장음표시 사용
231쪽
nulla prorsus mutatio interveniat praeterquam insitu glandula J Hoc est, mutatio situs glandulae sive procedendo, sive retrocedendo, erit in caula , quod anima poterit objicta diversi diversimode sita sentire, nec ulla obveniat mutatio organo exteriori, neque tata Odo, quoio trus 8 respicit glandulam , veluti in exemplo proposito, progressio glandulae esscit, ut objaecna sentiantur, cluae secus nequivisi ni ideas sua distincte imprimere punctis ix glandulae , organo eXteriore iubes eo, quo sunt, modo dispositis.
232쪽
i 6 RENATI DE s-CARΤEst xxxi Porro notandum est , cum glandula H inclinata est in isό-b partem aliquam, bla Vi spirituum, teque anima ratio impxeis natis, neque sensus CXterni quidquam contribuunt ad eam
nam e Inclinationem ridea quae in UUS Uperficie formantur, non
ζ.44 tum ab ina: lualitatibus quae inter particulas istorum spi-Σα rituum occurrunt, it supra dictum est, diversitatem in moribus cingenio faciunt, verum etiam ab impresionibus Memoria pendere. Si enim objecti alicujus particularis figura multo distinctius impressa sit, quam ulla alia, in ca parte cerebri versus quam CXacte propendet glandula, spiritus eo tendentes non possimi non aliquam inde impressionem recipere. Et hinc fit, quod res praeteritae aliquando in mentem redeant quasi fortuito,i absque eo, quod memoria ab ullo objecto quod sensum afliciat, multum eXcitata fuerit.
ζό-ό. M plure ac diVeris figurae , omnes fere seque perati thesu secte delineam sint, in hac ipsa cerebri parte , quemad-CA imodum saepius contingit, spiritus cluniuscujusque im- pressione aliquid recipient, 'uidem plus vel minus pro
qui so diVCrso occursu partium earum. Et hoc pacto chimaerae&φ -- ' hippogryphe componuntur in eorum imaginatione, qui vigilantes quasi somniant, hoc est, qui libere huc atque il- . Huc ita vagari sinunt phantasiam suam, ut neque per ObjectaeXterna distrahatur, neque a ratione gubernetur. xiii 'Sed Memorice praecipuus effectus, qui mihi hic maxi-ehi, i m e notam dignus videtur, in eo consistit, quod quamquam Tisia HVna classet anima in hac machina, ea a natura dispositat icta o Possit , ad imitandum Omnes motus , quos veri ho- ea Euni minCS aut etiam simile aliae machinae, ipsa praesente facient. Sed Memoria praecipum essectin, qui Ah hic maAime vitatu dignus. c. J Mihi videtur nonnihil deesse in hoc Atticulo:
nimva praeterituar quod est nimis brevis
233쪽
vis quum sit tam elegans, ego existimarim illud, quod machinam nostram disponere potest ad imitandum actiones, quas veri
homines aliaeve consimiles machin e in iplius praetentia facient esse non tam Me lmoriae ei sectum quam actionis objecto
rum in sensu ; alioquin portuisset dici,
fecerint in i ius praesentia, quoniam Memoria non est nisi rerum praeteritarum;
quae nihil aliud est nisi aliquod residuum
impressionis, quam sensius secerunt in glandula, consequenter in cerebro i unde sit , ut eaedem ideat ibi denuo delineari
queant atque reproducere eosdem musculorum motus, qui ab initio eas comitabantur, propter vestigia quae ibi remanserunt. Qia a propter mihi videtur praecipue ac primitive objecti praesentiae citionique adscribendam esse machinae nostra dispositio lnem, qua illam reddit idoneam , instigatque ad imitandum actiones, quae in ipsius praesentia fiunt per alias consimiles machi nas, ad repetendum illas, posteaquam ista jam semel peregerit, etiamsi ne ullum quidem cognitionis principium nostrae inesset, quemadmodum Autor eam nosterim praesentiarum considerat. Nihilominus tamen negari nequit, quin anima actio multum ad hoc conserat. Nam, quem admodum unumquemque experientia docere poterit, est una conditionum inter
animam, corpus conventarum pactarumque, cum Cedere conjungerentur,
quod perceptiones animae, in ipsam per
sensuum actionem introducta sunt ejus lmodi, ut incitent voluntatem , quo velit eadem, ad quam dea quae hanc actionem in glandula excitat eodem corpus nostrum
tempore disponi. Atque hoc ita fictum est . ut ambarum istarum substantiarum
uni esset tanto arctior, anto sor et minus illona. Experimur enim, quod nos plertimque sentiamus incitato adactiones
eorum , qui nobis limites sitant, imitandas: quasi consus perciperemus, quoddam de fectus genus in nostro esse corpore quan-
do non valet efiicere quodcunque alia ipsi similia corpora perficiunt 3 quasi eo anima nostra esset incitata ad faciendum periculum, quid ejus valeat corpus. Neque ve- ro ideo dici potest, nihil nili animae actio nem eo quicquam conferre, quum illud accidat aliquando citra ullam nostram animadversionem , moin nobis saepenumero invitis. E contrario enim, uti verum est, quod nostra voluntas eo interdum quicquam conserat, sit in causa, ut impellamur ad imitandum quasdam actiones, quas alioquin haud imitaretur nostra Machina, ita etiam per epe obstat, quominus id fiat adhibendo inclinationibus nostri fraenos. Hoc autem imitationis non voluntariae genus manifesto in iis se prodit, qui quia alios oscitare vident, oscitant de ipsi aut qui tussiunt ac screant, aliis idem facientibus coram ipsis. Quin etiam ipse ego novi homines, quos facere possumus tantum vini bibere, ut usum rationis perdant omnem ii solummodo, cum ipsis compotanteS, procuremus, ut ii apponantur vitra vino plena absque ulla insuper adhibita adhortatione aut sollicitatio ne ad potandum quo fine ostenditur, eorum voluntatem eo nihil conferre, altem in hac occasione. Caeterum quoniam perdissicile est, rationem de his omnibus redderes, a nemine mihi vitio datum iri cre-
do, si hic explicem , quanam illud mihi
ratione fieri posse videatur, cum videam Dia. Des-Cartes id duntaxat proposivisse. Observa igitur primo idea sensium omnium non ad id aequaliter aptas esse , cpraeter illas quae per oculos vel per aures veniunt, admodum paucas posse istiusmodi producere effectum uinimo ideas sonorum, si spectentur seorsim , non dis onere nostrum corpus nisi ad consimiles codem tono faciendos. Quamvis enim nar ratio rei egregie gesta nos stimulet nonnunquam ad aggrediendum eandem , constat, illud provenire non tam a corpore quam ab anima. Caeterum adeo verum
234쪽
est, ideam sonorum excitare nostram Machinam ad producendum illorum consimiles, ut experientia notum sit, quod illi, quorum aures jam inde a suo usque natali surdae nihil eorum percipere potuerunt, etiam muti sint, perinde ac si non possent spiritus cerebri ingi di in nervos musculo-xum linguae, nil fuerint excitati perideas sonorum ac verborum; quamvis juxta docti: Iimum Valesum in suo de Sacra Philosophia libro non sit sorsitan impossibile,
ut illi loqui discant, qui semper auribus
capti bierunt, nihilominus tamen est multo
dissici simum quod ad id , quod contendo,
sussicit. Quantum ad ideas attinet, quas per oculos accipimus, illarum omnium, cuiando quandam nobis actionem repraesentant, hoc est proprium , ut machinam
nostram disponant incitentque ad perficiendum motus eosdem neque vero dici potest , quod id pro ficiscatur tantummodo perpctuoque ab animae actione, prout videre est in oscitantibus aut imitantibus aliam quandam actionem, quae ipsis praesentibus fit, non attendendo ad id quod saciunt. Notandum secundo, quod dicam, istas ideas disponere atque incitare , at Deutiquam cisceres, ut quis imitetur actiones ab ipsis epi aesentatas, ut significem, istam dispolitionem esse admodum levem, inclinationem , quae ab illa producitur,
tam parum virium habere, ut sere nunquam obtineat locum , dummodo parum voluntas obsistat, aut obstaculum occurrat in cerebro verum quando illud non contingit, ipsa sere nunquam suum essectum non producit. Notandum tamen tertio , quod plerumque id non eveniat pii in vice , qua nos talem recipimus
ideam, sed posteaquam illa suerit aliquoties glandula impressa aut saltem, siquando hoc prima vice veniat id non fiat nisi in actionibus nobi usitat illimis: Quo fine stetuli I r, si hanc inclinationem esse perquam in lirmam. posse facile superas aicbus alus in cerebro occurrentibus. Hoc praesupposito, non videtur esse tam dissicile explicare , quomodo de sonorum nos ad illos imitandum disponat, quam quidem est exponere, quomodo istae,
quas per oculos accipimus, nos impellant ad easdem agendum actiones, qua con spicimus. Possunt enim memoria repeti,
quae supra protuli, scilicet, quod praecipue per poros, qui fibras nervorum quinti paris ambiunt spiritus deserantur in musculos linguae sauciumque, atque genera tim in illos omnes qui voci articulatim sormandae inserviunt. Cogitandum deinceps, quod quando istae fibrae pulsantur per
sonos, hoc est, per trepidationes tremo resiaque fidibus aliisve rebus aeri impressos, illae istos imitantur eodem modo, quo chorda alicujus testudinis, quae perciissa non est , imitatur si,num alterius cujusdam chordae prope illam percussae, quando est
in eundem addiicta tonum adeo ut quando sonu gravis ex gratia ipsius fibras percutit , intervalla commotionis ipsarum sint multo majora quam quando ipsae pulsantur per sonum acutum. Ex quibus facile est judicare , quod pori qui sunt circa istas fibras, sint nunc magis, nunc minus aperti, modo una ratione, modo alia
idque mille modis diversis, ut facilius est imaginari quam describeres, quibus modis deseruntur spiritus in musculos, qui possunt dilatare aut coarctare fauces; prout spiritus intiant aut coarctant divertimo de istos musculos, ciliciunt ut aer inde prodicia accipiat multos succussus diversos,
qui illum tremefaciunt tot modis differentibus , quot diverti, percipimus sonos. Cogitandum quoque, quod quemadmodum solvis gravis habet intervalla inter unumquemque tremorem majora, ita ille
etiam magis diutiusque aperit cercbripo ros Melliciendo, ut plures ingrediantur spiritus aut in musculos omnes aut saltem in illos qui sauces dilatant, etiam in causi est, ut aer inde egrediens, sonum rcddat graviorem,quandoquidem ibi ictu ejus copia
235쪽
pia habetur major ac minus celeriter agitatur, eo quod faucium musculi sint lentius diutiusque in lati. Deniqtie cogitandum, quod rioniam cursus spirituum perfecte imitatur aperturam, quae nil u est,
quando illa apertura cum tremore sit, Ne
cesse est ut spiritus e glandula eo pergente Sin eandem quoque ingrediantur eodem trementes modes, atque ita aperiant restringantque fauces ope musculorum quos in t anto tremiscendo quoque , atque ita communicent aer inde prodeunti cundem tremorem cum ii dem intervallis, quae a sono , qui plexum aperuit, acceperunt ac consequenter quod sontis e faucibus prodiens eodem articulatim proseratur modo convellienter illi qui percipiebatur Id quod certe non semper prima contingit vice quoniam perdidis cile est, ut spiritus prima vice, qua transibunt inter fibras validius solito , non alterent tremorem quem acceperunt; sed tractu tem poris tandem viae ita complanantur , ut
deinceps non amplius ulla sentiatur dissiculta imitandi si, nos qui percipiuntur. Id eae in glandulam per Actionem obj ccci O-rum visis delatae disponunt etiam cerebrum nostrum ad imitandum motus, qui ante oculos nostros fiunt; At fatendum,
quod dispolitio quam praesentia objectorum hoc modo after nullum prodit cate sectum, quando tales surri motus, tiales machina nostra imitari nequit. Atque quamvis etiam posset illos imitari, ipsorum tamen praesentia duntaxat sola nihil quod alicujimit momenti essicit nisi memoria eo quicquam conserat. Sed quando actionem aliquam, quae nobis praesentibus fit, facile imitari potest machina nostra Mad eam memoria concurrit hoc
est, quando nos in pari occasione jam ali quam illi ast nailem egimus; tunc impressio quae ab objecto sit juncta restantibus inmemoriae organo vestigiis , prima via quam spirit is talis deae occasione in esssuerunt, par est deducendisco illis secun-
da quadam vice, nobisque sic disponendis, ut actionem in conspectu nostro factam imitemur, si prima vice, qua ipsam vidimus,
aliquam ei similem egerimus , etiam 1 sortasse ille secundus conspectus duntaxat si, lus non foret ejus capax line si hoc memoriae eriectu hoc est, in effectu vestigiorum primae viae, quam spiritus tenuerunt a cerebri ventriculis in musculos usque. Non putarim aliter explicari posse praecipuum hunc memoriae effectum, quo fit, ut machina quam describimus possi imitari actiones averis hominibus aut consimilibus machinis peractas coram ipsa, quando antea simili in occasione consimiles peregerit. Quae postrema verba textui adjungere, nullus vereor , quoniam sine ii non
tam commode intelligi posse mihi videtur Existimarim troque intellectit disg-cile non ste, ito modo ideae per oculos acceptae semper cercbrum nostrum nonni hi incitent atque disponant ad imitandum actiones, unde ipsae procedunt, quamviς ipsae nihil ussciant, nisi memoria eo con-
citra.'t ii modo recordemur, quod eodem
Omiam modo , quo quando spiritus xpuncto b glandulae egredientes tendunt protiuere per maculas sciri Oros ra, Vid. fig. sortius pilitibus reliquorum punctorum Pag IS' omnium quae etiam spiritus sitos ad easdem maculas mittere possitiat hoc siisscit ad c Alaiendum iit spiritus ex si hoc punctoc gredientes aperiant istos poros, penetrent in ceribri substantiam , atque ejus fibras
adeo dimoveant, ut ingrediantur in canales nervorum qui convertcre possunt culos brachiumque versiti obj cctum B. Sic quando brachitam atque oculi sunt per aliam quandam quam spiritillim actioncm convcrii versus obj cctum B illud non tantum imprimit deam hujus i rus ac motus oculorum brachiique in glandula, sedc scit etiam ut pori respiciant praecipite ad punctum h glandulae Id quod alim dat agitationem spiritibuς ut glan- desar unctum offerat potius istis macu-
236쪽
ES-C ARTE fmachina possit easdem imitari actiones quae in ipsius praesentia erasuntur, veluti
oscitare screare verumetiam, ut queat repetere atque eiterare easdem actiones ac motus, quos ipsa peregerit occasione rei cujusdam, quae coram ipsa est gesta, quamvis ista actiones ac motus non accedant ad
similitudinem ejus quod illa conspexit; Atque in eo potissmum consistit disciplina
docilium animalium omnium. Et notandum estinbuS
iis quam ullum aliud etiamsi non soret ad id disposita Et consequenter etiam punctum suum c offerre debet pori 6 6 io, suum punctum d poris o. ii de reliquis ordine Imaginari hic oportet istos poros atque ista puncta, ac si in figura essent repraesentata ; Adeo ut quemadmodum objecti actio esscit , ut
mutetur situs glandulae, si eam non invenerit in ea dispositione quam requirit Ita etiam ipsa, quando situm mutat, essiciat, ut pori plexus omnes etiam suum modum illam respiciendi mutent , atque hac ratione quantum possunt, situm ejus imitentur. Unde consequitur, quod quando istud objectum B movetur, impressiones diversae, quas essicit in oculis, pro variis, ubi est, locis, in causa sunt, quod glandula imitetur ipsius motum atque consequenter quod plexus maculae suos respe- eius succest v mutantes disponant membra inde dependentia ad imitandum quoque motum objecti . Verum , prout jam dixi cum isthaec dispositio sit admodum debilis, deisque omnibus communis, ipsa sere nunquam potest aliquid essicere, nisi
memoria simul concurrat. Notandum
praeterea hic est, quod iste memoria effectus se non modo extendat eo usque, ut haec
Altera causa quae determinare potest moriis glandula H, est actio objectorum in sensus incurrentium. Nam facile intelligimus, dilatatis per actionem objecti A B C , orifi
ciis tubulorum . , 6 CX. gr. spiritus qui statim liberius&concitatius quam antea in eos influere incipiunt hanc glandulam nonnihil secum ducere facere ut inclinet se, si h aliunde impedita non sit; cum spiritus pororum qui in ea sunt, dispositionem mutent, illa inittere incipit multo majorem quantitatem spirituum per , b, c, versiis Gquam quidem antea faciebat quod ideam, quam formanthi spiritus, tanto magis perfectam reddit. Atque in eo consistit primus en ectus, qui notanduS Venit.
Altera istiusmodi effectus magis elucere brutis animantibus quam in homini observari multo melius saeptu que in illis, qui, sive morbo sive alio quodam vitio afffecti, non sunt attentionis suae domini, quam in aliis qui ejusdem evaserunt moderatores ac arbitri Quoniam corpore bene habente, habet semper anima sat virium ad impediendum, quominus memoriae vestiet auserant landulam injussu ipsius , dum ipsa ad id est attenta. Nisi vererer se nimium longus, hic ostenderem , quam plurimos flectus vulgo Imaginationi adscriptos pertinere ad haec vestigia memoriae, quamvis nihilominus verum sit, istos es dictus raro in hominibus contingere, nisi etiam maginationis organum fuerit laesum. Sed ad extum re
237쪽
Altera causa qua determinare potes motus glandu J Autor profert tres, quarum scilicet prima est actio spirituum memoriaeque vestigia, secunda vero impressio ab objectis facta , tertia denique vis animae. Faciliores autem intellectu fore arbitror, si quatuor statuantur,is hac serie disponantur ut prima sit actio objectorum, secunda vestigia memoriae, tertia cursiis spirituum postrema vis animae. Si aliunde impedita non sit J Per vim causarum aliarum , quae quoque pilus litum mutare possiunt. Et cum piritus ororum, qui in ea sunt, dupositio=iem mutent, Hoc est, siciant, ut quidam ejus ori spectent aliquas plexus maculas magis directe, quam antea faciebant, malia minus.
Secundus in eo est positus, quod ubi in aliquam partem FJ V sic inclinata tenetur glandula, id impedimento illi sit ut 442 hi
ideas Objectorum, quae in aliorum sensuum organa g
aeque facile recipere possit. Ut hic X. gr. una fere omnem' spiritus , quos producit glandula H c punctis egrediuntur, satis magna quantitate non egrediuntur X '
238쪽
puncto , ad formandum ibi id eam objecti , cujus actionem suppono minus vividanari fortem est quam objecti B C. Unde intelligimus , quo pacto se mutuo impediant ideae in unde fiat quod eodem tempore pluribus, l-
culus disse Ponatur ad recte recipiendam actionem ejuS.
Satis magna quantitate non egrediuntur ex puncto . Primo quia aliquantillum est glandulta corpus a poris , quOS Obj ctum aperit, aversum Secundo quia spiritus 1rmes intra cerebri concavitates contenti conantur majore cum vi profluere per maculas 2, , , quam per alias,&quia illi quoque, qui adhuc in glandula
sunt, faciunt impetum egrediendi perpun- cta a, b, c, ubi formant tuberculum re- spondens apertur plexus, quam facit a dii objecti A B G Multi namque spiritus ab una parte egredi nequeunt , quin ab altera egrediantur pauciores.
Insuper notandum est, quotiescunque Objectum unum pro aliis afficere incipit organa sensuum, quando ad recipiendam hanc actionem adhuc ita disposita non sim , ut quidem possent esse , praesentiam hujus objecti porro cili
cere posse, ut sic omnino disponantur. Ut cum OculuS CX. gr. dispositus cst ad locum respiciendum Valde remotUm,quando objectum ABC , quod est valde propinquum se illi objicere incipit dico, quod actio hiijus objecticiscere poterit, ut oculus statim se dispositurus sit, ad desigendum in
Praesientiam hujus objecti porro efficerepo se uis omnino disponant tir J Quia si
ex gr. objectum A seria unum lamentorum Retinae, non rite dispositum ad excipiendam ejus actionem , ex toto etiam non aperitiorum , unde venit sed quum interea aliquantulum ad se glandulam inclinet, spiritus, qui per hanc egredi maculam moliuntur, eam tandem quum alioquin eo non facile intrare possent aperiunt, atque hac opera disponunt totum oculi corpus eum in modum , qui requiritur ad actionem objecti A recipiendam, dummodo non sint aliunde impediti, quemadmodum extus subsequens elegantissime actam perspicue explicat, ut nihilo indigeat nisi attentione, qua intelli-
I XXX. II. I ii ferentia inter U
Et ut hoc facilius intelligamus , inprimis consideranda Venit disterentia, inter oculum dispositum, ad videndum. i Vm remotum, ut in gura o pag. 13a eundemesi ad ob Oculum dispositum ad videndum objectum magis rQ-
239쪽
TRACTATU DE HOMINE. I 3pinquum, ut in hac figura si Et posita est haec diri Crentia propin- non solum in eo, quod humor cristallinus paulo magis con-
ve S sit, ac reliqhuc oculi partes pro uniuscujusque propor gae ' tione, aliter in hac postrema figura dispositae sint, quam in praecedente; sed in eo quoque , quod tubuli et, , 6, in hac sint inclinati versus punctum propinquius, glandula H aliquanto propius accedat ad cos , 'ocus imperficiei Husa, b, c, pro proportione Paulo magis convcXus vel incurvus sit. Adeo ut tam in una quam in altera tigura sempere puncto a egrediantur spiritus, qui ad tubum a expuncto b, qui ad tubum , i puncti, qui ad tubumi, tendunt. Considerandum quoque los motus glanduta H sufficere, ad tubulorum illorum situm mutandum , consequenter tot oculo aliam dispositionem inducendum, quemadmodum mox in genere dictum est, eos posse cilicere, ut Omnia membra mox CantUr.
Deinde cogitandum cst, istos tubos et, , posse tanto ly magis
240쪽
iebA E magis apertos este, per actionem objecti A B C, quanto o- Σ . cuius ad illud conspiciendum magis dispositus fuerit. Nam
p ii quo si radii qui incidunt in punctum , e .gr. Omnes Veniant amesius puncto B, ut faciunt, quando oculus in illud defigit obtu 2 μ' ἡ ' tum suum, manifestum est, per has eorum actiones fortius . . ' trarii deoere flamentum quam si partim e puncto A, ctionem partim e B partim ei venirent, ut faciunt quampria 'hj- hi ' nium oculus paulo aliter dispositus est quia tunc eorum actiones cum adeo similes initar non sibi, nequaquam tam fortes esse possunt, saepe etiam impediunt se mutuo. Hoc tamen locum non habet nisi in iis objectis, quorum lineamenta neque nimis similia neque nimis confusa sent, quemadmodum etiam haec sola sunt, quorum distantiam Oculus bene distinguere potest, ac partes discernere, ut in
Dioptrica notatum est. LXXXIX. 'cogitandum praeterea, andulam H multo facilius moti is es Veripois in eam partem, inquam inclinando se disponet λ 'in oculum ut distinctius, quam facit, actionem objecti quod N prae