장음표시 사용
51쪽
eum peruenisse,qui prolixas legu decisiones in compendium vel epitomen redigere,& ex illarum mente generales sibi regulas parare didicerit. Quod facilὰ vos assecuturos confido ingenui adolescentes) si Iurisconsultorum limina frequenti pede triueritis: vobiscum reputates,nullius artis vel disciplinae per-- L3ho,in scientiam posse sine assiduo studio . cura&
v . de Ieg. Ver legum interpretationes, non in tumulania Do-H. Eurum opinionim,sed in exploranda mente L gislatores consistere. Cap. In
IAM eo peruentum est, ut cum legem aliquam i interpretandam assumimus,nisi illam pleno stilo,et solenni ut inquiunt apparatu tractemus, extraneo etiam materias inserendo & peruagatas Doctorum opiniones cumulando,officio nostro satisfecisse minime videamur. Hinc prolixa & infinita decisionus e a. - 0lumina,hine consula illa virium c5turbatio, bis ... s. tali nun/ iam te nullum responsum suam retineat puritatem. otus enim Pis'; est,pretium operae maximum qui non se secine arbitretur,si ab aliis inuenAL-- -lio loco tractata, in horreum suum cogerat λ- ' & ut in Adagio est ex alienis agris herbarum Om-uium fasciculum proferates' Nec tantisper labori suo fine praescribit,donec numerosae chartae alienis impletae vigiliis,in grande volume exurgant. At quam commodius foret probo & docto viro, in singulas leges breues atq; utiles edere commentarios, in illisq; non superuacuum laborem impedire,sed ingenii sui vires excutere:& tum ex verbis,tum ex mente legis,aureas illas sententias ,& memorabilia dicta in commune bonum proferre. Quippe nullainter holes adeo rara & difficilis facti species emergeret, quae huiuscemodi sententiis non posset vel rectissime dissiniri.Quoties vero Bariolum, Baldunt,& Paulum citamus ad id cofirmandu quod expressa atque
52쪽
atque eleganti iurisconsultorum sententia comprobaturῖ Proide visum est acutissimi iuuenes talium commentariorum seu interpretationum imagunculam quandam ostendere, ut animi vestri,&operis breuitate,& rei novitate delectentur.*Quem inter- a M. iune. pretandi modum si a vobis probari cognouero etsi quod nonnullos existimo summae eruditionis viros huic negotio operam dare, ut Digestorum libri suo aliquado nitori puritatiq; restituantur nos etiam csa- storiun. uente Deo quod in nobis suerit,ut id maturius absoluatur,totis viribus contendemus. Sed iam audiamus Ulpianum inter Iulianum & Marcellum iudi-eium facientem. Inquit enim,
Iulianus scripsit, si pupillus paterna haered
talese abstinuisset,deinde aliquis ei haeres ext tisserino esse eu copellendu creditoribus paternis respodere,nisi substitutus ei fui ei. Inclinat.n.in hoc,νt putet ubitum etia patris onerasubnitura .Quae sientelia a Marcello rem notata M. Im
m .n.Vtilitatem pupilli,qui ipse alte pol harcessorem . Metu enim onerum patris timidius quis etiam impuberis haereditate adibit.
Nemini obscurum esse puto Marcellum notas in Iulianum secisse.b In hac igitur specie,utrum pupilli abiteti, haeres ad paterna quoq; onera teneretur, alia fuit Iuliani,alia Marcelli sententia.Nepe quod Iegitimus pupilli haeres ad paterna onera minime
teneretur: hoc erat extra controuersiam: quanquam
Bon deerat ratio dubitandi.Videbatur enim pupilli haeres paterno beneficio legitimam succe monem accepto serre debere, quam ei testator extraneum impuberi substituedo adimere poterat. Aequitatis autem ratio suggerit, ea posse onerari, quem testa- D tor
Iulinitu. de haered.ist. l. si us reum
f. ide Iulia. de libe. leg. l. si is qui Femptore de ususcap. l.si fundum. deleg j.l.iij. g. ite tulian'. de eo quod
53쪽
tor vel expressὸ honorauit, relinquendo: vel tacitὸ,:ίnu g ι quod auserre poterat,n6 adimedo. R Ueru in haeredeI.iij f. qa si pupilli testametario inclinabat Iulianus,ut vel is puraxer. a mu piliare Oino haereditate omitteret,vel ea agnoicen-nςΠ h do paternis quoq; oneribus se alligaret:quasi indi- το ς0 videret beneficio testatoris,qui eius honorempi tr i diu . onusq; negligeret: h & qui iudicium deiuncti,unde
circa princ. emolumentu expetebat, eius editio e detendere nodς ivr- PM curaret. q ratio in lege quaesitu, susius tractari so- n let. Marcellus aut diuersum sentiebat. Quippe nec in dieii testamentariu pupilli haeredem paternis oneribus et est.l.si fili- astringi,nec patris haereditate adire copelli. Atq; idus. de vulg. variis ronibus cofirmabat, tum ga patris calamitast, nec t. 6 j- filio nocere no debet: i ideoq; paterna onera no debere in filii iniuria redundare ut successore fraudet: te. C dedo. tum quia testator P indirectu sacile posset eludi, cus 1. nulla. non thibeat substitutus, piertim colunctus, utraq; de legi. i. ex testameto repudiare haereditate,&sola pupillare quod GV -intestato, & sine onere possidere. ς Quod igitur νς si ς' ' multisaei a effici posset,iustius esse id meliori modo Iibet, in L. cocedere. fAdiuvabat etia blarcellu, i prouisio paxxij.q.ij. terna in fauore & utilitate filis inducta, in odium &i l. fi ga C. nece eius redudare non debet.g Crudelis sane paterdς sur ruri nierito crederet, si filii comodo & honori liuideret,
instit.l. scri & vigilatem praesiimunt, iuxta vulgatum illud:
pto. in fin. Omnis in Asicanio chari sui cura parentιs.
Πdς tib Proinde non debet aegreserie pater, si filius haereduue inueniat,que ipse inuenire no potest. His& innumeo'' ' huiusmodi motus quoci; Vlpianus, Marcelli Opik lee. sine nione c6tra Iulianu approbatiit.Nec quicqua iacit, suo .ue test. nemine paterna haereditate adeunte, videt test xvxς- mentum principale penitus destitutum, & cons Quenter
54쪽
e rici fiquenter tabulae pupillares c6cidere: quonia pluri- lius haere, bus legibus co probatu est,benefici si abii in edi ubi de Iiber. &denuo re abstinetis tractat nec sui haeredis iura mi posthu.nuere,nec paterni testam et i cosirinatione ipedire. 'b Et hoc Ioco mani sellissime contatur crebrior illa
doctorii opinio ς existimantiit,extraneo vulgariter ..ig. & substituto sui talis effectus i pediri qua sane vel uter pilla. ronea,et iuribus cotrariam, multis alias argumetis e l. sed si reprobauimus. Tantu susesse videtur unus nodus
cotra Marcelluc u dixit: Fratre pupillo substitutu huhii
posse haereditate fratris impuberis ex testameto re- f l.necessa.
pudiare,& ab intestato possidere: & tam e no ince iis de acq. ti iuris est fratre fratrici patre substitutu, haeredem necessariu fieri,ς ita ut vel haereditate prorsus omit iris, d. etere,vel ex testam et o habere cogatur. Vlpianus no quil haered. bilissimus Marcellu hic callide excusat, ' is non de h l. sed si fratre pupilli senserit,sed ipsius testatoris. Na pupil plures. f. i. li frater,cu necessarius fratri impuberi ex pinuisio e . paterna haeres existat, si ex testameto repudiat, a te sunt i di te gitima quoq; successione repellitur. gQuos enim si- state.si quis hi pater necessarios instituedo facere potest, eos ina omis. cau. puberi filio substitu edo,nece si arios iacit. , Unde col k in l. nam ligere licet,beneficiu abstinedi non Oino necessitatis effectus impedire, nec haeredes necessarios, ad qinstar emancipator u penitus redegisse: ut nonnulli I iij.ipsie ex Iuliano λ temere collegerunt. Veru tali excusa. dsu. dcleg. tione Marcellus minime indigebat. Ne c. n.de stat re iv
testatoris sensisse put adus est,qui ad impubere e m bbsthumodὸ reserri non potest: sed de fratre ipsius pupilli cistra vi emaci pato,qui & in legitima fratris successione pa piarium.
truo potior est,i& haeres aeque voluntarius. ''Acce n l.fi. f. ti-dit,s ambigui verbi relatio ad eum fieri debet, de tia.de lib. quo principaliter agitur. Proinde probabilius est leg. Da Marcen
55쪽
Marcellum, cum de fratre locutus est, ad pupillum potius,de cuius haered itate tractatur,quam ad testatorem respexisse.Quod si etiam de fratre pupilli noemancipato quispiam Marcellum intellexisse contendat fretus autoritate Μagni Papiniani, qui filiuin potestate fratri impuberi substitutum , remota substitutione ab intestato, admitti posse respodit 'facit E praedictis astipulabitur, si tabularum pupillarium remotionem,no ad ipsum substitutum, sed ad patrem substituentem reserat: ut intelligat Papini num voluisse bonorum paternorum separationem fratri substituto, aequitate suggerente concedi, cui cessante etiam paterna pro uitione, legitime fratris hi reditas deberetur. Perstringendo igitur uniuersa, quae ad praesentis legis interpretationem facere visa sunt, sequentes sententias ac dicta memorabilia ingeniose colligimus. Beneficium V abstinendi ubi agitur de sauore abstinentis non impedit effectus sui talis. Inductaς in fauorem, in odium redundare non debent.
Sola diuitate pupilli abstinentis confirmantur tabulae pupillares . Vulgaris v substitutio etiam extranei,non tollit suia
Haeres f pupilli abstenti, etiam testamentarius, paternis oneribus inuitus non astringitur. Pupillaris S substitutio pupilli honorem & utilit
Laudabile b est haeredem & succetarem habere. Miserum i est sne haerede decedere.
Non conuenit paternae pietati,utilitatem vel honorem liberis inuidere. Calamitas in patris filio nocere non debet. Nemini miniuriam sacere videtur, qui suae consulte indemnitati.
56쪽
Quod multifariam fieri potest, id meliori modo concedendum est. Mel ius b est ex testamento concedere, quod ab i testato prohiberi non potest. Quod ς nemini nocet & alicui prodest, periniquum est denegari. Plerunque d minus malum toleratur, ut grauius
Praevalere ς debet opinio quae melioribus rationibus comprobatur.
Ambiguat verbi relatio ad id iacienda est , de quo
principaliter agitur. Frater g impuberi fratri substitutus,eius necessarius haeres existit.
Quos h pater sibi necessarios habet, eosdem & filio
necessarios sacere potest. Etiam x in liberis haeredibus necessitas sine suitate contingit. Necessarius k hq res ex testamento repudians,ab intestato quoque repellitur, aut edicto tenetur. Beneficium labstinendi non Oino necessitate elidit. Deterioris adhuc sunt conditionis necessarii hinredes, quam extranei. Qui ' in uno releuanξ,aequu est in alio praegrauari. Nec φ in totum uni fauendum est,nec in totum est ri detrahendum. Sufficit, P si cui,vel in paucis amici opera cosulatur. Non si debent ex una parte omnes fauores, Sc ab altera a l. filius. ubi glo. i si.
57쪽
in alienatabula. instit. de reridiuiso.
d Aristo. . physico. e l. oratio. de sponsa. f l. j. sotu. mat.& i. ea quam . ubi Baldus in princ. C.dendeico MATTH. GRIB. DE tera ortinia gravamina emulari.
Haec, & alia plurima ingeniosus lector ex pro potata lege, & legis mente colligere potest , ex quibus innumeras iacti species commode definiret. Accedat aliud Pomponii responsum, in titulo , De auro& argento legato. Ait enim:
Perueniamus ad gemmas inclusas argento et auro ait Sabinus, a reto avrdue cedere. ei enim cedit cuius maior estpeciesquod remem pressit.Semper enim,cum quaerimus,quid cui ce
dat , illud1'ectamus, non quid pretiosius sit edquid cuius rei ornandae causa adhibeantur: ut
semper accessio cedat principali.
Testator legauerat vasa aurea Titio, in illis gemmae inclusae erant ornatus gratia: quaeritur,an etiam gemmae debeantur Dubium iaciebat,quoniam gema est pretiosior auro,ideoque ei cedere non deberet. Absurdum R etenim videtur, id quod pretiosius& dignius est, viliori cedere. Sabinius tamen cui etiam Pompo. subscribit,hoc casu gemmas auro cedere definiuit.& decidendi ratio fuit:quoniain gemmae auro inclusae fuerant, gratia ornandi vasa, & sic propter aurum, unde aurum velut principale accessorium ad se trahere debet.Ex hoc pulcherrimo responso sequentia axiomata quisque, vel mediocris ter doctus,facile deducet.
Cum h quid est propter aliud, consideratur id pro
pter quod est. Omnis ς actus a fine iudicatur. Finis 4 est dignior & nobilior his, quae sunt ad fin&Media ς sequuntur naturam sui finis, & ab eo regulantur a
Omne fagens agit propter finem, & ad eum principalis intentio dirigitur. Finia
58쪽
Finis est primus in intentione , & vltimus in ex
In omni h actu vel dispositione atteditur, quod principaliter agitur. Quae ς de sui natura sunt separabilia, ratione accessionis fiunt indiuidua. Idem i iudicamus de augmento,ouod de principali. Auctiς & augmenti idem estiuaicium. Quotiescunque faliquid venit ad persectionem alterius, non facit per se partem, sed idem corpus
Pluragdiuersa simul iuncta,pro uno habentur. Vbii, duo propter unum,ibi unu ni tantum. Connexorum Φ eadem est iuris determinatio. Accesserium λ semp & indistincte cedit principali. Volutas i hominis rerum omnium naturam & qua litatem disponit. In actibus M hominum pretiosiora saepe vilioribus
Regulariter dignius & pretiosius, minus dignum
ad se trahit,nisi dignius accessori E concurrat. Regulariter concurrentibus ' quantitate extensiva dc intensiva, praefertur intennua, nisi ad extensiva acce rie reseratur. Naturalis p rei qualitas non attenditur, sed hominis usus & destinatio. Propter' holem natura rerum olum spes co parauit. Haecha l. i. C. de
59쪽
Hare,& alia innumera ex praemissi lege colligi pos
Similiter ex Vlpiano,dum inquit:
alii. τι commune habet proprietas cum pos-hil cimune. sessione,et ideo non de negatur ei interdictam utit possidetis,qui coepit rem νendicarea Vir enim videtur possessioni renutiasse, qui rem vendicauit.
Plurima notatu digna colliguntur. sed hὰe dic Prim O,proprietas φ & possessio, sunt diuersa & se- similia. de parata. stipula. Diuersa b reputantur quae non conueniunt in m ς p/η teria de qua agitur. vli de in mill e6mune c habere dicuntur quae non sunt elui de euiction. dem rationis ,respectu de quo agitur. di. sina. de Ex diuersis separatis non fit illatio. calum. Separatorumς separata est determinatio. e l. si mari- Secretorum fsecreta debet esse ratio.
d hi -s potestatum .separati sunt effectus.
inter vir. & Post intentatum petitorium potest intentari pos-vxo. sessorium retinendae.
f Gl.in l. de Qui rem coepit vendicare,non prohibetur possessi d e, cumulare. Hie ijz. V primo petitorium, non videtur suae pos- sessioni renuntiare. g 1iii. s. si plura h remedia competunt ad diuersa, eletutor. iud. ctione Unius,non censetur alteri renuntiatum. sol. Vel,Plurium ad diuersa competentium, uno electo caetera non excluduntur.
hie m tu i stricti iuris,dc ultra expretas lini
na. exce. l. Diligens R & solicitus in agendo,ius suum minuere
60쪽
RAT. STUD. L IB. I. non videtur. a I.legata LInducta Rad unum finem non operantur contrarium utiliter. de effectum. adi. leg. Inductab ad augendu non operantur diminutione. Possesbri, cum petitorio ratione citioris expedi instrv. ter. tionis permittitur cumulatio. c l. cu nia Verba si praeteriti temporis ad initium actus saepissi- dum g fi.de me reseruntur. vi & vi ar-
Alia amulta studiosus lector facilὸ elicere poterit. Item ex Poniponio,titui.de fluminibus,cum ait: posis.&pro
Dominiis publico ex flumine ducatur aqua, nihil impedit c nisi Imperator aut Senatus Ῥει dolus. tet si modo ea aqua in usu publico non erit . Sed saut nauigabile est,aut ex eo aliud nauigabile d vendie fit,non permittitur id facere.
motari possunt sequentia enuntiata. pit.
Publica φ res ad priuatum commodum trahi potest, e Institi de dummodo status publicus non laedatur. redivi ipia Quod f nemini nocet & alicui prodest, facilὸ indulgendum est. stansuma. Contra g praeceptum superioris, nihil est licitum f.ite variis.
Prohibitio h superioris iacit illicitum . quod alias .
licitum foret. g l. i. de Superioris autoritas pro ratione habetur . tia. l. ser. g. Par est potestas Principis & Senatus . cu pior. ad A pari in potestate par causatur effectus. Vbi duo propter unum,ibi unum tantum.