장음표시 사용
281쪽
mo muro cingebatur, domus non adcommoditate duntaxat, sed S magnificentiam extructae in pne longas amplasque plateas discriminabantur. X-tra urbem ad essere passus EcclVia Di-
Empuli. O .irtino urbis tutelari s)nsecrata
cernebatur, opimis ad Ecclesi e adminis ratores alendo haud exiguis redditibus instructa Principales hujus Loci nobiles familiae erant Saulini, Mo
riconi, Vecchi, Marte avelli, Maretillis
Totum territorium hujus urbis aciti eductuum veterum arcubus d bi rus clue
confertum est, per tuos Ilia Martia, sive Clutithu, illa in I ussis )burtiuasliaecRomam deducebatur. Sed de his suo loco ampli US. Hisce ita lue praemisiis jam quomodo , 5 qua occasione Eminilitana urbs devastata suerit, exponamu S.
De Deliructio iti Emptilitana Vrbis, sive Ampilioniscitu ab Origine.
Nno itaque Salutis nostraei 237, sedente Alexandro IVPont. Max. clarit ιsVrsum, vir potens S nobilitate sanguinis cumprimis clarus, Urbis Empulita/rae, Vulgo, vigilone,nec non Ἀ-gorui, Micopari Sc Cantalupi Donvivis,
S legitimus jure haereditatis possessor, duos habebat filias matrimonio jam matura S eodem tempore oppidis Sambuci, dc Saracinii, vulgo Saracine-ychi dominabatur Andreus laverius spectatae pariter nobilitatis visiqui duos habebat nepotes ana adultos, Petrum S: Marium, quibus de congruo matri lmonio jamdudum providebat Cum itaque inaudisset, duas esse filias olumio Vrsuo puli tunc residenti jam nubiles, de ineundo cum uno ex nepoti- Nai, M. tu matrimoni tractaturus Enipulum ηiμφη g ia propria persona se contulit Gcta iis
ἡ Andrei comiter excepto indubiam concludendi matrimonii spem secit, qua fretus mutuis benevolentiae obsequiis praemiliis Andreata Sambucum re-Versus, cum post duos circiter menses, nullum adhuc factae pollicitationis responsum daretur, literis negotium urgendum censuit sed abictu i defiliabus jam aliis destinatis, repulsam passus, incredibili indignatione exasperatus in summum odium, quod contra claritum conceperat, exarsit. Interea Alexander Maximita Toparcha S Dominus '' Viti, coeterorum-
que adjacentium Castellorum, cum inam nuru,EmpiditanamVrbem transiret , a latronibus Mus loci invasus, omnibusque spoliatus,quas secum pomtabat, rebu numnaisque, tanta animi exacerbatione excanduit, ut non quieturum se polliceretur, quin hanc latronum speluncam unditus eversam videret itaque vindictae cupidine succensus, cum de odio ab Andrea Sambuci Domino inmolapium Vrsinuin concepto intellexisset, peropportunam occasionem sibi datam molimen in executionem deducendi ratus, cum intentionem suam de Urbe Empiditana eVerten A'ρiriuus da detexillet uter me vindictae furore cilicus
perculsus, manibus, uti dici solet, pedi Ampilio-busque in eandem sententiam pacto ' 'λ foedere iverunt. Unde absque ulla tem poris prolongatione mox collectis armis, conscriptaque in oppidis amborum jurisdictioni subjectis, copiosa militum manu, armilustrium in oppido S. miti primo instituerunt. Quod ne C lium gotium uti subitaneum, S improvisum p. omnibus visum fuit, ita quoque tam Varista silentii lege supprimi non potuit,
quin occultae machinationis institu tum notum fieret per foeminam Amia politanam, quae mox ut, quo belli mo te vergeret, intellexit in per sona sese Empulum contulit S ictu- iu 1 de omnibus, quae de expugnanda S evertenda urbe audierat, admonuit. Qua de causa statim tota urbs ad arma a sumenda.
282쪽
sumenda concitatur, moenia' turres militaribus copiis repllantur, unicuique locus ad urbem defendendam aptus assignatur. Interea adversae partis Exer-J 'iti contra Empulum se movet ix cum jam contra eam, tuam spe am de UOra- Verant, ex improviso, ut ipsi rebantur, rerumque quae intus gerebantur, ignari, ingenti surore insultum facerent Enipuli a ligam aculis, lanceis, gladiis, saxorum congerie, aliisque armis instructi, adeo sortiter illis restiterunt, ut ad primum congre lium Petris Audre.e Samburi Domini nepos, ejusque servus jaculis confixi cum innumeris aliis
conciderint. Et cum contra reliqua exercitus par audentius iret, S per portam urbis sibi viam sternere summo conatu allaboraret; ecce periculum praevidente Ελ/rpulit.iui, portam tot catarractis, tot trabibuS,saxorumque pendentium congerie initiuXerant, ut Omnis illa militum per vim irrumpentium multitudo, partim catarractarum trabiumque lapsu, partim saxorum decidentium pondere obruti, vitam subi ltanea morte luerent. Ad tale spectacu-llum mente convulsus Andreas Mane lGus, atque ex cadaverum multitudine lperterritus, tandem una cum Bartho-lloinae Castagno Campiductore Ceterisque fuga se subducens, Sambacum reversus et , ubi oppidum inquilinis viduatum cum reperisset, ingens mox
clamor exortus staminarum, quibusdam maritorum, nonnullis filiorum, ali; alijsque parentum cognatorumque interitum inconsolabiliter com-Bιuum in plorantibus. Audi eas u dictae exae stuans oestro, mox ad Alexandrum a Empulum Xhmon S.Viti Dominum belli assumpti
complicem confugiens, de instaurando in Empulitanosas ultu deliberabat. Hic pari vindicti furore percitus , mnino novo impetu bellu instaurandum censuit unde is inpropria persona ad coeteros suae militiae asseclas animandos, ausu oppido temerario uti mens perturbatione animi perplexa, &coeci impetus nesciens modum, se muris applicuit, ut ubinana oppo tuniori loco impetum facere posset, dignosceret. Interim Empulitam ho rendo saxorum imbre, telorumque explosione, cadaveribus campo replebant,quo inter SI Alexander in seniore telo percussus concidit, quem mox in Castellum S. Viti chirurgis curandum mulo impositum avexere. O quam melius fuisset Empulitaui in hoc tam atroci praelio Alexander inter vivos esse Alexandri desiisset, Einpi lim sane non illam,
quam paul post describemus, infeli-
cem catastropham expertum fuisset. Hoc itaque cadente coeteri milites, deserti statione, quisque vitae fuga consu-'luit qua milites profugi, surore rabie concitati, armenti boum, quo
rumque una cum caprarum , OVium
que gregibus prius abductis , reliqua
cuncta flammis, gladioque consui
Hisce peractis claritus Vrsnus de
inimico exercitu devicto, prostrato, cum suis subditis a sortiter, magnanimiter se in urbis defensione gerentibus sesta agebat, non praevidens, adhuc vivere tum suum inimicum Ale F ρ ρ . xandrum, noctu diuque vindictam spirantem dc quod jam dudum animo conceperat, de urbe evertenda propositum, usque dum illud complesset, minime derelicturum. Interim Empulitani ex parta victoria insolentiores facti, a
latrociniis non cessabant. Miserat eodem tempore Alexander Maximum unum e suis famulis nium ad pannum pro domestica familia comparandum, qui ma reversus, non procul ab urbe Et apulitana a latronibus invasus, ccoempta reS,m equum, cui insidebat, actutum perdidit. Pupugit hoc scelus mirum in modum cladiim , utpote qui hujusmodi latrocinium , OVam belli sementem suscitare posse, noni gnorabat unde latrones magna militum manu in Omnes parteS, Viarumque angiportus dimissa, inquiri praecepit, quos ciandem comprehensos patibulo sufiixit. Deinde olariliu
283쪽
famulit m ad Dominum suum Ab Xair-drum Maximum, omnibtis iis rebris, quae a latronibus ei ab lat. e suerunt,i estitutis, insolitis favoris S benevolentiae
signis dimisit una cum literis ad Maximum datis, ludis de commillo in suo
d eri torio latrocinio se cxcii ibat Ueium exandre tantum at cit, ut acceptis literis a concepta resolutione destiterit, ut potius a ori in dies in ejus executionem, ut modo videbimus, scr
De totali Urbis Empulitanae de vastitione.
cardinatu Caesarii us concepto πν,limine dehortatur
cari indici ae cupido est, ita
quoque secum malorum omnium Iliadem trahit, quae ubi suos semel invaserit, mox adeo ex- coecat intellacium, S Voluntatem pervertit, adeoque hominem Uerum S impotentem reddit, ut nec Divinarum nec humanarum legum capax, nullo timoris Religionisque respectu, donec pro libitu susque deque vertat omnia, quiescere possit. Hoc pacto Alexander Maximus . Viti Toparcha diabolico furore perculsus, nihil non agit, nullum non lapidem movet, ut intentum animo scelus, id est, ultimum Erupulitanae tirbis exterminium S devastationem tandem complere possit. Unde e turbatione animi in transversum actuS, noctu diuque ejus; quod alto pectore a m dudum fovebat, facinoris exequendi modum animo versabat. Conscripta itaque non exigua militum copia Anaquiae, Ceterisque vicinis locis, quos ad S. Vittim ad ejus nutum promptos consistere justit deinde Tibur se contulit ubi negotium cum S. R. E. Cardinale sarius Loci Episcopo con- tulit hic eum omnibus modis a tamenormi resolutione avertere conatuS
asseruit, insana hujusmodi consilia Scstolida tentamenta me absoluta Pontificis authoritate S consensu, exprivato solummodo ut 0 cupiton odio,
Utpote cum tanta innocentis sanguinis estusione exequi eum nec posse nec deberes; videret proinde, quid ageret, eum non impune laturum, quicquid tandem Eceret Alexandri animus jam obstinatione obfirmatus , spreto consilio Cardinalis, S paterna admonitione minime emollitus, ejus relictis monitis aliam telam orditus est, uti luetanto callidiorem, quanto animum ad sanguine inpulitanorum est undendum Maximus avidiorem gerebat Itaque intentum 's. L . t
li odio servere norat , detexit, qui uti in omne elus prompti, ita quoque datis manibus foedus cum Alexandro in exterminium inpulita)i. e civitatis pepigerunt, stratagemate prorsus inusitato , quod hujusmodi erat. Celebrabantur Vinpuli quotannis
in est S. Martini celebres nundinae, magnaque is dies peragebatur solennitate Iudaeis mercatoribus in concepti facinoris executionem assumptis, qui eodem die summo mane equis mercibus onustis 1 ipuli comparerent quod factum fuit; verum quoniam Alexa)ideriserebatur, ne manus
militum, quos collegerat,ad Opu conficiendum sussiceret, in societatem ad-
stes Dominum qui uti ferocioris in D 'Τ' genu erat, ita quoque peram suam ad assecta. condictam diem, S ad sceleris complementum, libens volens addixit. Interim die S. Marti ii tota urbs in festivitatem diffusa, imminentis sibi calamitatis improvida, dum solenni processione ad Ecclesiam L Martiu extra ur Omnes iubem contenderent, S: Papius summoti devotionis sensu Missarum solenniis sacruinteresset i ecce confestim ex abdit IS eidati, Ma vicinae sylvae recessibus erumpens hostilis exercitus, quos in Ecclesia reperit, ad unum omnes nullo sacri loci,
284쪽
S quae in eo gerebamur devotionis exercitioru liabito respectu, nulli parcens aetati aut sexui. ubi Sc Ochi ius Vrsuitis, tanto utiq:felicior,quant major pietatis sensu, tum sacris interesset,occubuit)impiavi crudeli manu trucidavit, omni Ecclesiastico apparatu abducto. Hoc
6'μη - ,-rae copiosa militum manu adveniente, rabiem in urbem convertunt, sacrilego raptu, quicquid in Ecclesiis pretiosum erat, sacris domibus terr e adaequatis, abreptum iuit, quicquid ex hominibus supererat,ad internecionem deletum, ita ut inter quatuor aut quinque horarum pactum urbs tota partim flamma partim armorum violentia eversa S solo aequata, cadaveribus propriis domorum ruinis sepultis, in hunc usque diem tris is catastrophes suae vestigia post se exhibeat tantaque strage
saevitum fuit, ut ex universae urbis incolis, non nisi tres ex nobilioribus,quΟ-
Mona' γi-rum nomina eranto an Pius Moricanus,
d σκιήο Ullus, evaserint. Nec hic suror militum
stetit: siquidem Monasterium de malle Cotta invadunt, Ecclesiam spoliant, Monachis ad unum omnibus occisis; quod adeo immane Sc grande facinus
Deus non inultum manere voluit. DI ADibia Nam dum peracto abominando scelere extra Ecclesiam spoliis onusti moverent, repentina mox coorta fulmina adeo in impios saevierunt , ut ex septingentis nonnisi quingenti evaserint, reliquis omnibus fulminum vehementia prositatis. Quod Alexander cum audiisset, sera poenitentia ductus spolia ecclesiae mox restitui curavit; sed, Divinae vindictae furor super eum, tanquam malorum omnium Authorem
subito exarsit, siquidem is insanabili plaga eodem die percussus, brevi post
tempore impiam animam cum indignatione effudit Tyburtim quoqtie cives, quotquot detestabilis expeditio-μuibutinis, urbisque evertendae complices fuerunt a Cardinale Ce artu ad tam atrox facinus obstupescente mortis sententia percusti, in patibulo vitam laqueo,T, -
bur in rupe fani Sibyllini finierunt;
ubi omnium transeuntium oculis expositi tam diu pependerunt,donec carne S ossibus dissolutis suapte sponte
deciderunt. Reliqua vero exercitus parS, cum Minutulam oppidum, cu)us vestigia hodie adhuc in colle inter Τ burac Castrum S. An reli, non procul ab Aquiductibus specitantur,expugnarent, indigenae iis tam egregie restiterunt, ut magnam militum partem deleverint; donec tandem omnes ab inimicis superstitibus oppressi trucidatique, tragoediae finem imposuerintcinimicis mi litibus pariter distipatis, quorum magnam partem circumjacentium oppidorum populi, quieversae Hrbis Sc d vastati agri inpulitani qua commiseratione , qua Zelo compuncti, armata manu invadentes, nulla spe veniae relicta, consecerunt, ita ut urbs, Mhostilis exercitus omnis, vel unius hebdomadis spatio una cum malorum
Authoribus deletus fuerit atque adeo inscrutabili Dei judicio Empulitaui in Ecclesia pietatis operibus intenti cinter missarum solennia trucidati delictorum veniam a Deo obtinerent: inimici vero scelerum malorumque -mnium Architecti, pereuntes una cum turmis suis , poenas luerent, forsan, condignas aeternum duraturas. Nque hic suit horrendus vetustissimae 'bi Empulitanae interitus , qui contigit anno 237, sedente Alexundro IVPontifice.
285쪽
De extructi ex ruderibus Empulitanis Castri S. Angeli x Gie.
Iximus itaque supra, tres tantummodo ex Nobilioribus urbis, qui ex moenibus sese dejecerant , Moriconum videlice Santacellum 5, rq γι lui r, elapsos micoharum sese in tutum locum, utpote jurisdictioni oluriit Vrsim loci
Domini subditu,se contulisse, ubi summo versae patriae dolore,noctu diuque, quomodo urbs inimicis jam omnibus extinctis,denub instaurari posse secum deliberabant. Vetum cum variae dissicultates occurrerent, negotium cum
Eremicola, qui in collis vertice, in Ecclesiola Territorio Empilio tris subjecta, origo Ca S. Angeli dicebatur, S ubi modo
M- ὸν ς od ab remitorio nomen deinde traxit , commorabatur , contulerunt. Qui tam amplum,deliciosum,& rerum omnium territorium seracissimum nequaquam negligendum esse censuit ac proinde optimum factum sibi videri
dixit, si eodem in loco obtenta priuSasummo Pontifice licentia extruendae urbis sundamenta ponerent quam 4 Pontifice Vrbano Q. tunc temporiS sedente, calamitatis, quam incurrerant, miserto obtinuerit t. Reversi itaquemcoparion, collecta operarum multitudine, fornacibus calcariis extructis, saxis, quae mons suppeditabat, in magnam congeriem excitis, novi oppidi sundamenta jecerunt, ita ut nulli parcentes labori, intra sexennium ad finem anni 1168, jam ad duodecim socorum familias excresceret Posteri vero locum considerantes non minus commodum , quam deliciosum ad habitandum, totum Castellum muris sortissimis, nec b turribus praealtis ita muniverunt, ut ingruentium bellorum tempore non haberent, quod amplius sibi ab hostibus timerent. Anno itaque i 8. Fortibracciissa poetibrae Ur o descendens Dominus Ciu
castello, Suburhio, nec non porta, o iuuit.
quae Lepila dicitur, extructa, id quam plurimum anal liatum, in formam Ortalitii reduxit, uti ex inscriptione dictae portae marmori inarata patet. Atque hocpacto oppidum magno incohuum numero, successu temporum, sub Dominio Fortibi acciorum excrevit usque ad annum isoo quo Aphon sina 'sina, Domui ediceari tuorum ope Castellum portis,i plateis noviter extructis, plurimum incrementum sumpserat. desponsata, illud pro dotis supplemento obtinuit. Contigit postmodum, ut Carolus 'Imperator filiam suam naturalem moderne, Ab Austria dictam, Domui Mediceae nuptiis insereret; e cu=Mada
rum defuncto marito, ipsa jam viduaksine successsoribus, denuo Farnesianae familiae desponsata in recognitionem dotis Castellum S. Anneu, quod in hunc usque diem ab ea vulgo Castello Mada-
in dicitur, remansiit Hodie vero anno
166 . sub jurisdictione Marchionis Asxundri Palladiicini persistit, ab ejus exstructione 6 antius Collis in quo oppidum fundatum est,situm habet oppido deliciosum, agrum omni fructuum genere,nec non armentis boum, gregibusque caprarum pecorumque uberrimum, ab Anienis fluminis ripa non nisi binis millibus passitum dissitum, etiam nobilissimis piscibus consertum. Collis ubi situm est, veluti tumulus vallibus undique, undique, Sc sylvosis altissimorum inuntium jugis vestiti coronatum miram spectatoribus voluptatem conseri Uerum ut ea propiti intuearis,
hic mappam apponam, in qua Ompillionis districtum, castri S. Auget situm cum omnibus tam novis, quam veteribus locis, contemplari queas.
286쪽
De reliquis Vrbibus Territorii Tyburtini.
quo Livius. Duo , inquit, besti eo anno pro pra ars ,
cum Tuburtibus ad deditiuuem pugnatum Sassula ex his urbs capta coeteraque
oppida an Ou fortunam habuissent, nil niPersa erispo stis armis in idem Confusis peni se tritimphattim de Tybuitibus. Nos variis conjecturis sedula ex hujusmodi locorum inspectione affidum alibi non fuisse sitam, quin ubi modo consistit, litam S. Gre orti, subjitris dici ione Eminentili; mi Cardinalis Pu, qui non solum montibus in vias deplanatis oppidum undique S undique pervium secit, sed c suburbio magnificentia prorsus regia extructo mirum in modum, ampliavit Sassulam dictam putem a scopuloso clivo, cui impositum et . Siquidem cum sub
Romanis Imperatoribus, quum jamdudum AEquorum quoque gens in Latii novi nomen transsisset, in hanc usque ditio Iobartinori in protensa suit; amuliTacitus gravissimus Scriptor testitur:
Iritur, inquit, quas depi. ojam Nerone, qui diligeretur, inquirebant, ci omnium ore Rubellius Plautus celebraba tar, clii nobilito per matrem ex Iulio semilia. Auxit rumorem pari panitate orta
interpretatio fulguris Nam quia discumbentis Neronis apud Simbrumastagna, cui Sub aqueum nomen est, Lite dapes naria seque disyecla erat idquefinibus Tyburtum acciderat, unde paterna Plauto orire , hunc illum numine Deum deliina bunt. Ad dextram Anienis ripam Omill pasi . Villum illam Neronis, ubi sui mitio S sulgure in mensam N eronis discumsentis disjeci is dapibus adeo saevitum fuit, extitisse, supra cum de ieire ulmine agerem, demonstratum fuit Pedum quoque oppidum non procul Tybi re remotum suisse, in prae cedentibus ost endimus. De Longula quae Voluseria dicitur, suse egimus iii Historia Eustachiomariana, quam con- sule Longulam quidem tribus a Sassu L.uuta tu passuum millibus dissitam, supra ci- tati Authores in ita Marci Coriolani constituunt, cujus, rudera in hanc diem in colle quodam spectantur, eregione viridarii Exceli.' 'Ducis Pola)ii, quam Catenam vocant. Folustria Ver polua u.
nova, sive hodie, Poti oppidum est ex veteris Polustriae ruinis extructum in altissimorum montium convalle,clivo impositum spectatur, a qua Lon'ula vetus, mille de quingentis circiter passibus versus ortum olim dissita suit, teste Lirii, Martii Coriolaui contra 'manos factione celeberrima dicebatur ob urbis situm in longum productum unde multi, nescio quo errore, Pollus, iam de Longidam pro duobus oppidis perperam acceperunt, cum fuerint non nisi una civitas, sola disserentium nominum appellatione dis
crepans quod inscriptio juxta pom
tam palatii Excell. ''Ducis Polani, hisce verbis innuit: Nim Polus, antiquis hum Acta Polustria; pri cum Vix prope, qiu uerra Longula no
Insensu patri. nos Martius ab idit Ni bifuid uirum haud custos thnc Iovis
Taburtina Irbe, juxta rudera pt-glionis supra descripta,occurrit vetustissimum asellum monti impositum, Sici Sicilii lianum sub Dominio Ill. i Marchionis Theodidi, nomine obtento juxta Clu- erit conjecturam, ex habitatione primorum Latii incolarum, quOS Sicillos, seu SI a ros, Veteres vocabant, sic dicLiqui ab Abori firibi s ex Latio profligati, ibidem sedem fixerant uti in praecedentibus
287쪽
ars dentibus exposui intis Hinc crisontis descensu amplillima planities occurrit, clua ad dextram euntibus, sub ingenti 1imulis S. Eustachiumpe vicus Pisonis sive sentibuιm occurrit, vulg5Pilci ano, vicus nobilis S praeamplus, Ili.' Theodolori in familiae jurisdictionis cit. Atque lain meridiem versus mili. pastuum disti tum est oppidiim S. Viti, quod tim multa commemoratione digna contineat, id peculiari capite cr- stringam.
De Scopulo conarisioni Divi Eustachii sano, defccsessia a Constantino Magno in eostmdata.
TUN Icus foras, vulgo Pisci oppidum, supra collem luctum reru ubertate gau- - det, de quo paulo ante diximus. Huic Mons praecelsus, niturellis vel Dib Eustachii,uina cum vall. e molis
scopulo superimminet. Atque hic est
locus omnibus seculis memorabilis, in quo Divina bonitas S misericordia cum Dιὶ o Eustachio, cui nomen olim, Fluci. , miraculose ad Deum Christianae cligionis fidem amplexandam operari dignata est . Dum enim ingentis magnitudinis cervum insectatur, eumque jam intra dicti montis gurgustia conclusum, captum crederet; cervus Vero insolito S prodigioso saltu in dictum scopulum iis palmorum altum se recepisset, tum enimvero Placidus hoc prodigio attonitus,
cum attentius in feram, apicem amscopuli tenentem, oculos animumque convellisset ecce Christus crucifixus inter cornua cervi visus, eique januam Vitae Lernae aperiens, quid cum facere oporteat, praecipit ut videlicet ni u festinans se sacro baptismatis sonte abluendum curaret, deinde ad hunc locum redux, Ocumenta salutis aeternae ac vitae imposterum instituendae modum, rationem perciperet. Quae omnia acciderunt.
Ad hunc itaque scopulum OnVer soni Eustachisi sicrum, Con stan tiatus a Mus , ad hernam Divinae apparitionis Di o Eustachio hoc loco
fact. memoriam, Ecclesiam extruxit,
quam auctus Sy ester Papa deinde
in Deiparae,i Sancti Eustachii hono.
rem solenni ritu consecravit. Hanc vero in summa illorum temporiam, queis Gothi id mam totam Italiam infestarunt, acerbitate, dirutam, postea S. Benedi Iiι monasterio ibidem extructo resecit. Ego ero cum anno
166 in hanc horridam solitudinem
errore Viarum, non tam humano,
quam Divino ductu inciditiem, locique celebritatem attentius consideralliensi ecce nescio quo interiori mentis instinctu, nec non incredibili loci devotione captus, nullum non movi lapidem, ad locum sacerrimum una cum veneranda Ecclesia. scopulo, in quo veteres Chrisiani eo in loco, ubi cervus Crucifixi imagine insignitus constiterat, sacellum, cujus in hunc usque diem vestigia manent, aedificarant, pristinae suae devotioni Sc celebritati restituendum quod hoc eodem anno, quo .ec scribo, singulari Dei
aspirantis gratia, subsidiis Religiosisi1-
mi Caesaris Leopoldipi inui, Ducis Bapariae, de proregis Neapolitani, Excellen tissimi Petrici Arragona, nec non Ill. Domini S. R. I. Iohannis Frederici
Comitis de Wald p u, praestitum fuit; Sc jam in die al, Septembris auctι Michaeelis Archangeli sacro , ingenti
multorum millium hominum , ad Communionem, ut dici solet, gene ratem , quotannis eo in loco institui solitam , confluxu frequentatur. Abhbc loco per mille passuum intercapedinem ascendentibus, vicus occurrit Guadagnolium, Vulgo si uadagnuolo, qui Aa Excel
288쪽
Excellentissimo Duci Potin paret; Unde S tanquam a viciniori loco Ecclesia Deiparae Eustachianae nomen obtinuit, a Madonna di si uada 'nuolo Uerum cum hujus Loci historiam, integro libro, cui titulus est. soria Eustachio-Mariana, quam uberrime descripserimus, illuc Lectorem
289쪽
Ribus nailli biis passurim a Pisoniano versus Meridiem, ut dixi, oppida n S. Viti, &totidem versus occasum a Pollustria sive Lotimida, solo,ronte i lturelio interjecto situm cst. Erat autem AEquorum oppidiim, de quo Livius l. 2. de C. Martio Coriolano Circejos, inopu , profecti sprimi ni colo; os inde Romanos expulit, liberamque eam tirbem Volscis tradidit inde D Latinam viam traiij Periis tramitibus tranferessus Satricum, Longulam, Polluiti iam Coriolanus opella Lec Romanis oppida ademit inde Lavinium recepit tunc de iu-ceps Corbionem, Vitelliam, Trebiam,
Lavicum, sedum capit postremo ad Vrbem a Pedo duxit oci ad fossitis Cluilias quinque ab Urbe passuum millibus ca
straposuit De prisco hujus oppidi no
mine Authores contro Vertunt, non
i illiis Vitelliam, quibusdam Satricum, aliis Solus aut Trebum fuisse opinantibus, nemine tamen quodnam ex his nomen habuerit, sciente. Nos relictis altercationibus, modernum ejus situm paucis describamuS. 2 η' Sanctus Vitu oppidum Marchionis es suaca Theodoti jurisdictioni parens infra . . Montem Eustachiamma duobus circiter 1μη ridi millibus palluum supra collem possitum, nomen sortitur ab Ecclesia SV m ti ad quam ex morsu canis rabidi hydrophobia laborantes unicam salutis medelam , meritis Sancti reperiunt; Unde insignem nominis celebritatem acquisivit Oppidum talem a Natura situm obtinuit, ut asperitas montium
cum amoenitate certare videatur. Nobili palatio gaudet planities collis tota ob ulmorum in ambulacra dispositorum umbram, summam spectantibus amoenitatem conciliat;omni fructuum genere , excepto frumento , abundat,
vinum exquisitissimum proseri, vel ex eo capite maxime celebratum , quod
nec caput fumo repleat. virtute, qua pollet diu retica, magnum sanitatis
cmoli: mentum conserat. Ad arcent in
Jugo collis conlli tutam, non niti per scalas lapideas, luibus cunctae platcae conssimi, non sine sudore pervcnitur. Omnes circa circum sylvae montesque castaneis sunt consitae arboribus, magno annui proventus, quod inde acquirunt Incolia, emolumento. Ontcs
Liris, hodie Garillio re fluminis hoc oppidum cum primis reddunt celebre distant hi versus ortum ab oppido mille circiter pastibus, & ex montis Hydrophylacio per septem scaturigines , uti
curioso examine deprehendi, effluunt, quae in unum corrivatae , multis aliis hinc inde augmentatae, flumen consti
phi Lirim vocant constituit, quod per virum Soranum S Suessam Campani e
magna aquarum mole aggravatum in mare Thyrrenum devolvitur Magna hoc loco Genne e bnos inter de Saucli-Vitanos contentio Ortasait illis, sontes dicti fluminis in suo Territorio, hisce in suo Territorii ambitu ori ri contendentibus , quam litem eo , qui sequitur modo , dirimendam duxi. Septem sontes, de quibus paulo ante dixi, in prosunda valle oppidi se miti intra pactum unius circiter milliaris, ordine nascentcs,Vere, proprie in Territorio S.Viti originem suam inveniunt ultra vero S '' mitum versus occiduam plagam tendentibus occurrit vallis confragosa, dc vel ipsoaspectu horrorem ob rupium asperitate scopulosumque montium tractum in cutiens , ubi ex horrida rupe ingens aquarum mole crumpen mox inrivum cxcrescit, qui uti in Territorio Genire iii Oritur, ita quoque per totum Genne et buum Territorium fluens, Aa tandela I
290쪽
tandem flumini ex septem dictis S. Viti fontibus nato conjungitur. Hanc itaque originem non sine ratione fontem Gari bonis dici posse, inde patet, quod is a septem dictorum sontium primo non nisi mille circiter passuum spatio, solo molite S. Viti interjecto distit. ex eodem, communi montium hydro phylacio deducatur, ut proinde utra que gens suum ex hoc capite lite decisa
9 uti urbs vicina sui Tyburi, a-jus mentionem facit Horatius .
Telegoni juga parricidiae. Fastidiosam defere copiam, cir
Et quamvis Pli=lius dicat, jam suo tempore plurima Latii oppida sine es i-giis periisse, ego tamen, quantum X continua locorum inspectione collige-S tam by re potui, dico Efidam quinque mil-s liaribus Trbure dissitam, e regione praedii, quod Corcollo vulgo vocant,constitutam ibi enim pons tibi occurret, qui Heresin Liuium tegit, Moritur pau-lb supra Gallicatiu=n, dein quatuor millibus passuum infra Tybur Anieni miscetur, Strabone teste: γει -τὰ ςουέρεοις πουριος. Post quem duplex
via apetitur,quarum prior a dextris versus Tuscidum altera a sinistris declinansversus Poluin kPrae=reste tendit. A dextra itaque Pontis ingens clivus se obvium praebet, veterum aedificiorum ruderumque vestigiis conspicuus, quae etiamnum ex clivi visceribus pluviis kimbribus cum tempore abrasa terra se manifestant; atque hoc loco A ida, nconstitutam fuisse ex paulo ante citatis Horatii verbis colligo. Nesemper udi Tybur sulae Decii e co=itemplerisai Pimi. Accedit quod veteres Geogra-
phi id intera bur 8 Praelis situm fuisse existiment. Sed haec de situ
mappam hisce intersertam consule. Tendentibus vero a Iobur juxta Vico Varo dextram Anienis oram sex millibus pas ria orti . suum mox obviam habebis Varium 'Π'posive ut ali1l cuni aiγολris, vulgo Vico Varo. Atque haec est antiqua Valeria, aqua Via Valeria dicta fuit, modo V, 1iorum jurisdictioni substat, ad ripam dextram sita, piscibus potissimum trutatis celebris Hinc dimidio itinere inter Valeria,noc Subticum oppidum CarseoliAEquorim oppidum obvium fit, ex cujus ruinis oppidum, quod hodie non abludente nomine Arsoli dicitur, exstructum est; linc Sublacum de ad SH-bripit montes, & Stagna, Trebam olim, hodie redii pervenitur, a qua tribus millibus passuum fontes A ite ris spectantur, de quibus cum in praecedentibus sat actum sit, hic ea non iteranda
Corniculis celebre vetustis imumque Sabi=iori m oppidum occurrit sub collibus, quorum prior hodie S isag li, alter Moliticeli dicitur , qui, ob
similitudinem Morum cornuum prΟ- minentium Coriticula=ii colles diceban- nur. De Subtico, Treba supra diximus; am civitates reliquas Maruccinorum, Marsorum, Samnitum, Pelignorumque aggrediamur. Ad sontes Aterni fluminis, quilio Amiter' die Fescara dicitur,4 Marrucilios axe dum py sti=iis, Strabolae teste, dividit, aniterni situm est, de quo Lidii l. 1 scribit: P. Cor)reumn secundo Cosi'. Amiter)iuinoppugnatum de Sam/ritibus cepisse. In
eodem colle octo milliaribus distat oppidum Furco=ria1n etiam celebre S u Furconium
triusque sane apparent non exigui ma 'r gnificentiae sundamenta, alterum jampridem interiit Furco/riu=n vero Longobai di verterunt, ex quorum ruinis
Aquila quinque millibus as uum Anii A1uila. tertio disssita aedificata fuit, situ avis illius adinstar praedominantis haud absimilis. Sequitur Corsi ria13ι, quod oppidum Ormi in bello Marsta Italiam appellarunt,