장음표시 사용
81쪽
legibus exploratum est. Nam ria eod. tit. de aequita poss/ait: Nec enim sicut dominium non potest nisi in una causa contingere,rea & possit dere ex una dini taxat eausa possumus. Idem alibi: b Non sicut de dolo actio certo tempore finitur, ita etiam exceptio eodem tempore danda est. Unde colligunt Doctores vulgarem iuris regulam: Temporalia ad agendum, perpetuo valere ad excipiendum. Possem innumeros locos adducere, nisi taedium afferre magis, quam utilitatem viderer . Nec praedictis aduersatur lex illa eiusdem Pauli, tit. de re. iv. 'uoniam Omnes eas leges ex fragmentis iurisconsul torum constat omnino per compilatores, vel alios suisse com
positas: unde quicquid ibi primo versiculo qui ex
Pomponio denim plus est si adiectum reperitur, ex nullius iurisconsulti autoritate vel sententia prolatum est.Quare expungendu omnino putarem. Hactenus de legum capitibus. Succedit nunc alia errorum causa, quam scriptorum non negligentiae, sed imperitiae ascribendam puto. Etenim cum iurisconsultorum mentem,ac sententiam non intellexerint, aliud pro alio vertium factu receperunt: & ubi negativa oratio desideratur, assirmativam statuerunt. Occurrit lex Pauli,ς titu.de lega. tertio, in qua negativa omnino desideratur, legendumq; , Et magis est,ut nec ipse praeseratur. qui sensus & rationi congruit,& aliis legibus comprobatur: ut in repetiti ne eiusdem legis euidenter demostrauimus. Eodem vitio laborat lex Martiani ide diuers. praescrip. quae affirmative legitur contra expressam sementiam Papiniani gelus praeceptoris: & dum inter etes talem pugnantiam conciliare modis omnibus laborant,inulta etiam inepta effutire, ac diuinare coguntur. Utraq; lex eandem facti speciem continet,eisdeverbis composita est nec ob id repetuntur, ut altera alteram corrigat. Sed quoniam diuersis titulis conquenire
82쪽
uenire videntur,& diuersis inseruire materiis,ut Iustinianus aliquado praemonuit: quamobrem,ut discipulus cum preceptore Ρapiniano coueniat, probabiliter negatiuam in Martiani lege statuemus.Ut
dicat: Si quisquam in fluminis publici diuerticulositus pluribus annis piscatus sit, alterum eodem iure uti non prohibet: qui sensus & iuris rationi congruit,& literam magis fluidam , ac elegantem iacit. Accedit quδd illud verbum, prohibet, praecedente negativa concinnius ac latinius sonat , quam si simpliciter & a firmative legatur, ut ingeniosus qui', facile perpendere poterit. Huius generis sunt lex Pauli b seu Caia de ususcapio. cuius etiam supra pro ximo capite meminimus:& lex Iaboleni ς tit.de priuil.credito. in qua serunt Bariolum & Baldum magnoperὸ dissensisse: cu adhuc ambiguit sit utrumne versiculus ille: Ide in substituto filio haerede seruandum non est: affirmativam magis quam negativam desideret. Item lex Caia 4 de militari testamento, ubi interpres utranque literam, & affirmatitiam &negatiuam, ingeniose defendit . mod sane mihi
non aliter recipiendum videtur,quam Titiae post . latio,quae tanquam nupta & innupta,idem legatum consequi cupiebat.ς In lege Vlpia .stitui. qui satisd.cog. legunt oes: Veritate contineat. g cu plus quam manifestu sit reponi debere, 'tilitatε ut id quod interest a vera quantitate distinguai. Et haec exempli tantu,& admonitionis gratia retulisse suilicia caetera in libro nostro nouarum interpretationum fusius explicantur. Non possum tamen inter alios errores seu omnino ridiculum praeterire:cuius causam pamtim scriptorum incuriae,partim interpretum negligentiae ascribendam puto. Existimariit illi iuri lcoagultos de se ipsis loquentes,tertiam quandoque per sonam assiumpsistis. Quae sanὸ res cum periculosa sit, tum ab antiquorum consuetudine maximὰ aliena.
83쪽
Nee enim is dicendi character,seu loquendi modus
usquam receptus legitur: nisi sorte in historiar narratione,quae eum nimirum candorem desiderat, vestri pror nihil minus, quam de seipso historiam texere voluisse videatur. Sic Ioannem Apostolum, sic C. Caesarem aliosque permultos obseruasse comperimus. At sane alium in doctrinae seu praeceptorum P traditione, modum ordinemque seruari conuenit: quod quidem nemo, vel mediocri iudicio praeditus, facile negaturus est. Esci vero, si quenquam eo dicendi genere studiose uti animaduerterem , non aliud meherculὸ iudiciu de homine facturus essem, quam de eo qui in sui nominis obliuionem ignor tiamve incidisset:quod summae stultitiae argumentua in I.f. C. esse Iustianus aliquando firmauit. Proinde eatiende hare.im dum omnino est,ne in tantos viros culpa hanc rei j-ciamus ut omnium prudentissimis stultitie notam inuramus. Causa autem iacile constabit, si in memoriam reduxerimus quae supra praecedenti capite dis- fusὸ tractata sunt: quo loco ostendimus iuriscoMultorum leges ea integritate,eoq; ad nos ordine minime peruenisse, quibus ab ipsis primit autoribus conscriptae fuerunt:sed compilatorum opera atq; industria, ex variis diuersorum fragmentis compositas
serὸ omnibus recentiores sunt dicta in alterius itis risconsulti longe anterioris fragmentum desinant,
videaturq; qui diu praecessit, posterioris scri pia legisse: quod cum admitti non posset,eo egit interpretes mire hallucinatassinimuero existimates compi- Iatorum verba, iurisconsultorum esse , de seipsis in tertia persona loqui eos temere prodiderunt. Acc dit alia erroris causa:librorum incastigata passimq; corrupta editio. Saepe enim lex unius alteri tribuitur,& ubi Vlpianus reponi debet, Papinianus,alius-ile inscribiturncumq; in ea lege de Papiniano metio fiat
84쪽
fiat sane a diuerso legis autore ipsum de se Papi
nianum,uelut de tertio locutum fuisse crediderunt. Utq; id exemplo manifestius fiat,unum proposui Gse contentus ero. Extat Vlpiani responsum A libro a. ni P N- Digestorum vigesimoquario,in quo refert Papi tria num fructuum diuisionem diuortio facto, ni3 ex die habita ratione prscedentis temporis: o mulier in matrimonio fuit, fieri debere ce istisse. Ea lex Papiniano perperam ascribitur, cum eiusdem sit Ulpiani,cuius &praecedens. Et erroneae
inscriptioni causam praebuit, τ Papiniani nomen ab Vlpiano , in ipso legis exordio prolatum , supra i
legem positum crediderunt. Citanda est igitur,P- Iinianus diuortio, non ut vulgati codices iactenus abuere. Aitipulatur etiam iudicio.ntistro versicu- ilas in calce positus , ubi citatur Pomponius , quem tamen Papiniani auditorem fuisse pleriq; existim
runt:quibus,ut in hac re non vehementer astentior,
subscribo tamen nusquam facile inueniri Pomponium a Papiniano comemoratum suisse. Haec prolixius forte quam par erat recensuimus et sed libeter, ut errorum quibus maiores nostri tam misero lapsi conspiciuntur,omnes omnino admonitos nostra stamul ope,atque industria redderemus.
Deos communes ingeniis alia habendos, m materi rum sedιbus memoriam ad audam. Cap. x v II.
D v o sunt ni fallor clarissimi iuuenes)quet iura
profitentibus aded necessaria videntur,ut nulla sere L 1.n a maior aliunde utilitas compareturm empe Loci c6munes & Materiarum sedes.Locis communibus in- fin. genium maxime exercetur: materiarum sedibus me e l. si fidem Oria plurimum adiuuatur. Enimuero quae ars seu
disciplina ingenii acrimoniam aeque desiderat, ac titii ari
ei uilis facultas,in qua de iustitiae partibus, humana mus.g.in pesocietatem conseruantibus tractaturib Vbi multa cunia. de Ienunc ex bono,& aequo temperandaὸ ς nunc secvudq F rigorem
85쪽
a l. prospe- Hgorem & iuris apices excutienda sunt In qua sinxit. qui dea gula hominum tum iacta um dicta,ex causa, persoqvib na,loco,tempore,quantitate, eventuq; pensanda ac b i. ux D' definienda sunt bVbi demum nihil pro libito pri-i ''. ' uatae utilitatis, sed quasi a bono viro omnia statui xxiii .viii. oportetλ Communes igitur loci ingenium vehe-
c l.caeterae. menter excitant,& ad rectum veritatis tramitem Ia
famil- her- cile ducunt.Nam quoties iacti species occurrit,nulci fidςiς Iovel Caesarum , vel prudentum responso proprinouam .d te definita nee enim potuere casus omnes lege eon ua.iij.l.si ea prehendisi tunc ingenio maxime opus est:quod nisi lin si .de fide breui quadam metnodo ad veritatis limina dirige-. iussis retur, racile in tali nouitate succumbGet. Proinde 4 'φ' miser mi ingenii eos esse putabat doctor' Castrensunt. de ις' inuenta lege,aut decisione,pmpQsi e in I. clo- tas quaesitiones nossent definire. At vero perspicax dius, circa ingenium,cupiens a tali se miseria liberare,ad com5 - 4ς ςqui munes locos confugit, omnia colligit, oia confert,hη ς' snstula discutit,nihil non tentat,omnem deniq; la pide movet ut recte definiat eges aliis casibus prae- , - scriptas nouo casui applicat, nune per locum ab a
iis V surdo,nunc ab identitate rationis,nunc a similitudimipili mide ne facti,nunc a speciali,nuc ab opposito,nunc a ces
excus tui. sante ratione argumenta deducit,non ignoras oemg l n vim legum in inductione & applicatione e6sistere, g b xb m quod liquido constare non potest, argumentist ci. subtiliter cognoscendum esse. g Finge dubitarit Anunt. de cau actori liceat suspenso petitorio, interdictum adipi- mcdc pro- scendae intutareλHaec quaestio per locu a speciali re pyiς- soluetur.Planesi isthue actori spoliato in inter- ὸ Τ j f qui dicto ieeuperandae specialiter concessum est,' in εο Led' ε teris interdictis eoirarium obseruari palam est. sa. insti. de si quaeratur: An filio necessario haerede instituto, ochaere. Rusi. paterna haereditate abstinente, legata quouis modo di Dr - ἔebeantur saltem virtute necessitatis ouae ipso iure
thi F haerede saeit Casus hic similiter per locum. GT
86쪽
ei 1li recte decidetur.Etenim si hoc libertati speci liter indulgetur δ cuius causam omnium favorabilissimam eue constat b)vt necessario abstinente nihilominus debeaturwonseques erit dicere, aliarum rerum legata intercidere vii locus sic vulgo explicari solet:Speciale in uno, ius commune in contrarium probat. 4 Item, Casus exceptus regulam in oppositum firmat. ς Et sic de singulis exepla tradi ponsent,quae in sequenti capite susius cumulantur. Memoriam vero quae in viro profestare ob scriptorum multitudinem magis,quam in alio hominum genere desideratur) vehementer adiuuant materiarum sedes. Cu enim tot casuum quotidie emergentium definitiones,totq; decisionu cumulos retinere, me, moriae fragilitas non patiatur, fsaltem eius rei sedes, in qua uniuersa materia communi doctorum calamo pertractatur,in promptu habenda est. Exempli gratia: Si omnes, aut singulos primi ac secundi decreti articulus, vel iuris accrescendi species, vel protestandi modos,vel morae casus occurrentes, innumerato no habeas,incidatq; ex praedictis quin stio , confestim ad materiae sedem accurre: Decreti quidem,in l. si finita. b. tulianus. de dam .in sec. Iuris crescendi, in l. re coniuncti. delega. ii). Protest tionis ii l. non solum. 6. morte. de ope. no. nuntia. Morae.in l. si insulam de stipulatio. Et sic de singulis: quarum aliquot,iu alio sequenti capite,exempli tantum gratia congerentur. Aduertendum tamen est materiarum sedes ab omnibus sere doctoribus solere constitui: ubi vel Bariolus apud iuriscosultos, vel Baldus apud Caesares selenniter laborauit. Nam quemadmodum Bariolus Digestorum legibus studiosius,pleniusq; vacavit: ita Baldus Cinum imita, tus, Imperatorum sanctiones copiosius exornauit. Baldum, Salycetus,Faber, Corneus,& alii complures: Bariolum, Angelus,&Imola maxime securi
87쪽
lantialii aliter,prout culo; opportunius visum est. oties igitur casus deci ciendus occurret, ad communem sedem properandum erit:facili tum labore, & minori periculo consultus respondebit. Locus hic de memoria, scholasticis quidem utilis est, doctoribus vero maxime necessarius . Superior autem ad ingenium spectans,omnibus tu scholasticissium iurisperitis,aequaliter suffragatur.
De locis communi . Cap. xv III .
COMMvNEs locos nihil aliud esse costat quam modos argumentandi,quibus ut praedictum est ad veritatem facilius peruenitur. Sunt autem sc-rὸ huiuscemodi: Primus ab absurdo vitando. In quo sic argui potest: In omni di Bostione vel actu interpretatio fieri
debet,ut absurditas evitetur. linam absurdum . debon .liberto .l.fi.in princi . C.de usur. rei iudica. ScI diuortio. sol u. matri. Item,Dato uno absurdo, aliud sacile sequitur. l. r
Ab adiecti uis sic.Quando praecedunt duo substanti-
ua adiectivum,sequens utrunq; determinat l.e.
Ab adiunctis. Ratione adiuncti conceditur, quod simpliciter non concedere .l. interdu . de aq. plu. Item,Quod profertur cum adiuncto,n5 est proprietate.l.fin. filiussami.6. meminisse. de donatio. Ab adaequatis. Adaequatorum eadem est iuris dispositio .l.j. de lega.j. Item, Quando duo adaequantur per legem antiqua, quicquid lex noua disponit in uno, cesetur etiam disponere in altero.Bar.in l .ij. circa f. de lega. i). Ab aduersatiuis. Adlierlativa dictio, & in iure & in facto, praecedentibus aduersatur. l. si haeredi. de condit. instit. Barto. in I.transgere.in prin. C. de
88쪽
. Item, Aduersaliua copulata non iuris, sed facti diuersitatem ostendit. l. sed & si lege. ubi Barto. de
peti. haere.. Ab alternatiuis. Alternatiua ponitur inter aequalia, vel parum distantia .ld. de reb. dub. Item,In alternatiuis sumcit alteram partium adimpleri. l. si haere. de conditio .institutio. Ab abstractis & concretis. Uerba legum non in abstracto, sed in cocreto intelligi debet. l. si in rem. in pri n. de rei vendi. Ab antecedenti concesta vel remoto. Concesso antecedenti conceditur & consequens. l.ij. de iuris-di. o m. iudi . Item, Remoto antecedenti, omne eius consequens remouetur.l. veteres. de iti. actuq; priua.
: Ab assuetis. Assueta fieri facile praesumuntur l.certi. g. si nummos. si cer.peta. Item,Durum est assueta relinquere. l. praecipiunt.de aedit. edict. Ab autoritate. Peritorum in arte autoritas seque da est. l. septimo .de stat. lio. Item, Superioris autoritas in illicitis excusat. e. dixit. ubi gloss. xiii . quaest. i3. l.iust d. de aquir. poscΙtem, Autoritas ieris necessaria est, sed non glosi
. . vel doctoris .glos.& doct.int.j. C. de legi. A causa. Causa proxima magis attenditur, quam remota.l.ligni. in fi.de lega. ii . l. sed&si plures. g. in arrogato. de vulsa. Item, Omne ius potet ius est in causa, q; in causato. l.digna vox. C. de legi. Paul.consi. o.vol.j... A causato. Fauorabilius semper est causatum propinquius,quam remotius .l suus quoq;.de haere. inst.& l. publius .f.j.de condit.& demonstr. diem,Causatum tanto dignius est, quanto a die triori causa procedit. l. restituendati in fi.cum gloss. C.
89쪽
Α eombinatione duarum legum .Ex duabus legibus simul iunctis,optima fit determinatio. l.gallus.f. ille casus. de liberis & posthii. Item Nna lex indistincte loquens,per aliam distinguitur & limitatur.l. sciendum. qui sati M. cogari. iuncta auth.osseratur. C.de lit.contest. A communiter accidentibus. A communiter accidentibus seciuitur praesumptio veritatis. l. neque natales. C. de probat. Item,Quod communiter fit,censetur legitime fieri. l.certi condictio.*. si nil'amos. si cert. peta. Item, Ad communiter accidentia lex se facilius adaptat.l.nam ad ea.de legi. Α cohaerentibus.Cohaerentia eiusdem iuris habentur,cuius sunt ea quibus adhaerent.l.quae religiosis .derei vendie. Vel breuius, De cohaerentibus& contiguis idem est iudicium. c. uni. de conse eccle. in sexto. A coniunctis.In coniunctis ordo non attenditur. l. quidam testamento. de pecul .leg. Item, Plura coni uncta unum corpus reputantur. I.
sed si plures. f. filio.de vulga.
A connexis.Connexorum idem est iudicium. I.eum actum.de neg. gest.c.translato. de constitu.
A contrariis. Contrariorum eadem est disciplina. gloss&doct. in rub.de acqu. possessItem, Contraria simul esse non possunt. l.mutuis. pro socio.l.j. C.de fur. Ideo ad positionem unius, sequitur remotio alterius.l.s interide excep. rei iud. A contrario sensu. Dispositum in sensit directo, o positum arguit in contrario. l. j.ubi doct. de om. eius, cui mand. est iurisd. Item, Qui de uno negat, de altero affirmare videtur.& econtra. c. n6nne bene. de praesumptio. l.
ait praetor.S.sed quod Papin.de mino.
90쪽
R AT. s Tu D. LI B. 1. . A contento & continente. Destructo continente, corruunt omnia in eo contenta. lis nemo . dete--λ.tutet .l.cum duobus. C.de inom. testa.
Item,Frustra exprimitur, quod tacite continetur.I. non recte. C. de fideiusso. Α copulatiuis. Copulativa ponitur inter diuersa. i. gloss& doct. in rub. de iur.& sact. ignor. Item,Copulativa naturaliter cadit inter qualitates pares,& non difformes.l.quamuis. C.de impube. A correlativis. Dispositum in uno correlativorum, trahitur ad alterum l.fi.de acceptil.l.fi.in prin.C. de indie.vidu. tol. A correspectiuis.Actus immediate facti, censentur inuicem correspecti ui .l.si ventri .f.fi.de priui. credit.l.lecta. ver.dicebam.si ceri peta. Item,Actus eorrespectivi, eiusdem iuris & rationis habent. Bal. in repeti.l .petes.col. pen. C.de pact. A consecutiuis. De his quae veniunt in conseciuentiam,nulla est consideratio. l.j.de auto. tuto. l.condicionibus pupillus.de condi.& demonst. Item,ln omni dispositione vel actu attenditur principale, non consequutivum. l. si uis nec cau-- sam .s cer. peta. Aeoncursu plurium. Ex multis concurrentibus augetur effectus. l.3. ubi Bal. C. de fideicommissa.
innotuit. Veri multa enim.de electio.
Item, Et quae non prosunt singula, multa iuuant. l.
spadonem. g.qui iura multa.de ex Liui . 'A consequenti dato vel destructo.Posito consequenti,ponitur & antecedens. l.illud.de acquir.haere. Item, Destructo consequenti, destruitur& antecedens. l .apud antiquos. C. de surta Α diuersis. Ex diuersis non insertur. l. Papinianus. de minorib. . Item,Diuersorum diuersum est iudicium.l.inter.stipulantem. .saeram. de stipui.