De formandis medicinae studiis et schola medica constituenda

81쪽

diosis aliquid utilitatis allaturam, quam uti patienti animo benigne audiatis a nobis Dbti stissimi viri, etiam atque etiam contendo, vos vero adolescentes studiosi, ut attente au ultetis admoneo. Quanquam autem non ignoro, quam dissicile , quam periculosum sit, in tanta m

pinionum varietate,sententiarum diversitate &judiciorum morositate, aliquidiumedium proferre, de libere pronunciare: tamecum id non ostentandi, non reprehendendi aliosgratia, sed bono consilio & juvandi st ηπι principue Medicinae Tyrones fiat, aequ11 cs j udices me habitacum confido. Tale; . igitur viam vobis indicabo, qua ipse ingresisurus essem, si denuo ab initio mihi ars Me

dica distenda foret,utque facilius quid velinuassequamini, singula ordine, & per certac 'pita subjiciam.

Principio moneo ut optimos tantum ae probatissimos Authores vobiscoparetis, audiatis,legatis, vobisq; familiares reddatis, quales sunt,Hippocrates,Galenus,& qui h rum vestigijs insistunt. Quoniam vero hom urima & varia scripta extant,delectus quia da inter ea agendus est, & constituendu quae assidue,quae crebr5,quae interdu, deniq; quae semel legisse satis sit. Uerbi gratia. Method curandi assidue volveda est.Libri de facultatibus medicamentorum. Item de morbis& Symplomatis crebro. Nam haec quoque Galeni sententia est, qui ita in fine

82쪽

ilibri de morborum disserentijs scribit: pro. inde si semel duntaxat ea quae in hoc open conscripsimus perlageris, nihil utilitatis n- lportabis , nisi exacta diligentia, crebro te in ipsis exercere studueris. Liber de clandi

ratione per venaesectionem interdum repo liendus. Quae Galenus contra Erasistratu& Erisistratios contra Iulianum & Lycumscripsit, semel degestasse sufficit. Vbi

horum lectione aliquandiu versati fueritis stiudicium aliquo modo de arte confirmo stitis tum & alios legereticebit , ita tamen ut memineritis; in horum lectione perpetuo

Vobis commorandum ad alios verb-m quam tanquam digredrendum exseriandin lque. Neque vero probo illos qui statim ab initio, ubi vix degustarunt hoc studiunx e multis authoribus obruunt & varia laetio

Re turbantia sunt enim varieti &c.-Psa etiam optimorum alimentorum stomacho molei a , ita quoque varietas lecti num ingenium gravat & obtundit Multo minus i ii recte facere judicandi, qui proniscue omnia sibi coemunt x sine judicio gubevis magno Iaboi nullaqueprorsus fructu , volvunt. Omnium vero stultissimi sunt, qui magnam sibi multorum authorum suppellectilem comparant, & omnis generis lubros, tanquam publicam Bibliothecam instructuri coacervant, quibus ipsi tamen, vel nunquam, vetraro admodum utuntur,ac m

83쪽

MEDICINAE STUDIIS. 8a

miles esse videntur quibusdam qui magnis

impensis equos magno emptos ad ostentatione,& oblectatione no ad necessitate alui, quos interdii praetereuntes, & in plateis sautates inspiciat. Praestat in mua republica cia. Ve esse, quam mmagna hospitem. Tenenduest igitur illud aure um Senecae Praeceptum sVaria lectio delectae certa modest Cum autem maxima vis sit ordinis in omni reliqua vita, in omnibus actionibus, nodubium est, quin in discendo, legendisque authorum libris, muItum quoque mome . ti habeat. Constitutis igitur Authorsbus, proxima mea est observare quo locs quidquel discendum, quid primo, quid secundo, quid

deinceps cognoscendum. Discenda igitur medicina Iuxta usitatam partium prς cipuarum divisionem , videlicet principio

quae ad cpυ πολογικην pertinent, ut constit

tionem hominis qui est Medicinae subjectu)probe perdistatis. Et quia haec pars communis est Medicis eum physicis, videndum

est ubi conveniant, ubi discrepent, quomodo Physici,quomodo Medici, de Elementis, temperamentis, partibus corporis, & actionibus eorundem disserant. Cognita: natura humana, id quod physiolcetice tr dit, proximum locum sibi ἡγιεινὴ sibi vendicat, quae docet, quomodo corpuS conservetur, & ad praescriptum vitae terminum , sine

molastia perducatur. Quia vero multa ia

84쪽

πα DE FORMANDI si

hac rerum humanarum instabilitate & sor tunae iniquitate nobis indies occurrunt, quae letudinis curam impediunt, idoneam vibictus rationem servare vetant , necessario ebjam sanitas interdum labefactatur & corpus in statum vitios um transfertur, qui duin ad huc exiguus est, nec actiones sentibiliterim. pedi e , corrigi apta diaeta potest. Cum vero nimium excedit & manifeste functiohes prohibet, aliunde petere auxilia oportet. Quare alia Medicinae pars est,quae a ctiones coemri S contra naturam e sicat,ac inter se di

minant. Disserit enim in genere de causis, vi disserenths, & accidentibus morborum, quae Symplomata Medicis dicuntur. Ad cognoscendM autem & vitae discernendas affectiones praeternaturam,& adjudicandri. quae partes prae caeteris & primario assicia cur,quae aliunde sive propter alias Vrbient, quid salutem in morbis promittat,quid mortem certa minetur,quid spe ambigua anima. suspendat, signis opus est, quorum doctrina quarta pars Medicinae docet. M-

stat ultima & longe utilissima imis, quae propemodum sola artis appellacionem retinet, docens quo pacto corpora

ascta morbis, in naturalem 1tatum restititantur , aut si id fieri nequit, quomodo do lares inlanabiles saltem mitigentur & len, alitur. Hunc ordinem si quis in discendo obstruas

85쪽

l sinaverit & per haspartes tanquam Padus

lascenderit , is sine dubio ad artis fastigium .

perveniet & in praestantem Medicu evadet. Quod si objicias, non hoc tenore do

i reri Medicinam in Scholis,ideoq; discentem non posse sequi consilium datu, Respondeos in audiendo dictus ordo perpetuo servari; non potest, in discendo tamen & pptest &l debet. t In hune ussim comparati sunt libri Diagogici sive Compendia Medicinae, in quibus breviter & summatim, capita artis,& l praecipui loci, quos discentem semper inco-s spectu habere plurimum expedit, perstri guntur Hanc igitur inchoandum, hic pr mus ad Medicinam sit aditus,hinc adolesce-tes curriculum discendi auibicentur. Cognitis tanquam extremis lineamentis,audactent ulterius auditione lectioneq; probatissimo i rum Medicorum progrediendum,ita ad ipsa penetralia artis pervenietur. Publicae lecti nnes non sunt fastidiendae, & privato studio postponendae. Optima enim doctrina est, quae vivaevoce hauritur, es habet aliquid la-.tentis energiae viva vox , ut ille inquit, Nec lest compendiosior via discendi quam audire loquentes artifices. Nemo enim tantum cum judicio &fiuctu una hora legere potest, quantu aliuS, dicere, quae alius multo tempore congesi νsit, exiguo spatio tibi communicat. Vt auus

86쪽

attentius auscultes, avidius dlicas, melim audita serves, ct uberiores fructus ex lactis ne reportes, audienda, prius domi perlagem dae erunt, ut quid tuo marte intenim, ubi interpraete opus habeas, animand vertas Sequitur nunc alter locus de repetu ne, qui priore non minus in discendo momenti habet. Qui it enim prodest bonorum a thorum scrip a audire nisi postea domi dilugentissime relegantur, ut quae antea ignota erant, magis innotescant, quae leviter accei planteratione firmius infigantur,& quae aliu i ena,mine famili ria equasidomesticaria, Idantur: Quemadmodum enim cibus im' gestus, nisi in ventriculo epateque dc Venis . Probe concoquatur partibus corporis alis malari nequit, sicq uoque lactio non bene re Petita parum. utilitatis adfert. Sit igitur duplex repetitio , docendi causa ita appellaxa, Grammatica & philosophica, Illi-ltis munus sic veram & genuinam authoris sententiam,quantum quidem ex verbis cotiligi potest, elicere. Neque enim parῆ profecisse judicandus est, qui verbarecte in relligit,o Grammaticam sententiam assecRZuS est.. Hujus vero ossicium est, o servare rationes & probationes, quibus a thores suam sententiam eonfirmetit, &quae: necessaria , quae probabilia tantum sinti e pendere, & Dialectica Lance pensitare, quae:

si non additae fuerint, aliunde petendae opaccersenta,

87쪽

In primis vero vehementer conducit,

hi Galani praesertim lectione magna mea Observare di positionem & oeconomiam orationis, quid & ubi proponat, quando & qu1bus rationibus suam sententiam probet,quado propositioni explicandae immoretur,quado ad aliadigrediatur quo loco ad propositu redeat, quid ex professo dicatur, quid obiter inseratur , ne & a praesenti negotio abducamur, &-prore ipsa appraehcnda musia Viiuetur haec esse puerilis admonitio.& artis dicendi magis,quam Medicinam discentibus congruere: Fateor, sed plus

habet inreeessum ut Quintiliani verbis Otar quam in fionte promittit. Ipse hisce

auribus, aliquoties audivi,non leviter omnian doctos, interdum in explicatione Galeni

adeo a proposito negotio seducti erebris &valde prolixis digrenioribusὶ recessisse,ut tadem quo parto in viamregrederentur aegre invenirent. Non autem satis est verba authoris intelligere, sensumque assecutum esse,& orationis dispositionem animo concepisse,seddenuo percurrere lactionem audita ab initio oportet,& excerpendi sunt insignes

loci,sententiae,theoremata problemata,quaestiones,quς primo coascribantur promiscue in quendam librum, quem Diarium Vocare licet. Accidit autem incipientibus praecipue in lectionibus authorum, ut contrariae tantiae nonnunquam occurrant, Vel qua

88쪽

revera pugnant, aut saltem in specie quat cum propter imperitiam dijudicare, vel conciliare nondum possunt peculiarites ob

servent, &in certum librum referant donee usu a lectione scrupulus eximatur. Affert haec observatio non parum emolumenti, ciad judicium acuendum plurimum coducit. Praeter dicta est& alius repetendimodus, qui prioribus utilitate nullo modo cedit, videliucet cum alijs condiscipulis audita repetere&conferre. Haec repetitio quasi altera quaeda

enarratio est, multum ingenium eXercet.

Confert ejusmodi mutua collatio , .uis quid excidit uni, alteri subjiciat, atque in memoriam revocet. Quisq; a . alij s plura obse vasse videri studebit, & aemulatio attentio nem audiendi e scitabit: In fine igitur septimanae, Diarium rexolvatur, & quid con gestum sit confuSe praecedentibus diebus consideretur, & in orilinem redigatur. Haec est universalis repetitio, quae accessione tintius septimana pb oculos ponit . . Hoc loco asto libro opus est, qui loci C ommunes Modicinae inscribatur, qui sit tanqua promptuarium quoddam, iiu quod cuncta in lecti nil sine discrimine collecta atq; annotata ordi ne reponantur, ut distincta melius serventur, illide reposita, si libet aut necessitas inci)it, Parvo negotio recipere & repetere queas. In capitibus Locorum Communium dispone

89쪽

s viarum partium particularum ordinem sequi An singulis keris locis constituendi. Meth dii Dialactica usive Q istiones Methodi tanquam Ducem sequi ,utilissimum partiterae ingeniosissimum est. Scribatur primo titulus, huic addantur Synonima Graecae&Latinae linguae,deinde definitiones nominus si derivativa sunt rariter & rei poRantur,. mox partes vel species, post has causis sive externae sive internae sint: Post haec effectus, cognata, diversa, pugnantia & similia. Et quoniam Iibri tantum sunt quasi repbsitoria quadam, in quae servandae reponimus , quae nec semper circumferendi, nec ubique evolvendi occasio datur, quae Veiis . nobiscum gestamus, multo illis certiora &quodammodo nostra sunt, danda est opera, ut non tantum alienis bonis , quemadmodu . quidem mercatores , alieno aere magnifice negotians, sed proprijs abundemus,ut pi ra que in memoriam omnis scientiae thesauru,& fidissimu doctrinae custodem recondam . Itaq; quotidie unus locus, vel ut minimum una sententia ediscenda est, facilis laborae puerilis propemodum, nec magnum prae se fert usum omniq; ostentatione caret, sed si quis exacte aestimet,& omnes sententias,exacto anni spatio in unum conferat,non parva

artis partem se didicisse experiatur. Neq; vexbsentetiae sotu & centones ediscendi, sed et laxegra quaedam scripta memoriae mandare necesse

90쪽

st DE FORMANDIs

neeesse est, quemadmodum artem medici Galeni, Praesagia Hippocratis &c. Cognatum huic est meditatio, siqe cogitatio ultis nominibus utilissimum exercitium. Nam pariter memoria ratio. que & omnes ingenii vires exercentur. Sic.

ut enim in ediscendo, verba potissimum ciperiodorum sexiem observamus, ita eo ibdo vetres prius auditas lectasve retractam vel in novis inveniendis animum intendim quod exercitium ad prudentiam comparis iam mirum in modum conducit, eamque ob causam doctissimis quibusque viris iambliarissimum est. Tribuendum igitur a. liquid temporis meditationi, ut no ex tem-aore,sed re prius bene meditata, ad negotia

accedamus.

Neque styli exercitium negligenda est, quod ut in reliquis studijs omnibus, ita in hoc quoque est fructuosissimum. V,

Hae autem sunt materiae scribendi, quibus omnibus vicissim utendum censeo, ex quibus non postremum locum versio ex Graeca lin. gua in latinam obtinet. Αdquamrem

absq; dubio accommodatissimus estGalen qui dictione plana & perspicuautitur,& Methodum in docendo ubique servat. Quare

Crebro ejus monumenta vertere expedit, sed praecipue utiliora, ut res necessariae Pius tractatae, altius ac firmius animo infiga, semelque fideliter perceptae tenatius haeretar