Iuris ecclesiastici publici institutiones

161쪽

maticam Unigenitus M. Si enim eiusmodi theoria quoad

bullas disciplinares approbaretur, facillimum ei ut vim, qui Ecthesim ac Iopum sedulo versarat , illam ad dogmaticus etiam protendere. Celerum Supervacaneum arbitror in hac distinctione immorari, ex qua id unum insertur, propositionis meae partem extra controversiam PSSe positam.

Quod vero plurimum interest ad veritatem quam mihi proposui demonstrandam sive quoad bullas doctrinales sive quoad disciplinares tantummodo, quod adversarii malunt illud est, ut accurate nimirum expendatur huiusmodi placitum, quo distincta eius notitia animo concipiatur. Audistis iam totam placiti naturam in hoc silam esse, ut neque bullae neque breVia neque actum quodcuInque ad Ecclesiae regimen spectans vim ullam habeant, nisi civilis auctoritas permiserit. Λtque hic Lagari sphcies mihi an leoeulos obversatur, dum e monumento prodiit ligatus pedes et manus institis et cuiuspiam qui Se Solvat operam praestoIatur. Cum veterum historius animo VerSarem, an sorte simile quidquam statutum aliis aetatibus suisset, surcurrit violens illa tribunicii magistratus poteStas, qua popuIUS r manus senatum ita obstringebat ut vel unum veto a tribuno pronunciutum quodcumque Senatusconsultum irritum ac velut exsangue deiiceret. Verum allendatis quaeso ingens utrinque discrimen, non modo ratione subiecti hic senatum,

ibi Ecclesiam Christi prospicilis , verum etiam ratione lacti: neque enim romana plebs eo impudentiae devenit unquam ut senatui potestatem loquendi absque tribunicio Iubilo interdiceret: imo inquiebat consulat senatus, iubeat, oblemperabitur : at si quid sorte sciverit quod in populi damnum cedat, intercedendi, velandique ius tribunis esto. Sed pla- eitum frenos Ecclesiae iniicit, ut ne hiscere quidem possit

nisi ante praesidi aut syndico, quocumque demum Vocabulo censeri placeat, demisso vultu se sistat impetratura loquendi facultatem. Ne plura: machinae similem dixeris, quae licet uilabre elaboratu suavissimis aptissismisque concentioni hus promendis par sit, muta nihilominus atque inutilis iaceat neceSSe est, quoad musicus manum cylindro admovirui ac sonos pro arbitrio cieat. Vidistis etiam, rationem ac veluti besim placiti esse, ut Disiligod by Cooste

162쪽

aiunt, nativum quoddam ius adversus Eeel stan molimina: quamobrem docent ipsi, ius placiti consectarium recta esse alterius iuris, quod ius cavendi nominant, cavendi inquamul, Ecclesia. Perurbane dictum t excepisse eos hanc loquendi rationem existimaveris ex pompeiano illo molosso cui epigraptio erat superscripta: Cave canem; aut ex iis sorte tauris quorum cornibus alligari foenum , ac dici vulgo solebat: Hunc tu, romane , ea Veis. Itaque ut propius adhuc ipsamplaeiti naturam inspiciatis , opus est, auditores, ut Vobis matremfamilias domi cum suis degentem velut ob oculos constituatis. Nullumelius quam matri familius comparari Ecclesia potest; est enim. E conspectu matris huiusce filios intuemini, quorum aures animique i Sthac placiti disciplina, glaciali vetuit spiritu, amentur assidue: hine perpetuae domesticaeque ipsorum mentibus umbrae ac dissidentia: hinc

suspicione ac pavore conterriti quemvis matris suae gres-Sum, molum quemvis oculis consectantur. Accumbit illa convivio, cyathum natis porrigit ... cave ne sit sorte Vmneno permixtus. Naios hortatura materna invitatione ad sevocat' aures arrige, singula dictu expendito, ne tendicula Ialeat. Complexus filiorum petit Τ heu fuge, cultrum veste abditum habeti Duemadmodum ad regionum sines aut portas civi latum si quispium honesto vultu accedat, nullis inquisitionum molestiis agitur , sed libere progredi sinitur: contra vero si hominum custodes deprehenderint qui vel ipso oris habitu suspicionem iniiciat vel male audiat, ipsum

interrogando tenebrant, chartas omnes rimantur, Scrutantur

eSles, poSiremo per apparitores ad quaesiorem adducunt: quae omnia ad rei publicae tutelam fieri oportet: non secus Ecclesia mater nostra, ex placiti theoria, ut quae suspici nibus sit obnoxia et siliorum suorum exilium perpetuo machinetur, ad magistratum adducatur necesse est ut imperii saluti sit consultum, quotiescumque ea pro sui gregis regimine aliquid promat. Ait enim, alicubi placiti logem modeste atque ossiciose 'exsequi magistratus solent. Νescio an sorte unquam vidistis, auditores, iuvenem quempiam honesto loco natum in custodiam abduci. Urbane profecto admodum res ab apparitore agitur; ceterum, quod rei Summam attinet, in cust Disiligod by Cooste

163쪽

diam traditur secretoque carceri addicitur. nem itaque nostram quemadmodum ex se est perpendo , eamque ad ipsa adversariorum principia nullis oblita meis exigo. Batio quam sorte alicubi in plueiti lege exequenda ineunt sit qui dona

lenissima; non abnuo: at naturam ipsam rei minime mulat, addo etiam eam esse sortuitam, temporariam, inceriam, cum

universa pendeat ab ingenio hominum qui regnant quive publicam rem administrant: nec raro accidit historiarum peritos alloquor in ut progeneratos a Constantino Constantios

videamuS.

Audistis postremo ab adversariis praetensum hoc ius insitum natura esse politicae auctoritati; quare siquis sibi animo singeret placitum gratiosa concessione innixum mitto

nunc quaerere utrum eiuSmodi concessiones revera sint aut

quibus adstrictae sitibus esse possint , siquis, inquam, hoc fingeret, ubluderet prorsus a Vero adversariorum placito. qui immolis naturae legibus, non vero mobili concessionesundatum illud esse. volunt, ac propterea cum propriis vique insitis regni iuribus censent. Iam vero siquidem hoc ius essentiale est potestati civili, ut audistis, existimabilis prosecto placiti originem non modo an liquissimam esse oportere sed omnino cum ipsa civili potestate ortam; non secus ac Solis radii qui, simulatque ex Amphitrite sol oritur, vivacissimam lucem iaculantur. Recte quidem: nihilominus longe aliter res habet. Nam restium placet nonnisi postquam quatuordecim ab Ecclesiae ortu secula decurrissent primo erupit, et quidem ex conS ciatione quadam idearum erupit. . iuvat hic proferre ipsa Martini V. verba in bulla Ouod antidota: c Cum dudum in exordiis pestiferi et antiquali, schismalis ... ad tollendum Scandala quae propter ex eu- , tionem diversarum litterarum, quae ab iis, qui Romanis, Pontificibus in diversis obedientiis se gerebant, in non- , nullis partibus oriebatur. Urbanus Sextus in sua obedien- ω lia nuncupatus concesserit quibusdam Praelatis quod in , eorum civitatibus et dioecesibus non posset fieri exocutio, aliquarum litterarum apostolicarum nisi prius huiusmodi, littoras Praelatis ipsis, vel eorum ossicialibus ad hoc d ν putatis exhiberentur et per ipsos approbatae forent: verum Disiligod by Cooste

164쪽

-- 150 i, quia etiam deinde ipsi Praelati seu officiales in consue., iudinem traxerunt, et aliqui praetextu statutorum provin- ω cialium seu synodalium Similiter servant et sor ari sa- , ciunt, quod litteras apostolicas nullus exequi audeat, nisi, postquam Praelati seu ossiciales ipsi per suas litteras, quas, Vidimus fou Plaeet nuncupant, mandant ele. PIIabetis hic, auditores, placitum, non in sua tunium quid-ditate descriptum , sed ipso nomine signatum : ni Si quod placitum, de quo hic sermo, non quidem restium, Sed ecclesiasticum fuit. At iero res re gignitur, intelligetisque verea me dictum esse, regii placiti origines associationi cuidam idearum deberi. Ante Urbanum VI, nullum placiti regii exemplum: necaelatum quae praei erant lapsu principum cuiquam in meniem venit, placitum iuxta praeclarum in entum Bernardi Van-Espen atque eiusdemmodi rabularum ius esse sibi naturale et intestinum ). Posteaquam vero ecclesiasticum placitum in lucem prodiit, agitari cerebrum ac servescere politicis istis Iuxibus coepit, indeque novae instar Minervae, illa politici iuris species erupit, quam cogn0minem ecclesiasticae esse 1 oluerunt et placitum appellarunt. Qua

lamen in re adeo aegre ac timide se gesserunt , ut ostenderent ipsos sibi conscios esse nequaquam se proprium ius exsequi, sed invadere alienum. Atque haec est ratio cur tustiora, quae produci consueverunt, regii placiti exempla non modo ad aetatorii magni schismatis universa reserantur, notat in sano tenebricosam furiisque opportunam ; verum etiam eiusmodi m sint ut proprie restium placitum, quale ab adversariis configitur, minime praeserant'

ne quidem vera, antiquissimum placili reoli exemplum suppeditat Gallia anno 158l cum Dux Andegavensis regni administrator coorceri rectorem Academiae Parisiensis tu sit, proptereaquod recitari in pleno conventu litteras Umbani VI mandaverat, quibus nil obedientiam Dux illo revocabatur. Λllamen advertas velim, Urbanum VI. in Gallia nequaquam pro legitimo Pontifico fuisse habitum. sod utanti papam . qui ab antichristo non dii Iert: idcirco pietali polius in tuenda Ecclesioe ea ussu quam audaciae regalis placiti tribuendum est, quod regnum his litteris interdixisDisiligod by Cooste

165쪽

set M. Simile est Martini Siciliae regis facinus: qui anno l405 in Λragoniam pro sociurus imperavit suis ne quam Pontificis bullam sive epistolam edi in vulgus puterentur, quam non ante regina legisset approbassetque. Siculi Bonisaeium IX. uti Pontificem reverebantur, quem e contrario Martinus, ut Aragonius, anti papae loeo hahehat. Quamobrem imperata Martini non bullas veri Pontificis percellebant , sed hominis quem opinione Sua invasorem existimabat.

Aliud etiam exemplum Gallia praebuit anno 1599 in quo

tamen non civilis auctoritas, sed clerus partes egit. Intem

pestivo vero profertur quod anno 159 1 in Anglia aecidit, cum et nihil prorsus commune cum regio placito habeat, atque insuper omni vi caruerit, Iata continuo per lioni suetum IX. constitutione ab eo. Denique quod in Lusitania statutum per idem tempus suit, non iudicandis Pontificum bullis, sed propulsandis commentitiis erat institulum: pei

iurbatis enim rebus, plures eo tempore in vulgus bullaeserebantur non sine gravi populorum tumultu ac pernicie. Quae cum ita sint, qui primum certumque restit plueiti exemplum expiscari velit, Opus est ad sequens seculum pr grediatur, cum videlicet Ioannes II Lusitaniae rex, velut instauraturus pravas illas consuetudines quae schismatis a talo inoleverant, statuit ut Iegere est penes ipsius chronislam Gargiam de Ita senile cap. 66. ne litterae apostolicae. vulgarentur absque revisione cui cellariae. Quam ob audaciam graviter reprehensus primum a Sixto IV. tum ab Innocentio VIII brevi olim dato die 5 februarii anno 184 6 ipse ut erat princeps catholie subdit idem chroni sta

mandatis apostolicis oblemperavit, cum ingenti Pontilicis et cardinalium laetitia ; neque deinceps quidquam ulterius innovatum suit. Allerum exemplum seculo posteriore alibi Oecurrit, Xeapoli, inquam, ubi Dux Complutensis anno 156l plaeitum regium superbe imposuit; quare a Pio V sacris inierdictus. pro catholici hominis debito poenitens se subiecit. Falendum tamen est ex illo regalis placiti tabum radices Neapoli egisse, quae. licet aliquando avulsae, saepius lumen pullulare visae sunt, ita ut numquam ab hac peste regio illa penitus Disiligod by Cooste

166쪽

tonvaluerit. Neapoli digressi atquc seculum integrum emensi isti lium exemplum in Gallia habemus; ubi d'IIerico uri acerrimus regalista nihil antiquius quoad haec reperire valuit

odicto illo quod die s mali anno 166 , propositum fuit 63. Calliam ex stipit Sabaudia odicio die si iunii anno 17 19, quod

Clemens XI bulla uostolatus podem anno confixit. Pone Germania sequitur , de qua dung in opusculo cui titulus obieeta sacrae potestatis Mercitatio testatur 1'. ante seculum XVII nullum placiti vestigium extare: 2'. quin ipsius seculi XVII monumentis diligenter perlustralis, vix languidam aliquam atque inceriam plueiti umbram internosci posse: 5'. ut manifesta atque indubia haheantur documenta, deveniendum esse ad funes lana illam ac probrosam Iosephi li aetatPIN. Consulto, auditores, missas laeto nugas rogalis larum di- VerSurum gentium , qui nescio quo consilio nisi sorte ag-gorandi iniurias iniuriis in alias legos scriptorumque testim nia in medium proserunt, quae nullo modo trahi ad regium placitum possunt 7 . Sermonem potius convertam ad res Hispaniae et Belgii, quo me Van-Espen revocat qui suppe-lius caussae suae inde polissimum corrogat. Quod ad Hispaniam allinet, citat ipse caput 55 Praeli aruin quaest. C Varruviae. Capilis summa, ut legenti cuivis manifestum siet, huc redit: l'. nulla ibi prorsus mentio legum quae vim auelori talemque bullis pontificiis derogoni , nisi probalae per magistratum fuerint; 2'. sermo dum laxat est, siqua sorie bulla gravissimam iuri rogio iniuriam asseri el: 5'. tum enimvero comperendinari atque hoc tantum bulla solebat, quoad responsum a Pontifice latim fuisset. Secundum haec scriptor, licet vehementissimus regalista , sermonem hoc paelo concludit: ε quae tamen omnia cautissime legenda, ne quid temere fiat adversus iuris divini pontiliciam instituti nem x. Verum quidem est in Hispania decretum regii placiti latum suisse, verum post obitum Van-ESpenii. eo tPmpore quo brevem illam procellam exci it Philippus V, cui cardinalis Bel iuga , quem initio memoravi, Validis Si me restitit. Uuod vero ad Belgium allinet, Van-Εspen ius in medium

167쪽

- 153 men Guicciardinii quem FIorentiae nobili loco natum admonet. Malo tamen Van-Εspenii salo, omnia illa edicta ad trutinam revocavit Van-Denclype, nobili loco non Florentiae sed in Belgio ortus, pluresque annos vicarius antistitis Antuerpiae: is in sua analysi iuris Pontificii tit. de constit. elare OStendit, nullum omnino ex illis edictis legem placiti continere. En quae fides monumentis a Van-Εspenio prolatis sit praestandat

Eorum porro quae hactenus disseruimus haec est summa. Perspexistis mendaci hoc iure id unum quaeri, ut potestas politica ad inanimam veluti cuiusdam machinae conditionem Ecclesiam redigat: idque ea tantum de caussa seri, ut in siliorum mentibus suspicio inolescat Ecelesiam reipublicae commodis adversari. Intellexistis praeterea monstrOsuin hoc ius, quamquam essentiale politicae potestati esse essultant, ignotum plane suisse quatuordecim seculorum ab Eeclesiae originibus intercursu; posteaquam vero e tenebris ad contristandam Ecclesiam erupit, aegre admodum leni que reptaSse, pauciSsima proserri posse exempla, quae celerae genies imitari diutissime recusarunt, ae postremo ius illud ab ipsis saepe actoribus improbatum, ab Ecclesia PX-secratum constanter suisse. Quae omnia cum aperiam usu

palionem iuris, tum reluctantis conscientiae stimulos quibus usurpatores ipsi urgebantur ostendunt. Haec demum est

natura placiti illius, quod intolerabili errore regiis iuribus adnumerari demonstrandum mihi proposui. Nisi quod, auditores, necessitas ipsa instituendi hasce demonstrationes stomachum movet. Enimvero habetis ante oculos Sponsam Christi adstriciam vinculis, ad tribunal filiorum suorum adductam , qui pro libidine vel silentia indicunt vel sandi libertatem ipsi permittunt. Virum autem tolerari haec debeant erit ambigendum ' Quod siquis scita- ius fuisset num tolerari ea possent erga parentes quos ipsa nobis natura dedit, si fides est habenda Tacito Annalium IV,

tantam in romanorum animis indignationem concitasset, ut in atrocem illam exsecrationem erumperent continuo: parri-icidarum poenas, robur et Saaum. Memini, me adhue adoleScentulo, cum lecti quidam iuvenes humanitatis studiisl exculti Polynicen Alsierit in scenis agerent, inque honestis-

168쪽

- - 154 simo spectatorum consessu et ego assidorem: ubi Po v n-lum est eum, inter colloquia quae cum matre Pt sororoserebat, Polynices repente animo turbatus , obduela Donio verilusque insidias in ipsa hostili regia, quo pedem imprudens intulerat, defixis in matrem ac sororem Oculis , has pectore Voces rumpit:

Λ me tu madre . . . Sorella tu . . . Ma che percio

ad ea verba et ma che perelo γ horrere ropente quotquot aderamus ac Demere; horiendum quippe visum est universis proditionis speciem in corde matris suspicari. Iam voro ut eo redeam unde discessi , circumspectamus hinc Ecclesiaestios perpetua maternarum fraudum suspicione agitalos , compedes illi veluti suo iure iniicere ac fauces Obstruor inde vero rationum momenta adhibere cogimur ut planum

sat eiusmodi spectaculum esse omnino intolerabilet Eslo: planum faciam. Cur vero intolerabile est dicendum ' quia intolerabile illud Ecclesia a suis inde primordiis ad hanc usque diem declaravit: declaravit implieite antequam placitum existeret, e lieite postquam irrepsit. NoSlis, auditores, plenam Ecelesiae libertatem non modo in iis quae ad silem sed in his etiam quae ad disciplinam speciant, esse caput doctrinae

quam perpetuo professa est Ecclesia. Devocare in mem riam sufficiat celebrem illam provocationem qua S. Athan sius artanos compellaba et uultae antehac synodi coaetae, sunt: multa prodiere Ecclesiae decreta; sed numquam pax tres res huiusmodi imperatori suasere, nunquam i Inp v rator Ecclesiastica curiose perquiSivit,... περ ξ ρIασατο ν quae vox perbelle tu placitum quadrat spectaculum nO-ν Vum, quod arianae haeresis inventum est. Hist. Arian. ad Non. Dicetne quisquam synodos et decreta eatenus suisse Omnia dogmatica Pressius rem urget Lucifer Calaritanus qui Constantium inpellans ait: c Proba te super nos factum iudicona, proba Disiligod by Cooste

169쪽

I - 155 v ad hoc te constitulum imperatorem, ut nos armis tuis ad , omnem implendam voIuntatem amici tui diaboli perdu-P CEreS. Cum probare non possis, quia praeceptum sit tibi ν non solum non dominari episcopis, sed et ita eorum obe, dire statutis, ut si subvertere eorum decreta tentaveris, v si fueris in superbia comprehensus, morte mori iuSSuSω Sis; quomodo dicere poteris, iudicare te posse de episcopis, y quibus nisi obedieris, iam, quantam ad Deum, mortisn poena sueris multatus' Cum hare ita sint, tu quies pro- , sanus ad Dei domesticos, quare istam sumis in Dei s , cerdotem auctoritalem Theodorus Studita Theoclerist. in vita S. Nicetae c. b. apud Bolland . die 5 apr. . a Ne dis- ω Sol Vas, inquit, Imperator, ordinem Ecclesiasticum: aitu enim Apostolus, quosdam quidem Deus in Ecelesia Apo-ν Stolos, quosdam autem prophetas, alios vero Evangelistas, v alios autem Pastores et Doelores ad consummationem San- , ctorum: non addidit Beges. Τibi, o Imperator, commissus, est politicus status atque exercitus; horum curam gere;

, Ecclesiam autem permitte Pastoribus, atque Rectoribus, iuxta Apostolum. Sane, auditores, si inane illud plu- eiti ius consistat, Ecclesiae constitutio subvertatur oportet: romanus Pontifex haud absimilis Iaponum Dalro siet, illi siquidem nomen summae potestatis constabit, potestas vero ipsa in principes transferetur. Nos audire mihi videor loquentem Pontificem nos quibus Christus ait: quodeumque ligaveris super terram. Quid hoc rei est' loquentem Siogunus interpellat: quodcumque, dicis' at plura doslituentur placito, atque adeo caritura vi et auctoritate concident. - Ulterius, ligaveris in terra. . . Falleris, inquit: ligare enim vim legis signi licat; at meum placitum vim hanc imperiti: non itaque tuum. sed meum est ligare. Quod si tuas has lare partes arbitraris, lac sodes periculum; placitum ego negabo, alque invitus ipse ligaberis. - Haud hic finis: erit ligatum in caelis Satin sanus' si dixisses ligabitur, minus commode proseelo dixisses: qui enim polliceri absolute audeas, quod ab arbitratu pendet meo' At enim, erit ligatum I pronuncialum in terris, sancitum in caeli si fulguris instar quod paret ab oriente iamque occidentem pervasiti Atqui terrestre

170쪽

ε - 156 mandatum sanctionemque illam caelestem plastitum in rem medium excipiet. Plurihusne opus est, auditores, ut Ecclesiae constitutio, quemadmodum scite inquit Studiis, evertatur' Illustriora quaedam testimonia memoravi, vel quod aliarum testificationum secunda admodum ex se sunt, Vel quod quaestionem medullitus attingunt. Ceterum si quis mallet plenam hac de re Ecclesiae doctrinam, velut in tabula descriptam, illam adumbrare expeditissime possum. Tre ρntis prioribus annis, ipsos adversarios credo daturos, Ecclesiam quin opperiretur Neronum plaeita, prompta exegisse Past rum mandatis obsequia: neque sane desunt illustria monuismenta, cuiusmodi sunt Epistola LV. S. Cypriani, decretum synodale in eadem epistola memoratum, quo immo decroto derogatur legi mere civili, acta in caussa Samosatent: adde provocationem paulo ante memoralam S. Athanasii ad Λrianos, quae hanc quoque aetatem complectitur 83. Posterior aetas, quae produci ad S. Nicolaum I. hoc est ad medium s culum IX. potest, luculentissima est testimoniis iam ante reeitatis: quibus insuper alia innumera atque omnino cons nanlia accedunt 1'. Sanetorum Patrum, in quilius nobilissina sunt testimonia Osii, S. Hilarii, synodi Alexandrinae unive

sae anno 1593, S. Gregorii NaZiangent, s. Ambrosii etc. 93:2'. Primipum ipsorum, in quibus nota sunt omnibus testimonia Constantini penes S. Optatum, Valentiniani apud Sog menum, Honorii in epistola ad Arcadium de S. Ioanne Chrysostomo, Theodosii iunioris, Valentiniani II l, Caroli M gni etc. si M. Venimus itaque ad aetatem Nicolai I, quam proserre ad schismatis trmpora iuvat. Ηeie vero vel ipsi

adversarii dant manus et loco cedunt; enimvero, inquiunt. toto hoc temporis spatio regnum i sidorianorum dogmatum tenuit. Supervacaneum est igitur testificaliones huiusce aevi congerere. Illud modo animadvertisse tu erit, primas Iai rum hominum rebelliones quae adversus potestatem liberialemque ecclesiasticam hoc aevo vertente extiterunt, clariorem lucem asserre huic tabulae quam primis veluti lineis designavit etenim Arnaldi Brixiensis, Marsilii Patavini et

Ioannis Wiclem nomina oculis obversantur, ceu monumenta quibus edocemur, doctrinam nlaeiti antequam etiam e t Disiligod by Cooste