro religione facit. l.sunt personae.de relig.& sumpt. n. Deceptus non videtur, qui iure communi usus est.l. inter eos.f.cum inter. de fideiussi. Ex Iuliano. Viucuiq; contemnere licet ea, quae pro se introducta sent.l.si iudex.de minori. Calumniosa scriptura in iudicio vim non obtinet. l. i).de fide instrum.
Ex Iabolepo. Id bonorum leviusq; esse intelligitur.
42쪽
ouod aeri alieno supes l.non possunt.de ivr.nlei. Servitutem recipere nisi sibi nemo potest. l. pr prium. communia praedio. Ex Scaevola. Adventitii casus non sunt computandi. l. Iulianus. qui & a quib' . . . . Si vinco vincentem te, sortiori ratione vinco te. l. de accessionibus. de diuer.3c tempor. praescrip. Ex Marcello. Neq; seueritatis, neq; clementiae gloria assectanda est. l. respiciendum . de poen. . Non confitetur qui exceptione utitur. l. non Vtim.
Res inter alios iudicatae,aliis non praeiudicant.I.lq-
Ex Labeone.Quaedam habere licet, quamuis utilia - non sint.l.ei sundo.de seruitu. . Nupta non videtur quae virum pati non potest.l.pe nul.quando di .lega. ce. Ex Neratio. In alieni iacti ignorantia, tolerabiIis error est. l.fi. pro suo. . Nihil penes eum residere oportet ex re , in qua Mesesellit. l.sundo.de lega. commissi Ex Cato. Potentioribus nobis pares esse non pollu. mus. l. iij.de aliena. iudi . . Non debet quis ex at leno damno lucrari. I. itaque.
Ex Celso.Inciuile est, nisi tota lege perspeB, quid iudicare vel respondere.l. inciuile. de legi. Vani timoris nulla aestimatio est. l. si quis ab alio.
Ex Pomponio . Patriae & parentibus parere ten mur.l. veluti de iusti.& iur. Naturalis obligatio iureiurando tollitur. l. m. de
Ex Ulpiano.Graue est fide sallere. L-c6sti.pe . iΤueri ius suum quis debet, non iniuriam commit tere.l. j.F., quod vi aut clam.
43쪽
Paulo. In bono & aequo plerunq; perniciose e ratur.l. si seruiim. 6 sequitur. de stipulat. Inuitis nobis, res nostras alius retinere non potest. l. si filiosa milias .f. I. solui. mair. Ex Mattiano. Facti interpretatio, plerunque etiam prudentissimos sallit. l. ij.de iur.& fac. igno.Qui sibi non parcit, multo minus ali 3 parceret. l.
Ex Aphricano. Noxa caput sequitura. rem mihi.
Ex duabus conditionibus disiuncti uis, sufficit est ram adimpleri. l. si ita quis .de stipulat. Ex Callistrato. In maleficiis voluntas spectatur non
exitus. l.diuus. ad i. cor. de sic. Ex aequali conuersatione nascitur contemptio diagnitatis .l.obseruandum .de Of. prae. Ex Florentino. Vimatq; iniuriam propulsare licitum est. l. vi vim .de iuui.&iu.
Dolus an virtus quis in hoste requirat H. nihil. de eapti. Ex Modestino.In necessitatibus nemo liberalis existit.l. rem legatam .de ad i. lega. Lubricum linguae ad poenam facile trahi non debet. l. famosi. adn.iul. maiest. Ex Claudio Triphonino. Factae causae, insectae fieri non possunt.l .in bello .g. factae. de capti. Flagitiosae rei nulla est societas.lui a reo.g.fin.de Ddeiussoribus. Ex Venuleio Saturnino. Nemo alterius non delinquentis deteriorem conditionem sacere potest. l. ij. quod vi aut clam. Non debent esse melioris conditionis stulti, quam periti. l.Seruius. quod vi aut clam. Ex Archadio. Non ad testium multitudinem, sed ad synceram testimoniorum fidem respici oportet. l.ob carmen. de testi. Probationes
44쪽
2 2Probationes de domo rei sumi non debent. l.de minore .g.tormenta.de quaestio. Arriano .Propensiores esse debemus ad liberandum quam ob obligandum. l. Arrianus . de actio.& oblig. Adulteri inter milites no sunt recipiendi. l.qui cum
vno.f. adulterii. de re milit. Ex Alpheno Varo. In coniunctis ordo non attenditur. l. quidam testamento. de pec. lega.
Ex Tertulliano. Non hominis fictio, sed veritas spectanda eis. l. si rte. de cast. pec. Ex Hermogene. Poenae sunt molliedae potius quam exasperandae.l. pen. de poen. Contumacia litis damno cohercetur.I.contumacia. de re iudica. Ex Proculo . Furiosus non potest desinere animo possidere. l.s is qui. de acq. possEx Maeliano. Poena unius alterius praemium esse nodebet. l. si sequens. ad sylla. Ex Terentio. Legi locus non est in ea haereditate qsoluendo non est I. si quis solidum .de haere. insti. Ex Eburnio Ualente. In facto Pprio error non pret sumitur,nisi probetur. l. si haeres.f. fi.ad Treb. Ex Licinio Ruphino. Sine possessione ususcapio noprocedit. l.sine. de ususc. Porris huiusmodi regulae seu sententiae,nullo ingenio, sed exiguo tantum labore colliguntur. Perse enim maximὸ patent, atq; vltro percurrentibus os- sertantur.Altera vero pars, quae vim & mentem I
gum intuetur ongὸ difficilior est: quippe quae tota ab ingenio & speculatione dependet. Neq; enim ex uniuersa lege verbum aliquod retinemus, sed ex ratione tacita definitionis generalem regulam subtili Interpretatione deducimus: atq; ita non quid iuris c6sultus dixerit,sed quid senserit explicamus. Quo u ener duos omnino ex doctoribus nostris ex il
45쪽
, i luisse comperio,Bartolum,&Baldum qui uniuersas serme legu sententias ita perstrinxerui, ut eoru sormulis, epitomis , nihil aut breuius aut subtilius excogitari possit.Ex quibus declaratio is gratia, alia quot non vulgares proponemus. Vipsanus inquit,
Adtri tμtqr Tutor datus,vetari tutor esse poten, Vel t Ramento,uel codicillis.
Ecce si subtiliter & generaliter Bariolus colligat. Vnumquodq; per quod ligatur,per contrarium dissoluitur. Na quemadmodu tutor testamento codicillis de datur,c6traria dispositione remouetur. Sed quam paru esset hoc de tutore tantu intelligere,nia I. regula. uex mente legis ad omnes casus similes generalis s. s. de iur. regula traheretur.* Proinde Bariolus ingeniose ca-μ i. 'θ' specialem ad regulam generalem protraxit.
ι δε ιυ. Inquit Modestinus: Duobus diuersis pupillis
tutel. tutor datus, si alterius tutela sie excussare po-hu, ui ' alterius tutor manet.
de min. l. fi. Quam ingeniose & breuissime Bariolus.In sepa- de calum. l. ratis de uno ad aliud non insertur. h Extat Prisci I natiirale. g. boleni responsum.
M u. 6ς Legata Vel empta naue cum instrumento,sica Ad L . d. pham naris deberi.
fmZi M. Quod recte a Paulo eius discipulo spreprehendi-c i, an ma- tur,cii in scapha non sit instrumentum nauis: siquide δε ih. ' a genere:sed quantitate tantum differt . viiid. Audi Bartolus quid colligat: plus & minus non faciunt differre genere:capiendo genus secundum Iu- . Uel, diuersitas accidentium non indudum dialecticos. Uel subtilius,disponens&dispo d I. legato risconsilit oscit specificam disserentiam capiendo speciem secun
e in c. m tum, se sub eodem genere no compatiuntur: quailix ra. de re.iu. postremum hoc axioma ex Dyno desumpserit. ς Ite
alibi ex Papiniano:Talia sunt subiecta qualia pdicinita demo
46쪽
ta demonstrant. Item ex Pomponio: Ad positi nem consequentis, sequitur positio antecedentis. hex Ulpiano: non refert quid ex aequi pollentibus fiat.ς Ex Paulo: Principale per accetarium non confirmatur. 4 Ex Marcello: qualitas adiecta verbo secundum tempus verbi intelligi debet. ς Ex Martia-Mo: Non expectatur id, cuius euentus nihil operatur. Ex Florentino: Inducta ad diminutionem non operantur augmentum. g Et id genus innumera, quae nullo pacto verbis legum, sed ex mente & ratione, subtili ingenio per eundem excerpta inueniuntur. Baldus quoque huiusce rei studiosus maxime fuit, ut scripta eius ostendunt. Nam&philosophiae eum dedisse operam argumento sunt quae in titulum de Probationibus edidit commentaria: praesertim in responsum Diui Alexandri, i, ubi per omnia praedicamenta discurrit , ut veritatis probationes excutiat. Similiter & in libros Decretalium, ubi ex Philosophis plurima congerit, quae plerunq; legum authoritate non sulcit . Utque aliquid ex eo in medium asseramus, extat responsum Ueri & Antonini: Statu liberum post adeptam libertatem non posse conueniri ex contractu antea celebrato,dum libertas penderet. Ecce ingenium Baldi ut colli
gat : Illud quod est in potentia, de actu non dispo
nit. Nam statvliber in potentia esHibertatis,nondum tamen actu liber est. Factum igitur ab eo nondum libero existente, non porrigit vires in casum adeptae libertatis. Unde ex proposita lege, utrunque& verbalis & mentalis regulet exemplum deprehenditur: verbalis quidem in specie, cum dicimus s ctum a statvlibero, eidem libero facto non imputari: mentalis vero quasi per modum causae & rati nis magis in genere, ut dispositum in potentia adactum non extenditur. occurrit aliud Diocletiani α Μaximiani. Non
man . de iure codicit. e l. tillusa de milit.te.
s l. eum haeres. g. i. de acqu. haere.
47쪽
Ad l. Q es codicillum, ed testamentum facere ν
dicita ci luisse,qui institutionem et extaredationem fecit
Adl. . C. Vide quam ingeniose & eleganter Baldus ex eo i mauom. indiuiduo generale axioma deducat: Rei qualitas nou po s. agentis intentionem demonstrat.Uel Causa cogno scitur abessectu. Idem Cetsares responderunt. Fideicommissarias libertates ex solo euentu fraudis,cr ditorum impediri:directas non utiq,, nisi de euentus fraudis,& fraudandi animus concurrant. Baldus inde sic colligit: Fauorabilius est directum quam oblia in l. s. C. quum. Item ex alio Iustiniani responso δ latis prolide adop. xo breuiter colligit: Frustra fit perplura,quod pau-b Ari. viii. cioribus emci potest. b Infinita alia adduci possent,l quae breuitatis gratia omittuntur. Sic etiam antiqui Lyson 6 legum interpretes Irnerius,Pileus,Martinus, Bulgain resutato. rus, Lotharius, Placentinus, Hugolinus, Rogerius,rijs. C. de ap Aldricus,Ioannes, Aeto, Accursius, & reliqui huius Pς'- modi,regulas quambreuissimas ex legum visceribus ingeniose trahebant, ut in eorum glossematis pas- sim videre licet. Sic doctores omnes, re & sama cele 'bres qiii consumatis lucubrationibus ius ciuile plurimum illustrarunt obteruasse comperimus . Nos ' etiam candidissimi iuuenes)ab initio studiorum nostrorum perpetuam huic rei curam intendimus, nihilq; vel cognouimus, quam ex mente iurisconsul- -- torum illorum responsa ad breues formulas reducere,regulasq; ex omni iuris parte colligere. Nempὸ hic studendi modus ingenium vehementcr exerce
Adltarduo & studentis animum mira breuitate delectat. Mihi
vero plurimum contulisse sateor ea,quae ex frequenημt ra. que ti bonoriim authorum lectione didicera: unde esse-admo. teli. ctiim est ut locos uniuersales ex quibus & gener . t les regulae,& elegantes sententiae componuntur in
promptu sic ilὸ haberem: idq; planius vobis constabit,si paucula interim ex penuario nostro depropia r subiecerimus.
48쪽
subiecerimus.Inquit Vlpianus: Si sui natura tabulae Adceptii patefactae sunt,apertum videri testamentum non du flamento. iis bitatur.Non enim quaerimus a quo aperiantur No rine . . d. ita: Vbi natura operatur,hominis ministerium non zIL. exigitur. Quae regula apud medicos frequentissima. est et breuius: Habito fine de mediis non curatur. . Potest & hinc probari illud alibi notatum:No quε-ritur de modo, dum tamen habeatur effectus. Item Vlpianus alibi: Cum pater filiis de castrensibus testanti testis esse possit ,& frater ergo poterit. Nos hine Philosophi regula trahimus : Si de quo minu a Asia ε; inesse videt,inest: ergo de Quo magis. Vel clarius: Topleo. Ex decisione casus magis dubii minus dubius defini . , eur. Idem Vlpianus alibi.
Frator ipse se tutorem dare n6n potest. et curato. Nos generalius: Agens de patiens debent esse di- : .scrcta. Vel,Nihil agit in seipsum, 'Vel, actio& pas
on amplius quis parere conditioni potest, mes. ηο eurqua semel expleta sit. de manu.
Nos breuius: Actus potentiam excludit. Vel, Actus,& potentia simul esse non Duunt. Idem Vl--sediuscPianus. dg . sic itaq;- Qui mihi donatum volebat, serm communi. rem tradidit.Semus accepit, quas mihi Osocis ni ea θ.itisti.
' Nos ita perurinximus: Causa instrumetalis aetii
non disponit.Uel,Finis actus ab organo non depen I , det, Item ex Paulo dicente; m Adta f. per
caeterum 9 ille, per quem Votμmus possi iamisis. ωεν. dere, talis esse debet, Pt habeat intellectum pos- caterum. de
49쪽
. . Colligimus: In omni actu explicando habilitate instrumenti requiri.Ex eodem Paulo,dum inquit:
Ad I. intra Metrodorum, cum honem figientem sciens durum. δε susceperit, in insulam deportari: Philoctem , quod occultari eum non ignorans diu dissimul uerit in infulam relegari placet.
a L. . ia. Nos breuiter: Delinquens in committendo gr ad I. pope. uius,quam omittendo punitur. Uel: Mitius tracta- de parrici. tur qui consentit quam qui agit,licet alias quando: uterque principalis in lacinore habetuo pari poenati Liuitans. xςn xi. ' Item in committente dolus, in intrie. ive. Omittente culpa praesumitur. b Dolus autem gra-
. n steriIis. uiorem exigit poenam quam culpa. Item ex Sca s,cu per ve uola dicenter
Ad I .f. iti habet,pontem priuati iuris relegari placet.
f m. . Nos sic:Medium inhabile impedit extrema cone L. 4uitu iungi, itζm ex Triphonio ubi citat Ciceronem inti. g. fin. d. of rione pro A. Cluentio Habito colligimus gra- ii iusti. uius esse delictum ob avaritiam,quam vindictae graAdl.Cicer.'tia perpetratum. vi paenis. Item ex Paulo, ubi inquit:
Ad L iii iis Ton νtique qui fundum possidere velli, Om---circumambulare oportet tactus scit quamlibet partem eius'ndi introire. i.
rep.rei iudi. Nos ita colligimus: In concretis factum in parte, trahitur ad totum. Simile est quod alibi ex Vlpia
Qui partem tangit, totum tetigisse videtur. Item ex Iuliano dicente:
Euidenter iniqui um est proficere rei iud
catae exceptionem ei,cotra quem iudicatum G.
50쪽
RAT. STu D. LIB. 1. . 34Ita colligimiis: Odium in savorem redudare non debet. R Item ex Marcello alibi colligit Bartolus: Non est verisimile quod testator plus diligat substitutum,quam primo loco positum. Nos autem breuius & uniuersalius: Non debet melioris esse conditionis causatum remotius,quam propinquius. Item ex Paulo dicente:
Is qui .pub .causaben, in aliqua re usus non restituitur:in qua etiamsi reipub causamn abfuisset,iamnum erat passurus.
Nos sic seneraliter noramus: Effectus non debet ascribi caulae, qua remota idem effectus nihilominus contingeret.h Item ex Papiniano dicente
Miles iure communi tenatus, testamento poneὰ iure militiae super bonis omnibus acto, post
annum militiae vita decesserat: prioris testamem ii, quod ruptum se conflabat, non reintegrari Nires confiitit.
Nos ex mete Ludovici Romani in pluribus eius responsis,ς ita breuius ac explicatius colligimus: Sola remotio causae actus sublativae, actum sublatum non reintegrat, licet infinitis penὸ legibus haec regula comprobetur. 4 Item ex Pomponio dicente:
Bona ad muliere peruenta, ex marito potiusquam ex turpi quaestu peruenisse cenistri.
Notamus: Pro nobiliori causa praesumendum. ς Item quod longe subtilius est: Ex nihilo nihil fieri. Alia sane plurima,& prope infinita adducere possem, nisi commodius suo loco susiusq; paterent. Etenim quantum hoc in genere laborauimus,libellus ille Axiomatum qui propediem in lucem dabitur facile indicabit. Hoc solum repetisse velim: &niagno esse igenio & ad summa eruditi onis frugem