Initia institutionum clinicarum, seu, Prolegomena in praxin clinicam : tironum in usum

71쪽

A. indemii morbi.

us . Sicuti peculiares ct certi morbi, morbos Tum iri characteres, Provincias quasdam Perpetuo molestare solent, endemii dicti ; uti v. g. corbutus fluor albus polonicas terras, febris intermittens paludosam cingariam c. ita econtra nonnullae regiones a certis morbis adeo immunes iterum sunt,

ut eorum rarissima suspicio ibi haberi possit. In

Polonia v. g. calculi vesco rachitidis rariora exempla dantur. 258. Haec ergo endemiorum malorum cognitio, conjecturam de latentis morbi natura saepe largitur.

Ei Hos Unn misit de morbis certis regionibus populis propriis. Hal. II 5. C. 'Intrivriam Treatis of endemi dii ases. 171 F. Carteiasor, de morbi endemiis. r. I77 i. N. Fiatricii, Diss de morbis endemiis. Muisb. 1 86.

H. Character sationariues

239. Ille morborum character, qui per plures, sed incerto numero Anno obserVatur, omnibus morbis, tum febrilibus, tum non febrilibus parasitico quasi modo adhaerens, omnes fere morbos in suam potestatem redigens more aliarum epidem arum incre8cen S, Vigens, decrescens, mu AElii iterum character incerto ordine locum cedens v lignitatem , sationarius vocatur. 26o. alem revera existere stationariam epidemiam, observationibus non tantum Frinhamianu

Pro Parte Molliani evincitur, ae x hodierno

72쪽

confirmatur experientia, dum characterem debili. tati per plures jam annos morbis adhaerere conspi mus, luem ante A quod Ptime recordamur non talem Observavim HS. 26 i. Hujus ergo characteris universalitas summe ad illum adtentos reddere debet medicos in morbi dijudicandis.

aba. Sunt autem isti morbi, qui in populum quandoque grassantur, Plurimosque eodem tempore homines infestant; nec tam e n adeo fixi sunt, uti liationari , nec contactu Pro P agantur, uti contagiosi; sed ex aeris tum conspicuis, tum pluribus occultis morbi sic is qualitatibus p oficiscuntur, aut e aliis universalibus morborum causis prosiliunt, e victu per omne Prct V , an non B caritate; is aquis insani S c c. u63. Hi epidemici dicunturi, atque ad eo medicus summopere adtendere debet, tibi aegritudinis alicujus naturam determinare vult nam dominium oriatii latillimum est. Ita inflammatorii saepe morbi , aut alii iterum varii adeo lategri flairi 'r, ut apud aegros Plerosque talem mor-hum, latisque Orbi originem suspicere liceat. 26 q. Notare etiam portet, Pidemicos non tar luna charac res morborum , OPulo insensis, sed & formas eculiare e idemiCa non raro Observari. Sic ipsa in il Ammatoria Pidemia v. g. mox an inas , OA Piribal mi λο, O catarrhos, pleu-

73쪽

ritides c. producit sic febres intermittentes certo

tempore omne lar Uatae.

63. Genii epide mici igitur cognitio plurimorum morborum determinationem facilitat, causarumque latentium originem saepe detegit. A. E. Dchnor, de differentiis morbor lim, quae constitutioni epide mi ae debentur Hal. 768. Lopeo G a Goturo. Anteit sing et dem rankh. Zia eo ba cliten. A. d. r. LeipZ. 785. Ph. r. m Pngarinor, Reytrage Eur Theorie de epidem Krankli LeipZ. 1 795.

266. Totius atmospharon conditio ma Ximum influxum in morbo progignendos, XacerbAnd OS varie immutandos habet. Magnus ergo ad earn sub causis explorandis respectus habendus. 267. Mutatur autem quam maxime in suis sen-sbilibus qualitatibus sub diverso anni tem P Ure, hyeme, vere, aestate Rutumno. 268. Hinc etiam multi universales saepe Populorum morbi, hisce temporum qualitatibus adhaerentes, sub certis annuis periodi Observantur, atque propterea annui dicuntur ac si omni anno quasi recurrant. Febres intermittentes vernales inter Vulgaria exempla sunt. 269. Et si enim dentur, uti Th. ydenhamus adfirmat, morbi quidam omnium horarum, qui scilicet omni anni tempore comparere possunt comparent; sunt tamen alii, qui annorum tempor

74쪽

penitus sequuntur , non aliter, quam aves aut Plantae quaedam iu o. Verum est, medicos nonnullos, scriptores observationem hancce magno ab usu ad praxinmedicam adplicasse, ac si natura morborum a tem- Porum qualitatibus unice penderet. Interim ta- mei temporum horumce considerationem ad ge- in morborum cognoscendum multum quandoque conferre posse, libenter concedimus. uri. Idem intelligendum est de accidentalibus atmosphaerae sub vario anni tempore mutationibus, quae temρ fatum nomine veniunt, atque causas morbo rviri sat universales saepe praebent. Minime

tamen credimu8, meteorologicas observationes epi-demicorum morboriam omnium naturam tuto statuere posse, qui oepissime ex longe alio sonte,

magis Occulto exoriuntur, quam e conspicuis atmosphaerae qualitatibus. uret. Illo denique morborum tum origines, in m Aacerbationes, quae circa temPOra Equinoctionalia communiter observantur, medici adtentione etiam haud indigno sunt.

Moibomii, Dis s. de morbis vernis. elmst. 677. Fr H mann Diss de temporibus anni insalubribus. Hal. 17O52 I. Chioot de anno, anni tempestatibus. A. Auerti, Disr de morbis aestivis Hal. 1745. I. Iuncker, Diss de morbis autumnalibus Hal. 745. Sohulae, Diss de constitutione atmosphaerica Hal. 379 A. Soharten, Diss de morbis autumnal Giela. 79 .

75쪽

E. Contagia.

273. Contaei ab epidem iis in eo quidem inserunt, quod contactu immediato vel cuiat ut- plurimum Pro Pagentur , plurimisque successivo tempore hominibus communi centur. Sed negari non potest, eorum nonnulla etiam absque contactu ex sola ad proximatione in atmosphaeram aegrorum divulgari posse. 274. Adeo tale autem saepe grassantur, ut eorum coeniti ad morbi alicujus originem &-aturam definiendam certo quandoque ducere possit. Ita pestis, variolae, morbilli c. 275. Nonnunquam ipsi endemii morbi non ex alio, quam contagios sonte oriuntur. Sic pestis

in Aegypto. Turcia sic lyphi in nos conatis

carceribus, quousque contagium non eradicatur. 276. Consideratis jam hisce omnibus fontibus, ex quibus causae morbificae notitia hauriri potest, facile patet, ejus tamen cognitionem non semper certam, saepius conjecturalem, im quando quo nullam esse posse. 277. Unde, aliae omnino circumstantiae colis ligendae erunt, ex quibus latens causa vel erui dishuc , vel & cognita aut conjecturata confirmari

certificari possit.

I. Aroerini. de ratione cognoscendi signa causas morbor Bon. 563E E sol, de prudentia medici in indagandis morbor. causis. Ers. 7O4.

76쪽

III. Morbi decursus 'inplomata.

278. Decursus morbi , ejus scilicet modus de- turrendi, si adiorum successio, ipsa quoque symptomata morbosa tum praegressa tum praesentia, it ut a mustis neote ricis in consideratione morborum m e Drylocia, ini*gnon Ameri si per adtentionem ob egri examine merentur quoniam Causam morbi sicam ab aegro adsertam , aut a medicin conjecturatam pii γ e confirmant; ignotam vero , si ab effecti hiis ad illam concludere licet, saepe aperiunt proinde latentem morbi naturam non raro mani- fellant Quantum v. g. in morbo varioloso. e- cxirsus stadiorum, pustula variolosae ac reliquorum sumpto matum consideratio ad revelandam mali naturiam contribuant, neminem latet.

a 9. Ad illa a decursus symptomatumque

morbosorum phenumen rite colligenda requiritur iit morbi status tum an amnesticus, tum PriamenSe Xacte Xploretur sequenti fere ordine.

77쪽

28o. Praesentis morbi namnes ca VIoria,

sive collectio phenomenorum, quae in praesenti morbo usqtie ad medici adventum Occiarrebant, plura momenta ad morbum cognoscendum offert; quorum Xamen ergo X actissimum sit oportet.

atrur, Ad exactam iliam historiam requiritur cognitio temporis initii morbi : henomenorum iniistiantis morbi, sub quibus exordium sumsit Rheno menorum decurrentis morbi, sub quibus ad hodiernum diem decursum suum absolvit denique therapio hucusque adhibiti, vel non adhibitae.

A. Temseus initii morbi.

282. Medicus omnium primo indagabit in Praesentis morbi initium, quidem, si possibile fuerit, ipsum diem initiantis morbi expiscabitur. In cutis praecipue morbis oebrilibus ubi hoc etiam acilius determinari potest plurimum saepetiiter si scire, quotus morbi dies num CrCtur. 283. In historiis morborum scriptis semper ille dies morbi, dies mensis simul adnotandi veniunt Sequenti modo: Dies mensi S.

Dies morbi. Quod in decursu morbi per totam historiam

Continuandum. V. g. lo c. 284. Aegri interim , aut adstantes primum morbi diem exacte adsignare saepe nesciunt, aut

78쪽

-- falso adfignant atque tunc in historia morbi tale initium etiam qua conjecturale tantum adnotare Oportet. Praecipue in chronicis malis ubi alioquin minus interest non raro vix hebdomada aut mensis initii resciri potest.285. Ex prudenti tamen ceterum examine multum dependebit, egrum in enarrando morbi initio ita dirigere, ut sponte ad primum morbi diem ducatur; liquidem hoc rescire absolute necesse sit. 286. Denique patet, ex hocce initio cognito, morbi durationem ac aetatem statim cognosci posse.

B. Phenomena initiantis morbi.

287. Cognito initio morbi, examinandus aeger erit, quibusnam syna tomatibus in primo exordio Proesens morbus ipsum ingressus fuerit; quaenam Phenomena tunc in toto corpore saltem potiora eminentiora, aut aegro molestiora adparuerint, vel non adparuerint. 288. Atque, dum aegri ipsi functiones quasdam ab ipso jam morbi initio laesas, vel non bene Animadverterunt, vel non amplius in morbi decursu recordantur medici officium erit in examine aegrum ita dirigere S ad varias circumstantias ducere, ut Potioribus saltem phenomenis cognitis, natura iiiitiantis morbi, quantum fieri licet, detegi possit.

u89. Sic e lacilius si, ut morbus praesens flatim ad certam aliquam in systemate morborum elatam reducatur Rescietur scilicet, utrum ex

79쪽

utrum cum Phenomenis inflammatoriis, astricis, nervosis c. originem sumserit. a9o. Etiamsi morbi facies per decursum utcunque immutari possit, tamen ad primariam morbi

naturam cognoscendam omnino etiam consert Orobos initi forma.

u9 . Quam plurimum autem interest rescire, utrum morbus dere ente, Vel lente aegrum invaserit, opportunitate scilicet praegressa deinde, utrum cum vel hsque locali aut organica adfectione exoris dium secerit. Ita enim facilius distinguentur morisbi virium ac facultatum a morbis organismi.

C. Phenomena decurrentis morbi.

292. Expiscandum insimul ex aegro erit quemnam decursum morbus ad Praesentem usque diem observaverit quidem, ubi fieri potest, quotidiana decurrentis hucusque morbi historia erit exaudienda. 293. Exinde intelligetur, utrum morbus in incremento , statu aut decremento versetur utrum in decursu suo varie suerit immutatus, complicatus, variam directionem adeptus, sive a thera pia adhibita, sive ab accidentalibus circumstantiis , sive

ex propria sua naturari uirum typum magis minus. V acutum, continuum, vel remittentem, vel intermittentem tenuerita

a 94. Atque percurrendo elapsos morbi dies, de phenomenis inpiomatibusque saltem eminen-

80쪽

tioribus interrogandum erici quibus omnibus diagnos multum fundatur.

D. Therasei hucusquo adhibita.

295. Neque obliviscendum in hocce examine erit, quaenam medela in praesenti morbo per totum hucusque decursum adhibita, vel non adhibita fuerita ut essectus morbi, aliarumque in corpus agentium potentiarum , ab effectibus medicaminum reliquo therapio distingui sacilius possint. I96. Resciendum igitur erit, mirum venae sectiones institutae, quo , utrum emetica , Purgantia exhibita, vel alia auxilia, clum medica , qui domestica, praecipue heroica tentata fuerint atque si formulae sors ab alio medico praescriptae existant perlegendae erunt vero formulae hae non am- .plius habeantur, ex sapore , odore effectu sumtis medicaminis , virtutem ejuS conjecturare oportebit. up . Simili modo diaetetica auxilia adhibi ta exploranda erunt imo non raro ct superstitiosa. 298. Ex hisce simul elucebit, utrum hucusque in usum vocata juvaverint, Vel nocuerint, vellneutrum quod quidem rescire non minimum est.. Nam ex juvantibus 'nocentibus saepe certiorum lindicationum sontes Oriuntur, praecipue in chroni cis malis; neque ipsi aegri sacile negligunt adsigna

iionem eorum, e quibus emolumentum , vel de- irimentum Persenserunt.

299. Ipsa ergo morbi diagno sis ex cauta tu vantium, nocentium dijudicatione facilior certior

que non raro redditur.