De formandis medicinae studiis et schola medica constituenda

51쪽

eo requirimus: quibus naturae dotibus quisuerit destitutus, ad hujus dissiciplime stimis

inum sistigitam sibi aditum esse praeclusummielligati ut inquit Hippo ) ας

γνεγε. sunt nobis omnium cognitionum voluti quaedam semina ingenita, quae pro varia corporis constitutione, aliquando perfectici ra, &pi iora: nonnunquam impuriora apparent. Sensus omnis est cognitionis, quae in propriam aestimationem &judicium cadit, initium. At illud ipsum cognoscendi principium non omnibus aeq kabiliter a natura est impertitum. In quibusdam enim animantibus unicum est, & simplex: in ali superfectioribus nimirum, varium es multiplex , multas & varias rerum cognitiones suppeὸitat. Upc ipsum in homine aliquando acutius, aliquando hebetius, ut varia est

corporis constitutio , observatur: atq; adeo in uno eodemque, longo annorum dccursu.

hanc cognoscendi vim nobis ingenitam, mi nes, hebetati, tandemque aboleri conspiciamus. Id autem in futuro me)icoquari; fieri potest, acutissimum esse natura πον tet. Quod si velis sigillatim varios sensuum so tes contemplari primo se osseret*culbrumaeies,quam illi acutissimam esse debere quo, ridianus ierum eventus facile comonstret et

eum ue pri mo statim conspectu, qualisnam sit agrota vultus, Laoae similis, an

52쪽

lis, sicile dijudicet: tum etiam, ut cutis est, jIore iaspecto. subjectisucei conjecturam capiat, ali ue id genus invarijs excrementit .

OhstxTEt, quae ad colorem, quantitatem, & . eorundem permixtionem reseruntur: in lquibus visus censura est opus. Quinetiam , k tunc oculorum perspicacitas valde neces, faria, tum in penitioribus palati, aurium, narium, matricis partibus ulcera,aut affectus alij, sunt introspiciendi, ad quasliebstior oculorum acies pervenire minimepω ltest. Si odoratum consulas, multa sint hoe judice a Medico, non ine maxima utilitata expendenda: quale est universum illud symptomatum genus, quod circa olfactiles qualitates,dc totius corporis,& naturalium suecorum, & ipsorum excrementorum versatur. In quibus sane omnibus, tanta est hujus sensus vis, di facultas, ut etiam exodore doptetiendas, vitiatane sit corporis, ct succorute peries, an inculpata, ct nullis eorruptelae viiijs conspersa. mis non facile perspicit tetrum illum, de virulentum Elephanticoruodorem, ' uem toto corpore eXpirant , ma- ximum nobis corruPtelae argumentum prae-

beres Quis etiamnonanimadvertit oetidam saxillarum, & ingui m exhalationem inca l. lidis εt humidis naruris. nobis facile demon t strare propensam ad puerilaginem quam lappellant) corporis constitutio. flium t Ia siruoribur, mina, alui deje . f

53쪽

MEDICINAE STUDII 3. n

nibus, pure, sputis, muco natium, mulieruI ,

menstruis, &alijs id genus, hujus sensus,

aerium manifestius existimo, quam ut a me plenius explicari debeat.In materia vero medica, sive id alimenta, sive ad medicamentate convertas, sagacissimo odoratu opus esse judicabis: cum vel solo odore, aliquando diagnostamus familiarene sit futurum alimen- .

tum ., an a nutriendo corpore alienum .

Quod etiam nonnullis animantibus natura tributum video.Inmedicamentis explorandis, non levia exhoc sensu argumenta des muntur. Secundum enim a saporibus locu: tenent, quq ab odoribus sumuntur, temperamenti conjecturae. Quorum alij ex saporibus pendere videntur, alij vero propria cω stant natura: nondum tamen certis appellationibus definitas habent differentias. -ο- tum omnium certissimum κω μειον est odoratus, qui eo perfectiorem rerum cognitio nem est medico allaturus, quo in eo sagaci or fuerit. Gustu non minus valere debet,cuad illum tum alimentorum, tum medic mentorum judicium ex saporum varietates sit reserendum , in quibus potissima ac Pra cipua artis meaicae materiae versitur. Huc accedit, qubd medicum, artis culili aena esse imperitum: oporteat , quae serme tota

ex saporumjudicio.est aestiman ' ' ctus a. sit illi exaetissimus, quo varias homianum tum Mori Auinae orantium tepes

54쪽

xaturas explorabit, calidi, frigidi, & aliarunt ,

qualitatum, tum Varias vires, tum multi.

phees recessus observabit: hoc censore, alia in juvene, alium in puero caloris gradum annotabit. Quinetiam ct in morbo lanista letibus qualitatum occursus dissimiles depre. hendet. Cum fiequenter circa initia mitior septitur caliditas,quae paulo post immoran.

te manu, veluti geminatis viribus acriore. mergit: aut contraria ratione. Quae exquisisti de exercitati tactushominem desiderant. Quod si cui hujus sensus organa, aut intemperata, aut pravi succi confluxu vitiata M. rint, is de hominis constitutione, nihil certi statuere poterit. Fallax enim & inconstans est futurum rerum omnium judicium. si vero pulsuum differentias consideres, occul

tos arteriaxum motus, cum aut in centrum

se colligunt, aut in superficiem evehuntur: s pulsuum aequalitatem,aut inaequalitatem, non in variis tantum pulsationibus, sed in mna eademque motus parte: si varios pulsuus inithmos, duritiem & mollitiem arteris Ionsideres, facilejudicabis temperatissimu taxque exastissimum tactum Medicis esse perquam necessarium: alioqui plane divina pul- lsuum cognitione carebit, quae & ad morbo- ἰxum cognitionem, de eorundem curatione, 'ac praesagiendi rationem, est utilissima. Dis jceo reliqua quae adsensuspertinent, quos si natina accutissimo. sucritconsecutus,m2-

55쪽

i ximi ad artem medicam exercendam ususi es deprehendet. Sed jam noc omisso cognitionis principio , quod circa particularial versatur, animum pavibaltius attollamus,l aliudque principium longe praeclarius ae diat vinius perquiramus, quo ornatum essen tura eum o rtet, qui Medicinam certa methodo& via assequi voluerit. Id autem Plato alij νῶν, alij vero διανε κὴν appellarunt: mens nimirum illa est, quae divinitus immissa, etiam hoeco cins sepulero involuta, suae originis non immemor, quae divina sunt , aeterna , ct universalia coa- templatur: haec illa est omnium disciplinai tum & inventrix & moderatrix, quae tame corporis ratione in quibusdam liberius & cutius id essicit, in aliis vero tardius& remissus. Hanc natura acutam esse & ficilem, noesolumfuturo Medico, sed alteri culibet,qui aliquod disciplinς genus co equi voluerit, oportet: quibus vero hebetior mens est, qua

ut possit quae divina sunt in disciplinis percia pere, ijs ad summum & perfectum disciplinarum fastigium, & culmen pervenire est denegatum. Quamvis enim repugnante Ra- tura, aut labore improbo,aut multis vigiliis aliqua consequatur: medicorem quidem,

si1mmum autem gradum nunquam attinget. Summos enim natura artifices, mediocres autem ars essicit. Nam ut praeclare scri-

. psit Hippocr. p

56쪽

. κένια. 1stis igitur naturae dotibus ornatos, lix tanquam firmissimo praesidio circunsepe, L hute disciplinae se committat: in qua sum.

musaliquando est fisturus, si reliquorum O. l mnium vesuti concursu de accessione hoc naturae beneficium cumularit. Maxima quide Isint haec, quae ex naturaepropensione nobis accedunt commoda: at illa parum profuimilla existimo, nisi de laboribus diligenter sita LQMulta, ae continua , dis equenti medit fetione excitata, Naturam proximesequitur t, quae sane ea est methodo com raranda, ut non-ῶ -m , sed suo P, iqueordine & loco collocata discantur. Sunt l enim quaedam vel statim initiodocenda, ali. ljs postremus debetur locus, quibusdam vς- l medius. Qubdsi hanc perverterit, incerta & inconstans, atque adeo confii ira est futura illarum rerum cognitio. Hae lmethodo qui usus fuerit indiseiplinis com- parandis, nihil sibi ad veri investigationem ixeliqui est facturus. Ut autem inferiores di, t iplinas omittam, variaque idiomytum ge- nera, sine quibus ad graviores nulli patetas iitus: Mathematicas primitin magno studi 'magnaque ingenij contentione conquirere debet, qui medicinari pro dignitate & tra . ,

ctare Et exercere voluerit: quibus si caruexit, in caeca multarum rerum, quas Medic, na docet,i noratione versabitur. Nunquam

enim videndi rationem intelliget, quae per conum

57쪽

conum pyramidis a re videnda deductae fierii creditur, nisi exabditissimis etiam Geometris sententius hane linearum varietatem di-

, diserit: multo miaus illud assequetur, curritiato oculorum situ, cum altera, pupillar Rblimior, altera depressior conspicitur, res omnes geminae appareat. Hae omnia si quis velit ἀπηο δεκακλ eognoscere, quae certa est& constans cognoscendi ratio, non atrutide quam geometrica & optica demonstra--tione consequetur .. Sunt &permulta πω ' metrica inhumani corporis structura consideranda, qualis est certa partium humauieorpori9 inter se proportio. Non enim temet re parens illa rerum omnium Narura, alia1 alijs aptavit partibus, sed ea mensura & promportione sunt omnia: connexa ct colligata :

ut-hominis bene compositi, conspecto polli ce, ficile judices , quanta sit reliqui eo cui ima ludo. Quam rationemillos inivisse exinimo,qui ex vestigio pedis Herculis,quae tus ille fitisset conj iciebant. Quod si aut

gno corpori parvum , aut parVO magnum caput sit appositum,parum concinna corp ris figurajudicetur, potiusquenaturae quam. illius perfectum & absolutum

opus: quod vel Gmatricis illius ficultatis imbecillitatem , ω materiae ad pro zationem aptae copiam, vel penuriam, aut ejusdem vitium in prima foetus compositione affuisse demonstrat. Quis ne

58쪽

seit etiam figurae rationem, invarijs huma- lni corporis partibus geometrica lege expediden Iam esse ξ Rotunda nimirum multis estetributa , ad dyspathiam: Cum enim haec L lgura nullos Hominentes habeat angulos, sed tota sibi ipsi cohaereat , externarum reruinjurijs non tam facile est exposita: ob id sa-

να, & provida natura extremas ferme omnes ςorporis partes rotunditate aliqua ei dicunductas esse voluit Eadem etia- αεα γε---tunda potius, quam alia D en usa, quod haec etiam sui dique sim, lis, plura & contineat & complectatur, qua quaeri; alia angulis circunctuis: qua ratione cerebes ventriculo , matrici, utrique Vesicae alijs denique omnibus , quae suo ambim , 2 circunflexu aliquid continent, rotunda fi Lina a natura est tributa Quod si quis toti αorporis molem consideret, illud plane esse adinveniet, libratis aequabilitera, terutrius lateris ponderibus: Si autem majus in alteram partem pondus inclinaretifiγκet corpus aπον, arijs tum actionibus,

eum motibus obeundis parum accommodatum. Id ipsum non in universo tantum cosep oxe, sed in certis illius partibus, naturam observasse, eordis structura, ex ipsa anatome spem,facile commonstrat. Cum enim

dexter illius sinus sanguinis gravitate, ct pindere sinistrum, spirituosa substantia, eaque

larisiana oppletiun,potuisset ex sectere,ipia

59쪽

MEDICINAE STUDII s. re

rituum levitatem, cordis crassitie & mola compensavit. Qu a ratione quantum po deris a s uiguine dextrae parti accedebat, ta- tum sinistrae fuit additum inerementi ipsaeordis substantia crassiori, ut medio thorace plane aequabiliterlibratum cor,basuri, neque in hanc, neque in illam partem deflexam habeat. Taceo obliquos mustulorum situs, rectos & transverses, quae quidem'omni1 Geometria imperitus, aut qbservare, aut assequi non poterit. Quod si ad chirurgica operate conferas, geometrica ratione parantur Catheteres,alij longiores, alij breviores nonulli magnitudinis medioerie etiam cyclisci, variae cauteriorum formae, alia denique i strumenta, quae aux reducendis luxatis partibus, aut alijs chirurgicis actionibus obeundis conveniunt. Quorum nihil neque a medico apposite praescribi, neq; ab artifice probe parari, citra geometricam linearum rationem potest. Numerorum ratione ad c ticas supputationes utendum: neque alio mathematicas hac ignorata quisquamas

quetur, cum ad eas per Mimmeridam cer tus pateat aditus. Astronomiae vero quantussi Medico, non solum usus,sed etiam neces.sitas, ad artem tum intelligendam, tum e

ercendam , nisi res quotidie declararer, plenius mihi dicendum putarem, Audiamus

hac dore praeluccillarentem Hippocrata,

60쪽

libello de aere, locis, & aquis: cmo

ἐρυμνθάνω. sigd divinusit in morbis, magna lora ct diligetia illius cosiderasio est ineuda. , At nihil aliud divinum in morbiscomperies ut pleraque alia omittam) praetor aeris nos iambientis constitutionem , tuae a sempiter' lnis illis ignibus, motu perpetuo immutaras nova aliquando morborum genera invehit: saepenumero jam genitisinerementum prae ebet: alijs vero depellendis, tanquam com l traria & repugnans convenit: quae quidem aeris mutationes cum non ab inferioribus ruisce, & caducis corporibus pendeant, sedi litus a superioribus corporibus immitam aur, divinum quid in morbis adferre vide .gur 'quod nunquam caeca mortalitas Astronomiae imperita deprehendet. Tantaautem harum mutationum vis est, & essiciendi potestas, ut qui nobis circunfusus est aer, in i alma quaeque penetrans, nos suis viribus im

mutet: neque Glum nos, verumtiam se

Iidissima quaeque corpora, quae aliter cali do , aliter frigido, aliter sicco, aliter pluvio si caelo assici conspicimus. Tam insignis est vis aeris per cuncta rerum meabilis, uti magni cujusdam Tyranni instar,.omni eam Udat, suisque viritius & substantia assiciat, .ut scribit Hippocrates ) οι--συνά- -