Anaximander Milesius, sive vetustissima quaedam rerum universitatis conceptio restituta

21쪽

De Anaximandro Milesio seripserunt quidem multi,

neque tamen ita, ut res videri 90ssit absoluta esse. Nonnulla enim perobseura sunt alia eiusmodi, ut faeilius salsae88 intellega S, quam quae eorum l000 pro veris habenda sint de ipsis autem gravissiniis doetrinae partibus ententiae omnino contrariae sunt, ita ut inter se conditiari non p088int utque utram Sequaris, nescias. In tanta rerum instertitudine non facile quisquam aequieverit, prae8ertim eum, quae de huius viri doetrina memoriae pr0dita sunt, tantam ingenii vim atque audaciam, tantam aciem atque subtilitatem prae se ferant, ut dubitare non p08sis eum innumero eorum ponere, qui sententiarum et novitate et gravitate hominum ingenia a Ximo per commoverint et in novas ogitandi in deduxerint. Caussa autem magnae

illius dissensionis in e p0tissimum p0sita est, quod multa

eorum, quae de AnaXimandro dicuntur, non demonstrationibus sed e0niecturi nituntur, quae persuadendi vi destitutae sunt. Est autem in hisce rebus una s0lum vera de-m0nStratio, ea, quae ab hist0riae te8timoniis proseisditur; quae ex aliis loci petuntur argumenta, Velut e generalibus quibusdam legibu8, quibus c0gnitionis humanae progressio naturaliter regatur, ea historiae testimonia iuvare quidem atque Supplere, neque autem per e sola eorum loco

22쪽

e88 9088unt qu0niam, quibus legibus cognitionis humanae pr0gressi teneatur, ip8is historiae testimonii cognoseendum est. Quare ego quidem, quae a Veteribus seriptoribus, maxime ab Aristotele et Theophrasto de Anaximandro traderentur, denuo diligenter examinanda esse putavi in quare saetenda quid aut invenerim aut invenisse mihi videar, hoe libell0 r0p0nam, atque ita quidem ut, quae Vere demonstrata esse videantur et quae non nisi probabili 0niectura nitantur, aesturate separentur. Invenientur quidem

multa, de quibus nulla est dissensio; sed n0n potui 0mittere, quia et aretissime cohaerent eum reliquis et quia libellum ex sese ipsum volui intellegi 088e.

23쪽

DE GENERALI NATURAE INFINITA NOTIONE.

l. Anaximander in numero eorim est, qui unum s0lum rerum principium posuerunt, quod per Se Solum omnes rerum ea u8Sas, materialem dico utendum enim est oeabulo apud phil0s0phos satis trito et genitristem in se cohiberet num etiam in sese unum ac simple esse putaverit, p0Stea quae rendum erit. Hoc autem unum rerum principium voluit esse id, quod esset infinitum, quod o πειρον appellat. Res plane constat ex Arist0tele, qui Phy8. III, 4. y), 08tquam infinitum doeuit neeessario priueipii vim habere, sic Sententiam c0ncludit sedi . . . t Tai τὸ Pi id eSi του ἀπεi-ρ0υ, de quo paullo ante ρχης voeabulum adhibitum erat)αρχη, ἀλλ' at et x et c0νέλλ 0ν εἰναι δοκε καὶ περιέχειν an αντα καὶ πάντα κυβερναν, cui pagi ὁσοι sty ποιουσι Ira ρα TOἄπειρον αλλας αιτιας oio νουν γῆ φιλιaν, a τουτ' εἰνcit et o θειον ' ἀθάνατον γαρ Pa ἀνέθλεθρον, ω φησὶν ὁ Ἀνα is ανδρος καὶ οἱ πλεisio τευ φυσιολογc0ν . Quibus verbis aperte duo continentur, primum, ab Anaximandro infinitum p0ni omnium rerum prinei pium, deinde, ire8pexeris ad Verba seco φασὶν σοι sit ποιουσι παρατο πειρον λλας laiciς, οἱον νουν καὶ φιλίαν , ita poni omnium rerum principium, ut unum omne rerum caUSSIS, et materialem et genitricem, contineat Anaximandrum unum Solum Statuere principium, ex qu per quendam ipsius motum omne re generentur, ristoteles etiam hys. I, ')

24쪽

eertis verbis ostendit de qu0 0e aeque atque de aliis ad eandem rem pertinentibus infra accuratius disserendum erit. Consentiunt omnes, qui postea de Anaximandri principi tradiderunt, qu0rum testimonia dei neeps adseribentur. Sed est apud e0 quaedam testimoniorum disserentia eum enim ad unum omnes dicant, naXimandrum rerum principium ponere το πειρον, qua ratione Velit esse prinei pium, certe non iisdem verbis signis eant quae quidem verborum disserentia propterea n in neglegenda videtur e 8se, quia Xea 0n eludere licet, qualis et quanta apud quemque Ana Ximandri fuerit40gnitio Omnium optime ipsum Anaximandri sententiam signis stare videntur, quae Eusebius ex Plutarcti Stromatis rettulit λ): Ἀναξ- ανδρον . . o arrειρον ' χναι τὴν

quae plane e0nveniunt eum iis, quae paullo ante ex Aristotele dididimus, infinitum Anaximandri per se solum omnes rerum caussa continere. Non verbis quidem Verum sententia omnino e0ngruunt implicius') Hippolytus in Di0genes Laertius g), qui eodem, ut videtur, fonte aut certe rivulis ex eodem fonte de luetis usi, rem ita Xprimunt, ut ab Anaximandro infinitum ori ν at στοιχεῖον c0ν οντ 0ν poni dicant. Horum enim duorum oeabul0rum e0niunetione videntur signifieare, inlinitum Ana Ximandri principium esse et ex quo omnia gignantur tamquam materia subiecta, et

25쪽

euius lotu atque effectu gignantur. Namque αρχί , quae in

tot ho genere o generalissima est et ad στοιχεio a se habet ut genus ad aliquam generis speciem, ignificat quidem priueipium in univei Sum ideoque, ut quamvis aliam principii pediem, Sic etiam στοιχειον Signifieare potest. Quodsi autem αρυ καὶ στοιχειον coniunguntur, vix dubium p 0test esse, quin haec diverso adhibeantur intellectu Atque hine iam patet, cum στοιχειον aperte signis stet naturam subiectam, e qua re gignantur in quamque reS0lVantur, ἀρχνὶ aliam quandam caussae Speciem igniscare, quae quidem hoc lo eo esse non p0test nisi quoddam motus priu-dipium in ipsa natura subieeta insitum qu efficiente ex ea res gignantur. Seeuti autem in hac distinetione Aristotelem sumus, qui primu horum oeabul0rum Signifieationes accuratius exposuit et usu firmavit i).

Ab his diversi seudo-Plutaretius' et iisdem verbis

1 Vide Aristot Metaph. V c. 1 et 3. Brevissime rationem, qua αὐχῆ et στοιχεῖον inter se disserant, indicat Metaph. XII 4. 1070 22,

αρχὴ υς καὶ ουσία. adem distinctio adhib0tur ibid. 0 107bbra, ubi de Empedoclis principiis disserens, ait: si Drx δε ἡ φιλία intel

983 6 d div0rsis principii oneribus disserens ait: ro ν δὴ πρ μυν

ταυτην αρχην ασιν ειναι se ν Pro νμ, addita vox rasi certe non idem valet atque στοιχεῖον, sed aliam caussae speciem significat. 2 Plut Plac. I, 3 Ἀναχει ιιινδρος δε ὁ Μιλλησι ος ει ησι των ντο ν ἐν ἀοχην εἶναι ὁ Λειρον, ἐκ γαρ τουτου πάντα γίνεσθαι καὶ εἰς τουτο πίνr φθειρεσθα di καὶ γεννασθαι Πειρους κόσμους καὶ πάλιν φθειρεσθαι εἰς ο ξ ου γίνεται. μ

26쪽

utens Stobaeus ), pariter rerum principium ab Anaximandro τὰ 11ειρον dici referentes, ad ignifieandum prineipium s0l αρχ Vocabulo utuntur, nulla alia voste adieeta, 00-que voeabulum non nisi de aussa materiali intellegunt. Quare Anaximandrum vituperant, qu0d rerum principium in sola materia posuerit au88am autem esset entem omnino

omiserit'). Quae quidem vituperati0, qualis ab illis proponitur, argument eSSe 0teSt, tu auct0rem, quisquis fuit, ipsam Anaximandri rationem non iam cognovisse. Namque Anaximander caussam moventem n0n omisit sed in ipsa

natura subieeta, id est in infinit ili inesse eensuit, ut iam vidimus et postea clarius videbimus; et si Aristoteles ' dieit, primos phil080ph08 totum rerum principium in natura subiecta posui SSe, negleeta caussa moventi, nihil aliud didit nisi ab illis philosophis caussam moventem n0ndum per ea caussa materiali separari; si quidem in Anaximandri insinit motum generatorem inesse ipse satis aperte docet. Adnumerandus his Cicero' quoque est, qui eum de Ana Ximandr loquens dicat: his enim infinitatem naturae dixit esse, e qua omnia gignerentur , ita de naximandri principi loquitur, quasi nihil sit praeter naturam subiectam; qui quidem pr0pterea etiam Vituperandus est, qu0d Too πειρον imprudentius non infinitam naturam sed insinitatem

naturae interpretatur.

2. Cum de ρχῆς v0eabulo dixerimus, de eodem statim alia succurrit quaestio, quam non te et praetermittere. Sunt enim, qui Anaximandrum primum ad signifieandum rerum

I Stob. I, 10 p. 292. s. praeterea Galen philos hist. . .

3 Metaph. I, 3. 4 Cic. cad. II, 37.

27쪽

principium ρχῆς v0cabulum adhibuisse hocque voeabulum iri philosophiam intr0 duxiSSe putent. Atque primu quidem, quod sciam, rueherii hanc Sententiam, non quidem suo sed Pseudo-Origenis Hipp0lyti nomine, protulit, hisce verbis: II0e infinitum primum esse principium dixit vocemque ἀρχιῆν primum in h00 8ensu accepi SSe, ut cauSSam rerum indiearet, refert seud0-Origenes in). Postea plures eandem sententiam amplexi sunt, partim ita ut veri simile disterent esse, velut Selileiermach ery et Zeller δ), partim ita, ut pro certo adfirmarent, quemadmodum Brandis M et Ueber-weg q). Negat atque quidem, ut 80let, paullo eous dentius, Teiel, mulier q); verum in eodem libro J sententiam mutat atque qu0d antea negavit, non minus onsidenter adfirmat. Neutri vero argumentis id0nei Sententiam proba Verunt. Quae cum ita sint, res paullo aesturatius videtur examinanda esse, quoniam et, ut Aristotelis verbis utar, φιλοσοφίαν ν σκεψις et quamvis parva videatur ac levis, tamen magni est momenti. Namque cum omnis appellatio iudieiuna quoddam eontineat de ipsa eius rei, quae nomine qu0dam appellatur, natura ac proprietate, conSentaneum eSt, eum, qui primus in aliqua disciplina rei cuidam nomen imp0suerit, qu haec diseiplina iam ut suo ac proprio utatur, primum etiam huius rei noti0nem elare a distinete conceptam habuisse nominis igitur prima impositi eum clara noti0nis conceptione coniuncta est. Atque hanc ob caussam cum in reliquarum dis ei plinarum tum in phil0s0phiae historia plurimum interest se ire, quis vocabulum qu0ddam p08tea usitatum primus introduxerit, quoniam inde

28쪽

simul c0gn0Scitur, qui primus notionem illo v0eabulo significatam accurate mente informaverit in qua re maxime eorum, qui in aliqua disciplina versati sunt, ingenium ernitur. Quod si tenemus, eum, qui primus ad Summum rerum principium significandum ρχλῆς vocabulo usus sit, reete iudieabimus ipsam qu0que summi principii noti0nem talem concepisse, quali li00 0eabulo significatur iudieabimus igitur, eum ad 0gnoscendam summi priueipii naturam ne vim cogitatione a caducis mundi rebus adscendisse ad ipsum harum rerum initium ibique mente naturam quandam informaVisse, quae omnes rerum et generationis et dispositionis aussas in se cohiberet, ipsa autem ante Senullam caussam haberet, quae igitur iure eorum αρχὴ diei

Num igitur re vera Anaximander primus ad signiscandum rerum principium ρχι voeabulum introduxit γTre Sunt veterum lodi, a quibus 90tissimum rei diiudieatio pendet, duo Simplicii, tertius ip90lyti quae praeterea

adseruntur aut adserri possunt, adiuvare fortasse demon- Strati0nem possunt, neque autem per se sola quidquam

demonstrant.

Proseiseendum videtur esse a prim Simplicii 0e0'), quo S, accurata diversorum philosophorum divisione adhibita, consulto Anaximandri doetrinam exp0nit Theophra-

αρχῆς . Num igitur h00 000 Anaximander dieitur primus ipsum o ρχης v0cabulum induxisse Rei diiudieatio tota posita est in ea quaestione, quo referendum sit Tot To Tot vos a utrum pertineat ad lo art&ρον, quod proxime antecedit, an

29쪽

9 coniungenduli sit cum Sequenti τι ς Οχν ς'. Atque notum est, pron0men τουτο 00mmuni sermonis graeei usu referri solere ad id, quod praecesserit, os ver ad id, qu0d sequatur, quamquam USUS 0n ita conStans est, ut non passim etiam, maxime, ut in apud p0eta 8, utraque v0 utroque modo adhibeatur λ). Itaque primum, si nos refertur ad aliquid, qu0d praece88it, i duo sunt, ad quae reserri 90ssit, reserendum est ad id, quod aut oe aut eogitatione aut etiam utr0que pr0piu est, de eo autem, quod aliqua harum rationum rem0tius est, adhibendum est ε νοη). Iam vero nostro loe duo quidem praestesserunt, ad quae To υτ του - νου referri possit, αρχή τε ai στοιχειον et , α πειρον; atqui horum o a tειρον patet et loco et cogitatione pro

est; namque i scriptor αρχχην intellegi voluisset, certe dieturus fuisset ἐκειν in νoua Possit aliquis bicere, etiamsi Eoi et Tot votia, si sola ratio grammatica respiciatur, vix reserri possit nisi ad το πειοον, tamen Simplietum

adp0sitione genitivi τι ς ἀρχνῆς omni ambiguitati satis onsuluisse. At si ho statuimus, genitivus et xj δοχῆς est adpositio ad τουτο 0υνoua, qua incertior huius nominis ratio ad ertae cuiusdam rei signifieati0nem restringitur; sed si hac rati0 e genitivus ad n imen substantivum adponitur, ante eum illius nominis artieulus solet repeti dicendum igitur fuisset τουτο τοι νομα κ ouisa το xj δοχῆς δ). Quodsi vero sumpseris, τουτο Ουνου non ad quidquam praecedens, sed statim ad sequentem genitivum νῆς αρχῆς referri, ita ut ipsum ρχῆς nomen intellegatur, rur8uS genitivus adpositus eam habebit vim, ut τουτ εο υνο ia ad signiscati0nem τι ζαρχὶ ς restringatur. At proxime vidimu8, si hae esset genitivi vis, ante eum arti stulum nominis, ad

1 Cf. Mathiae Gramm graeo ampl. g. 470.2 Cf. ibid. g. 470 et g. 471.3 Vid Stalibaum ad latia Gorg. 455 D. Phileb. 14 B. Cf. Mathiae Gr. gr. ampl. g. 278, Ol. I.

30쪽

qu0d pertineret, repet 80lere, quem quidem haud aditu

quemquam cense Graecum in Simili caussa missurum fuisse. Quare, quoniam artistuli repetiti deest, verba et oi loro υνο ita non ita ad genitivum τῆς ρχxi reserri videntur,

τῆς Οχῆς ' vi aliter intellegi 0sse nisi ita, ut Anaxi mander dicatur primus ip8um ρυ ς vocabulum non solum

in phil0sophiam ad signifieandum Summum rerum principium, verum etiam in ipsum graecum Serm0nem induXiSSe, antea omnino non adhibitum, id est primum ipsum h00 voeabulum finxisse. Id autem aperte salsum est, cum apud Homerum et Hesioduin huius v0eabuli usus frequentissimus sit. Quodsi autem τουτο Ουνosia refertur ad To απε ρον, per se id solum significatur, Anaximandrum Vocem Dan ειρον primum induxisse ad signifieandum rerum priuei pium, neque ver primum etiam in ipsunt Sermonem induxisses; sed ne tum quidem, si hoc simul signifieari putaveris, quidquam dicitur, quod aperte salsum sit nam quantum ego quidem sciam, vox απειρον ante Anaximandrum n0n invenitur, et idcirco saltem neertum est, num ante eum sit adhibitum. Quae si probabiliter disputata sunt, concedendum erit, verba τουτο Ουνο ita referri n011 088 niSi ad To πειρον, qu0d et 0e et e0gitatione pr0xime antecedit. 0 autem Si Verum est, sequitur, ut Simplicius bel potius The0phrastus - hoe loe Anaximandrum non vostem ρχῖν Sed Vocem To πειρον primum induxisse dieat atque ita

l Haec iam scripta erant, cum cognovi, 8nerum Analecta Theophrastea re vera αυτ pro oor scripsisse, a rectissim quidem, si τοι νομα illo modo ad genitivum it c Mil refertur.