Principia systematis chirurgiae hodiernae in usum publicum et privatum adornata

121쪽

item adducet. Vatiae nodosus in maiorem ambitum extensus, praeterea fere semper oedemate et lymphaticorum vicinorum labe stipatur. Unde prono aluo fluit varicis prognosse. Varix quandoque prs adfectu salutari habetur maxime hypochondriacis, melancholicis. CLII. In curatione quadruplex occurrit obser

a) triuisa morbi, si heri potest, follenda est.

Quamobrem morbus primarius therapia adpropriata debelletur , vitae genus mullatur, partus exspectetur, coagulum cruentum venam obturans, in parte superiore tumoris instituenda incisone ex arte facta, eximatur , quo facto interdum concretio polyposse, ob figuram ignaris vermem mentiens, extrahi poterit.

.) robur ampum verris reddi debet tibi alibi E

srmis , e corio canino confectis, membro adaptandis, qua b ab ipso aegroto facili negotio admingi et reserari poterunt; atque fascia expulsua, quae totum membrum inuoluat, rite admouenda prudenterque administranda . Neque negligantur externa topica roborantia, sed frigida saepius admoueatur, glacies, aluminosa, saturnina, sal ammoniacum in aceto solutum, ac situs partis adsectae hori Eontalis conseruetur.

122쪽

s Cysides.

o simplomata vel leuentur; idque ut fiat, inflammatio, suppuratio, haemori Lagia et caries secundum artis regulaS antea expositas tractentur; vel praepediantrer tempestiva tumoris incisione sanguinisque stagnantis eductione; qua facta vulnus tamquam ulcus simplex deligatur. ε) tumor magnus inueteratusque his resistens apparatibus, et ob frequentem haemorrha-giam atque carieti metum periculum inducens, totus exstirpandus es, vel solus, vel una cum cutis parte , si aut corrupta fuerit aut tumori sortius adhaereat; haemorrhagia sequens vel simplici compressione atque totius membri inuolutione vel ligatura antea exposita supprimitur; ulcus sequens deinde ad suam indolem tractatur.

CLIII. Marisca seu tumor haemorrhoidalis eracystidis spuriae species, tumor nimirum prope animarginem situs, ruber vel liuidus, saepe dolorificus,

nec infrequenter cruorem, interdum periodice fundens, sponteque deinde recedens, ac iterum post aliquod temporis interuallum rediens. Diuersa est earum mole . Nunc pis magnitudinem vix exsuperant, oui gallinacei magnitudinem nonnunquam assequuntur. Huius morbi principium est expansio vaticosa vasorum haemorrhoidalium in cauam mel

123쪽

meseraicam venam se exonerantium, vel etiam sanguinis in telam cellulosam vicinam essusto. Causae fere eaedem sunt ac varicum, iam (CL.) expositae, Praecipue omnia, quae circulum sanguinis in imo ventre turbare valent, ut infarctus viscerum, hepatis praesertim, spasmi abdominales , aluus segnior, grauiditas, adipis in abdomine nimia accumulatio. purgantium aloeticorum inprimis abusus , silmuli intestini recti ac vesicae urinariae varii, congestionem sanguinis duraturam inducentes; haereditariam dis. positionem nonnulli etiam accusant. CLIV. Diuiduntur mariscae G in extervas, quae oculis visendas sese pra-bent, et internas, quiue quandoque sub alui egestione in propatulum veniunt, vel ope explorantis indicis in anum immissi in

notescunt.

O in coecas, et venies, eruentas et,mussat infositarias et congregatas, interdum stipato agmine anum obsidentes ;. O in 'plices et complicatus, cum condylomatibus , morbo venereo, vesiacae adfectione cet.

O in simplomaticas denique et criticas. Quae omnia praegressa accuratissima indagatione si tui prioris atque praesentia diiudicantur.

124쪽

CLU. Quoad morbi symptomata, mariscae

coecae non adeo extensae et flaccidae vix uda secum ferunt sympiqinata ; ampliores autem et turgidae dolorem grauissimum praecipue inter aluum adstrictam et propulsis tumoribus internis starentem, inflammationem , tene Smum, excrementorum et urinae

impeditumi transitum, abscessum, ulcera, fistulas quin imo in corpore cacochymico gangraunam inducere possunt. CLVI. Theruia mariscarum in uniuersum ablatiohem seu diminutionem causae cognitae requirit; ceterum pro morbi thdole variat. Quaee criticompromitttini hagmorrhagiam, auxiliis emcilientibus, cataplasmate, insessu in fotum emollientem, cucurbitis , scarificatione ad fluxum adiguntur; quo non succedente, in tumore recenti, molliori, cruor in cavo tumoris vel cellulosa vicina haerens hirudinum ope, in inueterato duriori tumoris incisione coagulum sanguinis educendum est. Haemorrhoides modice fluentes, ea maxime, quae morbi solutionem adferunt, adeoque critime salutantur, vix impune supprimuntur, cum suppressAe Varus morbis acutis et quidem chmnicis ansain dare possint. Nimius autem et debilitans fluxus, qui interdum obseruatur, et adsectionibus hydropicis ansam dare potest, ad methodum , in chirurgia haemorrhagiae a Caula interna profectae (DCCCCLIII.) expositam, praecipue clysmate ex aqua gelidissima leti aceto supplimitur. Si locus , e quo sanguis prorumpit, dis ei ni

125쪽

potest, compressione externa vel interna , quin ipsa ligatura compesci poterit sangui fluxus. Syn tomatica marisca neque cruorem fundens neque inflammata, post ablationem causae venam que in brachiotusam, repellentibus, adstringentibus, fotu saturnino, maxime frigida interno tumori ope enematis admovenda tentetur, haud neglectis stimul lenissimis laxantibus antiphlogisticis, uti oleo ricini, cremore tartari cet. balsamo de copaiba. Inclammata vero marisca methodum antiphlogisticam, hirudinum repetitam adplicationem, et, si coagulum contineat tumor. incisionem exigit. Interdum instammatio ad partes vicinas urinarias maximo cum vitae aegroti discrimi-fie extenditur. In rota denique lenta et molesta exstirpatione tollitur, quae vel cultro, vel liga- iura instituitur. Prior medendi ratio in tumoribus

haemorrhoidalibus externis satis facili negotio sucpedit , in internis volsella attractis sub nisu aegroti depressorio difficilius ob haemorrhagiae periculum perficitur. Sanguifluxus autem grauis operationem sequens, ad methodum in haemorrhaglae

chirurgia expositam sedatur. Posteriori methodoviens ante fili iniectionem extimam mariscae tunicam incidat, ne strangulatio hanc complexa in periculosum consensum trahat intestina, ac sympto. mata inducantur illis similia, quae hernia incarceis rata adferre solet. Talia omptomata citissimam ligaturae solutionem poscunt, et ne hac quidem illa semper sedari posse, compertum est.

CALLIS. CHIR. T. II. G CLVII

126쪽

CLVII. Symptomatibus denique, Ut fert cuiu&que indoles, Occlirritur. Dolorem praeter remedia dicta sopite solent cataplasma e pomis cum vino ru-hro coct s confectum, solus ex decocto storum semis huci et herba absynthii, unguentum e styrace simplex cataplasma emolliens opto nuptum, suppositorium ano dinum cet. Quae sub alui exoneratione in propatulum veniunt mariscae, mox digiti , lintei spongiae ope in satum pristinum reprimantur. Suppurationi, fistulis, tenesmo, ischuriae, spasmo levatoris et sphincteris ani opponitur therapia alio loco exposita vel exponenda. Morbus autem cum syphi litide iunctus sanationem haud admittit, nisi adhi-hitia simul mercurialibus. Vari c o te Ie. CLUIst. Uaricocele Docarer in uniuersum morbosa vasorum in scroto expansio. Sedem hoc malum

habet

u) vel in si emate venoso scroti venis nimirum

aut superficialibus aut profundis aut plexa

pampinisorini funiculi spermatici dilatatis ;ε vel sit rexin Flamento si epididymidis ac;psius testiculi euoluto ac dilatato. Morbus hic, prior in primis species, ob intestini coli

infarctum ac Linguinis venosi dissiciliorem circulum, in sinistro latere frequentius occurrit, quam in dextro. tibiae solemnes sunt violentiae externae, varii in imo ventre tumores circulum humorum impedientes.

127쪽

euacuationes sanguineae supprestae, bracherii inepta compressio, foeda maenustupratio; quibus iusto parcior venus addi solet. Praeterea textus filamentosi epidi dymidis ac testis ipsius degeneratio varicosa ab alia causa abscondita ac ignota originem ducere Potest.

CLIX. No ratur

a) Daricosa venarum evango et sensi ponderis in scroto, tumore inaequabili nodoso si

corpus pampinisorme occUPat morbUS, Reervum tubulorum exhibente, ac communi- hus denique varicis signis, si externa suerit.

b) qui vero Pias feminales, mi id mi dem ae

tessem occupat morbus, qui aliis spermato. cete audit, noscitur ex tumore, qui sensum canaliculorum circumuolutorum producit, et de epididymide sensun ad annulum, quin supra eum adscendit. Qui tumor ad miram molem interdum increscens, mollis tunc atque pastaceus, successime epidi i midem ipsamque testis flabricam, sursum trahit, inuoluit ac ita mutat, ut vix ullum vestigium illarum partium supersit. Multa varicocele inueterata, magna, in ipsum cavum ventris adscendens, cum hernia omentali habet conualunia ; augetur, lentius tamen, tumor sub situ erecto, tussiendo, spiritum retinendo, sub pressG a sione

128쪽

fides.

sione annuli denique externa; quid' quod in ipsum abdomen interdum partim propelli potest; at amen

diligeniissimo examine indagato horum morborum ortu, progressu ac symptomatibus, morbi natui aeruitur. Interdum ampliato a varicocele annulo hernia simul induci potest, qui status omnino eo gravior est, cum bracherii usum varicocele simul praesens saepe excludat. CLX. Symplomata tumoris recentis, parui, praeter molestum ponderis sensum, leuia sunt vel nulla; ingrauescente vero malo sensim accedunt dolores grauissimi, qui interdum ad dorsum et femora se extendunt. Curatio radicalis rarissime succedit, pro diuersa tamen rei indole tentari potest therapia mor-ho primario adornata, embroche inprimis frigida. turnina, aluminosa, sanguinis detractio varia, lenis ac freque ens alui subductio, situs hori Eontalis; nec suspensorii idonei usus negligatur; quibus remedias si non minui malum, tRmen incrementum eius caveri poterit. Nonnulli castrationem, urgente crudelissimo atque continuo dolore, commendant. Neque absonum est eorum consilium , qui varicoceles incisionem ac sequentem consolidationem suadent; facile tamen patet, hoc non fieri posse cum ea specie, quae vias seminales occupat.

GENUS

129쪽

Phymata. ISI

Phumata dicimus iuniores partium glandularium, frigidos, lentos, circumscriptos, plus minusue duros , a siuidis intra vasa minima morbose collectis, compactis, concretis, deprauatis oriundos. Quorum principes sunt

O scirrhu S, O carcinoma Ser ophtilet. CLXII. Scrophulae sunt tumores glandulosi chronici, pertinaces, globulares, diuersae magnitudinis, cuti concolores, duriusculi, mobiles, nisi inflammatio accedat, indolentes, ab accumulato, in- spissato vel deprauato succo glandulari orti. Sedem eis solemnem praebent glandulae lymphaticae, rarius saliuales colli, sub axillares, inguinales, bronchiales, pulmonales, me sentericae, tumore haud raro de uno loco in alterum transeunte. Diuiduntur in

130쪽

bH et Duriris, quae ex alio morbo praecedente, humorum praecipue tabe, originem ducunt

CLXIII. Scrpphula, genuinae causa vel in spe, cifica glandulaeo vel succi sui, vel, quod verisi, milli urin videtur, totius systematis lymphatici labe est quaerenda. Quippe morbus haud in singula quadam glandula residet, sed plures simul adficit, ipsis abdominalibus, 'horacicis aliisque internis, si

inualuerit, non parcens. Congenitum plerumque, neque raro haereditarium malum a parentibus scro-phulosis, olim venereis, arthriticis acceptum, diu interdum in corpore delitescere consueuit, dictis demum tumoribus sese prodens. Suspicionem seminii tamen mouet cutis tenerior, facies storida, capilli sucidi, oculi caerulei, labii superioris ac inferioris partis nasi insolida crassities, oculi lacrimantes, muci nassilis copiosior efflixus, genarum turgescentia ad aures Vsque accedens, venter tUmidus, artuum macilentia, carnes flaccidae , dentes cariosi cet Causis autem remotis adnumeranda sunt: commoratio in loco palustri humidoque nec ventii pervios collaria strictiora, victus farinosus et crudus ; inandin, dities, otium, occulta lues, e Xanthemata culanea

suppressa. CLXIV. Scrophulae genuinae fili tonlata sunt o) vel jebilitas peculiaris, quae ex signia(l. XLVII.) allatis innotescit;