Hieronymi Cardani ... De methodo medendi, sectiones quatuor. Quarum catalogum sequens pagina exhibebit

41쪽

facta est.exceptis rotacea violuea , & ardente.Nam Absinthij aqua praedulcis esti ubi autem nec sapor, nec odor, ibi virtus esse noti

duo metalla humano generi sunt pernicios s-sima,ci im viderim aliquos ob usum earum ad ventriculi tabem redactos. E quibus unus fuit Franciscus Taegius physicus ac lector,qui iuuenta prima,hac de causa, mortuus est. Pernuciosissima, & generalis haec consuetudo propter facilitatem operandi, ac labores vllados, Ec saporis iucunditatem inducta, tot miseris aegrotantibus damnosa, tum a medicis , tum a Pharmacopolis. Co N s v L T i v s igitur fuerit & antiquorum more cum decoctis operari. Nam in illis virtus residet, de mos ille ab eis,licet operosior, comprobatus. Quia utuntursimplicibus. c. p. X III. TERT ivs DECIM Vs error est, quoniagloriae spe multa cum simplicibus operari posse sperant quibus etiam nunc sunt quidam celebres medendo habiti: contra quos, quia opusculum edidimus, inuehi nunc non est tempus. Quod unus modus medendi est mnia uersalis. Cap. X IIII. VARTVsDECiΜvs usus non adis mittendus est,cum singulae fere ciuita-

B iiij

42쪽

24 DE METHODotes quandam habeant normam communem

medendi in principio cum Cassia hic: Venetiis etiam &cum electuario lenitivo, vel de sebesten: Ferrariae,cum Catapotiis: In Hispania cum pomis die tam moliutur tridui: atque ita omnes calo podio uno calciare nituntur. Quod si Cerdones n5 aliter,multi magis na- dis pedibus,quam cum calceis, spectarentur. Hunc modum aliqui canonice medendi vocant, quem propter V sum perpetuum noruni aniculae, Pigmentarij,Tonsores,nobiles omnes Veneti. Iam si omnes abusus tantum me dicis, quantum hic obessent, nemo certe va- quam medicus villam,aut praetoriam domum emisset. Ar, dicent,in cunctis lenitio alui, iuuatiua a principio est: quid si non lenire. sedera dicative purgare conueniat Zquid si veniet lens, siti quid si vena sectio Horam non patiatur3 quid si ventriculus sit imbecillis 3 nonne prius corroboradus antequam leniendus λM E L i v s igitur est, si sanguinis detractio oras non patiatur, Venam incidere t si venter lenis est concoquere: si ventriculus imbecillis, corroborare. Quot vides a principio lenitivum sine utilitate vomuisseὶ Quod nunquam a principio pu rgant

cative. cap. X v. 'VIN Tvs DECIMus error est, cum

nunquam a principio eradicative pur-

43쪽

*ant, sed illam operationem ad statum pro- iucunt, In principio lenitivis contenti, vel iiis quae materiam solum minuunt. Itaque virxitiale est quiesccte materia eradicative pur are, ita turgente ea ad inferiores partes, maxime ac in venis interioribus non purgare,onge magis mortiferum.

PRAESTITERIT igitur, quod mihi se- enumero contigit, ea turgente, a phlegmonis metu liberasso aegros,forti a principio melicamento exhibito. Vnde saepius contingi enelius pauperes medicatos esse, quam diuites oberrandi timorem. Quod etiam Gale. aus suo tempore. de cataplasmatibus, test, us est, in curativa arte, quae iuxta praecordia

mponuntur.

uod a principissemper a liuioribus inchoant.

Ex Tvs DECIM Vs abusus est, cum in quarta ρα principio semper a leuioribus curam mo- mi cap. I. iuntur : quodam canone Avicennae dece- λ vhor. s. λti, non attendentes Hippocratis dictum: ' Ψ'ρ λψaxtremis morbis, cxtrema exquisit E remelia optima sunt, & medicati in valde acuis eadem die, tardare enim in talibus ma-um est. Dum enim tempus procrastinant, eger eo perducitur, ut nullo postea medicariento sanari possit. Adde quod cura non aeuioribus.sed ab aequalibus est inchoanda . '

44쪽

2s DE METHODO .ct,aν- Galenus libro de temperamentis testatur. Sietum L niaximos morbos lactucis curare aggrediuntur, ut si inter plures unus euaserit, miraculum

fecisse videantur: si moriuntur, persuadeant facile astantibus a g um vi morbi non medici. inscitia periisse. Fides in hoc medico semper

proposita est,eum,qui moritur,non accusat rum. Ego autem tibi dico, magnos morbos

non nisi fortibus auxiliis sanari a messico pocle. Quod li aliter curentur non a medico sed

sponte sua ac naturae robore,quae omnia con

temnit&sustinet causa sanitatis, orta est i de qua nullam medicus gloriam cosequi deber. 'IouemgM INam, ut Averrois dixit, morbi sunt in triplicin λγ. ἰ- Jdifferetia:quidam ita parui comparatione vi P v se 1 tutis, ut sponte sanentur: quidam ita magni, lut etiam medici auxilio iuuati, aegri tament pereant.In his duobus medica arte opus Don. , est. Alij autem, ita modico a virtutis robore linterstitio luperantur, ut in his medicin C iu- xilium desideretur. Nam recth curati sanatur: aliter,aut pereunt, aut in prauas incidunt, ac dissiciles aegritudines. PRAEsΥΑ T igitur in magnis morbis a magnis auxiliis,in maximis, a maximis: in leuibus, a leuibus: in mediocribus, a mediocribus initium medendi sumere. Et hoc est abi aequalibus inchoare. Quod si dubitatio accu- . . dat, ne in grauius aut leuius auxilium in idas, tui:us leuioribus,paribus causis,quam a for-

45쪽

ioribus initium sumes. Et hoc est,quod I le-ioribus molienda est cura. Melius enim est,nfra subsistere quam exquisitissime euacuae . Clim autem morbi natura ad statum perugmentum accedat,sintq; in augmento for-iora accidentia, quam in principio,& meatus perti magis: merito,si semper cum aequalibus ura mollienda est, in augmento dabitur lo-us fortioribus auxiliis quam in principio.Igbur a principio respectit augmenti & status u leuioribus inchoabis,& hoc est, quod vo-uit Princeps.Isti autem a leuibus simpliciternitium exordiendum duxerunt. Quod si a Naximis ortus est auxiliis, in illis persistes. Nam in talibus tempore parum differt statusib initio εἰ si vero a magnis iuxta statu ad ma-cima eiusdem generis cura terminabitur. Quod vitant,aut procrastinant singuinis

minutionem. Cap. XVII.

DE C IΜ Vs s EPTIΜV s error est , clinain putrida sanguinis minutionem vix Gra a a in Continua autem procrastinant. Unde Galenus, omnibus putridis febribus venae incisio salutaris est in arte medendi . Cum autem intra venas humor extiterit valida virtute,&copiosiore sanguine, de morbo imbecilliore. 8c quia per omnia tempora auxiliu praestat. His quatuor causis tutissime ac utilissime otia a prima morbi hora minutio fiet. Quanto

46쪽

enim citius,eo utilius,ac praestantius. Ipsi v ro cum in multis interpolatis nulla obstante inditatione venam non lucidant, in cotinuis primam diem non solum, sed quartam M septimam transeunt, merito fiunt periculi ac

mortis aegri rei.

UTILIus erit in interpolatis si reliqua cosenserint, sanguis vero plurimus fuerit, aut praemissa lenitione, si oportet, aut sine ea venam incidere. Cave tamen ne materiam peccantem intra venas trahas. In continuis protinus ab inuasione prima venas incides , ebmagis si materia phlegmonem moliatur, nitidis ventriculo,ac intestinis existentibus: aliter autem lenitionem praemittas.Vnde Ra-ss in Continentibus plurimi eorum, ac omnes ferme, qui ante euacuationem sanguine miserut,mortui sunt: qui vero euacuationem ante moliti fueriit, sanati: de pleuretico mo bo loquebatur. Non ergo ad plus, secundam diem, aut tertiam sine sectione venae pertra-sbis,si recte operari volueris, vocatusque fueris a principio. Quod partem materiae purgant in mom 'bis quietis. Cap. X V III. V De CIMVso CT Avus abusus est, cum in non turgentibus morbis partem materiae purgant, a principio: alij autem electua

rio de Sebesten,xt Venetiis, Mediolani cum

47쪽

MEDENDI. 29

Trocistis de violis sine Scamonea, ubi Tur-bith adest, quod nec verum Turbith est, &medicina conturbans. Mens autem Galeni super aphorismo Concocta medicari)est, ut' non sit, quieta existente materia,alia purgatio utilis, nisi lenitiva, super illud, Corpora cum quispiam purgare voluerit. Nam melius eli

gere debet medicus: sed plus est quod adimi

tur ex virtute eo tempore,qam ex materia:&reliquet partis concoctio impeditur,& obstructiones augentur. Igitur cum, quieta existente materia, nullum accidens saeuum timeatur, non est facienda purgatio materiam minues: ni ulto minus eradicativa. Vnde etiam prima Quarti trac.2.cap. 7. Et apud me magis dilecta est administratio Clysteriorum secundumensuram , qua indigetur in virtute. Huic rationi maximε credideris , si ea, quae in bubonibus extrinsecus incisis, ac non maturatis, aut expertus fueris, aut Albucasis dictis credideris. Quae enim ex his perniciosa sunt, citius occidunt: quae salubria tardissime, aut nunquam sanantur: maturata autem cito fa- Aciliter, ac sine dolore, ad optimamque sanitat tem perducuntur. Rationes autem Rasis in

i continentibus,de purgando a principio, alias

' diluam. materia igitur non turgente, nec ad vermes parata istud enim quoddam genus est turgentis materiae) quantumcunque muti

ta fuerit, non purgabis, nisi post concocti

Secundum Leonicenῶ

sentelia xr prima pinticula. 'secundae particiae Ide qua primi ca. I. ad litera lib. I .ca. 4.

r. m. intra dicetiis mst dicorum

48쪽

3O DE METHODON . e nem. Adde quod in aliquibus lenitio fieri , quit, nisi cum solutivo addito, ut in rusticisse & habitatoribus montium, qui castaneis alu-' tur, & quibusdam hominibus,quorum naturam praescire oportet,vel Vsu, vel auditu. Saepius etiam nulla indigemus lenitione, nisi ea

quae fit per Clysterem, cum venter nihil de- . .a iicit , & Ventii culus exaninitus est, pro qui lanitione Rasim consule. cydnutriunt, oe purgant inflatu.

cap. XIX.

D ciΜVs No Nus abusus est, cum in statu vel augmento, materia virtutem opprimente , debilitas virtutis ab astantibus iudicatur, ob hocque medici alteru duorum faciunt, ac persaepe utrunque, cibant alimen. tis nutritivis, qualia sunt ius, contusum, aqua carnis, ac purgant'.quorum Vtrunque,ita perniciosum, ut nil deterius . cum morbi consistunt,ac vigent. Melius est quietem habere, xaphor.is dicebat Hippocrates de purgatione loquens,

aio,...d d-ῖς emm la lio,cibandi rationem insinuans. ram. O miseros illos medicos, qui modicae gloriae, aut cupiditate pecuniae amicum,& sibi fiden tem occidunt,conscientia perpetua labe commaculant, seipsos aeternae damnationi adducunt. Nemo enim eorum ita ignarus est, qui cum haec faciat, se contra omnes medicinae

49쪽

MEDENDI. 31egulas sacere ignoret, aegrique perniciemccelerare: sed timentes ne muliercular, aut ame interfecisse,aut cum oportebat, morbo uxiliati nesciuisse dicant, plus hominum c amniam, quam Dei offensionem timentes, am manifeste peccant. PRAgsTAT in his alium, si times, aduo-are,omnesque uno consensu abstinere. Mul-itudo enim medicorum unumquemque ab isai a vindicat. Si possumus etiam prono-ficari de accidentibus, illud nobis maximeon ducit. At si fas non est , falsia infamia de- ineri melius est, quam conscientia malorum erpetud cruciari. Veritati enim insistasinam in mia falli criminis tandem extinguitur,um veritas fortunam pedisequam secum d

erit.

uod omnibus purgationem posistatumsitem

expedite putant. cap. X X. T TIGEsIMus error est, cum in cunctis V purgatione opus ad sanitatem esse pu-ant, dicto illo Avicennae moti, & cum naisura non mouet, move tu hora motus eius: ion quidem modum mouedi, sed horam de-ermina uir. Vtilius interpretamur Aphoricnum, undecunque natura repit, inde ducere ier conuenientes Tegiones, Multi sunt modi,

i, qui Vrina, alij sudore,alij vomitu, aIij san- uinis profluuio terminantur, alij bubonu

ii trac. 2. cap. I.

50쪽

3t DE METHO D/Osit,his bus, alij heri sipelate, alij ulceribus. Hos om- ems c. a. nes conantur, alui profluuio finire, ventrem subducendo. Nonne dixit Galenus, Eorum quae in thorace continentur, nihil posse per aluum excerni,ut in laterali morbo, & perbpneumonia. Cur igitur aut qua utilitate pia 'gant talesὶ Nam de antecedente causa nihil

p.ii. pQ IQ, cum auctio per se cessauerit.Nonne di xit Galenus, eorum orbo' tam iudicationes per abscessus fieri, in quibus natura non pe tecte dominatur3 Hi fiunt materiis extra eru-pentibus: euacuatio materias intropellit, nec potest tamen perfici: quoniam natura non perfectE morbo imperat. His ergo pugnantubus aegrum perire necesse est. At dicent & fe- brem quidem habentis ventrem soluere me ius est, quarta primi ca. . Haec quidem indicatio est vomitus tantum comparatione, unde subiungit quam facere, ut ipse evomat. Quod autem dixit, Mouetu hora motus eius, ὀί an noua etiam traductione versum est, troc' ., M. i modo,MOue tu motu couenienti motui eius; quare emendatum est.

S A T I v s igitur laetit, dummodo indiciu 3 natura purgationis pramronstrauerit, illam viam selli , nec aluum mouere, nis ni viis ductuum materia quieuerit. Vnde in pestis e ris morbis, quia natura non perfecte dominatur, cita iudicatio tentanda est: idque bo.