장음표시 사용
261쪽
L. MUNATIUS ' L. F. N. L. PRON PLANeu S. COS. IVPITER UIL IR EPULON TRIUMPH. X RHAETIS. pDEM SQ uRNI FECIT. DE MANu DIIS AGRO S. DIVISIT IN ITALIA BENEUENTI IN GALLIA COLONIAS DEDUXIT LUGDUN M. ET RAURACA M.
flexa voce, appellatur, id clue ex ruderi- Ex qua patet, summis ossiciis suisse
Osciua funci uni A solatitim Pnincum consulis ν--- id , licet, Imperatoris ExercituS, dc itinerum, Septemviri Epulonum; triumphalle de M .etis: aedem Sutumii Tabure ex manubiis secisse Te=repenti agros divisis se imGullius colonias deduxisse Limodunum condidisse, ' uracam. Qu'nam . o loco milam sua in Joburtino patria sua sitam habuerit, ne scire-imVS, temporum vetussias nobis invidit. Hoc novimus solummodo ex Absaquadam interlineara Auctoris anonyDitsupra Horatiis, qui in Gibliotheca Vaticana, teste Vi Oilemo,pervetuito codice continetur in illa Munatiuua bisse pala tium, sylvas, piscinas ut proinde locum line auitiore determinare, non nisi
inutilis conjectura sit. Quare ad alia. Villa C. tirlutii. Villa C.Turpilii 2 bure suisse dicitur, eo in loco,qui hodie adhuc Tort liano, quasi diceres, Tuipi no, nonnihil de
bus codem loco reliquis conjiciunt. illa Pisomorum. Pisoniorum vero illa ex ea palete,quae meridie respicit, inter Vallem C. Oniam kAdrianeam sita suisse, ab Auto itoti traditur, hescio ex quibus fabricaruveterum vestigiis, quae en hiatibus in pallem Adriani, passim inter oliveta obvia fiunt persuaso sed ut hec mene coniecit aei nullo alio Authoris clastici testimonio nituntur, ita quoque nostram opinione minime hic insinuantadam duximus. Hoc constat, Pisioniatu familiam,unam ex antiquisti misRom r-imrum familiis fuisse descendit enim, FHlyi mrsu teste a Calpuraria, quae orl-ginem suam traxit a Culpo filio Numae Popilii, secundi manorum Regis, quae deinde in varios divisa ramos, divitiis Magistratibus, maxime tempore Ciceronis Sc Horatii floruit, ita ut is poematum suorum opus Montis dicaverit.
Non procul a praecedenti Pilonioru)n Villa, duas alias paulis Monti viciniores C. Cassii Caesaricidae , S Marci Bruti hiltra fuisse credunt Nicodemus,& biu quarum prima a nomine suo Cay luna dicebatur. in hac paulo ante citatus Fulvius Ursinus putat, telam O ditam suisse conspirationis contra Iulium Caesarena,M postea una cum complici scelerisu arco Bruto in executio- C. Cassi nem deducta fuit. Post mortem Cesaris, C Casiius, qui alteri mortem jam intulerat, rebus jam desperatis, S adversum inopinatumque exitum sortientibus in transversum actus, gladio in seipsum converso periit, vel ut alii a servo suo minis adact o interfectus suit, quem postea eodem fati genere secutum M. Brutum fuisse Appianus docet. Itaque Iubi Caesar tot tantisque virtutibus instruetus, tantaque rerum gestarum gloria conspicuus, cavere non potuit,
quin partim ex amicis, partim ex inimicis incolumitate donatis , qui omnes ab eo beneficiis , honoribus evecti essent, inlidiis occumberet. Nam
ut Valerius Maximitis . . . , horun vexillifer Sesantesipnanus C. Caldius, Vir citula, cur manu promptillimuS, caeterum VI mcaptandis consiliis praeceps de dura δ' g.
cervicis, ad haec flagitiosus, impuru ,, co quod postulatum consulatum ae irdistulisset, ostensus, consilium cju interimendi sumpsit in cu)us societatem simulatque M. Brutum, qui una urbanam praeturam gerebat, pertraxit, illius authoritate mox coeteri ad idem scelus cupidissim nomina dederunt.
262쪽
Ab his igitur idibus Martiis contra juS-jurandum, cum sacrosanctus esset S amplissimum Magistratum gereret, in
Senatu viginti tribus vulneribus truci-Mori Iulii datus est , anno aetatis 16, ab urbe con- Cari Mi= ' Ante C sitim natum I Curiam , in qua caedes patrata fuit obstrui placuit , Idusque Martias
αποφραδ parricidiumque vocari lemcussores vero, illique omnes, qui in ejus morte laetati fuissent, sceleris commisi poenas dederunt: ipse conditis illi templis in numerum Deorum rela
Villa QMaecilii pii Metelli Scipionis.
TTAEc illa ab Antonio Re i intra ipsim urbemJ burtinam ponitur,eΟ-que in loco sita putatur, qui in hunc usque diem corrupte cainpitello quasi diceres Campus Metelli) appellatur meque alia indicia sunt, nisi ingens fragmentorum copia, quae in Valle, quam
Mensis occupat, posteris tempbribus
Lot YT Illa Lolitori fuisse creditur, vel po Mari. Majoris Tyburtinae δε hoc extius sepulclarum Lollioriιm,eo in o veteri inscriptione colligunt, quae sic seco, ubi modo situm est emphin B l habet:
HIC LOCUS UTI MACERIA I CLUSUS EST AD RELIGIONE M. SEPuLTu RAE LOLLIORUM.t ATTICILLAE FILIAE ET STACTES. UXORIS AC M. LOLLIL AMARANTI Fgo sane in dicta Ecclesia summa diligentia dictam inscriptionem quaesivi, sed frustra neque signum infallibile, certum fidele esse putem, eo in loco scpulchrum fuisse, ubi inscriptio inventa fuit, cum inscriptio ali huc transferri potuerit, uti in Romanis inscriptionibus patet, neque Video, quO
De Villis Poetarum, Catulli, Horatii, Virgilii, Vopisti, 5 c.
modo in tam angusto spatio quale Authores intra ipsam urbem determinant, tot Uilia Lolliorum, Marii, Metelli, esse potuerint, nisi velimus Uillas accipere pro una domo, S horto domestico ipsi
adjuncto , quod ipsis lubens coi
cesserim. Xtra portam Valeriam, vicinam Catadupari, per altam Anienis ripam, Versu C 0- bium S. Michielis Archan-
tulliporeae steli in Pra)3ola transeuntibus, Occurrunt
multa in monte ruderum vestigia, quae ab ipsa jam dicta Ecclesia S ' Mi chaelis per costam montis continuantur atque hoc loco Catulli illa suis se traditur , colligiturque ex versibus Catulli:
infunde noster, seu Sabine seu TL
2 dum te esse Tiburtem autumant, quiabus non es Cordi Catullum dere quibus cordi est, subhi, Sabinum pignore esse conters-dunt
Sed seu Sabine . seu verius Ti
263쪽
Ex his versibus patet Fundum Catullianum, Sabm ne an Tyburtinus sit, suisse controversum Deo quod Auio flumen Latium olim a Sabina divideret, ita ut: ibi his, quicquid ex dextra Unt 'λri, ripa, ad , i a Laxio bi ros , quicquid a sinistra ad Latium pertineret. Cum itaque igni Catullia dextra Auieuis stam suisse ostensum sit, non tam in Tyburtino, quam Sabino flando sitam suisse colligitur Verum ut
Filimni res decidaturis ciendum esst,non ita prae-
cise sumendam esse divisionem fluminis, ut in opposita ripa sive villae, sive oppida alterius urisdictionis esse centas eantur; sed maxime observandum esse existimem territorium, quod divisione fluminis non ita terminatur , ut ultra fumina non ulterius sese extendat.Hoc pacto Tyberis, etiamsi Hetruriam a Lati dividat, nemo tamen homae facile
dixerit, transtiberinam aut Vaticanam regionem ad urbem non pertinere, cum secundum communem aestimationem totum complexum, tam ultra, quam citra flumen, una S eadem Roma esse, & tam hi,quam illi Romani patria,non Hetrusci censeantur.Pari ratione villae, oppida, undique, exadvem si Anienis parte inquantum Taburtino
continentur Territorio, non Sabinae,sed
Taburti a jurisdictionis esse censeri debent ut proinde milia Zenobiae reginae , Ventidiu Bagicos suintilii uri,
Horatii Scc in quantum in Territorio I burtino sitae suerunt, non Subtae, sed Tyburtiriae,juxta communem loquendi iamdum, non obstante naturali fundorum, qui per flumen dividitur, situ, dicendae sunt, uti sese docetur in L in si de allubrio,iibus flami rum. Sed hisce jam positis, jam revertamur ad Ut
Exstabat uti olim, ita hodie sontis amplissima scaturigo muri fornice cim cunilata , quam de in illus vicinas Horatii, tuintili Vari derivatam
fuisse qui luctuum incile , qui inhv nc usque diem in via publica per
dorsum montis ambulantibus occurrunt, demonstrant estque aqua omnium , quae in Tiburtino Territorio reperiuntur, saluberrima, ita ut aegris etiam pasim sine nocumento in potum cedat. Distat autem hic sons ad Vigini Catulli ab A ile iis ripa perdilf-cilem profundioris vallis descensi imquasi quingentis passibus ubi ico litaculus occurrit, ob planitiem non exiguam amoenitate plenus .cui illa Cutii luconjunci a suisse colligitur, ex variis marmorum fragmentis, es alique operis reliquiis, quas coloni vinitoresque ibidem detexerunt. Locus hodie Trucllia dicitur, quam Antoniiss xiii putat ex nomine Catulli, Or-
rupta Tru lia, quasi diceres , Tulli,
vocem remansisse. Erat porro ex dicto
clivo via, ad Anienis usque ripas, quas
tum ad animi relaxationem, tum ad Poeticum ciathusasinum murmure fluminis suscitandum, Catiιlhι3n petiisse tradunt. Fuit autem Catulliι patrias ullus Veronenses , iis Poetis , quos lascidio su. iii Vocant, adnumeratus, vel ipso hidio
de injuria sibi illata conquerente, quod
ex tot lasciporum Poetarum numero
ipse solus exilii poenam sustinere debuerit. Villa Horatii.
Vilia I burima Horatii Flacci,
propriis suis versibus, non alibi exstitisse ostenditur, quam in adversa Anie- iri, parte, quo in loco hodie Coenobium
Antoniti Fratrum Minor SV Francisici situm spectamus, ubi porticuum dirutarum multa vestigia comparent; dabaturque ex ea descensus ad ripam usque Aulanis, quemadmodum ipse de sentetur l. , de r. Ubi versibus fit gendis occupabatur. Ea Apis Jaim extore modoque Grata carpentis thyma per labo
264쪽
Quanta autem gaudio, animi voluptate vita suam in hac Villa transegeriti ipse testatur l. 1 od S l. ode c. Tybur Aroeo, itum Colonoo Sit me. hedes litinam senectae, Sit modus a so maris , iurum Militi.eque. Erant tunc temporis domestici M. ece natis Poctae celebres, Tucca, de Lucius Varus, te una individui socii Horatio: hi una cum Virgilio nullum non lapi ldem moverunt, ut Horatium in amici ltiam S familiaritatem Maecenatis adsciscerent. Nam ut vel ipse Satyra
reconciliavit, ut inter intimosis usi η i-
una cum irrisio, T. A, Mario habere ri uis tur. Nam ut ipse dicit Sat. s. hi
Postera lux orith midio grati ima, saece it.
Plotius. Varius Sinuesse Virgi-giliusque
Occurruut auivue, quales reque candidioreSTerea ti bi neque iis me sit depinctior
0 qui amplexu , cir gaudia quanta
diis operam dans sectam amplecteba- sed . tu de grex pomis Epicuri in juvenili ifr bellonina civilium
m Peni coram singillim pauca A l musas introducebat in exercitus , secutita, quebaturque contra claritanum factio- Infans namquepudorprohibebat L. nem Bruti S i ni S nihilominus Maecenate mediatore, ita chartis gratusque Augusto suit, ut 3bur prosectuS, praeter Virgilia Sc Horatii conversatio nem omnem aliam respueret, interutrumque nempe sedens literario gaudebat consortio : Siquidem Horatius oma brevis quidem statura, crastioris ino vi est le corporis, ex nimio vini potucrapulisque oculos contraxerat fere semper humorem stillantes a Virgiliis con iatra corpore macilento, suspiriis alto ex
Nam S ipsi villam poetico ingenio lectore emissis, nescio in quae tristia percommodam, applantato in hunc fi l objecta ferebatur. Unde Augustus per Axig instinem Musarum luco,exstruxi S omni jocum dicere solebat, itum suam uteri' '' bus rebus ad vitam honorifice trans 'achrymas G si trias tra=rrigere. Hora-igendam quam liberalissime providit itius fatis functuS,dum annum J7.ageret. Caesar Augisto cum inimicus esset, ita crum de illa Horatii infra pluribus. ra profEt postea sub ungit:
Pauca ab eo , cta re Pocas non post=Mense, jube ue se in amicorum numero magnum hoc ego duco. Noratius Magni sane emolumenti suit illa Me-λ. άρ ' cenatis amicitia Horatio, quae ex inse- si iς-- lice selicem omnibusque bonis affluentem secit, his verbis ipso testante, i. epist. vii. Tu me fecisti locupletem.
P Ulla Villarum Taburtinarum l. uitii hucusque controversa mansit, ac illa Manlii Uo
pisii Poetae celeberrimi, qui uti Domitiano Imperatori semperiem quam chartis , dc inter intimos suos adnumeratus fuit, ita quoque ingentibus divitiis ab eo locupletatus , sumptuosissimam illain, ad ipsam Ut se u burtinam exstruxit S si vera sunt, quae de ea Statius Poeta ipsi σύγχιθu enarrat, certe illa talis S tanta fuit, ut vix animo quidquam locupletius, magnificentius, Madmiratione dignius concipi possit ut proinde oppido mirer , locum hodie tanta mirandorum
265쪽
operum multitudine conseritim circa Aule in ripas non reperiri, tanto splendorii amplitudini fabricarum subn- cientem. Unde quidam eam cum δε-
, uti pilia confundunt alii alibi, plerique ex descriptione Statii persuasi upracutu)hlum exstitisse putant. Ego certe si ullus alius , in ejus loco detegendo haud quaquam me otiosum fuisse dice re possum, quod tum patebit, ubi ejus
magnificentiam pauci exposuero. Statius itaque Villam supra modum magnificam, artisque S Naturae mira culis consertam, nec non in utramque Aninus ripam per pontem extensum suisse refert Versus subjungo. Cernere facundi Tibur glaciale o
Si quis cir inferto geminos Aniene
Penates, Aut potuit sociae cono ercia 3 cereripae
Certante que sibi donlinum defendere Villas. Et postquam temperiem loci descripsit, subdit:
O longum memoranda dies ter ae mente reporto
Gaudi, quam lassosper tot miracula
Ingenium quam mite solo quaeforma beatis Arte manus concessa locis ' non ur- iis usquam Indulsit Natura sibi nemora alta citatis Incubiare Indis Fallax responset
Ipse Anien miranda fides infra-qμ superque Saxeus Hla tumidam rabiem spumas que ponit
Mimnurii; ceu placiti peritus turbare
Pierio lue dies, . amantes carmina somnos. Littiι, utrumque domi, nec te mitissimus amuis
Dipidit alternas serpant praetoria
Videtur poeta at vel υπεζωικούς, vel lupore mirabilium attonitus h. cdescripsissi quid enim nemora eum rupibus, pr cipitiis formidandis quid horridus Catadupae strepitus, cum suminis , quam describit, quiete inuidsummus horror abysti cum amoenitate loci comparata faciant ' dispicere nequeo. Erat illa in re ordines cubiculorum distincta trabibus inauratis, vario marmore vestitis, sontibus ex muris undiqtie erumpentibus , miro artificio ita inlli ueta, ut non esset camera, qu non suum sontem haberet, aqua Martia per plumbeos canales vel infra ipsum flumen A uenis traductos in miliae habitacula, ingentibus expensis derivata. In medio atrii arbor plantata cernebatur, quae ramo suo non intra portam solummodo, sed Sc clper ipsas senectora in similabat sylvae vero, piscinae, lalnea, quae domum circundabant amoenis unum intuentium oculis spectaculum exhibebant; quod idem humanam excedit, Otum hoc complexum supra Catadupam Anienis , ins ruci una cernebatur. Sed audiamus Statium: uuid primum , medium me canam
Aurata sit trabes ' an Mauros ordia
Huc ocidis , huc mente trahor; enerabile dicam, Lucoriova senium , te, quae an fluminis infra Cernis ' an ad fistus , qui respicis
Aida tacentes uua tibi tota quies, offensique turbine nullo Nox silet; nieros imitantiamur mura omnos qu. graminea suscepta crepidine fumant Balnea
266쪽
B.ilaea o impostum ripis alientibus furem dique vaporiferis junctis fora
bus amnis os de anhelantes picta stamine Nymph. ι S. Quid memorem pavimenta aularum, cubiculorumque pretiosis incrutata metallis S lapidibus utituis ex pretioso metallo fusis, gemmatoque opere exornabatur, quod intus erat. Ita Statius inspector ipse totius Magnificentiae V fca/Le.
Vipa 3iodis labor est auri memorare se iras Aut ebur, aut dignas digitis contiu-
uuidquid c argento prinium, pel in
Lusit, ci enormesonanus est experta colossos. Dum Pu 'ro pectu, furique per omnia duco Calcabam nec opinita opes nan plendor ab alto Sestiuus . nitidum referentes aera tesse Monstra Pere solum Parias ubi picta
Gaudet humus i suberantque opis
papere gradus uuid ramici=Keλrtia mirer fAut quid partitis distantia tecta
uid te quae naedus serpata penatibus arbor
Tectu per . postes liquidas mirer
Et paulo poli. uuid referam alternasgemino super
aggere vieii asAbentesque lacusci altorique ingurgite folites' Teque per obliquum penitus quae laberis a ire Martia , I audaci transcurrissim milia plumbo '
magnificentiam. quae si vera sunt, non sub hyperbola a Poeta recitata illa certe omnium Caesarum magnificentiam superasse videtur; sive sumptus in ea expensos, sive miracula Artis S Naturae in ea clucescentia spectes; dc unde Poetae,i forsan persona privatae tanta nummorum, ad itiusmodi opus exstruendum,opulentiat haud dubie Do- initiani, cui intimus Sc imprimis charus habebatur , obstetricant , ad tantae molis opus ducendum, munificentia. Verum una in hujus Visse situ sane inevincibilis dissicultas menti meae oboritur, dum nec animo, nec ulla imaginationis vi concipere possum tantam in tantis loci gurgustiis crum mirabilium congeriem. Tentandum itaque mihi nonnihil in tanta perplexitate constituto, ut sub tantis vetust itis tenebris, si non totus, saltem minimus lucis radius in veritate investiganda nobis affulgeat. Quod ut tentem, Scias Lector velim Anie=iis alveum
ut o circum acentium locorum itum
multo olim differentem constitutionem habuisse, quina hodierno tempore quod luce meridiana clarius in iis, quae a me summa diligentia explorata fuerunt , patebit. Et de situ Tyburis, priscis temporibus supra sat actum est, de situ verb ejusdem tempore CYsarum
hoc loco agemUS. Tempus edax rerum i obliviosa
vetuitas, non Olum universum glo intum ter
bum terrestrena, sed maxime parti
cularium locorum situm, successu tempseris ita mutat, immutat, alterat, disia sol vit, ut nihil in loco suo naturali longo tempore, ob corruptibilium rerum caducitatem durare queat de eo quis quis voluerit, legat Mutidum subterra neum , ubi omnia quam fusissime demutatione globi terreni descripta reperiet 5c cum videamus, fluminum alveos intra paucos etiam annos suam notabiliter mutare stationem, qualem quantamque, Urbem TFburtina m ex rapidissimi Mionicos fluminis edacitate
269쪽
non incurrisse putas spatio Icoo annorum Hodie certe totus ille tractus, qui circumstat Catadupam, adeo tortuosus est, tot scopulis, voraginibuS, meandri que involutus , ut vix locum ulli domui extruendae capacem ibidem reperias. Unde ante mille, sexcentos annos diversissimam ab hodierna tractus illius sormam suisse, necesse est, neque Catadupam illam , quae modo videtur , eodem loco constitis esed
totum illum tractum, usque ad Veram illorum temporum Catadupam, quae in
hunc usque diem to fere passibus ab hodierna secundo flumine distat, planam fuisse , inde colligitur , quod in praealtis rupibus manifesta adhuc fluxus aquae vestigia in muris tartaro incrusta- us Ol
270쪽
tis spectentur, hic talento indicio illac sumen olim transille; luod Sc Tyburti L Urbis antiquitatum Studiosi una mecum sentiunt, ac testin tur. In hoc enim loco adeo vorticos tam celebrem opisci Vissim olim constitisse posita a nobis superficie fluminis plani
tam scopulos vix concipi potest mul- tb minus milii imaginari possum, quΟ-rnodo Villa haec utramclue fluminis ripam ponte stratam occupaverit, cum a templo Sibylla ad oppositi montis radicem intercapedo χο pedri non ex cedat; luod de quotquot ex Anticluariis locum hunc recte considerarunt, fiteri coguntur Iliade multi hujus loci incongruum situm intuentes, non in
ratui illam , quae etiamtum, circi ter annis post mortem Horatii, vivo adhuc Statio , supersi es erat , illam Vopiscanam esse statuerunt. Nam in Villa Horatii, in utramque Anienis ripam ibatur per pontem , quem ante 8 circiter annos adhuc reliquum suisse, Ponte de Lupo vulgis diectum, post ea fluminis impetu collapsum, cu)us ruinae etiam hodie in ipso flumine cernuntur, per quam haud secus ac in os cana aditus in utramque ripam dabatur. Et sane minime mihi displiceret haec Fiιtyi Cardui opinio , si descriptioni Statianae Horatii illa unde- qtoque responderet, cum, Nicod
mus, . Regiiis , Historici I burtini, Te,npluin Sybilia Albuneae membrum Vilia viscanae , urbique contiguaesitisse expresse dicant, qui situs uti ho-
diernae constitutioni non congruit, ita necessarii, allerere cogitur, illam hanc ad utraniit fluminis ripam per planio-jra loca, longe lateque sese extendisse, neque tunc temporis Catadupam , neque vortices illic fuisse, sed paulb inferius , uti supra dictum suit. Verum cum liaec res minime solis verbis concipi possit, hic utriusque loci tum hodiernum,tum antiquum situm,sequentibus schematismis commodius exponendum censui.
Muum Martiam ex Piconi onte pet u LLacum Fucilium Mniam usque ductam, d hibistis constat ex Frontino ,, ex Tybumiro ro partem in Vittan Vopisca)iammci tin in Vitalibus plumbeis subter fundum Anienis suisse derivatam Neque abludit ab eo hoc , quod Antonius D ius refert suo tempore in illa Sis bardi civis I bum tini plumbeos canales hujusmodi subterraneos inventos fuisse, infra alveum
fluminis non ali quam in il Io- piscanam olim deductos. Certe ex utraque ripa non desunt arcuum porticuumque vestigia, quemadmodum ex eorum ruderibus, quae etiamnum supersunt, patebit Hodie totus ille tractus a flumine ita exesus Videtur ut praeter horrendam abysi voraginem S prosundissima praecipitia nil aliud appareat tempore VerbVopisci, Sc alveum fluminis altiorem, de ripas planiores amplioresque, si Statiante descriptioni stemus, suis se necesse
est. Sed haec de Villa viscana suffciant. Quare ad alia.
Artialis etsi Ro=nae, in loco, quae Pila Tyburtiva dicebatur, in alis Montis uirinalis , quam hodie Palatium Barberinorum respicit, illam suam habuerit, ut ipse testatur;
Sed Tyburtinae sum proximus accola Pilae sua idet antiquion rustica Flora
Tibure tamen suam quoque habuisse Villa Ty- nescio qua fraude a Mathone obtentam, Mittulis. vel ipse fatetur: