장음표시 사용
171쪽
TαACTATU DE HOMINE. 8ς etiam eodem modo ac si conversii est et reveraversus , sed modo quodam medio videlicet, quasi conversa sic versus P. Atque ita dispositio illa, quam a cavi CXterna facta coactio, sive contorsio cerebra partibus dabit, in causa
crit, ut anima judicet objectum K in pulicto P se,&esse aliud quam quod manus g tangit. Eodem prorsus modo si oculus M visit detortus ab objecto, atque ira dispositus,acsi respicere deberet anima judicabit quod versus RCOnVersu sit. Et quia oculo sic constituto radii objecti codem prorsus modo illum ingrediuntur, quo radii pulm hi , si oculus revera conversus esset ad, credet quod objectum, sit in puncto quod diversiim sit ab coqUOd alter Oculus intuetur Pari quoque ratione duo digiti
I tangentes globulum X, in causa erunt, ut anima se
duOS di Versissentire putet eo quod digiti decusiati sunt,&per vim detineantur eXtra naturalem suum situm.
Animatum non poterit non fassi Cerreralis causa errorum omnium, in senis bus, inde est, quod , cum Deus Ide 'dula unire voluerit perceptionibus ani L 3 mae,
172쪽
mae', namquamque earum conjunxit cum cogitatione repraesentante animae statum
corporis atque causam istius deae maxime ordinariam eam non poterat ulli alii convenientius jungere quam sit, quemadmodum id non minus sese quam docte explicat Dia Des-Cartes sub calcem editationis sextae. Quapropter anima eandem semper habet cogitationem eandemque semper rem percipit, quoties dea, cui juncta est, producitur in glandula, sive illa per eandem causam, qua produci con-
suevit, excitata fuerit, sive per aliam quandam minus solitam. Unde animae dabitur occasio qua decipiatur, Qquidem ita ut sibi cavere nequeat , nisi tantum imperii in se habeat, ut attendere possit S conliderare modum atque circumstantias isthane Ideam comitantes , quo cognoscat, an non sit producta a causa quadam alia quam quae ipsam ut plurimum producit, uti prolixius explicavimus in Tractatu de Men te Humana, qui hunc propediem seque
ta Porro si radii aut alia lineae, quibus objectorum dissito-α uiri deferuntur, iuvae sint, anima quaestiti' ,' Caccommuniter recta supponet, inde occasionem habebit p xς ni fallendi se UteX. r. si baculus Haversus K infleXussit,
objectum K quod tangitur, animae versu, videbitur esse. Et si oculus L radios objecti, recipiat per vitrum Z quod incurvat eos, anima putabit objectum illud versus A csse. Eodemque prorsus modo ubi oculus B radios puncti Daccipit per vitrum C a quo omnes inflecti suppono, haud aliter acsi a puncto E venirent, radios puncti F, acsive
173쪽
nirent a puncto G atque sic de caeteris objectum DF HVidebitur aeque remotum reque magnum eue quam EGI
Et ut concludam, notandum est , omnes modos quos O anima habebit, ad dignoscendum quantum a nobis distent m. visus objecta , incertos sib. Nam quantum ad an ulos ' si ς' , M similes, vix ulla ensibilis mutatio in jς io' ter eos es , quando objectum ultra aut a pedeS distat certos esse.
Et cristatim humoris dispositionem quod attinet ca ad yψς s
174쪽
huc minus sensibilem mutationem subit, simulac ultra aut pedes objectum ab oculo remotum sit. Et quantum denique ad judicium de distantiis, Xopinione quam dem gnitudine Objechorum habemus, vel eX eo quod radii quia diversis corum hin his veniunt, uni minus perfecte quam alii, in oculi fundo congregentur, pici e tabul e secundum perspectius leges satis docent nos, quam facile etiam in eo
falliqueamus. Cum enim figura in iis tabulis minores sint, quam eas est debere imaginamur, coloresque earum nonnihil obscuri, clineamenta aliquo modo confusa , hinc
multo remotiores multo majore apparent Uam reVera sunt. Jam vero CXpositis hoc pacto quinque sensibus cXternis, prout in hac machina sunt nonnihilitiam de quibus dam 1a ea sensibus internis dicere neccste est.
Nonnihil etiam de quibusllam in ea sensibus intern dicere nectis est n. Des Cartes sensus non ad numerum redigit quinarium, prout vulgo fieri assolet; sed externis illis quinque jam explicatis adjungit duos internos, scilicet, sensum famis,
litis, caeterorum ille appetituum natura
lium , sensum , quo percipimus commotiones affectuum quod non sine ratione facit praegnante. Enimvero nullum est dubium, quin dentur tot species sensuum diversae, quot sunt diverti modi percipiendi consus actionem objectorum in nervos, quoniam in hoc confuso percipiendi modo natura sensus consistit. Jam vero dubitari nequit , cuin modo longe alio percipiamus faucium iccitatem quae sitim producit quam siccitatem nostrarum antilina, alter tu ve cujusdam partis nostri corpori Et longe aliter sentimus vellicationem x. gr. aceti aut aquae sortis quando manus nostras arrodit quam vellicationem illius liquoris acidi quem artetiae in fundum ventriculi nostri ei sun dunt. Et proinde oportet istiusmodi perceptioncs consilias consi:uere specioni quandam sensus peculiarem. Iaud secuς sane comparatum cum affectibus cst, quo rum commotiones percipimus longe ali
ter quam caeteras sensuum nostrorum im
pressiones. Atque hic cavendum est, ne perceptiones istiuimodi obscuras consendamus, cum appetitibus , qui illas plerumque comitari solent. Autor noster nos de eo praemonet in Meditation. v I ubi in quit Cur vero ex isto iescio quo doloris sen- u, quaedam animi tristitia i me sensu ti- tillationis latitia quaedam con equatur cu te illa nescio quiete icatio tentriculi, qtiam famem voco, me de cibo sumendo admo- neat gutturis vero ariditas de potu , ita de caeteris i non aliam sane habebam ra- tionem, ns quia ita doctus sum a=Iatura,
ne tie minis a plane es a simias saltem quam ego intelligam inter sam Celticationem, ct i a sume ii voluntatem, steinter nsum rei dolorem inferentis , se cogitationem risiti ab is sensu exortae. Hinc mihi vi ictu Famem non esse defi- niendam Appetitum sicci, nec Sitim p-
petitum i midi, ut seceatur quidam Me
dici atque Philosophi qui confundunt istos
175쪽
TRACTAT USSensus obscuros cum Appetitu illos insequente sed puto, Famem in homine esse quandam perceptionem consulam rotus stomachi, excitatam a vellicatione lici floris acidi quando in eo nihil aliud quod diilolvat invenit unde sentimus, nos ferri, ut cibum appetamus S tim vero esse sensum confusum siccitatis faucium qui nos dispo-
nit, Mimpellit, ut appetamus potum. Sed in bestiis anabo isti motus aliter sunt deliniendi, scilicet, ut dicamus, Famem esse motiun nervorum stomachi disponentem ejus corpus ad edendum Sitim esse motum luendam nervorum gulae, disponentem illud ad bibendum.
Uando liquores, quos siti radiXimus in hujus machi x L nae stomacho instar quod fortis esse, continuo in il
tum illabi, integra massa anguinis per arteriarum extre- Α- Pmitates, satis alimenti non inveniunt , ut in coibi Vendo oc comeden-
cupent omnem vim suam, convertunt eam in ipsum stoma-
chum, ac parva filamenta nervorum ejus solito vehemen Vihψβ tius agitando, ciliciunt ut hinc moveantur parte cerebria
quibus hi nervi procedunt ' Atoue hac ratione anima unita huic machinor, generalem deam Famis concipiet. Et si liquores isti sic dispositi sint, ut magis in unum quam in alium cibum agant, quemadmodum communicaqua fomtis facilius metalla quam ceram ruit, etiam peculiari quodammodo nervos stomachi assicient,i anima hinc appetitum sentiet, nos potius quam alios cibos comedendi. 'Hic nota potes mira hujus machinae conformatio, quo fames
oriatur ex jejunio Sanguis enim circulatione acrior sit, ct ita liquor ex eo insomachum seniens, nervos magis vellicat idque
mori peculiari s peculiaris, constitutio sanguinis unde pica mulierum mi vero liquore praecipue in fundo ventriculi colliguntur, atque ibi senium Famis Xcitant.
Atque hac ratione anima unita huic machina generalem ideam Famis concipiet. Amma hinc appetitum sentiet,inios potius quam alios cibos comedendi. JProut mea fert opinio, perfacile est concipere, cur appetitus amis in genere sequatur perceptionem confusam vellicationis stomachi atque nihil mihi amplius
176쪽
uegotii sacellitur ad concipiendum, quomodo iste liquor acidus secundum dispositionem quam habebit, possit dissolvere una alimenta potius quam alia atque assiciendo nervos stomachi diversimode producere deinceps varios in anima sensus. Sed quaedam posset dissicultas forsitan inveniri in his duobus P imum est quod si verum esset, actionem liquoris acidi esse causam famis, foetus in matris utero deberet habuisse vehementissimam , quum gravi ditatis tempore nihil alimenti acceperit ipsius ventriculus. Secundum est, quod nulla videatur esse similitudo exempli gratia, inter appetitum comedendi perdicem
inter nescio qualem motum nervorum stomachi, immo vero minor adhuc inter hunc motum atque appetitum vescendi cera sigillari Hispanica aut calce. Et quamvis supponeremus , istum liquorem acidum sussicere illis rebus dissolvendis non tamen ideo foret facilius intelligere cur ille valeat excitare Appetitum ea tum rerum in anima Ideam in glandula Ut cxplicemus ambas has dissicultates, primo
notandum, quod non tantum cor&vasa venarum arteriaiumque sunt primae partium quae generantur, prout caeperientia demonstrat; sed etiam quod omnes ipsarum rami non simul eodem progignantur tempore atque probabile sit, partes ventris inferioris arteriatque eo tendentes, neutiquam primas formari, prout etiam ipsae tunc temporis non sunt maxime necessariae. Secundo notandum , quod toto
graviditatis tempore scelus stat extreme humidus usque adeo ut liquor iste acidus
tunc tempori sere non constaret nisi ex partibus aqueis, quae tam dulces erant, ut nullo prorsus modo potuerint vellicare
aut pungere nervos stomachi Tertio notandum, tiod avitas intestinorum ventriculique sui ab initio perparva
contrario tunicae illorum fuerunt perquam
spissae, cum poris adeo exiguis , ut iste liquo acidus in illos penetrare ncqui ve-
sorma vaporis, ita ut exeruerit actionem suam omnem in tunicas, ad ea dilatandum, extendendum, perforandumque, nequaquam, aut parum in nervos stomachi. Existimandum quoque est , quod tunc temporis stomachus poterat esse obsessus pituita quadam ex cercbro delabente, quae ipsum praestitit immunem ab actione istius liquoris Atque ex omnibus his colligere poteris, quod graviditatis tempore liquor
ille semis sensum inscctu excitare non potuerit, etiamsi supponeremus, quod ejus ventriculus tunc temporis nullum prorsus alimentum accepisset, in qua tamen opinione non sui Hippocrates Ad explicandam autem dissicultatem alteram, considerandum est primo, quod motus nervorum stomachi disponat animam ad desiderium comedendi, quod per apertionem pororum Plexus, unde suam trahunt originem , spiritus descendant in musculos inservientes ad os aperiendum come dendum adeo ut quando machina a nobi descripta stierit sic disposita, si res quaepiam alicui sensuum ipsius se offert, quae
gustui tangendo ipsius labra, arridet, aut duntaxat ipsi is nares serit odores simili alimentorum istiusmodi machinae utilium, vel etiam si illam tantum videat, aut sonum
audiat, qui fieri solet quando ipsi adsertur
cibia; non potest, si ab ea iit remota, versus eam non progredi, aut producere gestus actionesque, quae ipsius desiderium ostendunt, siquando inde arceatur atque aperire os ac mou remaxillam atque linguam ad mordendum . mandendum atque deglutiendum istud alimentum , si in proximo adest. Tantummodo est animadvertendum quod hoc alimentum quando non serit nisi oculos aut aures istius machinae, non possit nisi raro in illa excitare istius
modi motus, nisi memoria eo concurrat.
Considera praeterea , quod liquor isti acido cum nostra saliva assiaitas tanta intercedat, ut quod una ex illis dissolvere ne-
177쪽
quit, id etiam infra potestatem alterius sit. Unde consequenter cognosci potest, non nisi cibos incipere post in ore dissolvi.
non nisi eorum nonnullas partes innatantes partibus salivae polle titillare nervos linguae palatique, atque eos sic movere, ut inde anima gustum sentiat gratua , quae quando descenderint in ventriculum, dis solutionem sui ibi absolvent atque nostro corpori in alimentum cedent. Considerandum quoque est, quod si contio erit , ut sub primos aetatis nostrae annos aut etiam postea multum appetiverimus atque propterea comederimus quicquam grati fa-poris, de quam motus nervorum stomachi tunc delinea vi in glandula , uncta suit cum de , quam titillatio nervorum linguae palatique caeterorumque sensuum,
quorum Ope percepimus id, quod gustui gratum videtur , in glandula quoque sormavit. Atque illi nonnunquam sunt ita connexae, ut quam primum idem motus redierit in nervis stomachi , is simul etiam excitet memoriam grati saporis rei praecedentis, quae gustu nostro arrisit id quod animam impellit in desiderium δε quidem non tantum comedendi generatim , verum etiam gustandi particulatim rem illam cujus dea est stomachi motui isti uncta. Et similiter quoque accidit, ut quando videmus, olfacimus, gustamus, aut tantum audimus sermonem haberi de alimento quod gustum nostrum voluptate affecit, hoc aptum sit ad renovandum in nobis motum stomachi priorem rursus in nobis excitandum ejus appetitum, quamvis nulla detur convenientia inter istum motum cillam rem cujus comedendi nos incessi appetitus, nisi quod ipsorum Ideae sunt conjunebe eum in modum quem paulo inserius explicaturi sumus. Quin etiam experientia perspe ostendit, quod facile concoquimus cibos quorum
comedendorum appetitu ducimur. Dixi sempe, non autem semper, quoniam nonnunquam contrarium quoque videnatri.
Qitantum ad appetitiones mulierum aeo rotantium attinet, res est explicatu diis cilior. Qtiippe evenit aliquando, illas appetereno mullia adeo remota a natura alimenti, ut credibale non sit, esse saporemipiis cum pii nurna ea comm ederent perceptum ritio stimulantur postea ad illa appetenda, quando humor acidus nervos stomachi movet ad eundem modum. Mihi duobus videtur id contingere posse modis, puto ambos diverso tempore cita diversis hominibus locum habere. Prior est, quum vapores melancholici aut alia quaedam dispositio spirituum vel cerebri fere perpetuo illos egredi cogit per eosdem meatus plexus glandulaeque, atque hac ratione pingere constanter eandem semper deam, adstrangendo sic animam, ut elati duo attenta sit, quemadmodum explicavimus in Tractatu de Mente Humana , cap. de Imaginatione. Et sub haec si contigerit nos csurire, mirandum non erit, si anima quae sere nihil alii diei cipit quam istam deam, illam accipiat pro idea alimenti, cum certe accidat aliquando, ut illam quidem accipiat pro scipsa praesertim quoniam iste motus stomachi, qui tunc temporis est satis violentus, violentam etiam excitet esse ritionem; quia vero se nulla alia dea onserti imaginatione, tandem illam accipit pro ipsius alimenti Idea , jungitque istam deam cum dea motus stomachi, quo fit, ut una non amplius excitetur sine altera, lti idem invita ipsa nostra ratione ac voluntate. Quemadmodum enim diximus in Tractatu citato, penes nos non est pol stas impediendi, quominus sentiamus id quod nostros sensius asscit, quando nos ab objectorum praesentia summovere nequimus; neque quominus sentia mus, nos ad id serri, ad quod impressio
ab ipsis facta in glandula, disponit nostrum
corpus Verumtamen,quamdiu nobis rationis usus conceditur, penes nos est potestas abstinendi ab esse ejusmodi rerum , quem '
178쪽
1ima virtutis puellam laborantem vehementi aviditate vescendi lapillis. Posterior modus in eo consistit, quod quemadmodum comperimus, quod in quibusdam morbis grati lima quaeque nobis videantur esse ingrati saporis, quia saliva, cujus est illa distolvere, ipsis intermisceat
particulas bilis pituitae aut melancholiae, vel denique ea ita introducat in poros linguae, ut haec inde vel licetur atque incommodetur, quae potius titillanda erat Simili etiam modo accidit, ut nonnunquam liquor acidus atque saliva inde conflata sit par dissolvendis alimentorum istorum extraordinariorum partibus, atque ut ipsorum particulae , o ae alio tempore in lingua
poros ingredi nequivi erat, quin ipsam intrando laetissent jam tunc non nisi titillent ejusdem nervos, quippe qui sunt aut aliter dispositi, aut quodam liquore imbuti, qui prorsus immutat ipsorum tem
peramentum. De caetero nequaquam mirum videri debet, istum liquorem acidum pollere vi dicti vendi quasdam in quibusdam hominibus res, quas aliorum stomachus erre neutiquam posset, simulatque se linguae nervis admiscuit, illos ita alterare, ut quod antea plos rumpere aptum erat, jam eosdem non nisi titillet. Medici qui operam Observationes facien-
di easque colligendi dederunt, sexeenta si per hac materia adserunt. Verumtamen ego unicuique non consulerem, ut suis per omnia indulgeat cupiditatibus Saepe enim periculo minime vacat. Neque etiam non possum, qui prodictorum confirmatione de puella modo laudata hie commemorem , quod mihi ipsamet, posteaquam jam plene ac plane erat sanata, retulit, nimirum , quod aegrotationis suae tempore suavius apuissentis jucundioris multo saporis fuissent lapides aliquandiu lunae expositi quam alii. Quod argumento est, salivam tunc remporis habuisse potestatem concutiendi nonnulla horum lapidum partes, posteaquam eos radii lunares emol
Hic notari potes Hunc locum suspicor ad Textum non pertinere, sed potius alicujus in cujus manus sorte scriptum hoc incidit , esse annotationem, quam ille ad marginem scripserat, librarius autem , qui descripsit, parum peritus aut nimis fidus, illam inseruit ex tui, cui tamen sine illa sua constat integritas. Cum etiam nulla subsit ratio, cur Autor alia usus suisset lingua Ob ematio est judicii plena atque veritate subnixa, imo , ipsa, ta est et Domini Des-Cartes, quapropter eam omittere inconsultum videbatur. LIII. De Siti. Et
Sed plurimae quoque corum partes continuo Versi S gU- quomodo iam adscendunt, ibi non satis magna quantitate id fa- ciunt, ut humectare cani possint, cporos illius sub forma aquae replere, eo tantum sub forma aeris aut fumi adscendunt, atque tum aliter ac solent nervos assiciendo, motum in cerebro Xcitant, qui animae occasionem dabit, ideam Sitis concipiendi.
Similiter cum sanguis qui cor ingreditur purior est,
e Trituti subtilior, facilius accenditur ibi. Quam communiter solet, nerVulum, qui ibi circa ejus orificia est, o modo dis ponit,
179쪽
ponit, qui requiritur ad sensim Laetitia excitandum, eo modo qui ad sensum Tristitiae requiritur , quando hic
sanguis contrarias prorsus qualitates habet. Atque hinc setis intelligi potest, quid praeterea in hac machina sit, quod respondeat omnibus aliis internis sensibus qui in nobis lint. Adeoque tempus est ut explicare incipiam quo pacto animales spiritus in ventriculis &'Oris cerebri ejus persequantur cursum situm, quaeque inde functiones pendeant. Si unquam cura tibi fuerit pneumatica templorum 14O- v. strorum organa propius contemplandi, novisti, qua ratio-
ne folles aera ibi pellant in receptacula lux iam, quo hinc: venti fera dicta mihi videntur quo pacto hic aer inde procedam profluat in tubos modo hos modo illos, prout organista huiu, hia
diversimode Epistonitorum manubriis admoverit digitos Ita
suos. Hic vero concipere licet cor arteria. quae in m n , china nostra animales spiritus propellunt in ventriculos cerebri esse instar sollium in his organis, quibus aer in venti fera eorum receptacula propellitur Objecta vero CXtc na, qtlae pro diversitate nervorum quo movent, in causa sunt ut spiritus contenti in istis ventriculis inde in aliquos eorum poros se demittant, comparare possilinii cum or
ganista digitis, qui prout quaedam Epistomiorum pulsant
manubria, faciunt ut aer e venti feris receptaculis ingrediatur tubos quosdam. Et quemadmodum harmonia organorum non ab ea tuborum dispositione hue CXtrinsecus in conspectiim venit, neque a figura receptaciliorum Cn-tiferorum aliarum partium, scd 1blummodo a tribus causis pendet, aere nempe quem Olles emittunt, tubis qui sonum edunt, distributione hujus aeris in tubos ita notari velim, functiones de quibus hic loquimur, 'nullo modo pendere ab externa figura omnium illarum partium visibilium, quas Anatomici in cerebri substantia distinguunt, neque a figura ejus ventriculorum sed solummodo a sp
180쪽
9 RENATI DE s-C ARTE fritibus e corde Venientibus , a poris cerebri per quos transcunt spiritus, a modo quo distribuuntur per hos poros. Ut hic ordine tantum eXplicandum sit, quidquid in histri
bus maxime notatu dignum Occurrit.
Nullo modo pendere ab externa figura omnium partium sibilium , quas A tomica in cerebro distinguunt, neque a Mura eju ventriculorum J Autor noster non ait impliciter, unctiones istas non pendere a rigura partium lentriculorum cerebri alioquin enim Iibimetipsi contradiceret. Quia corpus nostrum conlideratum tanquam rationali carens anima ipsi unita nihil est aliud quam quoddam Automatum , cujus omnes motus dependent a consormatione partium ejus sed asserit,
illas non ab externa figura, quae in sensus cadere potest, dependere. Veluti si quis
horologi faber diceret, non Te externam formam horologi , unde provenit vis horas indicandi, utpote cuiae vel mille post i mutari modis atque nihilominu eundem producere et sectum. Nihil autem est verius eo quod dicit hic Di Des-Cartes, cum videamus, non posse explicari neque reddi rationem alicujus functionum cerebri per solam partium sensibilium consormationem id quod evidenter ostendit, illam non susscere, sed opus esse quaerere causam aliam sub sensus non cadentem.
Primo animales spiritus quod attinet , hi possim esse
turae ineli- copiosiore Vel pauciore , c partes habere crastiores vela . . tenUioreS nCC non magis natiusve agitatas, ut&magis vel 4ό όμ init usa quales inter se una Vice quam alia S per has quatuor differentia ea omnis ingeniorum horum diversitas , quae in nobis est, sive omnes inclinationes naturales, 'quatenus saltem a constitutione cerebri, aut peculiari animi affecti non pendent, in hac machina praesentantur. h Cum enim hi spiritus magis copiosi sunt quam solent esse, apti sunt adcXcitandos in ea moreis prorsus similes is qui in nobis lonitatem, liberalitatem, amorem testantur. Et similes iis , qui testantur considentiami audaciam , Uand eorum partes fortiores sunt, crassiores constantiam
vero ubi insuper quoad figuram , magnitudinem, vim
suam sunt magis aequales inter se promptitudinem, diligentiam lupiditatem quando magis agitatae sunt Ec animi triet ouisiitatem, si magis aequalis fuerit agitatio illa Utii adve solii idem spiritus possitnteXcitare in camotumper omnia