Initia institutionum clinicarum, seu, Prolegomena in praxin clinicam : tironum in usum

61쪽

7. Ho editaria constitutio.

II 8. Negarunt quidem aliqui morbos es reditarios; sed innumerae experientiae confirmant, tun Varias Organicas constitutiones, tum dispositiones morbificas varias, evolutiones morbosas, morbos ipsos a 3joribus, praecipue a Patre ad Proles aeque modo propagari Posse, ni hominum Physiognomiam propagari videmus Calculus, , Odagra , phthisis haemorrhois epilepsa mania, aliique varii morbi a parentibus ad proles certissima experientia descendunt, Quinimo aliqui horummo iborum certis Familiis Per plures generationes proprii manent. a I9. Eorum igitur notitia proclivitatem certam in certos morbos patefaciet multiplicia prophylacii ca auxilia indicare, is ipsam prognosin multiium conferre potest. I. IV. Duoquet. liber die Erbsahighei der inder Tub. 779 I. R. reuener, liber die Erblichheitier rankhelten.

asto. Singulorum hominum idi I ncro e medi- eorum adtentionem quammaxime requirunt Dan-

62쪽

in scilicet peculiares constitutiones, quae a nonnulis lis impressionibus longe aliter adficiun ter quam re liqui plerique homines. Sic dantur seminae, quae ex intuitu araneae aut muris con velluntur, alit vomunt; aliae ex minima data causa vertiginosae fiunt Sc.

aai. Ex hacc peculiari id iob n cras nonnulli in morboso ac in sano statu inconsuetis phenomenisse distinguunt. Q uidam delirant in minimo febris gradu; alii vorant sub maximo morbo nonnullis pulsus in sanissimo statu intermittit aliqui cadaveroso fere intuitu, aut semiclausis oculis dormiunt. Ne ergo habeamus saepe pro symptomate morbi, quod homini naturale est. aaa. Denique in quibusdam hominibus etiam

medicamina nonnulla vel perverse, Vel penitus non agunt nonnunquam. Sunt, qui ab pecacuantia non vomunt, qui moschum, cam Phoram, acetum non ferunt, ex insolitis purgantur, a remediis minime heroicis maxime atificiuntur. 223. Harum ergo idio syncrassarum cognitio praesentis saepe morbi originem osjudicatio. nem, atque Pharmacorum exhibendorum ratio isnem docet. Hinc, ut Celsus dicit, medicus amicus semper est optimus,

224. Neque superfluum erit, ubi seri facile

poterit, articularitates varia aegrorum, circumstantias eorum domesticas, Variasque alias connexiones explorare, quae cum praesenti morbo in

aliqui existere ratione possunt Vari enim ani-

63쪽

mi adsectus et calamitates varia cecultae, non tantum de varia in morbos proclivitate, sed de ipsis caus morbi scis, latentis morbi genio indole medicum instruere valent. Ithaec interrogando non semper extorquentur ex aegris, alioque saepe modo delegi debent. as 5. Hisce animadversis facilior multum redditur etiam cognitio morborum fictiliorum, quos homines ex multiplici ratione quandoque simulant.

Viceversa iterum nonnulli revera aegrotante ,

speciem sanorum exhibere volunt quod certius saepe ex intentione cognita, quam ex nitomatiabus salso adsignatis desumitur.

a 26. Nihil autem magis proclivitates hominum in certos morbos designat , quam historia morborum aegri jam praegressorum .perpessorumqu9ndam Nam multi homines in vitae suae corrioculis eidem quandoque morbo frequentius obnoxii sunt. Videmus hoc in illis, qui saepius, ct quidem uno in anno , angina, pleuritide, haemorrhagiis, ictero, arthritide, febri intermittente, erysipelate

227. Deinde morbi quidam perpessi, etiamsi non ipsi me rei terata vice assis Iute compareant, saltem quasdam proclivitates in alios morbos relinquunt, qui ubi irruunt, eo facilius cognoscuntUr, quo exactior praegre rum notitia fuerit. Sichae inoptoe, pleuriti de vexati facile in phthisin, ictero saepius laboranies aut ebribus intermitien

tibua facile in hydropem proni sunt s.

64쪽

- χω - 228. Non negatur hic, quemvis hominem vix

non cuivis morbo obnoxium esse posse non negatur, homines eodem morbo pluribus vicibus non absolute prehendi deberi neque negatur, aliquOS dari, qui provectiorem aetatem adtingunt , Antequam morbo quodam corripiantur.

229. Interim tamen saepius ex morbis amjam Perpessis, praecipue certis perpessis , aut ex ipsa prioris sanitatis incolumitate aliqua saltem procli vitas elucescit in hunc vel alium morbum probabiliter eventurum. Imo ipsa causa praesentis morbi e cognitione elapsi mali quandoque patescit. Sic V. g. haemorrhoides quondam fluentes, scabies, erysipelas praegressum ad praesentis morbi naturam

fontem non vana saepe conjectura ducunt. 23o. Hocce XAmen ergo etiam contribuet ad cognitionem, utrum morbus Praesens sit originarius vel primarius, Vel autem fecundarius, ex praegre is originem trahens , aut in aliqua cum illo ratione existens.

III. Denique hoc examen des gnabit quoque, quaenam Pars corporis ab alio praegresso quondam morbo vel in organismo imitata, vel debilitata fuerit, proinde ad futura mala magis disposita. Quae consideratio non solum ad diagnosia morbi sed etiam ad prognosin ipsam formandam Plurimum confert Metalia se meta schematismi mor- horum libenter ad illas partes sunt, quae ab alio morbo praegresso maxime sunt debilitatae. 232. Etiamsi autem aeger de morbis quondam praegressis exactam medicamque descriptionem red-

65쪽

de re non semper valeat, morbumque unum ei alterum perpessum denominares sufficienter determinare nesciat, tamen ejusmodi morbus ex descripto decursu, ex adnotatis causis mptomatibus, ex auxiliis adhibitis c. utcunque cognoscendus erit.

z33. Pro aliis aulem medicus examinans ab Gog o rescire debet, utrum illos jam morbos perpessus uerit, qui dispositionem simul auserunt adauerum similem morbum subeundum. Tales sunt se dicti morbi infantiles, variolae, morbilli, car- latina Dantur enim ad ultiores quandoque homines, qui morbos hosce nondum absolverunt. Medicus ergo, qui negligit de istis interrogare, a misera nonnumquam Vetula confunditur, quae circumstantias adtentius perpendens , justiorem domorbis hisce suturis aut non suturis suspicionem habere potest.

us . Haec jam sunt omnina momenta , ecquibus vario hominum in varios morbos dispositiones proclivitates eruuntur. Ex hisce saltem suspicio de morbi latentis natura exoritur. Nam ubi proclivitas illa abest, morbus huic dispositioni non consentaneus adesse vix potest. Sic seniculus vix laborabit lumbricis, nec infans haemorrhoidibus, nec variolatus variolis c. Ex hisce insimul momentis

conditio aegroti subjecti Optime elucebit, quod non tantum ad morbi diversam in diversis individuis modificationem cognoscendam, sed ad therapiam rite dirigendam absolute requiritur.

66쪽

- χα a35. Videndum autem erit, quomodo culinteriori examine aegri illa suspicio de natura morbi proclivitatibus capta confirmabitur, vel non; quomodo certior ejus exactior cognitio obtinenis

da critis M. Ho mann. Dissert de corporum dispositione ad morbos. Hal. 7 5. H. Schulae, Dissert de loco. quo corpora sana O borum initia suscipiunt. Hal. 733L. Enan Dissert de morborum seminiis Edinb. 1777.

II. Causae morbi occasionales.

236. Certissima morbi eterminatio, progra sis securissima , atque tutissima therapia a causae morbi cognitione pendet. in nunquam nimia accuratio in causis morborum indagandis adhiberi potest. Cognitis enim hisce facillime adscendimus ad deam effectuum, qui morbiis sunt, ad symptomatum morbosorum intelligentiam, ad deam ablationis morbi vel in curabilitatis ipsius. 237. Hae cause occasonatis, sive excitantes potentias nocente Gaubius vocat), quae faciunt,

ut morbus existat, adeo relativo modo in certis

individuis producunt morbum, ubi dispositio favet, ut in aliis Waliter dispositis subjectis aut nullum imorbosum, aut salubrem effectum gignere valeant quandoque autem iterum adeo absoluto modo morbum generant, ut ad qualemcunque dispositonem ali identes, iamper damnosum aut moris

67쪽

bosum effectum secum ferant. Utraque causarum harum operatio probe distinguenda est. Ad priorem intelligendam cognita aegri dispositio multum; ad posteriorem vero eruendam parum, aut nihil

quandoque confert.

238. Triplex autem casus sub quaerendis hisce eaus medico ad lectos aegrorum obvenire potest. Uel enim Liger i e causas morbi ad gnat vel a medicus suo examine , ct strictiori quando quae illas extorquere potest vel 3 aeger, ut ut strictissime monitus, penitus illas ignorat, ct a foto medico circumstantias morbificas generales probe

noscente, eruenia veniunt.

a39. Quandoqtie aeger interrogatus, ipse cauissam morbi, benes certam adsignat praecipue unica, violenta ct absoluta morbum produxerit. Bene memorabit . . se post lapsum aut ictum primam morbi invasionem percepisse. Uel adfines aut alii adstantes, causas quasdam adperiunt. 24o. Digrediuntur quidem plurimi hac in naris rationes evagantur; sed haec a medico patienter sunt audienda, ne in ordine suo proposito ct filo narrandi turbati obliviscantur aliqua, quae scitu sunt digniora. a i. Non raro tamenis falsas adsignant causas Carnem . g. quam cum nausea comederunt,

quoniam opportuniciam in morbum fuerunt, pro causa morbi accusant Medicus ergo causas adsignatas Proba dijudico vori.t.

68쪽

u. Causi medici examine extor-

242. Nonnullos aegros pudet causam morbi revelare. Ita veneret, gravidae saepe.u43. Aut etiam causam indicare nesciunt, quam aut non an Plius recordantur, aut ad quam suffici

enter non adverterunt.

24 . Frequenter enim non unica, sed plures simul causae ad morbum Producendum conserunt, quae si non sint violentae, ab aegris negliguntur, nesciis, quantitatem plurium, utut exiguarum potentiarum nocentium, qualitatem vehementiorum non raro sti Perare. Sic ad pauperum debilitates producendas, vestitus pravus, de frigus aut humiditas, cinedia aut malus victus animi pathema trille, Plures alio nonnunquam causae simul conspirant. 245. Ista potentiarum varie ct contrario saepe in corpus agentium multiplicitas magnam tamen ponit difficultatem in eruendis morborum naturis juxta doctrinam I. Erunonis, qui ex causis Praegressis unice di agnos elicere contendit, atque ergo potentiarum oppositarum separatim numeratarum vehementiam, summam stricte considerare, Praevalentiumque actionem dijudicare jubet; quod in praxi dissicillimum est.2 6. Ut aeger, causas morbi sui non advertens, ad illas deas reducatur, quae fontem morbi revelare possent, optimum erit, Praecipua illi momenta proin Ponere ct in mentem revocare, quae frequentissimas morborum occationales causas sistunt Aliqua horum

69쪽

iam resciebantur sub examine proclivitatum Reliqua reducuntur ad ingesia, esia, ad 'licata externe. 247. I, g .radiatunerantur alimenta, potu lenista , medicamina, aer inspiratus De hisce sedulo

interrogandum est, rara ad Prdesentem morbum non contulerint. limentorum Potulentorum qualitas aut quantitas on non PeccAVerit. Medicamina, pro phylactica fors a sano adhuc adsumta, an Occasionem moibi non dederint erini iratus, anno a calore, frigore ulriusque repentina vicissitudine, humiditate impuritates c. sanitati molestus fuerit. 249. Gesya constituunt motus quies, corporis animi, somnus vigiliae. Horumce excessus desectus, adeo saepe nocivi, sedulo expiscandi

sunt.

2 9. Ad licata denique externe multiplicia mechanice laedentia, aut hemice irritantia, horumques saltem potiora frequentiora. in examine hocce non negligenda erunt. ago. Primum tamen hic denuo inter istas potentias locum defendit aer, per superficiem corpori frequenter infestus, Plurimorumque morborum fons Propterea praecipuam adtentionem merebunt: 25i Domicilium aegri, in quo habitat, aut ante morbum ahi labat. An subterraneum , nimis calidum , vel frigidum nimis, aeri nimis Pervium νaut penitus impervium , nimis obscurum, vel lucidum nimis, exhalationibus nocivi saetum, a Pollam Vegetabilium, narcoticorum, animalium, putridorum metallorum, parietum recenter exstructorum homimam plurimorum in eo in cubili coinmorantium ας,

70쪽

s52. tui loci, in quo aeger stabilem sedem habetin ante imorbum habebat. An depressus, humidus, paludosus, maritimus, Ventosus nimis, montanus sylvestris, arenosus c. 253. Clima ipsum, ob aeris solique conditionem certis morbis, certisque morborum modificationibus quandoque favens; quod mutati climatis in nonnullos morbosin homines evidentissimi essectus probant. An torridum, calidum, temperatum, frigidiusculum, frigiduim

254. Quod si aeger examinatus consideratusque circa omnia momenta superius exposita nihil respondere valeat, quo causam morbi medico explorantia perire possit; quod si, nihil de ea proferre sciat, quoniam penitus ipsum latet v. g. epidernicum invisibile lasma, aut contagiosum tunc omnino cog Nitio causae morbificae ex aliis fontibus eruenda venit, soli medico cognitis is illo probe reputandis. 253. Morborum scilicet universaliter grassantium ac ex causis minus manifeliis saepe prodeuntium Per- Pensio, comparatioque cum dato morbo, plurimum adhuc ad ejus diagno siti contribuere possunt. 256. Hinc maxima adtentio habenda ad morbos endemios, ad characterem fiationarium , ad epidemias regnantes, ad anni tempus S ad contagia grassantia.