장음표시 사용
71쪽
Decium. Non inficior sane oldradi, Fulgosii, Comensis,Pauli,Cornet,Aretini,Socini, Curiij Senioris,& cφmplurium aliorum vota valde probari: v rum si ex multis ut de commentarijs sensimus pauci eligi debeant , proculdubio quatuor praescriptos caeteris potiores esse constabit.Nempe si horu Constia diligenti studio reuoluatur, adeo persecta atq; elaborata inuenientur , ut nihil aliunde petendum videatur.Proinde acutissimi iuuenes non authoramultitudini liudeatis: sed ex multis meliores vobis
proponite,quorum lucubrationibus, ac monumentis ita insistite, ut ex studi js vestris fructum solidum
atque uberrimum reseratis . In cuiu/s legis elucidatione octo maxime obse Manda. Cap. X IIII .HAvDD AD AM extra propositae materiae r
tionem fore putaui, clarissimi iuuenes , si ordinem quoq; in explicandis legibus obseruandum praescri- herem,ne quid vobis ad persectam eruditionem nosra opera desit: quamuis locus hic doctoribus iura interpretantibus magis necessarius videatur. Ad plenam igitur legum interpretationem octo maxime desiderantur, quae sequenti earmine perstringutur: Praemitto ,scisti, sumo, casu puro,
Perlego, do eausas, connoto, er ovileio. Praemitto.
I inone In primis enim pro euidentia illorum, quae ad subiebaturi ersi. ctae materiae declarationem respiciunt, semper aliquibη ita se quid praemittendum est: φ: veluti connexarum mamillis. dς teriarum distinctiones, terminorum ac Vocabulorucasi pςς 3' -itionest generalis & compendiosa totius mapeta. in de reriae de qua agitur declaratio,&similia. Praefatio- doli excep. nes enim ut elegantes voluit Caius ς ad lecti e In l.j. de nem propositae materiae libentius perducunt, & eo
xigi iuri perductis euidentiorem praestant intellςctum L.
72쪽
Seindo. Secundo,quoniam partitio teste Accursion animulegentis incitat,mentem intelligentis pri parat,memoriam artificiose resormat, & secundum Iustinianum: b difficultas ex permista traditione procedes, per separationem explicatur. Quemadmodum &agrorum diuisio uberiorem culturam reddit, lex ipsa in partes congruas diuidenda est: sic tamen ne dividantur ea quae simul cohaerent, & ad unius persectionem tendunt, i vel ad eundem finem concurrui: velut dictum a sua causa,vel responsum aquistione proposita.Talia enim,cum sint ratione & fine india uidua,pro uno haberi debent, quae si in partes scinderentur,non diuidi quidem, sed ut Baldus rectὰ sensito potius destrui viderentur. Diuisionem autem commodam recipiunt, quae separatam habent rationena,& diuerso fine clauduntur: veluti cum plura dicta in eadem lege aeque principalia cumulantur, vel plures diuersae iacti species terminantur: ut in Vlpiani legibus gplemnque videmus, qui inter caeteros iurisconsultos eo potissimum nomine commendatur quod & varios casus, & quam breuissim Esoleat eadem lege decidere. Proinde tunc solum utilis diuisio censetur, cum separabilium confusio
Terti δ,quoniam breuitas i magis delectat ,& quae
compendiosὸ traduntur cum addiscantur facilius, tum diutius retinentur, uniuersa legis sententia in epitomen siue summam h redigenda est. Qua de relatius supra xx.& x.capitibus tractatum est. Casumque figuro. Quarto,ne ex tali compendio, vel breuiori narra-
ind. & l. in summa . de aqua Piu.
73쪽
tione obscuritas sertassis insurgeret, imita illud
urte odii- breuis esse laboro, Obscurus fio. ea. Quod sanὸ legis interpretationi non parum de-b g. illud traheret , nec leue aliquando discrimen ' afferret. aute in P uniuersa facti species maxime nouitiorum gra--Q3ingvi unguem recensenda est, casusque totius legis planius exponendus
iii ies.s pei legenda est litera, legisque contextus ve bus. C. de botenus percurrendus, cum ut facti narratio verbis impu. legis congruere videatur, tum vero ii quid forted in emendatum vel librariorum incuria deprauatum
de mi P te iudicio castigetur.
iiij.6.toties Sexto, ne vel in casu indubitato,ς vel sine ratione dedainia. in dex facta videatur, .causae tum dubitandi , tum deci-R,2. dendi diligenter pervestigari debent,ut supra capse e l domi te quarto &quinto latissime declarauimus.
Ba. l. quod A Connoto. labeo. car Septimo, ne verbis i potius,quam menti inhaere bo.edi. l .an- tes quod a iuris ratione omnino alienum essed
cillae . C. O cuimus legis definitionem ad propositam tantum humidi speciem restringamus,generales regulas,ac notabis l. seire Ie dicta ex omni eius parte colligere debemus, ca-ges. delegi. sum; decisum ad omnes alios ex similitudine s C.co cti, vel rationis protendere, & subtiliter adaptare. ζ' quemadmodum faciendum sit, se pra capite ρ ρ , . ' octavo, nono,& decimo abunde monstrauimus. g l.non - Et obi)cio. tum f. qui Octauo & vltim ὁ,quo persecta omnino legis intelprimipilo. ligentia habeatur,& prorsus nihil dubitationis su-dς e cus/x- persit, contraria & oppositiones,tam ex glossema iis, quam ex Bariolo,caeterisq; doctoribus in verba& lententia ipsius legis excitare debemus : ut supra cap. vj diffuse tractauimus:quibus tande Ingenio ti
74쪽
ae subtiliter,tum ex varietate facti, tum ex rationis diuersitate sublati se lex ipsa cu uniuersa eius male aria,Psectissimὸ enucleata atq; intellecta remaneat. Hunc vobis ornatissimi iuuenes ordinem in in- , terpretandis legibus obseruandum,libenter pstri
gere volui,ut cum ad metam laborum vestroru pe ueneritis, lauream consumati certaminis adepturi,
puncta legum vobis ad periculum proposita, non confuse ut plerique solent sed dilucidὸ,atve eleganti ordine recitetis . Mod cum audientibus p tribus iocundissimum fuerit,ium vobis ipsis perpetuae laudis afferet ornamentum. Leges tiarisconsultorum ex uariis fragmentis compilatas, annaliurnqiis imperitia interpretes
NEC EssARIvM omnino visum est ad perseriam legum intelligetiam,aliquot errorum, in quos tum interpretes,tum doctores nostri temere lapsi sunt, causam originemque detegere. Existimarunt enim Iurisconsultorum leges ea integritate , eoque ad nos ordine peruenisse , ciuibus ab ipsis primum autoribus conscriptae digestaeque suerunt: nescientes illustres illos viros , b quibus a Iuumiano ius omne reformandi potestas tacta est , ex varias prudentum responsis, variisque respon 'rum fragmentis , leges quales habemus composuisse, in ordinemque reoegisse. Insuper temporum atque ann lium imperiti, cum nec Caesarum , nec Iuris Onsul ..
torum aetates, moresdeidistinguere didicissent, in imultis hallucinari facile potuerunt. Vtq; id aperte exemplis comprobemus,occurrit in primi AςςWx si si .sus noster in quod a Iaboleni respou lo . Vbi copila aetores Iabolent,lege ad unguem recitata, in qua LV quir.haei ea beonis sententia colatatur,demum ex scriptis Pauli & Proculi iunioris, Iaboleni sententiam contra Labeonem tuentur.Eo in loco mirum est, ut tantus
75쪽
vir,alioqui de legibus bene meritus, ita se torqueat, nunc Iabolenum de seipso in tertia persona loqui
contendens,nunc legem Neratio tribuens Iabolerii sententiam reserenti: nec ullo pacto sese explicare valens,qui non iurisconsulti, sed compilatorum ea verba esse nunquam aduerterit: quorum sane praecI-puus labor fuit,ex variis prudentum responsas. Perfectas nobis leges, opinionesq; frequentiori calc lo approbatas,transcribere. Huac nobis leges ex suliam,Μarcelli, Pauli, Ulpianiq; fragmentis compostae: Hinc Ulpiani lex in Mode1tinum desinit, Scaeuolae in Claudium I riphoninum*, Labeonis in I bolenum, Papiniani in Paulum, Marcelli in Vlpi num:& sic de reliquis.Cumq; interpretes nostri huiusmodi appendiculas compilatorum . eiusdem au thoris,cui lex ascribitur,esse credidissent statim existimarunt,uel legem suisse male inscriptam, vel autorem legis a prima persona in tertiam diuertisse.
Possent quidem haec quasi laeuia dissimulari, nisi in
Iuriscosultorum tempora tam grauiter peccaretur.
Qiiemadmodum enim a Nerario Iabolenum , aut a Iaboleno Paulum citari credemus, quum & Ner lium Iabolenus minimὰ praecesserit, & labo tenuin Paulus vix decrepitum audierit Floruit siquidem Neratius Priscus Traiani temporibus: Iabolenus usque ad Pia imperium peruenit: Paulus sub Alexandro maxime claruit. Quem ordinem ex Pomponio' quoq; suscipimus, qui & Neratij& Iaboleni meminit,Pauli nequaquam . Idem obseruatu videmus in alio Papiniani bresponso cui compilatores addiderunt verba haec: Paulus notat,& Imperium quod iurisdictioni cohaeret mandata iurisdictione transire,quod & verius est. Constat autem Papinianum Seucri temporibus floruisse, & a Bassiano occisuin.
Paulum verB eius discipulum sub Alexadro, It p ' dictum est.En igitur, ut error inicio leuis, maximas tenebras
76쪽
tenebras in sine parturiat. Sed & compilatorum curam atq; industriam maiori argumeto comprehendere licet,l anteriorum fragmer. ta ita ad postera rum leges adaptarunt, ut niti horum quae nunc admonemus ) lector meminerit, facilὸ cum caeteris in errorem sit dilapturus. Extat responsum Ulpiano a In l. si inscriptum tit.de tritico vino5; lega. ubi quaeratur. Vinu infin- i I eum dua si vanum vetus legatum fuerit, qualiter accipiedum sit. Coin pilatores eo loco Neratii fragmentum qui item Pauludui ante Vlpianum fuit ita commode subiecerunt. Vlpiano. l.
t ad quaestionem Vlpi in i composito respondisse vi P κώept deatur. Sed&alibi Caium atq; b Ulpianum Paulo
ita accommodarunt , ut omnes in idem responsum ζeodem tepore conuenisse existimentur. Alibi quoque si suspectus. Paulum N Caium Vlpiano,titde priuilg. credit.Sic de procur. etiam credendum est scabrosam illam implicitaq; legem,titui .de ususcap. ex diuersorum fragmentis e leg. s. is a compilatoribus suisse consutam. Cuius rei non te . Pruue argumentum est,tum 'udd incerto adhuc autho- ςix px
re profertur nanq; alis Paulo, alii Caio acceptam ferunt tum vero quδd Iuliani & Marcelli controuersiam adeo obscure perplexeq; complectitur, ut incertum omnino sit, utra opinio praeferatur, & an in calce ipsius legis,negatiua vel affirmativa oratio desideretur. Quantum verδ in eius interpretatione maiores nostri hallucinati fuerint ob annalium imperitiam,neminem vel mediocriter doctum latere potest Nempe Iuliani opinionem contra Μarcella approbantes, non immerito Marcellum a Iuliano Notatum, confutatumq; suisse communiter recep d Lapud Iurunt. Atqui Marcellum longὸ post Iulianu floruisse, notasq; d in eum scripsisse palam est. Fuit siouidem a
Iulianus Hadriani ,Piiq; temporibus:Marcellus au de lega. i. tem Seueri imperio claruit. Meminit Iuliani Pom- e d. l. ii. inponius, 'blarcelli nequaouam. Eadem imperitia fi de oris.
lapsi sanolus,Baltas, Paulus, α alia complures, in
77쪽
ouodam Iustiniani δ responso caecuti erunt. Na Bariolus Papinianum Diocletiani & Maximiani lege ne rat tonorasse, quasi post illos vixerit . Paulus a Calyro longὸ diuersum sentit. Nempe Papinianusub Augusto Caesare vixisse,&a Μarco Antonio
necatum.Quae sane & perridicula sunt, Sc tantorum patrum testimonio indigna. Possem hoc loco alios, S prope infinitos maiorum errores apertis rationibus demonstrare,quibus aliquando si per Dei gratiam licuerit nos summo studio occursuros sper mus: tametsi in hanc rem multos plurimum laboris& olei consumpsisse no ignoro, quorum opera non possim non magnopere probare. Ueruntamen non omnia possitimus omnes: capus spatiosus est,& multis indiget sarculis: nec tam ab una parte repurgarx potest,quin noui quotidie emergant cuniculi. Aliquid contulit Bologninus, plurimum Budaeus, Thetius,& Alciatus, viri immortalitate digni: necnon
insignis ille typographus Gregorius Haloader Germanus,quem nisi fata nobis praemature Inui dilient, legalis nostra iacultas maximum proculdubio i ci ementum recepisset.Proinde acutissimi iuuenes me & vos in maiorum errores temere incidatis, ad ea quae praemonita sunt diligenter aduertite, Iuriis consultorum fragmeta ab appendiculis compilatorum subtili iudicio distinguite. Quod facile fiet 1 tum ex Pomponio, tum aliis idoneis scriptoribus d Caesarum prudentumque vitas, mores , & aetates quod sane ad persectam legum cognitionem Omqnecessarium ducimus solerti studio perquiretis .
Leges librariorum incuria de ravatas , mruditin iudicis rasi audas,o' ab Accursii reluiuorumq; it - . terpretum nuris ac ridicula expositionib- maxime
Pos TE AMAM in sermonem erratorum incidismus visum est δι hoc loco iuuenes admonere, qu n
78쪽
tum ex deprauatis legibus, & interpretum nugis i cturae iacturi situ, nisi & simi ma cura,& diligenti studio,eruditorum hominum,qui de legibus bene meriti sunt, iudicia exquisierint, & ex illorum autoritate castigatos sibi codices parauerint. Multa enima item is & obeliscis dispungenda,multa in uertenda, adnotandaq; , pleraque aliter interpretanda quam maiores notiri docuerint, facile discet qui praescriptorum Bolognini,Budarizaetii, Alciati,& Haloandri,lii cubrationes diligenter euoluerit. Nos etiam huic negotio curam non modicam adhibuisse nostra aliquando scripta testabuntur. Interea tamen nonnullos exempli gratia locos proseremus, quos ab aliis praetermissos sedulo adnotauimus,digno'; castigatione putauimus. Offert se in primis Pomponi3' responsum,titu. de actioni b.empi de cuius initio hactenus interpretes het sitarunt. Aliqui enim ratio legendum putant, plerique datio, cum tamen neutrum satis conueniat. Nec enim apud iurisconsultos
Vsq; facile inuenietur. ratio possessionis vel posses sionem dari, sed tradi: unde longe melius eo in i co traditio statuetur: hoc vero manifeste suadetur, cum quod possessionis proprium est tradi,tum lex sequentibus Pomponii verbis de traditione locutueum fuisse liquido constat. Ait enim:
Traditio possessionis, quae a venditore fieri
deberitalis est, visquis eam possessionem iurea cauerit,tradita possessio non intelligatur.
Ecce quam manifeste de traditione agatur. Atque hi errores quantum coniectura assequor ex eo serε processerunt,quod maiores nostri quibus pulcherrima haec & prope diuina excudendi ars nondu constabat libros sibi calamo parabant, & plerique elegantiores pumice expolitos, miniatos , inauratos,
79쪽
& quod praeci ptium erat, capitibus legum egregi δdepictis,uarioq; emblemate illustratis: quale etiamnunc videre licet in vetustis codicibus ex membrana,non typis aeneis,sed librarij manu conscriptis,in quibus maiuscula cuiusque capitis elementa, nunc minio,nunc prastino, saepiuscule vero colore coem-leo,vel auro irradiantur. Scriptores igitur in singulis capitibus ea elementa maiuscula studiosὸ omi tebat,ut pro libito emptorum de pingerentur. Atq; id in causa fuit, cur recentiores nostri vetustos illos codices in prelum reserentes dum nullum eleme tum praetermittere voluerunt in capitibus legum nonnunqliam variaverint, modo aliquid detrahentes modo addentes,saepe etiam inuertentes. Cuius sane rei argumentum euidens praestant innumerae te Ad Lia hoc ges,de quarum capite etiam hodie dubitatur. Extat iure de via lex Modestini,tit.de vulg. in qua cum primum capi-ν. tis elementum desideraretur, dubitarunt interpretes an I,vel N,reponi deberet:& plerisque visum est Ireponendum: nec ibi, Nam,sed ,Iaar,legedum: quorum sententiam magis probo. Idem negotium fecit
Ad J-i, si lex Ulpiani prima,tit.de reb. cred. ubi diu pugnata
ςςy'ρος' utrumne,e re est,uel,beoe est,statuendu foret. inodautem de haere. interpretes somniarunt, perridiculum est. Uerum haec adeo leuia sunt, ut in utram partem capiantur, nihil sit periculi. At cum de inue tenda uniuersae legis sententia tractatur,tunc in cor . . ruptos codices incidere maxime periculosum est.
ὰ .g- - legem illam Pauli, titu.
εφρομ δε de acquir. post quaquam aliquid supra tetigimus
in qua manifeste desideratur negativa, librariorum seu typographorum incuria praetermissa. Nam I gendum est Non quemadmodum nulla posin. acquiri, nisi & animo & corpore potest, ita nulla amittitur,nisi in qua utrunque in contrarium actum est:
. alioqui in regula iuris tam mapifesta inexplicabilis
80쪽
omnino repugnantia inuenietur, quam ne Apollo quidem ipse extricaret. Aliter enim sensit idem Paulus δ alibi,& cum eo Vlpianus,h csteriq; legum conditores. Nec recipiendas puto interpretum nugas α diuinationes,quibus rem omnino coponere moliuntur: quandoquidem tales compositiones lex illa non ferat, quae iuris regulam oppido generalem tradit, cui aliae leges in eadem regula ex diametro adueriantur. Etenim possitnt legum pugnantiae, in particularibus casuum definitionibus, ex qualibet facti etiam subintellecti varietate componi. In generalibus vero regulis,ad eandem materiam pertiarentibus,nullo id modo. Quod autem ea lex negatiuam in principio iuste desideret,iacilὰ ostenditur. Nam & praecedentis legis, ς in qua solo animo sommidantis possessio amissa est,rationem nectit,& ele antem loquendi modum ipsis iureconsultis admoum frequentem & peculiarem ostendit. Nempe illi per negationem comparationis vel similitudinis, tacita plerunque obiecta diluere consueuerunt. Sic Iabolenus Pauli praeceptor, d litu. de iudi. ς Non quemadmodum fideiussoris obligatio in pendenti potest esse, vel in futurum concipi, ita iudicium inpendenti potest esse. Vide quantum iam ex hac lege suffragii habeamus. Quid si negativa hic quoq; neglecta,vel dis puncta suisset Num interpretes nostri varie diuinassent Idem Iabol.t tit. de fideius r. in
habentur,in pecunia numerata fieri potest, ita pecunia quoque merce aestimanda est. Item Iulia. alibi: i pater. Vendicatio non ut gregis,ita& peculii recepta est. f. ij.ver. no Papinianus: g No enim ut filius duplex ius sustinet, enim. de ca
i, & patris & filii familias , ita seruus qui castrensis
peculii est.Poponius. Non ut pater filium,ita uxorem maritus iure pomi miniJ recipit. Paulo autem pii.&post-
id stenus loquendi frequenti ssimum fuisse, multis li.re. legibus