Anaximander Milesius, sive vetustissima quaedam rerum universitatis conceptio restituta

31쪽

quidem induxisse, ut primus hae voce ιν ν ογὴν id est,

Summum rerum principium nuncuparet; namque, num etiam ipsam hanc vostem primus formaverit atque in Graecum

Sermonem induxerit, ex ipsis Simplicii verbis intellegi non posse vidimus. Quid autem inde sequatur, quod Anaximander primus Summum rerum principium Tot mrMρου VO-cabulo appellaverit, p0Stea aesturatius Xplicabitur. Transimus ad loeum Hipp0lytiyi, qui si legitur is γυ/0ς

Quo loco verba ni situro του νομα καλεσας τι λαρχ' ς si per Se Sola, ut Seripta sunt, e insiderantur, haud fastile aliter intellegi 0terunt nisi ita, ut Anaximander dieatur primus V 0cem χρχνην adhibuisse atque quidem non solum primus adhibuisse ad signifieandum summum verum prindipi Um, verum etiam ipsam vostem finxisse et in serm0nem induXisse δ). Sed quaeritur, quanti aestimanda sit huius odilides, quae plures ob caussas admodum dubia est. Primum enim, qu0d Anaximander simpliciter dieitur primus vostem αρχλην adhibuisse, id paullo ante omnino salsum esse cognovimus. Deinde si ea est l0ei sententia quam solam in verbis inesse posse diximus, omnino desideratur repetitio artistuli o ante genitivum τῆς αρχῆς, quem in tali genitivi significatione repeti s0lere ostendimus. Tum id quod gravissimum est, si hune Hipp0lyti loeum eum l0e Simplicii, de quo m0d traetavimus, comparamus, tanta in iis et Verborum et verborum i dinis apparet eo sensio, ut dubitari nequeat, quin ex eodem fonte fluxerint sola enim disserentia in e040sita est, qu0d apud Hippolytum ante vocem Totivos a deest pronomen τουτο, qu0 apud Simplicium

1 Rofut haeres. I, 6. 2 Bruchorus in ulla caussa verborum sententiam contrahit, eum seudo-Origenem referro dicat Anaximandrum Oeem ρχην primum in hoc sensu accepisse, ut caussam rerum significaret e supra P. 7.

32쪽

invenitur, et qu0d apud illum καλεσας legitur pro Sim

plicii κο fisci ς'). Qu0dsi autem ex eodem fonte fluxerunt, ut diiudieari possit, uter in ea re, de qua differunt 82quendii Sit, quaerendum est, uter eorum in huius flantis usu diligentior fuisse magisque ipsam eiu Spediem referre existimandus sit. Is autem sine dubio est Simplieius. Hipp0lytum enim ipsa, quae ab e reseruntur, produnt, ex fonte suo festinanter tantum insignes quasdam sententias arripuisse, ratione earum et ontinuatione negleeta'). Simplicius vero, ut ex ipso satis patet, toto eo loc0, cuius is, quem attulimu8, parvula quaedam pars St, consulto id agit, ut accurata d0etrinarum divisione adhibita, quae cuiusque phil0s0phi 0etrina quaeque a reliquis disserentia sit, X- ponat atque ut id efficeret, non unum solum sed plures auetore consuluit, inter se comparavit, disserentias notavit, cuius sententia vera putanda esset, prop0sitis rationibus

diiudicavit'). Communis autem ille lans sine dubio est

1 Summa locorum consensio apparet, si inter se opponuntur in hunc modum:

verba Simplicii verba Hippolyti:

tontiis interiectis ait: o froς ἐν ρχνὴν καὶ στοιχμιον ιρηκε ων οντ υντο πειρον κτλ. in quibus eiusdem sententiae repetitio, quae praeterea sine ulla coniunction orammatica induciiser, namque in repetitione

certe dicendum erat oluo υι, ουν festinantiam in scribendo Ostendit. 3 Iam statim initio, p. 5b xtr. 0 6 init. de XenophaniS doctrina dissserens praet0 Theophrastum Nicolaum Damascenum et Alexandrum Aphrod adfert hisque refutatis illum probat. Rursus p. 6 a Xtr et p. 6 b init Theophrasti do Diogone Apolloniat testimonium ex ipsis Diogenis libris verum esse ostendit, diversam

33쪽

Τhe0phrastus, atque ita quidem, ut Simplicius ex ipso hauserit, de Hippolyto ver dubitari possit, utrum ex ipso Theophrasto an ex alio quodam seriptore illum sequenti Sua sumpseritini. Cum igitur maior impliei diligentia et hanc ob aussam maior etiam fides sit quam Hipp0lyti, si de qua re inter se dissentiunt, ille testis gravior aestertior putandus est. Quare pronomen illud τουτο ante

τουν0s a, ii id apud ip90lytum deest, apud Simplicium

Vero legitur, existimari oportet ab ho ex ipso illo fonte eommuni receptum, ab illo autem missum esse, sive ipse primus omisit sive a seriptore, quem Sequebatur, iam erat omissum, sive postea demum librariorum culpa ex Hippolyti libris evanuit. Atque si ita rem se habere Statuimus, duae etiam illae dissiduitates, quas initio memoravimus,

lacile solvuntur; namque articulus fgo ante 'io ἰρχυ'n in repetitur, quia in fonte illo deerat et I loe sententiam deesse debebat is autem error, quod naXimander dicitur primus ipsum ae voeabulum adhibuisse, non nisi ex lantis illius mutilatione ortus est. Sequitur, ut Hippolyti testimonium de ea re, de qua nunc agitur, prorSUS inane habendum sit. Pervenimus denique ad alterum Simplieii 0 eum, qui legitur in commentari ad Aristot Phys. I, g). Hi enim Simpliciu8, 08tquam exp08uit, alterum physicorum genti SDamasconi opinionem reicit; cf. p. 32 a post med. . si circa med. suam se latonis principiis sentotitiam Thuophrasto tolexandro opponit et ex Platonis libris durandit. I Quem potissimum Simplicius auctorem secutus sit, inde maxime intellegi potest, quod, cum alias sententiae suae fontem non indicet, ubi de re aliqua graviore diversorum auctorum opiniones exponit, reliquorum opinionibus semper Theophrasti opinionem opponit hancque ut suam essendit. Cf. not praue. Hinc enim iure potest concludi, eum in iis quoque, in quibus auctorem non nomi

nat, heophrastum maxime secutum Sse.

2 Simplic Phys. p. 32 b, parte uP.

34쪽

res e natura Subiecta in του γιοκειμενου generari velle quadam ipsius commutatione, alterum contrariorum secretione, addit; ... ν0υσας γὰρ τὰς ναντιοτ τας νιψ υποκει1ιεν l3 7πειρυ ... εκκρίνεσθαί φησιν Ἀναξιμανδοος, πρωτος αυτ ος ori ν ον osti σας To gro κε is ενονμ. Cuius quidem l0ei si consideramus rati0nem grammaticam,

statim duplex ecurrit interpretatio. Namque primum ita intellegi potest, ut doti ν' pertineat ad praedicatum Go-φιάσας 'ε ἡ Οκεis ενον autem Sit obiectum, sive qu0dh0 loe idem est, fauile enim sententia ita mutatur, ut casus obliqui vertantur in rectos subiectum, cui naXimander primus nomen ἀρχῆς imposuerit; deinde ita, ut τουποκειs ενον pertineat ad praedicatum, vox ἀοχλὴν autem rati0nem habeat subieeti, quod ille primus dixerit 6 πο-

Utraque interpretati per e aeque probabilis est. Primo quidem obtutu ea, quam pri0re l00040suimus, simplici0 et ad qu0tidianum loquendi et e0gitandi usum videtur accommodati0r esse, et propter articulum ante ' reoκε4iενον'p0situm, omissum autem ante ' doti ν et quin o nr0κε s/ενον, quippe qu0d igni fleet rem per Se constantem, et quippe quae n0n rem per e conStantem sed potius rei per se constantis Vim quandam a proprietatem ignificet, ita inter se habent, ut illud sua ipsius natura subieeti, hoc autem praedienti rationem habere videatur. Verum altera quoque interpretatio et cum graeci sermonis usu et eum naturali ratione cogitandi omnino convenit. Primum enim, quamvis articulus ante praedicatum rarior sit, pr0pter ipsam praedicati rati0nem, quippe

quod plerumque non t0tum sed aliqua s0lum sua parte intellegatur, neceSSari tamen ponitur, si noti0, quae praedicatoeontinetur, non commune aliquid signifieat, qu0 80lum aliqua sua parte neque autem toto suo ambitu subiecto conveniat, Verum si igniscat unum aliquid omnibusque numeris desinitum, qu0d totum subiecto contineatur,

35쪽

sive est notio rei singularis, quae per Se una a definita est et de uno s0lum atque de hoc quidem t0ta praedicatur, sive n0tio generalis sic aede pia, ut, qu0d ea Signifieatur, per excellentiam, id est, non in specie divisum, sed unum aliquid uinibus numeris absolutum t0tamque notionis vim atque quasi ambitum in e8 00mprehendens intellegatur, quod totum neque autem aliqua 80lum specie enuntiationis subie et contineatur. Quare, si Arist0teles in libris Meta physidis ait, et oi et γὰρ intellegitur 7 cox καὶ ait0ν συνεχλῆς)ὁ θεος μ=3, indieat, summum deum unum SSe totumque eontineri ea re quae subieeti 0eum btinet; si dixisset θεος sine articul0, dei n0ti haberi posset pro n0tione eommuni, quae non tota sed aliqua s0lum parte intellegenda

ενεργεια intellegitur omnibus numeris absoluta unaque omnem n0tioni p0testatem in se cohibens sive νεργεια pereXcellentiam, quae tota neque autem s0lum aliqua parte de eontineatur; si dixisset, Hεiνος δε νεογει a Sine articulo, intellegi posset, n0n pSam νεργειαν totam atque in sese perseetam, sed solum aliquam eius speetem de deo praedicari. In universum autem t0t eaussa uno exemplo illustratur, si consideraveris, quae sit sententiarum disserentia, si dicas, i dικαιοσυνη si ἐν oειγε, et Si didas,

stoteles Anal. r. I, 40. 49 10 breviter animadvertit hisce verbis: , , . . ου ταυτον GT TO εἶναι γ ν ηδονλὶν αγαθον καὶ το ει νω την ἡδονὴν τ ι γαθον . Quod exemplum cum instar omnium esse possit, pauca tantum addo Plat Symp. 205 D: . . . Mi 60ν αγαθων ἐπιθυμία καὶ ου ευδαιμονεῖν ὁ μ εγιστος τε καὶ δολεοος ερως παντί . Gorg. 49 E: rori ἐστὶ το κατα φυσιν καλον καὶ δ ίκαιον pet paullo ante: του χ λιθίους λεγεις τους ob poονας . f. ad h. l.

Stailbaum, et praeterea Mathiae r. r. ampl. 265 not.

36쪽

16 locum referimus, facile patet, o et Loκεis ενον SSe aliquid unum et totum, sive ita unum ut rem singularem, sive ut genu omne Specie amplectens, hoeque totum intellegi id, cuius nomine ab Anaximandro principium sit appellatum.

Quod autem attinet ad articuli omissionem ante Vocem faeti ν, duae Sunt caussae, cur articulus ante subiectum omitti possit. Altera est, si subieetum est notio generalis haecque omnino infinite aeeipitur, ita ut nec ipsum genu8 per excellentiam, tamquam unum aliquid et abs0lutum, nec certa aliqua generis species, sed quaelibet eius species intellegatur ). Altera p0sita esse videtur in ipsa voeabulorum quorumdam significatione, talium videlicet, quibus qu0d ignis detur, ita unum sit atque definitum, ut artieuli adp08itione n0n pus sit, praeterquam si forte alias beau8sa postulari videatur de quibus accuratius disserere non huius est loci ). In quorum oeabulorum numero in

primis sunt etiam vostes τελευτις et αρχx hae sive de temp0re sive de aussa adhibetur ') Atque ιρχι ν quidem

1 In magna exemplorum copia in uno Platonis exemplo acquiesco, Rep. VI, 505 B: , . τοῖς εν πολHοις si δοναὶ δοκεῖ εἶναι ὁμγαθον τοῖς κου istor οις φρονησι et paullo post: ου ἐχουσι δε ξα/, κὶ Isονησις quo loco ipsa interrogati με τις φρον/ὶGις indicat. φου νησιν sine articulo positam significavisse quamvis νοονλησεως speciem. Ibidem 506 B iterum dicitur: ποτερον ἐπισrχὶ Ἀνηντο αγαθὸν ρης ἡ ἐδυνην , Hoc modo etiam Aristoteles Metaph. XII, 7. 1072b 16 ait: . ἐπεὶ ocu i id ori ἔνωγει τουrουμ, hoc est: huius D/εργεια ipsa voluptas est in se completa. 2 Cf. Mathiae l. i. g 261, 5. 3 Cf. rugo ad 0noph. Anab. I, , 1. Ut appareat, quam usitata sit ante πην et εDor ην articuli omissio, satis erit, unum attulisse Platonis locum, Rup. VI, 10 B, ubi Plato duas illas του

Simili sententia ibid. 51 A o D dicitur ἐπ' αὐχὴν υναι et ἐπ'

37쪽

ipse qu0que Simplicius l0ei8, qu0rum ratio eadem fere est

atque eius, de quo nunc agimus, saepe Sine articulo ponit, velut ubi primum de naximandro di 8Seriti ἡ Ἀναξίφιαν

δρος - , inquit, αρχὸ ν τε καὶ στοιχεi, ειρηκε suo a Ic0ν το πειρον quamquam Saepius etiam articulo utitur.

Illi autem auct0res, qui brevia illa ' phil0s0ph0rum plastita 'conseripserunt, seud0- Plutarchus, Stobaeu8, ip90lytus, Eusebius, pariterque Di 0genes Laertius, ubi, in qua quis

que re summum principium posuerit, breviter indieant, semper fere vocem faρχιν eamque quidem subiecti rati0ne utentem, sine artieulo adhibent, nisi ob praeeedentem genitivum articulus postulatur*ὶ Ex hisce omnibus autem conspicuum est, in Verbi serrρ ωτος αυτος ρχνῆν νοι asa Tot proκ Sisi ενον graeci Sermoni uSum omnino non obstare, αὐχὴν νελθεῖν pariterque ibid. B πὶ τελευrην καταβαίνειν M. Quod paullo ante, ibid. B, dicitur ἔπὶ χῆν του πανrος αρχὴν ἰέναι , id ab iniserposito genitivo pendet. I Phys. p. 6 a post med. 2 CL Plut Plac. I, 3 . Ocuῆς αρχὴν To P νTων πε ρηνGIO

38쪽

quin f, ρχ subiecti, fiso noκείμενον vero praedicati rationem habeat. Verum haec interpretati plane etiam cum cogitandi usu ac ratione consentit. Recte quidem videtur contendi

illud per se rationem subieeti, haec rationem praedienti habeat. Sed duplex distinguenda est subieet ratio - ο quo autem de subiecto logi eo et grammatico, non meta- physico . Altera ratione subiectum est id, quod ipsum per se subiecti natura utitur, hoc St, quod ad ea, quae de eo praedieantur, si se habet, ut ipsius sint aut universa essentia, aut genus, aut disserentia, aut quaedam proprietate atque attributiones, aut aeuidentia atque hae quidem ratione nostro loco Oroκείμενον se habet ad

Gρχή ν, quippe quae illiu vi quaedam atque pr0prietas

sit. Altera ratione subiectum est id, a quo prim pro- fidi se itur cogitatio de qu0que prim0, quid it quaeritur, quod quidem p0test esse tale, ut non tam quaeratur, quae ipsi conveniant, quam quid sit id eui conveniat ipsum. Atque tum accidit, ut, qu0d sua ipsius natura eius subieetum sit, in cogitatione et sermone de eo praedicetur. Si is qui sorte b0ni notionem animo informatam habet, vel qui album col0rem conspicit, quaerere p0test de re, uiliae notio vel eui hic color conveniat quam simulatque sibi videtur cognovisse iudicat et dicit: το ἀγαθον εστιν ὁ θεος , vel h0 album est nix . Ex ipsis autem exemplis patet, in tali subiecto Semper, atque ipsis quidem e0gitandi legibus cogentibus, infinit quodam m0d aliquid cogitari quo illud videatur p0sse subieetum esse. Prius illud distere possumus Subiectum logicum, hoe, quoniam a quadam animi condicione pendet, psychologicum, vel etiam, Aristotelem imitantes, illud subieetum in liciter h0 subiectum peraeeidens ) Atque hae p0steriore rati0ne patet nostro loco

39쪽

His disputatis iam apertum videtur esse, utramque

loe interpretationem, et eam, qua το ποκεθιενον, et eam,

qua αρχν Subiectum 88 dicitur, et ad graeci serm0nis usum et ad naturalem cogitandi rationem ace0mmodatam esse. Verum loci intellectus magno opere diversus efficitur, prout aut illam aut hanc probaveris. Namque si prior interpretati aeeipitur, haec efficitur sententia, Ana Ximandrum, de naturae subiectae vi a notione cogitantem, primum cogn0ViSSe, eam Summum esse rerum principium, et

hanc ob caussam primum αρχῆς nomine appellavi88e. Si alteram probaveris, sententia est haec Anaximandrum, notione unimi cuiusdam principii prolaetum et quaerentem de re, qua 1 0rte40 principium p088et 00ntineri,

primum invenisse, hanc rem esse non posse nisi eam naturam, quae omnibu rebus Subieeta esset, et hane b caussam primum illud principium ipsi του 7ro κει si εἰνου nomine

appellavisse. Illic in cogitatione prior est notio του no-κει ι νου et quaeritur de eius vi a notione; hi prior in e0gitatione est notio principii et quaeritur de re, qua continentur.

Sed utra interpretati probabilior iudicanda est Meo quidem iudicio posterior sola vera est. Haec enim primum, ut o loe tales solum caussas adseram, quae X pS0 Simplici petita sint, sola aed0mm0data est ad ipsam t0tius loci rationem, quae ea est, ut de Summo rerum principio, cuius n0ti in tota disputatione prima est, quaeratur, in quanam re a singuli phil080phis ponatur. Deinde sola c0nvenit eum pri0re Simplicii 000, quo, ut vidimus, Anaximander dieitur primus summum rerum principium in eo posui88e,

40쪽

qu0 esset insultum, et ipso του γιείρου nomine appellavisse qu0d quidem α πειρον re idem esse apparet atque et o υποκεis ενον. Verum etiam si quis priorem interpretationem censuerit praeserendam esse, nullo modo efficitur, ut Anaximander primus ad significandum rerum principiumvodem ἀρχιγν adhibuerit. Namque verbi8, πρc0τος xρχ ν

omnino n0n significatur, Anaximandrum primum ipsam Vocem αρχζν aut ipSam Oeem ποκεis ενον adhibuisse, sed primum Vocem crρχὴν ad το ποκει/ ενον rettulisse hoeque

illa v0e appellavisse qu0d quam b caussam fecerit, hie nondum quaerimus. Sed haec quoque sententia quandam disserentiam eontinet, quae in hae disputati0ne non levis est. Quae quidem disserentia inde pendet, utrum vox Gρχι

est, utrum illa naximandri n0vati ad vocem αρχὴν pertineat, quippe quam ille ad aliam rem rettulerit quam phil0sophi pri0res, an ad εο υπ0κείμενον, quippe de qu0 ille aliam n0tionem et vocem praedicaverit quam reliqui. Cum enim naximander dieatur primus vocabulum crρχλην ad To υποκεisi ενον rettulisse aeque ipsa re a pri0ribus

phil0s0phis distinguatur, id duplieiter intellegi p0te8t, primum ita, ut in αρχὶ quidem vocabulo et notione eum prioribus consentire, eo autem ab iis disserre dieatur, qu0d primus h0 αρχῆς vocabulum ad n nroκεθιενον rettulerit eum illi 0 vocabulum non ad io ποκεis ενον, Sed fortasse ad aliam quandam rem rettulissent; deinde ita, ut eum reliquis in opinione quidem του ποκειl ενου COD- sentire, eo autem ab iis dissentire dieatur, quod primus T υποκειs ενον appellaverit αρχ'ὶν pr0pterea uiliuet, qu0d primu αρχι ν 8Se 0gnovisset), eum reliqui non ita appellavissent sed alias fortasse de eo D0tiones et voces adhibuissent Patet autem ex iis, quae ad probandam alteram illam loel interpretationem attulimus, verba illa non nisi pri0re modo intellegi posse, ita ut Anaximander dieatur