Anaximander Milesius, sive vetustissima quaedam rerum universitatis conceptio restituta

51쪽

31πευώχειν areaντα καὶ παντα κυβερναν i), sine ulla dubita

ti0ne ad eundem pertinet; id enim intellegitur e verbis

αλλας istaς, οἱον νουν γ φιλίαν , in quorum numero est etiam naximander, et praeterea probatur eum aliis similibus Arist0telis locis, quos ad AnaXimandrum speetare videbimus, tum aliquo Hipp0lyti 000, qu0, quae hic ab Aristotele sine auctoris nomine dicuntur, in ipsis Anaximandri piae itis referuntur δ). Quod si autem hae sententia Anaximandri est, ea, quae hae etiam prior est: δει ὁ καὶ Gγίννὶ Eo καὶ ci φθαρτον κτλ. β), vi poterit ad eum non pertinere namque non solum in sermonis forma nihil est qu0d illam magis quam hane ad Anaximandrum reserruiubeat, verum etiam cum Sequenti Sententia: acta ναΓονγα καὶ νc0λεθρονμ quain aperte Anaximandro tribui vidimus, ea necessitudine eoniuncta est, ut rati0nem continent, ex qua illa sequatur. Eodem m0d ea Sententia, a qua disputatio indipit g), ad tertiam: dio . υ τα ηὐαρχὶ κτλ. q), se habet. Itaque vix dubitari p0terit, quin pri0r 00 pars t0ta sere, si 110n verbis, at sententiis tamen ad Anaximandrum pertineat. Sed in altera etiam loci parte, qua rationeS, ob quas esse aliquid infinitum eredatur, exponuntur, eam rati0nem, qua prineipii infinitatem ad generationis sempiternitatem ne eessariam esse contenditurq), Anaximandri esse iam vidimus. Praeterea ea ratio, quae petita est a 0gitatione quosvis magnitudinis fines transgredienti, et ab Ari-

3 Phys III, 4. 203b T vide supra p. 27.4 Ιbid. 203 4 vid supra p. 26.5 Ibid. 203 10. 6 Ibid. 203 18 vido supra . 22 o 23.

52쪽

st0tele omnibus communis esse dieitur' et, ut 0stea apparebit, ad Anaximandri doetrinam omnino accommodata St. His exp0sitis eo revertimur, unde digressi sumus. Quaerebatur, quibus rationibus commotus Ana Ximander Summum rerum principium voluisset esse id, qu0 esset infinitum. Postquam veri simillimum esse invenimus, eum ristotelisl0eum, de quo hucu8que disputavimus, ad Anaximandrum pertinere, iam illam quaestionem Solvere uniVersamque Anaximandri de hae re sententiam si fere adumbrare p08Senobis videmur Anaximander igitur, a summi cuiusdam

rerum prineipii pinione pr0feetus, primum de eius vi ac

notione quaerens cognovit, rerum prineipium idem esse atque O rro κεis ενον Sive naturam omnibus rebus subieetam, quae ea et e Sese generaret et in se contineret atque undique amplecteretur περιεχειν απαντα - παντα κυβερν&ν).

Quaerens deinde, quale esse p0rteret id, quod hoc mod0 Summum rerum principium esse p0sset, ibi persuasit, ideSSe non p08Se nisi naturam quandam infinitam, his fere, opin0r, duobus usus argumentis ex ipsa summi prin-eipii noti0ne petitis. Unum argumentum atque id quidem, ut videtur, priore loco positum namque et sua ipsiu8 rati0ne alterum praecedit et ab Aristotele etiam priore loeuponitur )- est hoeee quod omnium rerum principium eSt, hoc est, quod et omnes res e sese gignit et genitas continet atque amplectitur sive ireumeludit, ita enim Oeem περιεχειν intellegendam esse, infra apparebit; id n0n40test ipsum ex ullo principio esse tale autem n0 est nisi insinitum; 0 enim solum, quoniam infinitum est, et omneSre c0ntinere atque cireum eludere, nee ipsum ab alia re contineri p0test, quandoquidem, si ab alia re e0ntineretur, ab hae finiretur sis , γαλαν at του περας ), ne igitur e8Set

53쪽

infinitum λ). Alteruui argumentum hoc est quod uinium rerum priueipium est, id nec rium esse nec interire 90test, sed immortale esse oportet et omni corruptioni expers ἶ); tale autem arsus n0n est nisi infinitum quod enim ritur et corrumpitur, id magnitudinis suae initium et sinem habet, infinitum autem omnino finibus aret δ). Hoc unum addo, me in adhibita argumentandi ratione omnino Aristotelem Secutum eSSe, qui Secundum ea, quae antea de Aristotelis loco, qui illa argumenta referuntur, disputata Sunt in universumeerte ipsam Anaximandri disserendi rati0nem Xprimere

videtur.

Cum igitur Anaximander his rationibus sibi persuaderet, Summum rerum principium 110 eontineri nisi infinito, ne hanc quidem quaestionem, utrum esset aliqu0d infinitum neu ne omisit id quod inde patet, qu0d Arist0teles inter rationes, ob quas esse aliquod infinitum eredatur, unam memorat, quam e Simplici et Plaeit0rum seript0ribus seimus ab naximandro esse a d hibitam. Quae quidem ratio sic refertur, esse oportere aliquod infinitum, quia eas0lum condicione seri possit, ut rerum generati nunquam deseiat, si infinitum sit id a qu0, quae sant, avellantur g). De ea naximandri pinione, qua hae rati nititur, alio loco dieetur. Neque tamen Anaximander hae s0la ratione usus est; - quod enim sola a Simpliei et laeti0rum Scriptoribus memoratur, id inde videtur effectum esse, qu0d Anaximandri omnino propria est; - sed meo certe iudicio

eam quoque adhibuit atque primus quidem adhibuit, quae a cogitationis sive phantasiae νοησεως natura petita 8t, quae ab Aristotele eodem l0eo sic proponitur: quia c0gi-

3 Vide supra p. 28.4 Vido supra p. 22 et 23. 3

54쪽

34tatio quosvis magnitudinis fines transgrediatur et nunquam ad quidquam ultimum perveniat, propterea re ip8 qu0que credi infinitam extra mundum extensionem esse et corpus infinitum et innumerabiles mundos h). Quam quidem rati0nem ad AnaXimandrum quoque pertinere, primum inde concludi oportet, quod Aristoteles eam diei omnium gravissimam esse et omnibus phil08ophi communem namque omnino incredibile est, Aristotelem de ins it disputantem opinionem quandam dicturum suisse omnibus esse communem, nisi eam ad illum quoque pertinere civisset, qui primus infiniti notionem induxis8et tum inde, qu0d, quae ab Arist0tele ad hane rationem adiunguntur, infinita naturaeeorporeae extra mundum extensio et innumerabiles mundi, eum naximandri doctrina, ut deinceps ostendetur, omnino Conveniunt. Num eam quoque rationem adhibuerit, nam Aristoteles eodem loco sic refert omne corpus, quod finitum sit siniri ab alio et h0 rursus ab alio, et hine esset, ut totum oporteat esse infinitum, ne adfirmaverim nec nega Verim, quoniam omnino desunt, quibus huius rei diiudieationitatur.

Iam vero bie possit, in t0ta hae de insitit disputatione maiorem cerni artem disserendi, quam quae Ana Ximandr0, quippe in phil080phiae initiis constitut0, posse videatur tribui. Quae sententia cum duas contineat quaestiones, quarum altera ad Solum Anaximandrum pertinet, altera generalis est, de utraque Seorsum distendum est. Atque de Anaximandro quidem satis multa sunt, quibus insignem quandam in hoo vir fuisse cogitationis vimae subtilitatem, luculenter ostendatur. Qui primus ausus sit terram fulcro orbare eamque in medio mundo pensilem

55쪽

dicere, qu0d propter parem undique distantiam non haberet quo aderet, in contrarias autem partes simul ferri non p0sset in); qui primus viderit, infinitum illam naturam cor

futurum esset, ut ea definita sua qualitate contrariae cuiusvis qualitatis ortum pr0hiberet '), eum patet et solitum fuisse, ipsam cuiusque rei n0ti0nem acriter c0ntemplari quidque e quaque Sequeretur, diligenter investigare, et in hae resae tenda magno ingenii acumine et perspicaeitate exstelluisse; ab eo patet etiam illam disserendi rationem non alienam esse, qua antea et 88 aliquod infinitum et hoc summum rerum prinei pium esse demonstrari Vidimus. Quod autem ad alteram illius sententiae partem attinet, tam remotae philosophiae aetati tantam artem dialeetidam non convenire, id pluribus rationibus refellitur. Primum adferri en0phani exemplum potest, in quo notum est insignem suisse disserendi artem, non eam quidem diseiplina ex stultam, sed ex ipsa cogitati0ni natura prosectam, qui, quamquam Anaximandri aetate paullo est inferior, tamen nullo magistro usus est, nisi forte Anaximandri doetrinam cognoverat'). Deinde ne hoc quidem memoratu indignum

videtur esse, qu0d he0phrastus, teste Simpliei 0, ante Tha lem iam alios philosophos putavit fuisse, qui propter maiorem illius gloriam in blivionem cecidissentq). Denique, id quod gravissimum est, dialecti ea quaedam ars ita ad ipsa in philosophiae n0tionem pertinet, ut ipsum philosophiae ini-

1 Aristot Cool. II, 13. 295 10 sq. 2 Aristo t. hys III, 5. 204 22 sq. quem locum ad Anaxi

mandrum pertinere postea videbimus.

3 Haec est sunt untia riderio Micholis, hilosophie Platons. p. 70 et 4, quae per se quidem non improbabilis est. 4 Simplic Phys. p. 6 a med. : Θαλῆς δὲ προπος παραδέδοται

56쪽

ti uni in eo videatur positum esse, qu0d men8, agi phan

tasiae imaginibus omissis, accurata rerum 110tione concipere atque examinare, hisque ducibus naturali quadam disserendi saeuitate rerum naturam cogitatione comprehendere incipiat. In universum autem is locus, qui Versatur in quaesti0ne, quid ad quamque phil080phiae aetatem accomm0datum Sit, per e solus, ut alio loe iam diximus, adm0dum lubricus et incertus est; siquidem, quae quaque aetate phil080phiae e0ndici sit, nisi instertas opiniones sequi volemus, historiae testimonii c0gn0Scendum, neque autem sine his ob generales quasdam ratione sumendum St. 4. 0stquam de rati0nibus, quibus comm0tus Anaximander Summum rerum principium in e p08uisset, qu0desset insultum, expositum est, iam de ipso infinito quarendum est, quale mente inlarmatum habuerit. Dividitur autem hic l0cus in duas quaesti0nes. Cum enim infiniti noti omnino in genere quantitatis siti), haec autem et in magnitudine extensionis, Sive spatii sive temporis, et in magnitudine numeri et in magnitudine virium sive efficientiae cernatur '), primum quaeritur, qua ratione Ana Ximander infinitum intellexerit. Atque de hac quidem quaestione apertum est, Anaximandrum infinitum primum ac proprie omnino intellexisse de infinita eXtensi0ne ea, quae cernitur in spatio. Id enim primum equitur X ea ratione, qua ab eo, Summum rerum principium esse infinitum, probari vidimus. Namque si ostendit, Summum principium esse infinitum, huiusque rei argumentum adfert, qu0d infinitum solum n0n possit in subiecto esse, a quo circumcludatur, - ἴη ci ci at Loo περας ρ), id ita s0lum intellegi

2 CL Aristot Categor. . . Metaph. V e. 13.3 Vid supra p. 26 et 31.

57쪽

potest, si infinitum necipitur extensione infinitum. Si quis autem dieat, in hae demonstratione Anaximandrum non aperte nominari, eadem sententia inde quoque uiditur qu0d eum seimus infinitum dixisse omnes res vel omnes mundos an lecti Πιεριεχειν ravra, ut Aristoteles, sive Περ χειν Γαντας τους κοσμους, ut Hipp0lytus alti in qui bus verbis ample etendi oeabulum non de amplexu, ut ita

di eam, intellegibili, quemadm0dum genus amplecti dicimus species ipsi subiectas, sed de amplexu comorali intellegendum esse, ita ut idem signiseet atque ab omnibus partibus cingere atque cireum eludere, id et ex tota Aristotelis de haere disputatione cognoscitur, et postea e ipsa naximandri doetrina magis etiam patebit Pariter, si infinitum ne ortum unquam SSe nec p0SSe corrumpi eo demon Strat, quod quidquid gignatur et intereat, magnitudinis initium et noni habeat, infinitum autem sinis omnino Xpers sitii, hinc rursus patet, infinitum intellegi id, quod extensione sit infinitum. Idem deinde sequitur e e0, qu0d Aristoteles omnes in his autem certe Anaximander quoque est , qui infinitum quoddam esse voluerint, hac potissimum ratione usos esse dicit, qu0d 0gitatio qu08vi magnitudinis fines transgrediatur, haeque ratione duetos credidisse, ipsam vim corpoream extra mundum infinita magnitudine se extendere'). Denique tota Arist0telis disputatione, qua veterum physicorum de infinito piniones refert et refellit infinitum de infinita extensione intellegitur δ). Cum autem duo sint, in quibus infinita extensio er- natur, patium et tempus, Anaximander summi principii infinitatem ita proprie de infinita per spatium exten-I Vid supra p. 27 et t. 2 Vid supra P. 33.

3 Satis erit, unum attulisse locum Phys. III. 4. 204 1 os c - λιστα δε φυσικου Gr σκάμνασθαι, εἰ σει με έγεθος ι ἐσθητον

58쪽

si 0 ne intellegit, ut ex hac demum temporis infinitatem vel potius aeternitatem dem0nstrare studeat. Namque si illam Aristotelis de infinito disputationem recte iudieavimus ad Anaximandrum pertinere, is ad probandam infiniti principii aeternitatem hac fere ratiocinatione usus est infinitum nec genitum unquam nec unquam periturum esse quidquid enim gigneretur et periret, id magnitudinis initium et finem habere infinitum autem magnitudinis finibus omnino carere in). - Memoratu autem dignissimum est et ad Anaximandri doctrinam cognoscendam in primi grave, qu0d, iverum spectamus, ab infinito temporis vim omnino segregavit eiusque loco ipsam aeternitatem ei tribuit. Etenim si infinitum nee genitum nec unquam periturum esse diXit, si aeternum diXit et nunquam senescens αἴδιον καὶ γηρ 0)y), si immortale et expers omnis corruptionis ἀθάνατον κcii ἀνέ0λεθ ρ 0ν)δ), si igitur non solum ortum et interitum, verum etiam quodvis mutationis genus ab eo rem0vit 40 ipso ab eo id rem0vit, quo solo temp0ris notio conseitur. Itaque, si infinit aeternitatem tribuit, tempus autem ab eo egregavit, ip8um tempti ponere n0n40tuit nisi in natura rerum

snitarum et aduearum, id est in natura mundorum, qui continuo quodam motu ex infinito illo orirentur et rursus interirent. Hoc autem Anaximandrum non re tantum sed

clara cogitatione se eisse luculenter probatur aliquo Hipp0lyti 000, qu Anaximander dieitur temporis notionem ine 908ui8Se, quod rerum generati et duratio et interitus certis terminis definita essent ε). Qui quidem loeus, ut hoc

obiter moneam, ut Sus oeumento esse potest, recte a n0bis

totam illam ristotelis de infinito disputationem ad Anaximandrum esse relatam. Itaque, quemadmodum AnaXiman

59쪽

der in infinito mund0s posuit sinitos, ita in infiniti aeternitate nita p0suit temp0ra ad initos illos mund0 ad

Deinde eum infinitum dupliciter intellegi 0ssit, primum ita ut sit ipsa infinitas per se c0nstans, tum ita, ut sit res quaedam, cuius infinitas quaedam attributio vel proprietas sit - infiniti enim notio, ut ipsum vocabulum ostendit, composita est e noti in insultatis et notione eius, de quo infinitatis notio praedi detur, sive id huius n0tionis subieetum logieum tantum est sive etiam metaphysicum, et hanc ob caussam omne eete dieitur infinitum, de quo infinitatis noti praedi eatur praedi eatur autem primum de ipsa infinitate, quippe ut ipsa eius essentia, et quoniam de ea praedieatur, ipsa infinitas est aliquid infinitum prae- dieatur deinde de quavis re, quae per se ab ipsa infinitate diversa quidem sit, eam autem ita in sese habeat, ut haec eius quaedam attributio vel proprietas sit - eum igitur infinitum dupliei ratione intellegi 0ssit, quaeritur, utra ratione ab Anaximandro intellegatur Indubiis autem rati0nibus constat, Anaximandrum insultum n0n ipsam infi-1 Veram Anaximandri sententiam non attigit Telchmulier, ἡ Studio puriesuhiclite de Bogri p. 55 sq. quippe qui dicat, primam summi principii attributionem esse infinitatem temporis ius aeternitatem, extensionis autem infitiitut0m principio tribui quidem, sed hanc infinitatem ab Anaximandro non tota sua notione sed ita cogitatam sesse, ut non minus finita tiam vid0ri d0beat. Quod autem Anaximandri infinitum tiam ad qualitatis calogoriam refert ut iis opponit, quae qualitatibus definita sint, quod igitur infinitum putat id etiam intellegi, quod qualitati, s non sit de finitum, id totum commenticium est, siquid0m nec ipsum vocabulum hanc explicationum admittit CL Aristos. hys. I, 2. 185 33, quem locum supra p. 36. not. 1 adscripsimus), nec eius in Anaximandri doctrina ullum reperitur vectigium. Absurdum autem plane est, quod E. Roeth Abendi Philos. II, 1, p. 139 contendit Anaximandrum infinitum

spatium et infinitum tempus duas putavisse res seorsum constantes, pariter aeternas et incorruptibiles.

60쪽

40nitatem tanquam rem per se conStantem, Sed naturam

quandam in sinita magnitudine in omnes partes X- tensam intellexisse. Id enim vel inde ei tum est, quod Aristoteles omnes physi e0 dicit infinit subidere aliam quandam naturam, quae it infinita, sive hae sit unum ex elementis, veluti aqua aut aer, Sive natura quaedam inter hae media interieeta in). Quam quidem naturam mediam postea videbimus Ana Ximandri esse. Hae autem natura non est materia ea ratione accepta, qua Plato et magis etiam Aristoteles materiae notionem informaverant'). Namque si Aristoteles omnes ait infinito materiae loe uti δ), id quidem Verum est ea parte, quatenus Omne res e Se8 generat iisque subieeta est; ipsi enim iam vidimus summum rerum principium ab Anaximandro appellatum esse zo trio κείμενον sed inde non sequitur, ut materia pura Sit nihilque aliud quam materia, quemadm0dum laetiorum scriptores, illa fortasse Aristo

telis verba salso interpretati, pinati sunt'). Neque ea opinio vera est, quae illam naturam ab Anaximandro ita intellegi putat, ut sit ipsum ens generali notione c0nceptum et ab aliis quibusvis attributionibus seiunetur '). Namque si quidem ipsum ens Sive en absolutum, quale Anaximander mente informavit; sed non eontinet notionem ipsius entis, quatenus id per se sola e0gitatione e0neipitur a quavis alia attributi0ne, quae quidem a sensibus petita sit