Disputationum anatomicarum selectarum /

331쪽

ET CAUSIS EAM PRODUCENTIBUS.

praesidia, ut balneum, aspersio aquae frigidae in tota corporis periphaeria, applicatio glacialae nivis in partibus genitalibus, lasciva earundem fricatio, portium externarum puncturae, frictio labiolum, aura frigidior, exhalatio cor. pusculorum acrium , & foetentium, fumus narcoticus, Q. tus volatiliores u calentes, epithemata spirituosa, praesertim in regione cordis, & similia debitum in decursa thera peiae locum occupatura, qt ae licet invicem prima fronte videantur opposita, viribusque restaurandis prorsus aliena, pro variis circumsta iiiiis, promptiorem, Vel lentum, nullum, io 1 aut leviorem, fortunatum, vel ancipitem sertie11tur esse. fhuin, quibus necellario interna sopitum, & extinctum circulationis focum exsuscitantia, atque minerae, & fomiti causarum lestiuendis accommodata lubiungenda sunt medi-

eamina, quae dilucidioris therapeiae causa persequi juvat.1 φ . Qtiidem data invasione, consequenter ad obices

in compage solidorum. stria nora, & artificio conceptaculorum vel emissariorum 1n relatos, varia praescribi possimi spirituosa, e diversa medicamentorum prole seligenda, imo& intendenda pro morbi denuntiatione, symptomatum vehementia, duratione, partium frigiditate, aliisque superfici trie, vel profundius oppressi corporis praesagiis, quae cardiaca dc alexi teria ex communissimo usu habentur, 3c praedicantur, utp te cum laboranti cordi succurrant, cu ab inertia vindi Cent . quaeque materiae medicae cognitio vel ad sinisplicia reducit ut nycem mos chaism, caryophyllatam, cinnamomum, coccum insectorium, cassam odoratam, cardamomum, ambram griseum, corticem Winteranum, flores aurantiorum, caryophillo aquas stilla tutas borragi n. bti-

gloss meiath. cardui benedii'. meliss scabios . serpent r. naph. ct similium ; vel ad composita, ut confectionem hyacinth. al-hermo Artic. I. proposit I. cap. 3.

332쪽

her m. theriacam veterem, lilium Paracelsi, sal volatii. vi roa perarum, antimonium diaphoreti cuna, pulverem viperinum, balsama odorata, si inplicia, vel arte facta, spiritus aromatucos, oleosos simplices, vel unitos aikoholi aromatum, sales volatiles & spirituosos, olea ejusdem generis, tincturas ex flagrantissimis quibuscumqtie aromatis paratas, quae sola vel

aliis maritata pharmacis propositi im s. opum attingunt; c vendum tamen ne ulteriori, & continuato nimis cardiaco rum si ii inito, fluida supra modum excandescant, & accendantur, inde etenim morbus nequaqu uia cederet, aut inclinaretur, quin etiam auctis, e X turgescet te cruore, obstaculis, in pejus machina rueret, a que Vitali, quod opinarentur, praesidio, jam moritura organorum actio penitus eXtingueretur, dein vero dissipata semel ista minentis ruinae formidi. ne, etsi nulla superandae causae spes supersit, interea depi ratae forti, propriisque fatis non committendus aeger, sed varia incidentia cum diluentibus tentanda, ut juscula pullorum cum radicibus, Vel foliis Aperientibus, tartar. chalybeat. cancris fluviatilibus, optatae cum croco martis, rhabarbaro,

einnamomo, & syrupis chylopoeia viscera roborantibus, infusa, & decocta varia melissae, gna phalii, Zed uariae, angelicae, majoranae , plantarum Geneven sium, potus 2b , dcc asse, limaturae ferri, & rha barbari, quibus itentidem, suadente tempestate, balnea domestica, atque moderati prae-iοψ sertim exercitii salubritas succedere debent, quae si malumessicacius oppugnare, & radicitus avellere nequeant, gelati-n6sam saltem lymphatici, Sc sanguinei humoris portionem attenuando, & dissolvendo, nova strata concretae moli, improvisos paro Xysmi recursus, forsan llae immaturum, dc instantaneum funus praecaVere poterunt.1 O . Si ex siccitate, & ariditate capsulae cordis n) , cohaesione nimia fibrarum externarum, densitate sustentacti

333쪽

ET CAUSIS EAM PRODUCENTIBUS.

32IIorum , ct conseqtienter pressa, vel angustata vaserum convehentititia, & emissariorum fundentium diametro natales aste- stus duxerit, praemissis semper spirituosis, volatilibus, quae syncopticam nubem discutere, solitamque cordis ad ionem renovare possint, progrediendum est, viribus jam plane refocillatis, ad laxantia vasculorum, & fibrarum rigiditatem, ut juscula refrigerantia cum pullis, carne vitulina, cichor. agres . Vel sitivo, portulaca, endivia, nasturtio aquatico, fumaria, variisque seminibus temperantibus, dein vero ad fontes medicatos, ut Uallenses , Camarecenses, Lode venses, ct Meinenses, saltem in nostra regione, balneationem alternis inter mi Lsam, S repetitam vicibus, laeticinia varia sola, vel de costis blandientibus ebutyrata, sed praesertim lac asininum , aut ierum ladiis, quorum omnium esticacia, ad felicem morbi exitum, dilutis alimentis, oleosis, aquosiori potu, pleniore somno, suspensione motus muscularis juvanda erit.

. . Vulgata abstinendum via, diversaque insistendulii methodo, dum a longiori sole, o ardenti vapore, acriori fumo, vel atris halitibus regionem ' pulmonarem undique Obsidentibus, profundiusque in ipsam intromissis procedit syncopes, qUae etenim fortiora , in hoc casu, delibares cardiaca, vel sprittiosi profunderes, temeraria aeris rarefactione, vel intempestivo liquidorum tepore, superstitem partium Vigorem,& praecordia magis ac magis urgerent, celeri USqUe opprimerent, adeo ut licet mortem, ad ostia quasi pulsantem audias. noli tamen jam sinistrum fatum volatilibus concredere, sed potius ventilationi, frigidiusculo aeri, venae sectioni, aspersio. ni aquae refrigeratae, ejusdem epotationi, vel aliis similibus, quae vim fluidi aerei, &tuborum praetutionicoriun, restitutio

o Artic. III. proposit. I. Cap. III.

334쪽

nem intendendo, vel subitanea poror iiii constipatione, & occluso exeuntibus halitibus aditu, spirituosam lymphum intus coercendo, periculum declinare valent; hinc gestientes adliuo memorant cives, exemplum cujuspiam legionis praefecti, qua si divinitus servati, qui ex concitato equo, & properato nimis cursu, tam graviori corruptus fuit, dum hospitium ingre-i66deretur, lipothimia, ut sine motu, & scintilla vitae jaceret,

omnesque animam, in exercitio, jam abiisse opinarentur, cui

tamen senstis, & motus, ex artificiali simulque amicissimo imbre brevi restituti suere; liinc etiam non pauciores saepius vidi natis, numerosa adstantium frequentia, dc calenti halitu prope suffocatos, neque ab exhibitis cardiacis spiritum recipientes, quos simplex lolio, vel fonticulorum aqueorum in capite perfusio, aut tandem poculum aquae refrigeratae, penitus, ct eXtemplo recrearunt, quae quidem ulterius dilatan da praxis, S bene multis accommodanda affectibus, ut sebri

ardenti, malignae, putridae, eXercitiorum, vel rei Ve11ereae

incendiis, exsiccationi de urenti viscerum, S praecordiorum, ut felices Neapoli, & Milita, imo dc in Occitania tentati eventus altius , ct non sine adini ratiotae suaserimi. Contraria prorsis ratione, si peculiaris in pulmonibus labes p) declarata fuerit, vel eam ex signis adjunctis suspicemur, confidendum quidem instaurantibus, sed exiguo, dc intermisso haustu subministratis, ne flammain humoribus , dc affectae parti inimicam sibilo exhalaverint, causam mali dein appropriatis remediis oppugnando, ut diureticis calidis, vel refrigerantibus, apertione lateris, liydragogis, leviter aperientibus , lacticiniis, aliisve molem a queam, lymphaticam, purulentam derivantibus, vel acrioris re ferventis sanguinis massam temperantibus, proiit morbi species, natura, duratio, & symptomatuna ordo se

re valent.

ι) Artic. III. proposit. I. Cap. III.

335쪽

ET CAUSIS EAM PRODUCENTIBUS.

medicamina, paucis mutatis r) convulsivo diaphragmatis motui, latenti stimulo, vel inflammatoriae in vasis phrenicis sa- si convenient, quippe in utroque casu, liberanda pars fluido aestuanti cumulato, submovendi, vel irretiendi aculei, pacandus demum commotae nerveae prolis impetus, adeoque ex suo citatis prius, ope leviorum cardiacorum sensibus, ut aquar. card. benediet. buglos scabios confeci . hvacinth. aikerm. 0rup. de tunicis properandum est ad citam, & repetitam sanglii-nis missionem, ad varia nitros a& refrigerantia ut ptisanam pulli, infusionem sor. malv. violar. pediscat. papaver. rhaeados, cremores hordei, vel origae, emulsiones, julepos cum aquis stilaticiis portulac lilior. laetuc. rosa r. plantagin. syrup. nymph. capillor. veneri violar. granat. limo n. sal prunei l. vel spirit. sul-IO8 phur. , aut absorbentia varia ut Corall. rubr. praeparat. ocul. Cancri

fluviatil. fragmenta pretiosa, pumicem dc similia, quorum delectus, dosis, tempestiva applicatio vel leviter exercitatis innotescunt, sed nulla aliunde speranda salus, aut efficacia, nisi accesserit narcoticortina Virtus, Ut decoct. capitum papa Ver. alb.

laudan. optati c. vel liquid. quibus affectarum partium angustiae demulceri, atque errabundi, & fgitati fui di nervet motus reprimi possint, quae idcirco potionibus, julapiis, vel emulsilonibus intermiscenda, imo & pluries in die repetenda, si mali ferocia & pectoris concussio ita exegerint. Ultimo tandem varias syncopes in propositione tertia relatas coarctabimus species, casu saepius in praxi obversante, quem sequitur dolor urgentior, foecunda lipoth niae parens, sive

336쪽

sive per diversas partes diffindatur, seu in quibusdam fixus haereat, modo, non intermissus, dc ad medullas usque pervenerit, Ut observatur in calculo renum, passione iliaca, est olera- morbo, pleuritide spuria, colico dolore, inflammatione intestinorum, quorum adeo interdum graviora sunt tormina, ut materi patientes in Iernis, per tempus agitati furiis, MOX continuato cruciatu, languentes, & consumpti animo linquant, quasi Organorum , vitalis motus desectio unicum foret malis solatium ; in hisce autem rerum angustiis, quidquid obstes epuerint mulierculae, vel imperiti cardiaca, res cillan-IO9tia pleno ore clamantes, nulla felicius succedere solent balneos quae simplicis, decocti plantarum c mollientium, ut malv. ViΟ- Iar. parietar. branch. Ursin. ol. olivarum, largiori exhibitione hypnoticorum, tempore balneationis, vel ab ipsitis exitu, quae praestigioso veluti effectu, acerrimos oblandire doloris morsus, machinamque redintegrare videntur. Sic fama est graviori fustuario in Turcarinia imperio, di aculeatis alcina pelle flagellis in Siberia s) caesos re verberatos, usque ad lipothymiam,so1ates dein exponi fumo, & deflagrationi ligni narcotici, plagasque balsamo stillante operiri, quibus pacato torturae, Ssupplicii stimulo, simulque advocato soporis dulcedine, brevi restit inuatur, dc convalescunt; licet tamen quotidianus usus edocuerit, plurimis in circumstantiis, ab inaflueta narcoticorum exhibitione, t) syncopem pluries subortain suisse.

, Voyage de Moseo 'le p. NERUS in observat. lib. III Cap. a 3- . V. WALDE SCHMIDIUS in dissi

LENTI L misc. med. pract. p. de noxa opii. ΤΙLLINGIUS de aeta. JOACH. CURAEUS lib. opio p. 46. SENNERTUS lib. de sensu Cap. 17. p. 229 AETIUS VI. Praxeoi P. III. Cap. I. b1AR- se 1 naoia. XII. p. 22 I. STA HL CELLUS DONATUS in hist. diff. de impostura opii. THON. me dic. mirabilibus.

337쪽

Praescriptis sic in genere, licet raptim, prout monentil1eseos limites, ordine , delect tu, applicatione pharmacorum,11 o quae variis lipo thymiarum, e solidoriam Vitio emergentium, speciebus competere solent, superest, ut curationem ad fluidas partes spectantem, non minus Operosam, & implicitam pau- .cis absolvamus, quam incognita prima mali labe , tum paro-Xysmi, vel decursus tempore, imprudenter, & oppositis saepius medicamentis aggredimur. Si igitur a P . certa apparuerint indicia u) redundantis,

& spumosi cruoris, vel colluviei χ) in primis viis, & fluidorum lacu ultra modum congestae, non indormie1idum cardiaricis, & spirituosis, quorum serotinus effectus instantem eriperet occasionein, sed potius confugiendum , in primo casu, advenae sectionem in brachio, pede, jugulo, extemplo quasi celebratam, imo perseverante syncopes, ct infarctus generalis di crimine, utriusque saphenae vulnus eodem instituendum temtapore quod non semel ultra speio successit) ut e gemino, suente cruore, rivulo, & multiplicata revulsione, vascula celerius liberentur, his etenim, praesertim meningum, cerebri, pulmonum oppletis, Omnis successiis deponenda fiducia. Insectvado autem, parcendo sanguini, liberalius utendum emeticis, vel cathartico- emeticis, 'Vibus i inmiscenda tamen cariti diaca, ne largiori eVacuatione superstes virium focus evanuerit ; his ita peractis, ad praecavenda ple thorain, fervorem. vel pravorum succorum cumulum, syncoptici insultus sobolem, commendanda in Victu temperantia, humores digerendi rhaeda, equitatione, ambulatione, motu musculata: , vel exercitio quolibet, sudorem interdum movente, restituendae

solitae, si quaedam suppressae fuerint, convenientibus remeta

dila

338쪽

diis evacuationes, vitanda demum aromata, condimenta ardentia , quae pabulum, dc materiam incendii suidis subministrent,

a Q . Etsi causae syneopesIj imminuta scilicet humorum

copia, fluminum sanguineorum exiiccatio &c. promptam, &expeditam cardiacorum exhibitionem, primo intuitu, suadere Videantur, verum tamen ex periculo praecipitis fluenti cruoris, amplioris, vel continuati, forsanque fatalis tuborum vulneris, vel tandem obstaculo conglutinationis, cum fervore volatilium necessario conjungendis, temperandus est eorumdem usus parciori, sed itentidem repetito levioris cardiaci haustu, faeto progressu, ad gelatinosum, viscosum, restaurantem victum, ex subtilissima juniorum, sanorum animalium parte consectum , dein successsive ad inviscantia, adstringentia & demulcentia, ut cremores paulo spissiores avenae, vel seminum frumenta eorum, aurant. Indiae Occidentalis, vel Lusitaniae, cortices granatorum, succos acaciae, pruni sylvestris, Oinpha- mcii, mastich. sanguinem draconis, alumen rupe iam, Ossa piscium, conchas, margaritas, terras armenae, lemniae, sigillatas, lapidem haematites, in artem adstringentem, demum lac

defloratum, ebutyratum, ipsius serum, vel asininum simplex, quibus accedere debent moderata corporis quies, placidusque. ec artificialis ex hypnoticis sopor.3 O . Surgit alia desectus animi species, quae et ex in spissata cruoris massa, vel peculiaribus, in fluidorum lacu innatantibuq grumis ortum ducens, nitratis, & tormentariis quasi acerrimorum cardiacorum particulis committenda est, ut pulveri & sali viperino, stibio diaphoretico, beZoardico minerali, mithridatio, dias cordio Fracastor. Theriacae auctae electuariis volatilibus, consectionibus ejusdem generis, de quibus antea

Artie. III. proposit. III. Cap. ΙΙΙ.α Artic. IV. Propos. III. Cap. III.

339쪽

ET CAUSIS EAM PRODUCENTIBUS.

tea, quorum efficacia largiori poculo, alternata, & calenti existremorum siri stione, fragrantium aromaticorum eχhalatione promovenda, ne satagilis in generale coagulum, nulla dein arte superandum abierit, quod circulationis orbem brevi terminaret ; his autem, ad destritendam morbi causam, subjunges vi flum condimentis acrioribus sparsum, ardentem potum, varia

simulantia, vomitoria, purgantia, diuretica, sed praesertim

II3 optatas martiales, pulveres attenuantes, quae putredinem a concreto incoeptam arcere, unitas comminuere mole culas, sicut & vasa inertia, atque languentes fibras excitare polluit. 4 O . Saepius in praxi intervenit subitanea organorum desectio, ex furenti mentis impetu a atque praecipiti, & elato tum cruoris tum lymphae nerveae aestro quodam percitorum motu, quam stius pare satagunt agyrtae, vel mulierculae potionibus acrioribus, & spirituosis, quae tantum abest ut machinam erigere, & roborare videantur, quin etiam gravius Opprimunt, ruinamque promptius accelerant, in hoc s- quidem vasculorum spasmo, totiusque systematis nervos concultione, blanda, demulcentia, nitrosa, liquidorum sedando

servorem, spiritusque in ovationem quamdam, & ordinationem restituendo, securius vires refocillarent, animamque latius e ansuram permitterent, ut aqua simplex, aquae distillatae horraginis, succus acetosae, citri, aurantii, crystallum minerale, semins frigida, aliaque hujuscemodi, quae ex venti latione generali, uberiusque dissu se benigno rore, solida macerare, humorumque fluctus componere possint, imo non instante lipothymia, verum etiam sinplici virium lapsu, lanouo-II4 re, consumptione subito, aut sensim irrepentibus, melancholicis, exsiceatis, aut vitrea bile exardescentibus tutius, ct seliciter eadem praescribes diluentia, non aliunde tamen, in hii-bus lan ι0 Artie. I. II. pari. piopost. III. Capo III.

340쪽

busdam circumstantiis, recusando Itystericis, dc hypochondria. cis varios volatiles fumos, olea empyreumatica, pulveres aro inmaticos , tincturam castorei, as te foetidae, moschi, ambrae, quae spirituosos aperire fontes, vel alio divertere, demum san-ghi in is, & fluidi nervet flammam perennare qUeant. s se . Et ultimo si ex oppositis, ut lymphatico, & repentino pavore, Herculei mali spectro, certi exitii imagine, discedentis fortunae periculo. ulteriori consternationis sensu, vel aliis affectibus, quibus desperatio quaedam succenturiatur, morbus processerit, erigenda protinus spirituosis, & volatilibus imminens corpori , ct animae subsit dentia, iisdem diutius, quam in praecedenti casu insistendum, semel etenim, per intervallum notabile occlusis lymphae nerveae conceptaculis, at que suppresso liquidorum omnium rivo, aegrius sane ab e Xhibitis cardiacis dilatarentur, vel in dubito fluore, solitas circulationis vias relegerent, ea tamen prudentia, ct cautione, ut medicaminibus ardentibus vasa non coronentur, ne intestina

excitata incensione, in melancholiam immedicabilem, vel furibundam maniam affectus transierit, quae tutius dimittent suc- ΙIscedentia refrigerantia, humectantia, superius exposita, potissimum, si oblatis damni resarciendi modo, & perfugii rationibus, peregrinatione , jocoso coetu, confabulatione, & praesidio amicorum anima exhilaretur, & conquiescat. Ex quibus facile colliges, quantum, ad fortunatos syncopes, & morborum omnium eVentus, conferre valeant cognita mali origo, causarum principium, & energia, coeli, dc tempestatum varietas , innati temperamenti conditio, vitae oblectationes& animae serenitas.. Aitis. II. II. pari. propos. III. Cap. III,