장음표시 사용
461쪽
ART. I. DE LUDO ET SPONSIONIBUS
457 neutro latere constat obligatio 3ὶ Nec constat si altor rem dem nat non uam, Vel quae ab ipso alienari non potest 4ὶ quasi desit pretium. raeterea necesse est, ut ludus, spon8io, nullo iure vetita sint ex vetitis unam obligationem oriri, in foro externo definiti 5 in soro conscientiae olim incerti iuris fuit 6ὶ Ρenes nos, X N. L. ex ludis Vitiosis, et ex sponsionibus nulla actio datur, sed consulto soluti nulla repetiti est Τὶ ideo in conscientia obligant Prol. , 206 n. l), dummodo utrinque bona fide certetur itaque si alter fraudibus alterum vicerit, quod is deposuit tollere nequit immo, si is victurus suisset, quod ipse deposuit ei concedere debet 8ὶ Amplius, quibus ex causis, quibusve personis in aliis contractibus, datur in integrum restitutio V. c., ob metum, dolum minoribus, nuptis, in his repetitio datur 9ὶ Haec generatim nunc autem ad ingula Veniamu8. 545. Ludus est Contractus, uo ludente inter e pariSeuntur, ut victori cedat quod uterque deposuit, ne promisit 10 . x ludo igitur obligatio nascitur, dummodo collusores ludant aequaliter, et remotis fraudibus. Aequaliter, idest pari, vel fere pari virtute, aut 3 Ex L. 3T, Si servus, De
Recept arb. LeSS. ΙΙ, 26, 33. Nec, VeriuS, OnStat, eo quod alter cum eo commiRerit ciΘn prudens prout non valet venditio si qui vitrum Pro gemmis emat, etsi sciat vitrum esse), quia re deest Nisi forte commiserit donandi animo, ut coe si modicum quid deposuit S.Αlph. l. α); Vel non lucrandi, Sed solius recreandi animi causa Lugo n. 50).
2, etc. . L. 15 C. De Aleait. Ex- cspti ludis quibu virtute Certatur: ut ecce haSta, ita curSU, Saltu, etc.
dumne in his exponatur immodicum
ohen, teste Lugono XXXI. 60): et ex I. in Domat Lib. I, Tit. XII, n. 2, Contraria sententia fuit longo communior, quam tenuit ex Q. C. Poro ad odio Lib. III, it 43, D. 5 V. Sancti. M. VI, 38, 30),
prior erat fortaΗsi Verior nam Solventi dabatur repetitio, et, si filius- familiae aut servus fuerat, dabatur
si solvit falso putans o civiliter quoque obligatum ρηουὶ Et in nostra ΝΡntentia, Verita est ν 322, n. 2)repetitionem CeSSare Lugo n. 7). Uteianique, repetitio quae competit ex solo iure civili ante sententiam iudicis heio, ut alias, non intelligitur
462쪽
LIBER III. - TRA . ΙΙ. TIT. . DE CONTRACTIBUS ALEATORIIS
peritia nisi certent in ludi publicis 11 . Quid igitur, si alter ὐ- torum longe antecellat et si ille alterius Virtutem, seu peritiam ignorat licite certat, quippe haec ignorantia nova alea est l2 . Alias, si ita antecellit, ut nihilominus probabile sit ab eo vinci, adhuc licite certa si ei meliores conditiones offerat 13ὶ at si vix
probabile sit ab eo vinci, certare cum adversario id ignorante mlus est cum sciente non est alea sed promissio licita est ex parte alterius, et quasi donatio l4ὶ.546. Remotis fraudibus vorum aliud est uti calliditate et solertia, aliud fraudibus Calliditates accipimus, quae ex more in gionis et natura ludi, vulgo licitae habentur e loco quo luditur 15ὶ; quae tales non habentur fraudes sunt 16ὶ Amplius inadvortentia quoque colludentium in alea est ideo si collusor erra erit, V. c., si dedit tibi manum, si minora puncta sibi adnumeravit, non coegeris eum admonere 17 . Demum, quia ludimus recreandi animi causa, si postquam duo inter se convenerint ludero, alter amplius ludere nolit, ludo nondum coepto, recedere poterit; quia id incite actum videtur l8ὶ seu potius quasi causa deflciente s 30 n. 43.547. Sponsio est Contractus, quo duo de incerto aliquo eventu aut veritate contendentes, aliquid eaeponunt ea lege, ut ei cedat qui 11 Lugo, XXXI, 3, 45. Scilios in ludi publicis praemium proponitur ei qui ceteris praestat. --δin re, etc., nempe, Si ludus licitus sit. Porro, turpe est ludere solius lucri aviditate D. h. 2, 2, 77, 4), et saltem levi non caret S. Alphons. 886); immo et sola cupidi- fato ludendi, si quid opinor, quia vitium est. 2 urpe est clericisalois ludero C. 15, De Vi et mnest Clerici). 3 Sed etsi quis ludat, aut pondeat, recreandi animi causa, Si immodicum aliquid deponat, hoc quoque turpe est, propter prodigalitatem. 12 Lugo n. 50. Verum, Statima alterius imperitiam animadvertis, dosistere debet.
13 Lugo, cit. n. 50. 14 Agor. Par. III, lib. V Cap. 26, q. 4 Sancti. aliique V Lugo, XXXI,
natio praesumitur. Quod Nostris quidam admittunt, si vel depositum modicum sit Μoli. D. 517), aut ludens Vir enorosus, qui cupit ea iu-ctura el cisionem emere Lugo loe est
15. ametsi ea collusor ignoret Li go XXXI, 33); ut ecce motum sib
tas X arte componere, uti Signatis,
vs alias notis Agor. C. 2b, in pr. Busemb. ap. S. Alph. 882); charitas collusori subinspicere Salm., n. 9). Non item si negligentia col
nora puncta sibi recensuit, negant
Agora. scit. C. d. q. ). Et rectius; nam qui victu tollit quod lator
deposuit, saltem ex hoc capite, furitum facit.
463쪽
ART. II. DE CONTRACTU ADSECURATIONI 459
rem attigerit. Sponsiones quae stunt supb electione R. . seu adhuc vivat, seu vita decesserit), vel Cardinalium . . . Velantur sub excomm. l. 8. 19). Ceterae licent, dummodo, .r eventu in quem certatur utrique sit incertus, Vel reip8a, Vel saltem opinione ua quamobrem, si hoc tibi exploratum sit, et alteri signincaveris, stis nihilominus committere velit, Verius est, non posse te depositum tollere 20ὶ Deinde, ' ut uterque aequali pignore certet aequali, scilicet, non absolute, sed pro eventus probabilitate. Cum autem semel sponsio inita fuerit, non licet uni ab ea discedere, ut alias
Porro eventus de quo sponsores certant interdum ab ipsismet pendet. Et si ab altero tantum ipsorum pendet, ut ecce i foveam transilieris, ex parte huius ponsio in ludum recidit, pignus emquasi praemium habetur; ideo non inquiritur, an tibi faciis fuerit, vel diffolle transilire laveam 22). Sin pendet ab utroque, ut ecce
si duo contendam, uter ipsorum alterum superet saltu, Vel cursu, recidit in ludum ex parte utriusque proinde si unus postea nolit ampliu8 altare, vel currere, nihil amittit. ART. II. D Contractu Adse rationis. 549. Adsecurati est Contractus, quo quis alienae rei, vel personae periculum suscipit l). Si initur gratis, donatio est; sin dato aliquo, Vel promisso, est quasi emptio et venditio 2ὶ de qua solum hic Constat igitur re et pretio is qui cavet adsecurator, is cui cavetur adsecuram nuncupatur. Res est periculum quod redimitur 3); ideo necesse est, ut periculum extet 4 , Utque adsecu- 19 Grss. XIV, C. Cogit nos; 4 Ex C. Comm. It. 430, 31;V. Prol. φ389, . . Et quia irri 9. 364; erog, Ad C. De Naufrag., ta esse iubentur, Nostri ei non . 22 moli. D. 507. Ideoque ut extoldubitant, nullam x eis obligationem id cui cavetur, utque id periculo, oriri Lugo, XXXI, 90). quod redimitur, sit obnoxium. Quam- 20 Lugo n. 84 S. lph. III, obrem si contrahente falso existi-879. Nempe deest alea nisi donatio maverint periculum subesse, nihil subsit, ut in ludo erit actum et is quem non latuit
21 Agor. Filiuce. 37, 28 Lugo, do dolo Mnobitur Ex L. I De C. n. m. E. Less. 28, 2b Lugo, XXXI, d). 22 Laym. XX, 4. Nihilominus in maritimis perio utim
464쪽
rator locuples sit 5). retium vulgo praemium est id quod datur
vel promittitur ei, qui periculum in se suscipit; sive semel detur, seu prae8tatio sit annua, vel menstrua. retium debet esse iustum, idest aequale periculo et, nisi lege aut moribus taxatum it a bitri boni viri aestimari debet, pro Valore rerum, et graVitata pωriculi 6). Et si hoc longe gravius sit quam promimor, aut longe levius quam stipulator exibtimet, alterum certiorem facere portet, quasi esset rei vitium emptori, aut os venditori occulta 73. Fit
autem adsecuratio rerum, et perSonarum.
550. Rerum stl, cum inter no convenit, ut si quod damnum in meis rebus contigerit, ut puta ob naufragia, inundationeη, incendia, a te sarciatur. ericula autem, si re perierit, promissor praestare debet, quae e casu fortuit contingunt vel in ea rei parte, a qua stipulator ea redimere voluit 8ὶ Et si merces Flienda susceperat terra marive nisi res aestimatae fuerint, aestimatio facienda est eius loci eiusque ei aporis in quo traditio ea
551. Deinde personis caveri potest. Et hoc ni maxime duobus modis primo cum alicui, sorte iter agenti, praestatur transitu per loca periculis v. e. latronum, belluarum exposita 10). Secundo quoties cavetur de damnis quae tibi, vel alteri, utputa coniugi,
liberis, contingere possunt ob mortem, Vel alium quemcumque --8um, velut infirmitatem, adveream fortunam, senectam, etc. 1 l).
5 Sof.. VI, 2. Art. 'in.: Μoli., C. Comm. G. 359, 20 Exce-D. 60T Bonae. De Contr. D. III, ptis damnis qui ex culpa stipulatoris, Q. , . 3 n. 4. x C. Comm. It., vel eorum, quibus mandRVit, contin-Α. 433 G. 34 s. Loci ples, idest par gerint vel ex Vitio rei, aut ex bello, SolVendo quod promisit, si res por audi seditione sopulari C. Comm.iisses. Quid si partim locutiles sit, i. n. 434).R Saltem partem protii exigore pos- 9 C. Comm. It., 453; .. 339. sit Assirmant Roboll. Lib. 16 Q. un. Secus ac Nostri olim docuere Scilicet 11), Bonao scit. n. si Roncagi adsecurationibus ducro ratipulatoris Tract. XIV Q. 10, cap. 3, in ii.). cavere vetitum est Delvine . Cod. Negant annex 2, 2, 78 4), Salon. di Comm. h. t. n. 39). Des Contr. Adsect r. Art. 2 con 10 Agor. Ρ. III, Lib. XI, Cap. 18, dit G aliique quorum sententia d. 6. Vel pSi Bonacinae probabilissima est. 11h Agor. d. 8, inio. Ut Ut iure prorsus quid onim si ies hcc si Titio, cum nihil in bonis ha- tota periisset beat, praetor stipendium e munere 6 Ἀχοr. iess.. 28. 24. Lugo publico crediderim centum post quin-XXXI, 94. quennium restituendos; dein VeritS, 7 Lug0, XXXI, T Bona L, l. c., no ante moriatur, quam QStituere H V. C. Comm. It. 429, 30. possit, dem Seio b ea lege, ut, si 8 Ex L. 3, C. De Naul. Den. Titius aute id tempus mortem obierit, Disjtjgsui MIOO le
465쪽
Huc pertinet contractus, quo quis Oponit apud mensularios, . c., 200, ea lege ut, si lia sua ante annos viginti moriatur, men8Ulario cum usuris cedant alias mensularius et lia 600, quibus facilius collocari possit l2ὶ Nihil autem erit actum g 548 n. 438 persona cui cavetur iam mortem bierit 13ὶ Et si vivit quidem, Verum non eius damno caveri videatur, sed potius lucrum quaeri, pon8io, magi quam contractus adsecurationis iniri intelligitur 14); atque de nulla in foro exteriori acti dabitur g 655). Species contractus adsecurationis est vitalitium. ART. III. De Uitalitio. 552. Vitalitium, stricta signisscatione, mi Contractus de annua praestatione, pro orte in perpetuum data, alicui ad vita persolvenda. Est quasi emptio et venditio aleatoria; ideo constat re et pretio res quae emitur est ius exigendi praestationem annuam; pretium est ora, qua hoc ius emitur.553. Vitalitium stipulari potest tum sibi, tum alii, vel aliis; sed nisi in vivis agat is cui stipulatur, pro nudo est 13. Et, qua est emptio et venditio, in foro conscientiae 80rvanda est aequalitas interrem et pretium 2). Ideo supputari debet quamdiu adhuc superesse possit is cui pensio praestanda est 3): et talis pensio constitui debet, quae fructibus, vel usuri annuatim decrescentibus tantum quotannis detrahat sorti, ut nihil supersit, si creditor circa id tempus decesserit. Quocirca duo consideranda cum primis sunt, aetas emptoris, et Valetudo 4). Verum si i seniorem, Vel aegrotum estnxerit, et Venditorem deceperit, contractus a venditore rescindi potorii et contra rescindi poterit ab emptore, si is occulis, sibi. quoque, morbo laboret velut hausto veneno), quo brevi interiturus sit, idque venditorem non lateat b): immo etsi lateat, quia
ipse 1 restituat; sin postea, lueretur cui stipulatum fuit, incontinenti do-60 V. mpl. De Contriti Alexit , cesserit, iure nostro non obest COn
convenerit, ut i filiu meu Hann Atrio in quovis pretio conΗtituta a navigatione redierit, nim centum valet.
466쪽
error substantialis est 6 . Domum, aut est contract- aisatorius, vitalitium, non in certum ac definitum tempus constituendum est, sed ad vitam seu stipulatoris, seu eius cui is stipulatur, seu etiam
554. Vitalitium, si sors in re soli consistit, eget scriptura; secussi in re mobili 8ὶ Eoque inito, debitor cautiones creditori praestare debet quas promisit 9ὶ et subinde pensiones quoad vixeritis, ad cuius vitam constitutum fuit. Ρensiones autem in dies cedunt: verum si convenerit ut praestentur initio cuiusque anni vel mensis, e veniente, statim intei trae totius anni vel mensis debentur 10 . 565. Census vitalitius est irredimibilis, tum x parte creditoris si debitor fuerit in mora solvendi, tum ex parte debitoris si forteis plus aequo eo onerari oeperit illi nisi forte convenerit, ut sors in priori eas repeti l 2ὶ in posteriori restitui 13 possit. At rescinditur si debitor promisgas cautiones non praestiteri credit L 14); vel si culpa sua diminutas, postea non redintegra erit ib). Eo autem rescisso sortis a debitore integra pensionum a creditoremιlla repetiti est 16). Finitur autem morte naturali eius ad cuius vitam fuerat constitutus 17ὶ verum si stipulatus fuerit sibi et alii, V. c., uxori, e duobus imul, una praenatio me intelligitur; ideo uno mortuo, debetur tota superstiti l 8): demum amittitur nisi in foro conscientiae m. f. obstiterit praescriptione ann. 30 19).556. Hactenus de vitalitio proprio et stricta significatione sedet testamentis et donationibus, sine protio, interdum constituitur:
Si eo die coepto quidem, sed non 15 Durant. XVIII, 163 Troj., dum elapso, creditor vita decesserit 3 291; Zach. 390, . .
III, 1038 Μaeta. VI, 3), quippotes eo adhuc vivo decesserit, transit ad Serat, trii nondum venerat, dies. Et herεdes. Et si constitutus fuit ad verius bri n. 36, 40 i. vitam roditoris huius morte sinitur
467쪽
stamento relinquitur expedita res est, nam prope in legatum alimentorum recidit. Quod donationibus constituitur trifariam iniri potest nempe donatione directa et principali directa sed accessori 5213, quando scilicet vitalitii praestatio est onus, vel conditi alii contractu adiecta demum indirecta, ut ecce cum annua praestatio vix respondet usuris, seu fructibus sortis, aut ne vix quidem 20): primum desiderat instrumentum publicum, cetera privatum tantum 21). Sed omnia donationum iure prope in omnibus aestimantur: etenim incapaci constituta nullius momenti sunt 22); egent acceptatione 23) deminutionem risurione recipiunt, si laesa fuerit legitima heredis necessarii 24ὶ et remoω- toriam, nati liberis, vel si donatarius donatori suo ingratus extiterit 253. Quoad cetera, vitalitii iure aestimantur. Vitalitia gratuita seque8trationi voluntate constituentium, eximi possunt 26 .
557. Transactio est Contractus, quo lis tibi privati iuris componitur, aliquo invicem dato, aut retento, aut promisso l). Tenet inter contractus commutativos et aleatorios et vicina est emptioni et venditioni mutuae. Ideo constat re pretio, consensu. Re Mialiquid controversum; idcirco non tenet quasi re, et ausa dest- ciente si interposita fuerit super re non dubia sive nulli prorsus controversiae haec sit obnoxia 2ὶ sive controversia nita sit vire iudicatae 3) Ρretium est quod ultro citroque, flniendae contro-Veraiae causa, retinetur, Vel datur, Vel promittitur 4). Quantum au-
20 Μaggoni, VI, 2 Nisi forte donata pro alimenti ea non egent aliud suadeat periculum sortis amis iuro nostro C. mo. 592). tendae). Item si vitalitium tibi sti 1 Ex L. 1 ff. 38 C. Depulatus sit is, qui se morti proximum Pransaction); C It. 1764 V. C. S.,
QSSe non ignorabat. Porro simulata 2044 Au. 1380 Invicmn ideo mu- donationes Odem censu, ac Vera tuam renunciationem continet licet
habenda esse vix dubium puto, nam nondum lis mota fuerit Zach. 418, plus valere quod agitur, quam quod T. . simulate concipitur dofiniti iuris si 2 Ex iit. L. I. sterum, etsi in Tot tit. Pltis et ilere quod agit.). dubium minimum sit. Valet tran
24 C. S. 1920; Ιt. 1791. dato, vel retento, Vel promiSSO, - 25 Μaggoni, VI, 94. positio amiciabilis in iure canonico
468쪽
tem cuique concedendum sit, hoc ex maiori aut minori probabilitate cuiusque iuris metiri debet. At vero, quidquid concessum fuerit, in soro externo actio propter laesionem non datur 5). Demum consensu opus mi ex hoc capite transactionem vitiant vis, dolus 6ὶ, ut alias; et error sed facti tantum 7), et si circa causam 8ὶ, Vel rem si vel personas 10 versetur non item iuris, nisi in causam recidat li). Transacti super his tantum steri ο- test, quae in patrimoni nostro sunt, Vel esse possunt 12); nam ea quae publici iuris sunt, privatorum pacti immutari non possunt 133. Et inter eos tantum potest steri, qui alienare non prohibentur 14). Et in scriptis, penes nos, est facienda l5).558. rangacito strictissimam intorpretationem recipit 16). t verius declarativa iuri est, non translativa 17ὶ ideo quoad res
controversas, sive araditas, Sive aetentas, meo AEVictionem aec, dissor Compromismm qu aliquRcontroversia iudicio, si arbitrio boni viri definienda perinittitur, X R
5 C. G. 2052 It. 1772 V. u., 1386. Sod nec in interno, ut opinor, si dolus abfuerit, quippe alea St.
V. C. u. 1385. Nihilominus, si e ror calculi emerserit, emendationi dumtaxat locus erit L. n. C. De
solverit legatum ex teΗtamento, quod poStea reVocatum apparuit.
138b Ut ecce, si litem transegerint Super fundo Seiano, quae super fundo Pompeiano exarserat Tropi., 44). 10 Cit. AA Ut ecce si tranSexerim Cum eo, quem heredem L. 3, I, h. t.), Vel coheredem meum L. T,
Zachar. 422 n. 3. Ut puta, Si tranS- actio intθroeesserit cum iered exteStamento, quod postea non iurei actum apparuit Nisi de hoc actum
De Foro com . Ut me supΘ matrimonio, Vel beneficio ecclesiastico V. C. ult. h. t.).
469쪽
465pit 18 , nec usucapiendi conditionem g 331 praestat. Habet autem vim rei iudicatae 193. Nihilominus rescindi poterit si ex falsis instrumentis inita fuerit 20ὶ non item si ex novis postea repertis 21); nisi aut error circa pergonam intervenerit 22 , aut novum ius ex repertis documentis emorgat 23 . Nihilominus, si vel de illis, vel de his dubitatum sit tunc, cum transactio intercessit vel super omnibu plane negociis transactio sine dolo 24 inita sit, m
559. Sed admonendi sumus, interdum sub simulata transactionis specie remissione iuris alicuius, seu donationes contineri 26 . Quando autem id actum sit inter contrahentes, quaesti facti, non iuris est: at prosecto id actum intelligitur, si transactio sit facta aliquo ex uno tantum latere dato, aut retento, aut promisso 27): vel si uterque sciebat controversiam uuam plane sube88e, aut ire iudicatae penitus diremptam fuisse 28). Hei igitur plus actum, prout alias, quam scriptum valet 29): ideoque omnia non ex iure transactionum, sed ex donationum iure aestimari debent. 30 . 18 L. 33, C. h. L Tropl. 116,
transactione facta super teStamento,
470쪽
Do luribus qua εκ Statu DBrsonarum, votis suscapto aliquo officio nascuntur.
De his quae na8euntur ex tatu pereonarum.
DE IURIBUS ET OBLIOATIONIBUS EX MATRIMOΝΙΟ.ART. I. Inter conlustra.
560. Duo cum primi sunt quae in societate generis humani speciales obligationes pariunt status personarum, et 8u8ceptum omelum. Statum personarum diversum faciunt natura, religio, societas de eo quod ex religione oritur dicam alibi Natura profluit ex matrimonio ex hoc autem inter coniuges, et cum liberis iura et obligatione n scuntur Mincipio igitur matrimonium initur mutui adiutorii causa inde est inter virum et uxorem quaedam ociet , Seu potiu comsortium omnis vitae l): unde triplex inter coniuges iurium et obligationum genus quoad personas, quoad bona, quoad corpus. 561. Quoad personas. Cum igitur Vir sit caput societatis coniugalis Ρrol. D48 n. ), mulier, I necem habet, regulariter, Virum sequi, si is velit alio domicilium transferre 2); vel ad tempus discedere ex iusta causa 3): I in ossici viri esse debet 43, sed quasi socia, non quasi famula b): et III sub viri obedientia esse scit. 48ὶ ex hoc capite si ei non obtemperat in re gravi, ipsa non caret letali 6), et vir modica coerciti permissa est 73. Ex divergo, 1 Genes. II, 18 g 13 De Patr. 5 Sancti., in. VI, 6, 14. Et si
Potest ipsa est dives, aut mobilis, non coe 2 Ex L. , Eod. C. G. 214 gitur praestare Viro quae suae digni-Ιt. 131. Licet sine causa Sanch. tati non Sunt ut ecce coquere ei S, IL, I, 41, 2, dummodo uxor possit verrere domum, etc. S. Alph. ΙΙΙ.eum equi Sine gravi, meu animae, J2).