장음표시 사용
431쪽
Ex hae igitur Arist0teli disputatione apparet, naximandrum in generando mundo Sum S SQ 0rtice a neque putavisse caussam, qua efficiente terra in medio mundo oonstitisset. Nam primum Aristoteles verbis apertissimis dicit, omnes, qui mundum generent, cau8Sam, qua terra in medium mundi l0cum con-ge8ta Sit Vorticem ponere. Iam ipse, ut autea satis vidimus, naXimandrum in iis numerat, qui mundum generatum esse velint. Ergo Anaximandrum qu0que intellegit in iis, qui vorticem ponant caussam, qua efficiente terra in medium mundi l0eum e0ngesta sit. Si quis autem forte opinetur, Aristotelem omnes quidem diuere, sed non nisi plurimos intellegere, id refellitur altera eiusdem disputationi parte. Cum enim pri0re parte, de qua pr0xime egimu8 dieat, Omne S, qui mundum generent, e conSentire, qu0deau88am, qua efficiente terra in medium mundi locum conge Sta Sit, in vortice ponant, e0sdem altera parte ab ea cau88a, qua meiente quisque eorum terram statuat in media sua sede manere, trifariam dividit, huiusque divisionis tertiam partem p0nit Anaximandrum λ). Inde autem, quod Anaximandrum nominatim in eius generis, quod c0mmuni quadam nota definivit, partibus numerat, Sequitur, ut eum iu hoe ipso genere p0nat, eique c0mmunem illam generis notam, id est, ut ei in generando mundo vorticis usum tribuat Maxime autem Arist0telis testi-
qui mundum generant, hanc ipsam ob caussam, quod ea vorticis vis sit, ut maxima quaeque et gravissima in medium vorticem congerantur, terram dicunt in medium mundum congestam esse inde, quod omnes hunc terrae locum a vortice repetunt, per Se equitur, ut om nos in mundo generando vortice usi sint), I Uενει,τουσι την hίαν καὶ θουσιν οἱ μεν ουrον ὁν ρογιον ib. V. 5 . . . τινες δε υσπερ Ἐμπεd κλλῆς ib. V IT . . . εἰσὶ id τινες - ωσIrεP
432쪽
m0nium e0nfirmatur eo, quod hanc rem inveniemus caussam esSe idoneam, qua, quae huius capitis initi de Anaximandri doctrina quaesivimu8, auiquam ex uno principio
Iam vero si dubitari n0n 0test, quin Anaximanderii generando mund V0rtice usus sit, tamen qualem hune vorticem esse Voluerit, nusquam traditur. Quare ad hanerem cognoscendam ab eorum pr0ficiscendum erit pinionibus, qu0 Arist0tele illo loco pariter atque Anaximandrum dicit 0rtice us0s esse. Deipiendum autem ab Anaxag0ra 8t, et quia huius de hac re pini satis nota et quia tota eius oetrina cum antiquiorum I0nicorum philosophia coniuncti8Sima St. Itaque Anaxag0rae d0etrina, quatenus ad nostram quaesti0nem pertinet, haec fere est , Aliquo infinitae homoe interiarum mixtioni l0e mentis infinitae vi conversionem rotundam sive Vorticem grεριχc Ἀρι σιν, dii hi ieXuitatum esse. 0 Vortice X homoeomeriarum mixtione altera parte gravia ac frigida, quae uno aeri n0mine comprehenduntur, altera levia ac calida, quibus aetheris nomen tribuitur, ita seereta esse, ut illa medium l00um occuparent, hae in cireuitum concederent. Deineeps ex illo aere Se-OrSUm aquam, terram, a Xa Secreta esse; 0ncitata autem aetheris conversione magna saxorum parte a terra avulsas esse, in hisque ab aethere neensis cum reliquas stellas tum Solem c0nstare. Iam vero illum ipsum vortieem initio a latere ireumaetum esse, ita ut nascentis mundi
axis in terrae planitie directus superiorque mundi p0lu8, 8, qui Semper nobis appareret, in ips coelivortice esset, ut igitur stellae in formam holi γο-
λοειδέος circumagerentur. Postea autem, cum mundus iam esset perseetu et animalia e terra nasci coepissent, mundi a Xem sua Sponte, id est, nulla naturali caussamo Vente septentrionem versus ad terrae planitiem
433쪽
413 inclinatum esse eoque australes mundi partes altius supra terram ascendisse ii.
In hae Anaxagorae doctrina omnia ita inter se apta et colligata sunt, ut uno aliqu0 08ito reliqua necessariosequantur. Primum enim quod primi vortieis axem statuebat in terrae planitie direetum fuisse, sine dubi pendet ab ea re, quod, quemadm0dum omne Ionici, terrae tribuebat figuram disei sive tympani plani, in medio mundo ad libram loeati; nam hane figuram situmque ut terra necipere poSSet, revera vortieis illius axem in terrae planitie portebat direetum
esse. Iam vero mundus illo Vortice faetus ab eo mundo, quem videmus, maXimo per diVersus erat. Namque primum huius mundi a Xis n0n in terrae planitie dire eius sed ad eam septentrionem versu inclinatus est quare neeesse erat p0nere, primum illum mundum aliquando septentrionem versus inclinatum esse. Verum hae inclinatio propterea ne eessaria erat, ut in terra animalium plantarumque vita existere posset Nam pr0laeto in illo primul Qua in disputation do primo vorticu et subsequenti mundi inclinatione diximus, sumpta sunt ex hisce locis D. L. II, 9: ταν
σίαν. Quod dicitur ' ἐγκλιθῆναι εἰς μ σε α βρι νο ν ιεοος igni ficat, mundum ita esse inclinatum, ut australis eius pars quasi augeretur, eatenus scilicet, quatenus ad terram rei serretur, id est, ut maior australis mundi pars supra terram ascendoret. Quod D. L. dicit θολοει δέως φερεσθαι, si antiquam molarum formum respicimus, idem videtur osse, quod Theoret. r. ass. Cur 4 I p. 960d Hal. dicito ιυλο ει δω φωεσθαι.
434쪽
mundo terra sorte l0nge miserrima utebatur. Cum enim propter ipsam vortici naturam in regione eius circuli, qui inter utrumque polum me diu est, id est, circuli aequi-n0etialis, in cuius planitie terra est, conversio institatissima sit, Anaxagoras sine dubio putabat, in regione huius circuli a terra s0lem avulsum esse et in eiusdem circuli regione cirea terram ei reum ferri. 0 autem si ita se habebat, terra non nisi in exteriore margine s0lis radiis collustrabatur, superii dies autem eius densa caligine involuta erat. Atque hanc ipsiu Anaxagorae opinionem fuisse, ut per se probabile est, ita confirmatur eo, qu0d Archelaus, Anaxag0rae discipulus, refertur dixisse, ' tum primum, cum mundus ineli natus esset, solem terrae lueem offudisse aeremque sedisse perlucidum et terram aridam 'Φ). Ergo Anaxagoras ea re, qu id mundi a Xi aliquando septentri0nem versus ineli natus esset eoque australes mundi partes altius supra circuli 0rigontis planitiem ascendissent, factum putabat esse, ut sol radii suis terrae Superseieui e0llustraret et plantarum animaliumque generatione ei fideret. Eandem de primo v0rtie et de mundi inclinatione sententiam praeter Archelaum, quem iam nominavimus, secutus est Di0genes polloniates φ). Cum ineredibile sit, duos philos0ph0s fortuito in sententia tam singulari convenire, praesertim cum illo temp0re diversa Pythagoreorum ratio vi posset incognita 88e, Sumendum est aut alterum ab altero aut utrumque ab alio hane sententiam necepisse. At alterum ab alter accepisse nulla ratione probabile est; nam et universa doetrina quam maxime dissentiunt, et omnino ignoratur, num ulla inter e08 inter-eesserit neeessitudo. Ergo latuendum est, utrumque Sen-
435쪽
tentiam ab alio accepisse. Quaerentibus autem, quis hiep0ssit esse, nullus inVenitur praeter unum Ana Ximenem. Primum enim eum h0 uterque sententiarum communione coniunetus suit. Nam Anaxagoras, etsi non recte dieitur
ab Anaximene disciplinam accepi88e, tamen, ut ipsius doctrina ostendit, Anaximenis doctrinam et cognovit et in multis secutus est Diogene Ap0lloniate autem totum sese ad Anaximenem applieavit. Deinde, quod maximum est, mihi quidem videtur probari 08se, Anaximenem eandem fere atque Anaxag0ram et Di0genem de vortie et mundi in-elinatione sententiam habui 8Se. Atque primum quidem naximenem omnin in mundo generando Vortice Sum esse, ex eodem intellegitur ristotelis to eo, quo antea in Ana Ximandro usi sumus i). Deinde a veteribus quaedam eius sententia refertur, qua probari videatur, eius de illa re opionem eandem seresui 88 atque eam, quam paullo ante rettulimus. Etenim ab Hippolyto et partim etiam a Di 0gene Laertio et Plaeitorum seript0ribus traditur docere, ' stellarum motum eiusmodi esse, ut 0 subter terram sed circa terram o υχ nco γι ν ἀλλα ιερὶ λὶν cireumferatur, similiter atque circa n08trum caput pileus Vertatur, solemque non ecultari e0, qu0d supter terram circumierit, sed eo quod altioribus terrae l0eis abseon datur, et eo, quod maior eius saeta sit a nobis distantia' δ). mane quidem narrationem
l Vid supra p. 410 not. 2.2 Hippol. Refuit. I, T. p. 18, 4: o κινεῖσθαι in no γῆν
436쪽
eum alii tum Zellerus' ita putant intellegendam esse, ut
ab Anaxemene stellae dieantur, p0stquam in coelo m0tum ab artu ad euasum perfecerint, a latere ita defeeti, ut ei rea terrae marginem ad rium revertantur, similiter atque veteres poetae Solem putabant deano circumvehi; et ellerus pro insigni, qua utitur, doetrina adfert etiam locum Aristotelis, quo is eandem sententiam multis meteorologis antiquis tribuat δ). At num versimile est nam fieri 90 tui88 00nced0), Anaximenem, p0stquam naXimander aperte Stellarum motum circa mundi axe in do euerat, ad antiquam 90etarum opini0nem revertisse tot tantisque dis- seultatibus implicatam Et a quanam caussa putandus est ill0 m0tus tam multiplices repetiisse Nam quod Zellerus stellas putat aeri pulsu circumflecti, antea iam vidimus, Anaximenem ab aeris pulsu non nisi solis et lunae τρο- ας, id est, conVersiones a Solstitio ad brumam repetere. Et, quod maximum est, illa narratione non 80lum s0 et luna, Verum tellae in universum τα στρο οἱ στερες)non supter terram sed circa terram ircumferri dicuntur. At naximenem certe non fugere poterat, stellas p0l vicinas in e0el circa hunc ipsum polum c0nverti; 0s igitur non credere p0terat ire terrae marginem ab ecasu
ad 0rtum redire Denique qu0 ad illum Aristotelis Deum
Sed, ἐπὶ νην γῆν propter sententiam insolitam videtur additum osse, nisi sorte legendum est laborii γῆν I G0sch. I, 2l c. not. 384.2 Aristot Meteor. II, 1. 35L 27, postquam dixit, septentrionem
Irois cesκrον λην γῆν. Statim animadvertendum puto, Alexandrum liniae locum solum circumscribere, nullis nominibus additis undocolligendum est, eum e philosophorum numero nullum cognovisse, qui illam sententiam proposui88et.
437쪽
attinet, nihil impedit, quominus Arist0teles multos illos
veteres meteorologo poeta intelleXerit cosmogoniarumque Script0re8, cum qua re optime con8entit, quod Alexander in huius l0ei explicati0ue stilum philos0phum n0- minat, cuius haec sententia sit. Omnes dissiduitates t0lluntur simulque naximenes opinione liberatur, quae eius ingenio minus videtur dignae8Se, si eum ponimus omnibus stellis conversionem circa mundi axem tribuisse et ad hane rem explicandam similiter atque Anaxagoram in mundo generando vortice usum esse, cuius axis initio tu terrae planitie direetus, postea autem ad eam septentri0nem versus inclinatus es8et. Nam in mundo, qui ipso illo vortice ortus est, stellarum m0tus necessario ita se habent, ut non subter terram sed ire terram diruumferantur; et quamvis eae Stellae, quae in superiore mundi Sphaera sunt, non ita circa terram moveantur, ut planitie circulorum, quibus moventur, terram a latere eo ent, tamen h0rum motuum rati recte e0dem m0do significatur. Verum etiam p0st mundi inclinationem naximenes, si stellas v0lebat circa mundi axem moveri, ad huius motus rationem significandam eadem dicendi ratione uti poterat, etiam tum, si haec dicendi ration01 in omnibus stellis ad verbum vera erat. In qua re animadVerto, eam minus etiam veram esse, si stellae putentur
circa terrae marginem circumflecti. Sed nihil impedit, qu0- minus in stellis gravissimis, sole et luna, ad verbum erasit id enim pendet ab ea sententia, quam Anaximenes Orte de terrae amplitudine habebat. Nam si ponimus, eiu8 Sententia terram, quippe quae non globus sed planus discussit, amplitudine esse medioeri, s0lem autem et lunam magna a terra distantia in c0elo cireumferri, facile fieri p0te8t, ut ipsa re nunquam ne supra terram sint nec infra terram, id est, ut nulla linea dire 'ta a sole demissa ipsius terrae planitiem attingat, sed praeter eam praetereat, ut igitur 80lis radii nunquam nec in superiore nec in infe -
438쪽
riore terrae planitie dire et sint id quod inspecta tabula, quam in libri ne adleuimus, facile constipitur').
Non certe quidem adfirmari potest hanc ipsam sententiam ab Anaximene esse pr0p08itam sed eam patet talem esse, quae eum illa veterum narratione optime consentia ty).
His exp0sitis restat quidem quaedam disseultas in iis Hipp0lyti verbis, quibus 80lem dicit eculiari non eo, quod subter terram circumierit, Sed eo, quod altioribus terrael0eis obtegatur et quod mai0r faeta sit eius a nobis distantia. De quibus verbis quid mihi videretur iudi
2 Herodotus cum refert, nautas Phoenicos narravisse Se cum navibus Africam circumveherentur, solem septentrionem Versus
vidisse, addit, se ipsum huic narrationi nullam habere fidem. 3 Vide locum ipsum supra p. 4l not. 2. Si sol occultari dicitur eo, quod altioribus terra partibus obtegatur, et eo, quod maior facta sit eius a nobis distantia, id non ita intellegendum est, ut hae duae res coniunctae, sed ut utraque per se sola illud efficere dicatur. Iam si ponimus, solem circa terrae marginem circumflecti, certe, si altiores terrae partes intercedunt, hisce occultatur. Sud idem accidit sitiam, si sol ea ratione circa terram On- Vertitur, quam ipsi in disputation indicavimus. Quod autem sol dicitur etiam propter maiorum a nobis distantiam occultari, id, si
Per Se Consideratur, - nam cum re priore coniungere absurdum
est putandum erit de talibus locis intollegi quae plana sint nullisque altioribus partibus torminata, utilia cum sol in mari videtur oecidere. Sed hoc ipsum, quod sol propter maiorem distantiam e consp0ctu auferri dicitur, eiusmodi est, ut cum Xenophanis quidem opinion plane convuniat cf. tui. lac. II, 24, n. Stob. I, p. 34), ad Anaximenem autem videatur omnino non pertinere posse. Namque primum num verisimile est, naXimenem putavisse, solem maiore distantia a nobis abesse, cum ad torrae marginem pervenisset quam cum supra terram in coelo versaretur Atque si quis fortu pinsetur fieri posse, ut solis altitudinum non admodum magnam esse sus. p. 393 terra autem marginem usque ad coelum pertinere crediderit, num probabit ost eum credidisse, huius mar-
439쪽
Cum igitur probabile visum sit, Anaximenem de primo quodam vortice et subsequenti mundi inelinatione eandem fere atque Anaxagoram et Di0genem Apoll0niatem sententiam habuisse, 08que hanc sententiam ab illo accepisse,
certe per se n0n veridissimile est, ante Anaximenem eandem sententiam iam ab naXimandro propositam esse.
Quaeritur igitur, num haec res argumentis id0neis c0nsr- mari p0ssit. Ex Aristotele ostendimus quidem, Anaximandrum in mundo generando vorticem adhibuisse; sed qualem hunc Vorticem voluerit esse, X Arist0tele n0n patet. Quare videndum est, num, si ei eandem fere atque Anaximeniet Anaxagorae sententiam tribuimus, ea in eius oetrina, quorum explieationem de SideraVimu8, plane explieentur. Quod ut appareat, illa sententia ad eius doctrinam adhibenda St.
ginis tantam ess a nobis distantiam, ut solis radii indu non possent oculos nostros attingere Xenophanes quidem distantiam poterat caussam putare, propter quam solis radii e conspectu evane- Sceret, quoniam terrae superficiem et supra hanc coelum infinitusextondi putabat Anaximenes meo quidem iudicio non poterat. Deinde Aristot0lus Coul. II, 13 293' 33 sq. ait, os, qui terram planam et tympani similem esse velint, ad hanc sententiam probandam eo etiam argumento uti, quod sol occidens recta linea sub maris marginem descendere videatur. Hoc si ad Anaximenem quoque pertinet id quod statuendum est, si ristotelis verba ita accipimus ut dicta sunt , sequitur, ut solem putaVerit non e e conspectu evanescere, quod longius a nobi distaret, sed eo, quod ipso terrae margine obtegeretur. Quare quidem putaverim, illam Hippolyti sententiam ' κρυπτεσθω τε ον ῆDον rL quae apud hunc solum inv0nitur, ab Hippolyto aut ab eo, quem sequebatur, per errorem a Xenophane vel etiam a quodam eorum, quos Aristot Metuor. II, 1. 354 47 momorat vid. p. 416, 2 ad Anaximenem translatam esse. Quod si non conceditur, in ipsa verborum lectione grave quoddam vitium inesse putandum est; nam ut nunc leguntur, ad Anaximenem sine absurditate non possunt adhiberi, sive putabat sive non putabat, solem circa terra marginem circumflecti.
440쪽
420 Itaque si ponimus, eum illa sententia Sum esse, totam eius oetrinam, quatenus ad 08tram quaestionem pertinet, hanc fere fuisse op0rtet. Cum natura humida sphaerae igneae effectu partim in aerem mutata esset, in toto naturae humidae et aeris globo vortex Xortus est, cuius centrum in medio illo gl0b0, axis autem direetus esset in planitie per hoc entrum ad libram oeata, quam quidem planitiem patet 0 diversam esse a planitie circuli aequin0etialis quae huius vortieis videatur caussa esse, paull0408 dicetur). 0 Vortice cum aer magna celeritate cireumageretur et vi semper crescenti phaerae igneae instaret, denique eam in annulos parallelos dirupit, singulisque annulis ab omnibus partibus ita se circumv0lvit, ut 08 annulis aeriis ueluderet, et simul eos plus minusve longe a centro abstulit, ita fere, ut aquarum unda, cum in corpus quoddam velut saxum vel lignum incidit, id ab Dinibus
partibus cireuincludit, et, si vehementius incitata est, Sestum abripit. Cum autem pr0pter vorticis naturam in regione circuli aequinoetialis aeris impetus maximus esset, in hac regione maxima quaedam quasi aeris unda ingentem sphaerae igneae annulum abripuit, eumque annulo aerio circumcludens omnium longissime abstulit in eum loquin, quo nunc etiam circa mundi axem eodem Vortice circumagitur. Hic annulus igneum annulum includens est sol, qui Anaximandri sententia omnium stellarum extimus est. Paullo pr0pius a p0l aut superiore aut inferiore is sphaerae igneae annulus avulsus est, qui actus est luna, min0re a centro distantia, et simili modo reliquarum stellarum annuli, propter vorticis naturam minus etiam a centro distantes. odem vortice, cum reliqua natura humida solis effectu partim in aerem partim in terram Verteretur, terra in medium locum c0ngerebatur et formam rotundam ac planam accipiebat ). iis omnibus persectis mundus septent Alexandu apud Simpl. Cool. Schol. Aristot 507 26 eum