Renati Des-Cartes Tractatus de homine et de formatione foetus quorum prior notis perpetuis Ludovici de La Forge, M.D., illustratur

161쪽

TRACTATUC DE HOMINE. 7 puncto quodam alio. Ejus materia etiam minus mollis firmior est , majoremque proinde refractionem ciscit, quam duo reliqui humores quibus cingitur K cxigua

quaedam nigra si lamenta lint, quae ab interiore Parte Im-cae Dii procedunt, atque Onam X parte costallinum illum humorem ambiunt, unique Velut CXigui tendines, quorum ope cristallini humoris figura mutari potest , paulo mastis plana vel magis conveγ reddi, prout usus CX1gi Denique , O sunt se aut septem muscul χXtrinsecus oculo assiX , quorum ope facillime ac celerrim quaqua-Versum moveri potest. Jam vero tunicam C B, atque tres humores Κ, L, M xx quia corpora valde clarari pellucida sunt, ingredientes perforamen pupillae radios non impediunt, quo minus pene irent ad oculi fundum usque, ubi nervus est, agantque in in eum pari facilitate ac si plane nudus esset. uentur etiam hunc nervum adversiis aeris injurias, taliorum CXternorum corporum , a quibus si assiceretur, facile laedi posset; cssiciuntque praeterea ut adeo tener molli maneat, ut mirandum non sit, quod per actiones tam parum sensibiles, quas pro coloribus hic accipio, commoveri possit. ConveXitas in primae tunicae parte anteriore B CI, refractio quae ibi fit, in causa sunt quod radii venientes ab objectis quae ab oculi lateribus cxistunt, per pupillam m-gredi possint; anima hoc pacto immoto Oculo plura poterit objecta videre, quam facere alias posset. Si enim X. gr. radius PBK non refringeretur in puncto B, transire non posset interpuncta F, F, ut ad nervum Pertingat. Refractio quae in humore cristallino fit, fortiorem atque simul magis distinctum reddit visum. Sciendum enim, guram hujus humoris, habita ration refractionum quae in aliis oculi partibus fiunt, cum distantia objectorum sic pro-

XL. Quid convexitas priniae tunicae esticiat. XI. I.

Reti actio orti allitii humoris visun --tiorem aeui ais

162쪽

6 RENATI DE s-CARTES portionatamin ad amussim factam esse ut ubi oculorum obrutus ad certum aliquod Objecti punim im conversus fuerit, in causa sit, quod Omnes radii venientes ab illo putidho, Min oculum per prunellae foramen ingrediente recolligantur in puncto alio in oculi fundo, accurate ad partem aliquam nervi optici qui ibi cst: hac ratione etiam impedit , ut ex radiis omnibus aliis qui oculum ingrediuntur , nullus eandem hujus nervi partem attingat. X. gr. ubi ocillus dispositat est ad respiciendum punctum M dis positio

163쪽

positio cristallini humoris in causa est, quod omnes radii R, S, Ri S c accurate in puncto S congregentur, simul impedit, ne ulli qui veniunt e punctis

dcc e perringant. Nam etiam congregat omnes radios

puncti T circa punctii in V , iuncti X circa sic de cicteris Ut ex adverso, si nulla in hoc oculo fieret c- fractio , objectum' unacum tantum e suis radiis ad punctum S mitteret, reliquis hinc inde per totum spatium Va dispersis: Et similiter puncta uimesaque omnia intermedia mitterent singula versus idem punctum S unum ex radiis sitis. Jam vero satis videns est , objectum' fortius agere debere in partem nervi quae in hoc puncto S cst, ubi valde multos eo mittit a-d1os , quam si mitteret unicum tantum , illamque nerv1 partem S magis distinctei magis accurate ad cerebrum delaturam actionem illius objecti , ubi ab co solo radios accipit, quam si a pluribus aliis acciperet. Colo iger tum internae superficiei tunica EI, tum si α' lamentorum E , etiam facit ad visionem magi distin-gesilui ctam reddendam. Nam ut constat ex iis , quae supra de s natura huius coloris di Ximus, obtundit vim radiorum ab et oculi fundo versus anteriora resilientium, impedit, ne Visonem inde revertantur denuo versus oculi fundum, ubi confiisionem parere possent. X. gr. radii objecti Minciden tes in puncto Y in nervum qui albus est , inde quaqua-

versum reflectuntur versus Niversus F, unde iterum rcflecti possent ad Si V , atque ibi actioncm punctorum R&T turbare, si corpora, in nigra non esint Mutatio figurae quae humori crystallino accidit, elucit, ut o cc aquae in diversa ab oculo distantia existunt, in Gu mi . fundo distincte pingere possint imagines suas. Ut enim Pa humore tete iis quae in Tractatu de Dioptrica diximus, si eX hu-

164쪽

maginum in oculo distinctionem.

8 RENATI DE s-C ARTE fhumor L N ejus sit figura quae essiciat ut omnes radii pun hi Rexacte in puncto

nervum afficiant, e dem figura immutata idem humor cilicere non poterit, ut radii

puncti T quod est

eti X quod est rem

rius , o etiam tendant verum radius

T L versus H&TΝ versus G iturus est, contra in versiis G&X versus H, sic de caeteris. Adeoque ad distincte re

risi figura mutari paulo planior reddi debet, qualis est L

Ad repraesentandum Vero punctilin T, necesse est ut paulo convexior fiat, qualis est F. XLIV Variatio magnitudinis quae in pupilla contingit, moderatur vimi efficaciam visionis Ubi enim lumen nimis for- , uta te est , illa angustior esse debet, ne tot radu oculum ingre-ςix mo diantur, ut nervus laedi inde possit. Et ubi lumen imbe-vim Visio cillius est, debet esse latior, quo satis multi radii ingredian- isn. 2 tur,

165쪽

TaACTATU DEtur, ut sentiri postini. Quinctia iam ii lumen aequat maneat, nC-

cesse si ut pupilla major sit, quando objectum quod oculus respicit remotum est, quam ubi cst propinquum. Nam CX. gr. 1ie puncto I per pupillam oculi non plures ingrediantur a dii quam requiruntur ut sentiri possint, totidem radios in Oculum Dingredi, atque adeo pupillam ejus majorem esse necesse est.

Pupilla parvitas etiam facit ad visionem magis distinctam

reddendam. Sciendum enim est, quod qualemcunque tiam figuram pollit habere humor crastallinus, ieri non postitui radiosa diversis objedhi punctis veniente , Omnes exacte in totidem diversis aliis punctis colligat. Sed si radi puncti R CX. gr. CXadhCin punito S congregentur , CX puncto T illi tantum qui trans

Cunt per centrum S circumferentiam unius e circulis,qui describi possim in humoris illius cristallini superficies, poterunt congregari exacte inpundio V. ac proinde reliqui qui aibro minori numer erunt , quanto pupilla erit angustor , ncr-vum allicientes in aliis punctis non poterunt non aliquam ibi confusionem facere. Unde fit, quod si jusdem oculi vilio

Parvitatem

citam iacere ad distinistam magis visionem

reddendam.

166쪽

visio uno tempore tam fortis non sit quam alio, etiam minus distincta sit futura; sive id ob distantiam objecti, sive ob luminis debilitatem contingat: Quoniam ob pupillam, ubi visio debilior est, latiorem, eadem etiam redditur m gis confusa. i. Haec etiam causa est, quod anima una vice nonnis uni- non posse cum tantum Objecti punctum distinctissime poterit vide-:ὸMEhli re, illud nempe ad quod omnes Oculi partes tum conve his lautam erunt, suncta alia e confusius ipsi apparitura sint, quo tantum a illo longius distant. Si enim X. gr. radii puncti Mo-

nes cyaste congregantur in puncto S , qui e puncto

veniunt, adhuc minus eXac recolliguntur versus , quam radii puncti T versus V. Atque idem putandum est de caeteris, pro ratione distantiae fixae a puncto R. Musculi au-Vid D tem , O oculum promptissime in omnem partem circum-VM '' agentes, supplendo huic defectu inserviunt. Nam minimo temporis spatio successive ad singula objecti puncta oculum applicare possunt, atque ita emcere, Ut anima unum

post aliud distincte possit videre.

xi v Speciatim hic non adjungo, quidnam huic animae occa-czi sionem poterit dare omnes colorum disterentias percipien-pςxςipi xi de eo enim impra jam satis diXi. Non dico etiam qui tu vetan visus objecta illi grata vel ingrata esse debeant Quia ex iis, iiii 's h quae de aliis sensibus eXposui, facile est intelligere lumen si s nimis rie oculos ostendere, semediocre eo recreare debere atque inter colores viridem, qui consistit in a tione maXime moderata quae per analogiam dici potest proportio unius ad duo isse instar octavae inter sonos Musicae consonantes, vel instar panis inter cibos quibus vescimur, hoc cst talem, qui magis omnibus universaliter gratus est. Et omnes denique diversicolores, quos novus usus atque mos invehunt, & scpe magis placent quam viridis color, similes sunt concentibusi tonis variegatis novae alicujus cantile-

167쪽

TRACTATU DI HOMINE SInae, quam egregius aliquis Musicus testudine canit, aut boni coqui condimentis Gusculis ins blitis, quae quidem magis stillant sensus, majori in principio cos voluptatea sciunt, sed multo citius quoque nauteam pariunt, quani quidem simplicii ordinaria Objecta. Restat solummodo ut dicam quid anima occasionem daturum sit Si tum Figuram , Distantiam , Magnitudi suus, rimnem, similesque alias qualitate percipiendi, qIRE non ad philudo&umi maliquem sensum eOrsim reseruntur, ut ea de quibus hac cenus diXimus, sed tactili iis ii, ut Maliquo modo et mm . iam aliis sensibus communia siliat. In primi igitur nota, cum manUS A CN. r. angit corpus , partes cerebrii,

168쪽

8 RENATI DES-C ARTE funde nervorum ejus filamenta procedunt, aliter dispositas fore, quam si corpus tangeret, quod alterius figurae, vel magnitudinis, aut situm in loco alio foret, atque ita animam 1llarum ope hujus corporis situm, figuram, magnitudinem, sesimiles omnes alias qualitates perceptura esse Atque eadem prorsus ratione ubi oculus D convcrsus est versus objectum E , anima cognoscere poterit situm ejus: quandoquidem nervi hujus oculi aliter, quam si aliorsum conversus esset, dispositi erunt. Et illius figuram poterit cognoscere , quia radii puncti I coeuntes in puncto et in nervo optico, radii punctio in puncto & sic de caeteris, figuram ibi pingent, quae

exacte referat figuram Objecti Et distantiam pun- hi I X. gr. cognoscCrCPO- terit, quandoquidem dis. positio cristallini humoris alterius figurae erit , quo causa sit , ut omnes radii venientes ab hoc punsio, congregentur in fundo oculi exacte in puncto et, quod in medio esse suppon , quam si propinquius vel remotius es)t, ut mox die in fuit. Atque insuper cognoscere poterit distantiam punctio, aliorum omnium ine radios suos eodem tempore in Oculum mittent quia cum humor cristallinus sic 11-

positus cst , radii hujus

169쪽

TRACTATU DE HOMINE. 8 punctio haud ita accurate in puncto congregabuntur, quam radii putam 1 in puncto et, ac sic de caeteris &corum acu lo nequaquam tam sortis erit servata proportione ut

mOX etiam dictiim fuit. Et anima denique cognoscere poterit magnitudinem rerum Visibilium, similesque omnes alias carum qualitates,

per solam notitiam quam de omnium in iis punctorum situ&distantia habebit. Ut etiam Viceversa ex opiniO- nequam de carum

magnitudine habe sepe dedistantia judicabit. Ota praeterea, quod si duce manus f gsingulae teneant baculum hisci quo tangant objectum

Κ, anima, qua vis illorum baculorum longitudinem aliunde notam non habeat, nihilominus quia

cognoscit duorum

170쪽

punctorum f. distantiam langulorum ira imagnitudinem, quasi per innatam quandam Geometriam scire poterit, ubi objectum K sit. Et eodem prorsus modo, duobus oculis L M ad objectum N conversis , magnitudo lineo LM utriusque anguli L MN, MI N

notum facient, ubi punctum Nit.

tiam, c. Quoniam sunt ambae i-plius manus, prout sunt propiores vel remotiores, filamenta nervorum utrius oue etiam divetiimode disponuntur , atque adeo aliam quandam Ungunt Ideam in stlandula Nam simul ac semel tenendum est, Animam tot diversas habere per ceptiones , quot diversae delineentur in glandula Ideae non quidem ob ullam illarum inter se convenientiam sive generatim, sive speciatim, sed quod Deus illas ita conjunxit ac simul univit, quando consociavit Animam cum corpore.

M ax Attamen in his omnibus pyctiam falli poterit anima j.,ἡ G Inprimis enim si manus, digitus vel oculus in positioncsia

his, ta , ab C terna aliqua causa more insolitos coactus aut contor-n objς tu S, non tam accurate respondebit capositio minimis cere-quiis bri partibus , unde nervi prOccdunt, quam si tantum a mu-

d. iiiii, ' sculis penderet. Atque ita animi, quae tantum interventu harum cerebri partium sensi percipiet situm , ' tum non poterit non falli. UtcX. gr. si manus per se disposita ut ad O sic convertat, a viali tu a CXterna cogatur ut con 'ersa maneat versus K partes Crcbri unde his nervi procedunt, non eodem prorsus modo disposita erunt, ac si manus vi musculorum suorum sic versus, conversa esset nequectiam