장음표시 사용
181쪽
similes iis , qui testantur in nobis malignitatem, timiditatem, inconstantiam, tarditatem inquietudinem , ubi non ad
sunt hae caedem qualitates. Et notandum cst quod omnis alia tuae in ingenio Sc moribus sic potest diversitas, composita sit c his sive pendeat ab iis. Ita hilare ingenium e promptitudine, tranquillitate componitu ac bonitas 3 confidentia persciunt illud. Tris c tarditate
inquietudine , idque per malignitatem, timiditatem
augeri potest. Iracundum e promptitudine, inquietudine .malignitas ac considentia corroborant 1llud Denique, ut jam dixi , liberalitas , bonitas ac amor dependent ab abundantia spirituum, formant in nobis genium illud , quo erga omnes faciles nos praebemus ad benefaciendum proclives sumus. Curiositas aliaque desideria pendent ab agitatione partium in ipsis sic de caeteris. Sed quia hi ipsi mores, aut saltem passiones ad quas disponunt nos, tiam multum pendent ab imprestionibus factis in substantia crebri, postea melius intelligi poterunt, satis crit hoc loco causas CXponere diversitatum in spiri
Quatenus saltem a constitutione cerebri aut teculiari animi assecta non pendent Ut haec recte intelligantur, notandum est Primo quod per inclinationes naturales Autor non intelligat tantum dis politiones ac propensiones naturales ad objecti alicujus amorem aut odium , quarum naturam explicare conati suimus in Tractatu de Mente Humana sed omnes etiam inclinationes naturales . quarum stimulo potius propendemus in se uum unum quam in alterum. Notandum secundo, quod earum tres agnoscat causas, quarum duae pertinent ad corpus, tertia ad animam. Primam attribuit spirituum animalium constitutioni, temperamento sub quibus complectitur quicquid cor jecur, splen, renes atque testiculi&c ad
sanguinis temperamentum, ex quo hi spiritus producti stini, contribuere poliunt. Nullum enim est dubium , quin prout fanguis est varie temperatus, ita tiam varie moveat ramos nervi sextae coniugationis in viscera protensos quin secundum hanc varietatem anima sentiat se serri modo ad T ctuum unum , modo ad alterum. Prout autem spiritus, qui ex hoc sanguine generantur sunt vel copiosiores vel pauciores, prout de runtur vel aequaliter vel inaequalite in Plexum Choroiden , ita etiam divertim ode nostram implent ιν landulam , moliuntur nonnunquam egressum potius ab una parte quam ab altera, penetrant modo magis, modo minus
in cerebri substantiam unde in diversos descendunt musculos, prout tunc fert ipso
182쪽
rum dispositio Causa secunda est constitutio cerebri quae a tribus pcndet. I. suo temperamento, hoc est a motu interno particulanina insensibilium ex quibus com- politum est. II. Aiororum ejus consormatione, secundum quam contingere potest,
ut sua natura promptius faciliusque eorum nonnulli aperiantur quam alii , id quod spirituum cursum ad illos attrahere debet, qui ipsis penetrationem profundiorem atque transitum faciliorem praebent, quam alii. ILI A vestigiis primarum impresesionum infantis Licet enim haec vestigia potius inter res acquisitas quam naturales reponi queant, pro talibus tamen haberi
possunt, cum non perceperimus , quando producta suerint, aut videantur nobis esse coaeva Per astectus animae particulares, quos Autor noster pro causa tertia profert, nescio , numnam intellexerit quandam persectionem intellectus aut voluntatis animae unius praealtera, cujus beneficiose sentia pro oliviorem ad res has quam ad illas. Haec namque opinio nihil continet impossibilis , cum suam unaquaeque species habeat latitudinem in qua videmus reperiri individuorum alia aliis perRctiora. Licet autem hoc possit esse in Mentibus Humanis, cum tamen non facile vinci queat, illud reperiri in aliquo homine sigillatim ego potius crediderim, ipsum
per affectiones animae particulares intellexisse cognitiones ipsius claras atque distinctas, quibus ipsuis voluntas fertur potius ad rem unam quam ad alteram, atque in suis stabilitur decretis. Verum quidem est, hos affectus potius esse acquisitos quam naturales sed hoc nullius est momenti,
quoniam tales sunt,ut possint immutare atque emendare inclinationes naturales, quae
non nisi a corpore tependent id quod Autoris nostri instituto susscit.
Cum enim hi spiritus magis copiosi sunt quom flent Si quis hunc Articulum perbene explicare vellet, illi non paginara liquot, sed integra volumina opus so-rent, quippe qui a nemine recte intelligi prius poterit quam cognitum fuerit quicquid restat dicendum de conformatione cerebri de natura Mentis de Legibus secundum quas ea isti machinae est unita. Quare quum partem eorum jam absolverim verear has Annotationes fore justo prolixiores, fit habebo, si paucis tibi considerandum reliquero. Primo quod pera sectus de quibus loco citato loquitur Autor
noster, non intelligat commotiones mentis mere spirituales, quae nascuntur ex cognitione boni ac mali clara atque distincta: sedeas quae in ea producuntur ab impressitione facta in glandula a diversis motibus
exiguorum Pilamentorum in nervis, aut a
diversis spirituum agitationibus. Considerandum secundo, quod perceptio cuivis motui glandula juncta quae scmper est,
prout diximus, omnium aptissima , quam ex occasione istiusmodi motus habere potest disponit semper Mentem ad cupiendum rem eandem , ad quam motu isti rei junctus disponit etiam corpus nostrum. Considerandum tertio quod posteaquam ista inclinatio atque perceptio Mentis suerint ita iunctae alicui motu glandulae, ille vel quamcunque ob causam non potest amplius reproduci denuo quin eadem perceptio atque inclinatio revertatur. Reverti autem haec quoque non amplius potest in Mente, quin idem motus glandulae revertatur spiritus rursus incipiant fluere ad eundem modum, quamvis objectum istiua inclinationis in voluntate sit natura plane alterius' iam primum cui sitam debet originem. Mille hanc veritatem confirmant experimenta, tam passim obvia 'nota, ut his diutius immorari necesse non sit. Haec tamen tinio non est in dissolubilis sed dirumpitur revera quandoque industria aut longo usu contrario Considera quoque, primum amoris objectum quod in matris utero habere potuimus, alimentum
fuisse novum, quod cordi accessit, quandosuit praecedente aptius ad conservandum
183쪽
calorem atque sustentandum in bona corpus nostrum constitutione. Tunc enim
anima sua sponte se conjunxit huic alimento, atque ei spiritus, quos in sua habuit potestate, omnes obviam nutit ad maturandum ipsius adventum quando in cor ingressum est, conculi tibi mi auscula nervi ejus illamenta tali quodam modo qui monuit animam de ipsius adventu, eamque confirmavit in cogitatione, quam de amando ipsum jam habebat. Q re quando hoc tiam tempore in cor alimentum ingreditur, quo possit ejus conservari aut restaurari calor , sustentari bona corporis constitutio atque concuti ipsius nervi ad undem modum , anima se sentit ferri ad amorem per Ocratationem confusu quae est juncta idea quam
nervorum motus tunc temporis Mitat in
glandula in facit ut mittat glandula spiritus ad ista loca, a quibus alimentum ipsi
accedere potest. Unde contingit ut ali-niento abundantius incor ingrcso, ani-
m se eodem temporis momento sentiat proclivem ad bonitatem atque liberalitatem, quae sunt habitus amotem comitantes. Nam perdissicile est esse avarum ejuς cujus copiam suppetere creditur. Eodem plane modo quando anima percipiet suum corpiis esse bene dispositum ad invadendum aut resistendum, se sentiet serri ad audaciam atque confidentiam, quia, uti dixinatis, cogitationes junctae motu glan
dula impellunt ipsam ad consentiendum
motibus , ad quos tunc plius corpus si dispositum. Atque illa non potest non este constans, cum ipsius sedes, quae est plandula, inconstans non est. Prius eveniet si quando partes spiritus erunt sortiores crassioresque solito, cor illos abundanter subministrabit posterius vero, quando illae erunt aequales figura , crassitudine, vi ac motu: Atque ita etiam de reliquis af cstibus habitibusque , quos facile intelligere est , si conserantur cum iis, quae jam di
Pandosii cciis cibo nim qui vi intriculo in Venas transit vir miscet ircum sanguin semper illi aliquas e suis qualita βμῆς Vmδ
tibus communicat, ac inter alia cum crassiorem plerumque reddit, cum primum permiscetur illi. Adeo ut tunc teri uta
Poris particula sanguinis quas cor ad cerebrum mittit, ad --βφς ς
spirituum animalium compositionem' leant esse minus gitator, minus fortcs, cu minus copiosae, ideoque corpus hi jus machinae tam levet alacre non facere, quam quidem est, postquam coctio aliquanto tempore jam absoluta fuerit, idemque ille sanguis epius transeundo per cor factus
Gleant esse W-- agitara minus fr-
ipso minus copiose Hoc in initio verum est, dum primae liujus materiae fermentationes in corde fiunt unde etiam tunc temporis nos sentimus ad somnum pro
clives verum quando iste succus illac fu- pius transiit ut concoquatur, est multo magis idoneus ad producendos iritus sortes ac abundantes , quam qui ibi se me tantum sit accensus. Quare V imur, nos tunc temporis esse longe agi aiores atque alacriores.
184쪽
Aer cum in respiratione etiam misceatur aliquo modo 'ς cum sanguine, priusquam sinistrum cordis ventriculum ustu,' in reditur, in causa est ut ibi vehementius effervescat , ac
2 P spiritus producit magis vividosi agitatos sicca quam humida tempestate quemadmodum experimur eo tempore
omnem flammam magis flagrantem esse. Lax. Cum hepar bene dispositum est,in bene conficit seim n guinem, qui ingredi debet incor, spiritus orti ex hoc an ' i cmine, hinc tanto magis copiosii magis aequaliter agitati deiecet unt 8 h si hepar premi contingat a nervis suis, subtiliores
sanguimSparticulae quaS continet, stat1m Versus cor adscen-hq RS δ dentes, etiam magis copiososvi magis vividos quam alias
fieri solet, sed non ita aequaliter agitatos spiritus produ
cent. Cum hepar bene dispositum est, ct bene conficit sanguinem L Autor loquitur hic congruenter antiquae opinioni , quum probabile sit , ipsum nondum illam
quam postea adeptus est, tunc temporis habuisse cognitionem novarum observationum in lucem emissarum a D. Pequet& quibusdam aliis. Verum hoc tempore, quum non amplius sit locus dubitandi, quin praecipue in corde Chylus mutetur in sanguinem quum negari nequeat jecur esse impar illi generando , quoniam in pulli generatione longe ante apparet sanguis cum corde quam vel minimum hepatis vestiolum appareat hic locus est limpliciter intelligendus de residuo sanguinis in jecore asservati qui sim per ad oraequaliter fluens quamvis tardius quam alius venae cavae sanguis mire confert ad aequalem spirituum generationem procurandam , eamque reddendam abundantiorem , quam foret, si alius non adesset sanguis qui jam aliquoties pertransiliiset cor, ad continuo in illud ingrediendum quan doquidem permultae partium ipsius subii 'liorum . quae generandis spiritibus sunt maxime idoneae, transpirant per arterias ad eum modum , quem descriptimus. Si hepar premi contingat a suis nervis
Non a solo Domino Des-Cartes statuitur, quod a cerebro nervi procedant ad cor. pulmonem, vesiculam fellis, lienem ventriculum, par atque renes&c sed de hoc
Anatomici etiam cum ipso consentiunt, teste artolino in Anatomi Reformata ubi agit de nervis Sexta Conjugationis, pag. 6o. Atque est hic cumpi mi notan dum quod rami illorum nervorum, qui in musculos non ingrediuntur . non tantum instrviunt ad partes illas reddendum sensibiles, velut ait artolinus cum a teris universis, verum etiam ad illa concutiendas assiciendasque motu quodam obscuro. Neque enim fieri potest ut spiritus, quos nervi illi eo detulerunt fluentes juxta eorum fibras, ibi non secerint vias , receptacula & ortasse valvulas
appropinquantes illis de quibus meminimus in partibus, in quas se insinuant. Quando sunt carnosa atque molles; 'i hae
185쪽
hae partes non sitis sunt carnosaevi molles, ut motum sentibilem citialis cli in musculta,
habeant, negari tamen ne quit, quod spiri
tus, cum juxta fibras sortius solito fluunt, non dilatent poros, sive intervalla per quos fulunt, neque etiam sibi vicinos coarctent;&quod non propellant aliquando humores sibi occurrentes, aliquando vero ipsis transitum non praecludant , idque nunc magi , nunc minus , praesertim autem quando una eademque pars nervos ex duabus partibus diversis accipit. Unde fit, ut modo aperiant egressum omnibus quos continet humoribus , modo illum lati
dant , modo saltem copiam exeundi faciant nonnullis eorum partibus. Etiam magis copiosos, O magis viavidos iram alias seri solet, sed non ita aequaliter agitatos piritus prodiιcent 4 Quippe quoniam ista partes subtilillinice sanguinis tunc ab hepat provenientes non
sunt inter se a 'quales, dum alia earum re
serunt naturam spiritus vini, aliae naturam alium volatilium, alia denique naturam oleo rum subtilium penetrantiumque quoniam ecur non semper tantam illarum partium copiam suppeditare potest , quantam solet.
Si vesicula fellis facta ad purgandum sanguinem ab iis . LX Partibus quae prae omnibus aptae itini adcffervescendum in corde, non faciat ossicium suum, vel, quia constringitur : , μ
ritu hinc tanto magis vividi, atquectiam magis insequali I
Spiritus hinc tanto magis titidi at ' producti suerint, sortiores erunt ad con-qrie etiam magis inaequaliter agitat erunt tinuandum suum motum versus eandem
Magis vividi erunt quoniam bilis particu partema sed inaequalius agitabuntur, quum lae eam, quae in corde fit arefactio, mi r ipsorum velocitatem reliqui spiritus con- augent atque deinceps, spiritus qui inde cqui nequeant.
Si licii, qui ex advors fac is est ad sanguinem ab iis LX r. PartibUS purgandum, quae adisservescendum in corde mi nu aptae sunt, male si dispositus, vel, quia a nervis sui. ζ'
aut corpore quocunque alio premitur, materia quam con- minxistinQt refluat in venas, spiritus hinc tanto minus copiosii '.'' runt, minus quidem sed etiam inaequalius agitati.
Sed etiam inaequalius agitati Nam, generaliter loquendo, omnis materia quae sanguini miscetur qui cor ingreditur, auget quidem aut diminuit spirituum numerum, prout ista materia est illis producendis idonea atque etiam auget diminuitue illorum agitationem, prout spiritus inde producti viribus plus minusve pollent ad continuandam suam eundem versus locum agitationemri semper autem cursum ipsorum reddit inaequaliorem
quac do figura , magnitudo aut partium i ejus
186쪽
ejus motus aliquantulum differunt a figura, magnitudine & motu usitato partibus sanguinis praecipue cum istius materiae non copia magna admiscetur, vel si id fiat per intervalla aut iteratis vicibus.
t xui. Denique quidquid sicere potest aliquam mutationem in sanguine, id etiam spiritus mutare potest. Sed maXime νψm 4 omnium exiguus ille nervus qui in cor terminatur , Vim
rem in habens d1latand1ri constringendi, tam suos aditu per QUOS
1 ἡt, Venarum sanguis Maer e pulmone eo deiceiidit, quam duos ψῆς exitus per quos hic sanguis exhalati rumpit arterias, mille differentias efiicere potest in spirituum natura. Quemadmodum calor lampadum quarundam clausarum quibus Chymici utuntur, diversimode temperari potest , prout magis vel minus aperimus viam illam , tum qua oleum aut aliud flammae pabulum ingredi, tum qua UmUS egrC- di debet. A A ,
De fructura cerebri in hac machina . quo pacti ibassiritu disribuantur ad motus sensu que ejus ejiciendos. III QEcundo, poros cerebri quod attinet, hi non aliter con-ώζ: ἡ ἡ cipi debent quam intervalla quae inter filamenta alicu-h6hRjμβ us texti reperiuntur. Nam totum cerebrum revera aliud nihil est quam textura quaedam composita certo&PCces1ari quodam modo, quam hic explicare conabor. Concipe ejus superficiem A A quae ventriculosissi respicit, instar Plexus aut reticuli satis densit compacti, cujus singularmaculae sint totidem tubuli per quos ingredi possunt animalas spiritus, qui semper respicientes glandulam H, unde profluunt hi spiritus, convertere se facile huc illuc pos sunt ad diversa hujus glandulae puncta, ut cos aliter insigura quam conversos videmus. Et cogitandum est,
187쪽
singulis partibus hujus plexus plurima valde tenuia fila
menta procedere , quorum una aliis plerumque longiora sunt; postquam haec illamenta in toto spatio B sibi invi cem diversimode implexa sunt, longiora destendere versus D unde per omnes partes distribuuntur nervorum medullam constituunt. Cogitandum praeterea, praxipua qUa- 3 litates
188쪽
haud difficulter Uomodolibet inflecti pos sint fere ac si
plumbo vel cera conis starent, tamdiu retinere postremo QUOS C- ceperint flexus, dohec contrarii imprimantur. Cogitandum de
189쪽
TRACTATU DE HOMINE. 1 orhic sermo nobis est,aliud nihil esse quam intervallaquae inter
haec filamenta reperiuntur,i quae ab ingredientium spirituum vidi versimode dilatari&constringi possujor vel minor ca vis est, ipsique spiritus magis aut minus sunt copiosi; breviorae his silamentis se recipere in spatium CC ubi singula in aliquam vasorum quae ibi sunt extremi
tatem terminantur, CcitScapiunt nutrimentum suum.
Nam toti m cerebrum revera alii dnihil es quam textura quaedam composita certo , peculiari ciodam modo quem hic
explicare conabor Nullum, prout mea fert sententia , tam pulchrum a luetam gregium inventum inter omnia ut oris nostri scripta comperias quam ipsius descriptionem de Ceret, i Fabrices quippe quam
an tam exacte atque perspicue explicavit, ut fere non pol mire non persuaderi, remita se habere quemadmodum refert, usques que subtilium, quae uno extremo termi- adeo ut quamvis per si intellectu satis j nantur in eius venti culis maltero ad hae dissicilis visus maximam eorum quae rescunt alicui parti, sive intra sive extra proscit partem non detegat veruntamen i ranium. Notandum secundo, quod ipsius dummodo sequi parumper praebuerit t. ventriculi quamvis inquatuor ab Anato-tentum, volucritque oculis figuras meas micis distincti non sint tamen vel ex ipso utcumque contemplari spero eam cuili. rum judicio nil unica quaedam atque conbationem hae quippe notae jam excrescunt nimio longiores quapropter contentu Sero siduntaxat obiter de illis nonnihil dixero, ubi occasio se offeret atque i huic meo Operi ortuna adeo faverit, ut non diis liceat, sed desiderium reliquorum quae hic supprimo pariat, nullus gravabor illud explere. Notandum igitur primo, quod cerebrum sit congeries lamentorum tenuium , perquam mollium, flexibilium at-bet intellectum ii . Verum enimvero cum momentum in eo situm sit maximum atque totius hujus operis dissicillimum , ex re nostra sore arbitror, eam adhuc magis dilucidare , nominando non tantum suo quasique partes nomine, quas Autor noster non nisi soli designavit literis sed ipsius etiam descriptionem ad limam revocando eamque reddendo exactiorem idtinua cavita proinde quando loquimur de ventriculis, id intelligendum erit de omnibus istius avitatis partibus. Notandum tertio , quod quemadmodum car-terae avitates omnes sive sensibiles sive insensibiles sormantur per transitum aut longam moram materiae cujusdam di uidae liquidaeque quae inde expulit alia corpora crassori, aut quae sat virium habuit ad im-
quod taciam, spectando primo rem in se s pediendum , ne eo accederent Ita etiam
apsa, ita ut textu me non adstringam , deinceps descendam ad explicanda illa nominatim loca, quae videbuntur quadante-nu obscura. Sub quae procul dubio non ab re seret , veritatem Te hypothetin nostram demonstrare , atque ostendere, uomodo omnino ista pars talis sit produ-ia, qualis a nobis describitur sed non ausim ex toto agoredi honim duorum pro- isthaec praecipue producta fuit impetu ac violentia spirituum e landula e r in ,rum, quibus satis trium suppetebat, ut praeter se solos in toto illo pacto aliquem nulli corpori tu locum concedet Cnt si item cum animal est fanum. Notandum quarto, quod superficies suprema infimae Lateralis hujus cavitatiς quae videtur ne aveo unita ac politi nihil aliud stqpana
190쪽
quam terminatio cerebri atque generaliter
nervorum Omnium, quorum extremitates tanquam totidem minuscula puncta informam Tabulae latrunculariae disposita, aut modo quodam proxime ad illius similitudinem accedente, sormant cum intervallis quae circa eas sunt, speciem Texturae aut Plexus sed cave hoc Texturae genus concipias veluti telam vulgarem quantumvis Autor noster utatur hac comparatione omnis enim, ut notillimum, similitudo claudicat cujus maculae sive foramina forent facta per fila diversimodedecussata, licet illam ita repraesentaverimus in nostris figuris, cum alio modo fieri non poterat; sed quemadmodum jam diximus, est ad instar superficiei nostrarum virgularum, aut musculi obliqui secti, nisi quod intervalla quae sunt inter fibrascerebri animalis vivi, non sunt concipienda esse tam angusta quam conspiciuntur illa, quae sunt inter fibras musculi animalis alicujus mortui. Notandum quinto, quod isthaec intervalla ac pori producti suerint per fluxum egressumque spirituum extra hanc cavitatem, qui sine intermissione circa filamenta istat uentes fuerunt obstaculo quominus conjungerentur atque implicarentur perinde ut fibrae membranarum hujus Machinae. Quapropter semper respiciunt&, quoad ejus fieri potcst, conversi sunt ad eam glandulae partem , unde spiritus
abundantius procedunt .pori eos melius
recipere possunt. Quippe spirituum actio,
qua filamenta ista tenentur separata, ipsis situm alium concedere ncquit. Unde fit ut, prout glandula attollitur vel deprimitur, procedit vel retrocedit, inclinatur dextrorsum vel sinistrorsum , inflectitur etiam, vel erecta manet cuspide in altum sublata mutentur quoque istae maculae sive foramina in suo ad illam adspectu atque respcctu Notandum sexto , quod in cerebro ex illi intervallis , quae inter fibras lint, alia ab aliis neutiquam separantur per
istum processum piae matris , qui postea Es-C ARTES
illa dividit in chordis nervorum, atque ex ii constituit diversos tubos schi canales, de quibus locuti suimus. Quinctiam comperimus, quod pia mater, quae immedia te tegit cerebri substantiam .immiscetur omnibus superficiei exterioris plicaturis, Vescendere videtur in ipsius ventriculosusque, nihilominus tamen nunquarue toto circulum conficiat, ad ullam par- tem fibrarum plius involvendam. Atque hoc est, quod statuunt quidam Anatomici, quando dicunt nervos non egredi ne que ex cerebro neque ex cerebelles, sed omnes procedere ex medulla spinae, quo niam illamenta, ex quibus cerebrum con- stat, non incipiunt congregari in chor-
das alibi nisi ubi incipiunt egredi e cranio.
Notandum septimo, quod illamenta, quae in hac avitate terminantur , atque inde disperguntur distribuunturque quaquaver- sum propemodum, non omnia in nervos descendant, scd tantum illorum pars, quod reliqua remaneant in ranio, ubi alia aliis mixta componunt crassitudinem medullae cerebri Notandum octavo, quod spirituum actio illamenta ista omnia j quamdiu in ea cerebri parte sunt, quae dicitur corpus callosum , atque est locus
proximus superficiei interior ejus cavi tatis reddit omnino recta aut propemo dum recta, sed quod paulatim supra istum locum ubi cerebri substantia incipit esse coloris paulo magis leucophaei actione
ista lentius procedente, misceantur atque contorqueantur diversimode, quemadmodum vel ipse visus demonstrat, scd nunquam usque adeo ut multum nodentur aut decussiciatur, cum id continuus spirituum cursus impediat. Animadvertendum nono, quod quemadmodum praecipue filamenta in nervos descendentia, quae in causa sint, ut res extra cranium existentes
percipiamus , ita flamenta inde non e gredientia partes ab eo contentas reddunt tam sensibiles Attamen quod cerebrum