장음표시 사용
61쪽
Vies. Incolae. Bomus natio in c. ad domus. Aegri . Ratio aegro
1188 1537. 76 14 11. 78827229474069. 76 1288 17. 81759 154
Jam Vero primuim, si tertiam Cum quinia comparemus columna, manifestum est, generatim coincidere utriusque
maxima et minima. Illa enim in vicis C, E, F, G Η, L haec in A, B, R, S, , , V habentur. Sic ergo
proportio quaedam inter Cholerae extensionem et populi condensationem obtinere videtur, quam tamen magna parte et inde explicare licet, hanc condensationem Ruperiorum fere esse. Neque in simplici ejus ratione epi-demiae vis habetur. Sic O et Q multos aegros habuere incolarum ratione, qui tamen monfertim non . habitant.
correpti, et 52, quorum non innotuit habitatio. Porro , 4 aegrorum vici, non vero domus notatae sunt; unde 2 ultimae columnae II 48 tantum aegros spectant, qui I illis domibus continentur.
62쪽
Contrarium in Pet obtinet. Sic etiam incolarum maxima in C et K, epidemiae in L et, habentur.
Ratione modo habita 1288 aegrorum, essicitur, tamquam medius terminus Roterodam ex mille civibus I - 18 Cholera laborasse Ut ver eundem terminum pro triplici urbis parte inveniamus, excludamus C et L ponamus autem R. integros ad internam urbem pertinere. Sic ergo approximalive definitur in externa urbe Ia, in inte Da is, in suburbio 4. Unde liquet, mediam hanc partem maxime, externam omnium minime fuisse epidemia affictam. Si ratio haberi posset vicorum C et L, disse rentia illa verosimiliter major etiam fieret in his enim plurimi aegri ad internam pertinent urbem. Quum ergo in his exhibendis proportionibus non possint non multa negligi, numeros absolutos aegrorum ex tabulis publice editi essicere studui, cum naVium ratione habita, quae plurimum in externae urbis portubus erant collocatae, tum et vicorum quorundam per aggerem divisionis i) Domorum, quae huic ipsi insident, alteram
seriem ad externam, alteram ad internam retuli. Sic autem earum, quarum numeri non erant Olati, ratio non semper haberi potuit, unde factum, ut hic calcu-1us 25 modo aegros comprehendat. Horum Ver se
linent ad urbem internam 28 ad externam, II
ad vicos extraurbanos, ne non ad naves. Siquidem, quae non una ratione ad internam urbem accedunt, quasdam externae plateas, aggeri proximas, ad il- Iam referamus, invenitur, in interna fere nongentos incolas decubuisse, im externa Vero hunc numerum du-
t Ope Iibelli compleel naamlijst an alie Jhen e nomme de geboumen, o buite ais innen otterdam, etc. 834, et urbis enigiei, in peregrinorum commoda editae, haec satis accurate perse
63쪽
centos nondum aequare Sic magis etiam utriusque discrimen in parte, quam tulit, epidemiae prodit. Tandem vero, si ad frequentem attendamus plurium familiarum in una domo accumulationem, concludendum est, non adeo multas domus repetitis Vicibus holeram continuisse. Inter 15 antem, quae notatae Sunt, Ou duos, 2 tres, II quatuor, 3 quinque 2 sex si exhibuisse aegros inveni. De uno aedificio, in quo I Iaborarunt, mox dicemuS. Dissicillima est quaestio, quo ordine singuli hi vici Cholera fuerint vexati Generatim celerrima fuisse epi-demiae dispersio videtur, aut tamen maturius in septentrionali et occidentali E, F, G), serius in Orientali parte I, , , M ad vigorem pervenisse. In occidentali urbis parte C, E continue perstitit aliis locis plenariam fere intermissionem ostendit L aliquot septimanarum aliis citius terminata fuit F). Croosvicum V extra urbis moenia ad coemeterium situm, quo Omnes holera defuncti sepeliebantur, nullos Vidit aegros. Quibusdam plateis, in ipsa urbe interna sitis, acriter inhaesisse videtur. Sic in Peperstraat 6 in andstraaιuo numerantur aegri Alia Contra platea Variensleeg, cauponarum plena, quas frequentare solent Sceveningenses, dum in urbe degunt, prorsus a morbo libera restitit. Haec autem pluraque alia relinquimus illi, qui et urbem, et epidemiam nobis plenius novit. De ae dificiis tantum publicis sequentia monenda superSunt: Illa, quae a correctione et incarceratione dicuntur, Singula unicum aegrum continuere, licet in illo detentorum numerus ab io ad ,8 aequaret. in hoc autom
64쪽
is, dum ab I Iul. ad 3 Πον intrarant I9ο, et lotidem fere exierant. In maniacorum hospitio ex 8 incolis m. Iul. tres, totidemque m. Aug. correpti, defuncti In aedificio, a civitate pauperibus destinato, ex sexcentis incolis I -i correpti, I mortui. In quatuor Orphanotrophiis, conjunetim usi infantes con
tinentibus, ad quos 3 orphani per holeram admissi
sunt, nemo infantum reliquorumVe incolarum affectus. Neque tamen, qui opificia Varia in urbe addiscunt, retenti pueri, neque alia tentata seelusionis media Tan dem in pauperum reformatorum domo , ex io incolis nemo, et in domo collocandis egenis destinata, humili admodum loco sita, neque ampla, ex o-7 incolis, quatuor tantum Correpti.
Viri in epidemia Boterodamensi plures quam feminae assecti, adulti imprimis, inde a trigesimo ad quinquagesimum aetatis annum. Contrarium ergo hic, quod in praecedentibus epidemiis, Obtinuit Argumento sequens
est aegrorum mortuorumque enumeratio:
Maxima horum aegrorum pars ad inferiores pertinebat societatis ordines. In genere autem, quod ex ipsius urbis ratione facile percipitur, plurimum passi sunt, qui Commercio adjuncti erant, cives. Quorum qui infimum leuent gradum, Muli, prae omnibus aliis affecti. Ex serie, aegros secundum opificia distribuente, I 3 o
65쪽
hujus generis offenduntur. abernariorum, minorumque negotiatorum numerantur u melioris sortis me catorum tantum 4. Naularum item satis magnus numerus affectus, scilicet 6 eorum, qui mari, 33 qui in fluviis navigant. Cauponum 5 aegrotarunt. Ordinum porro ministrantium non pauci affecti ancillarum 45, operariarum famulorum II. Militum I aegrotarunt, ad quos et pertinent missione reduces praesidia hujus urbis paucissima sunt. Opificum minor numerus in genere, si excipias fabros murarios usi, artrices u . Memorabile autem est, noctuVigilorum et eorum, qui sepulturae inserviunt, unicum tantum, Custodum I 2I, qui aegros Cholera decumbentes curabant, non nisi duos hoc morbo obiisse. Affirmatur etiam, neminem horum in suam familiam transtulisse Choleram. Tandem nemo Iotricum aegrotavit, utut linteamina infecta absque praevia depuratione Rugerent. Ultimo loco respiciantur de constitutione epidemia,
durante Cholera momentosae docti. MLLDER E V. D. ANTObservationes, de quibus supra verbo jam dictum fuit. Scit ex horum testimonio, cum ipsa fere epidemia orta, aegritudo characteristica, ea durante adeo erat Vulgaris, ut tertiam incolarum partem affecisse aestimaretur. Ejus quidem symptomata salutabantur extremitatum, praenipue
inferiorum, spasmi et tremores, sensus graVRlionis, nunc e
trema, nune truncum Coupans Vertigo, palpitati cordis, sitis auorexia Oppressi praecordialis, orborygmi, murmura Ventris, lingua alba, alvus irregularis quibus accedebant sudor copiosus, acidus, imprimis nocturnus, exanthema maculosum, purpureum, in epidermidis desquamationem terminatum, urina parca, rubra, sedimentum non raro indicans. Neque aetati cuidam, nec sexui, Vel ordini parcebat, peregrinos imo afficiens. Facie vix mutata
66쪽
3O omnibus erat Communis, corrigenda quidem, non vero
tollenda enioribus amaris, aethereis junctis Maximum suum attigerat Augusti fine, quum multi simul aegri subito paralytice perirent. Ρerstabat Vario gradu ad medium Sept. decrescens abhinc cum ipsa Cholera, cujus intensionem epidemicam prope insequebatur. Ad hanc tamen non disponebat, qua enim sani potius corripiebantur; lon. ge minus tamquam primum ejus stadium considerari poterat. Neque juxta nostros medicos Cholerophobiae erufectus erat, quae symptomata nerVOS alius generis ureare solebat, intermittebatque, neque infantes aggrediens,
neque pervertens seeretiones. Testantur autem, OVam
hanc sibi et incognitam fuisse constitutionem. Quodsi
aegritudo haec levior in graviorem adscendebat, CCedente nausea et Omitu, holerinae eam nomine dicebant. Emetica tum postulabat, aut anodyna et diaphoretica Sudoro critico terminari solebat. Praeterea diar- rhoeae frequentes, imprimis recrudescente epidemia. Utraque vero haec conditi morbosa pro choleris nostratibus ex diarrhoeis biliosis a docti. ΑΕΕ et CKEns A salutari solebant. Quoad reliquos morbos febres intermittentes, uti ex anni tempore intelligitur, paucae erant, deelinante Vero epidemia autumnales apparebant. Exanthemata Contagiosa, scarlatina, Orbilli, durante epidemia Vix Observabantur, nec nisi in vicis suburbanis m. autem novembri majori illa vi insurrexere, morbilli imprimis. Tandem, VariOIae, quae inde a m. Febr. 831 olerodam Observabantur et hujus anni vere ad culmen perVenerant, sub ipsa Cholera epidemia sporadice perstiterunt, ita tamen, ut ultimo hujus anni trimestri fere evanescerent. In gener Observandum est, durante epidemia aliorum morborum funestos effectus paululum fuisse minutos. Primo enim hujus
67쪽
anni semestrio mortuorum excessus prae termino medio, ex ultimo decenni ducto, attigerat 227 alter autem,
quo funera holerae debentur, ad 666 tantum pe
Urbem Haganam inter et Roterodamensem siti, quibuscum quotidian fere hominum commerci junguntur, Delphi non nisi a lapsis septimanis Cholera fuere correpti si). Die enim v Iul. sexagenaria una cum filia,
3 a. n. , OsOcOmio, ut morbo destinato, recipiebantur, quarum illa paucas post horas succubuit, haec autem servata est. Eodem die tertius aeger correptus, qui mortis periculum Vix evasit. Utrum alius cujusdam feminae, quinque diebus ante, mors satis subita, ad hunc morbum, an ad poplexiam sit referenda, disputatum est inter medicos Delphenses st), quibus autem hanc quaestionem re- Iinquere liceat. rimos illos aegros affirmatur neque cum aliis Cholera correptis, neque cum advenis ex locis inseo tis in contactu fuisse. Quo autem tempore assiciebantur, adeo frequentes erant Delphis diarrhoeae, doloribus colicis, imo Vomitu stipatae, ut, quod recte tamquam rei documentum citatur, in civitatis harmoeopolio Vix nisi involventia et carminantia praescriberentur. Ρrimis autem duabus hebdomadibus, postquam eruperat Cholera, praecipue in platea pauperrima, oelenstruat
dicta, sese propagavit, ubi feminae illae, de quibus dixi-
i De epidemia Delphensi egit exp. AN ON, Vid. A. B. P. 44 et 599.
68쪽
32mus, habitabant. Nulla fere domus hic aegrorum expers, eadem plures non raro continebat Sio 8 Aug. paterfamilias occumbebat, quem intra biduum uxor et tres liberi insequebantur. Postea soror et quartus ex liberis eundem subiere morbum, sed servati sunt. Qualia exempla plura in hujus urbis epidemia Occurrere. Initio quidem vehementissima fuisse morbi vis videtur. Ex 1 primum in Osocomi receptis tres Vasere lantum. Prima hebdomade in urbe 4 5 mortui. Ρaralytica
aegrorum solita erat conditio. Neque tamen eodem gradu perrexit epidemia sensim enim morbi decursus minus acutus factus est, luresque Occurrebant diarrhoeae, quae
dici solent, cholericae aut Cholerae erethicae Im Vero, postis Aug. ita minui coepi epidemiae extensio, ut sept. nulli superessent aegri Feruntur per quinque illud septimanarum spatium affecti II 6, qui tamen nu
merus Vero major videtur, si gravitatem morbi cum o mortuorum numero Compares. Intermissi autem illa vix
duorum erat dierum. Inde a 4 ad 18 sept. alter epidemiae accessit paroxysmus, quo quidem 5 traduntur Or- repli, paucissimi vero mortui Videntur; scit stantum una septimana Cilantur. Alter jam vice evanescere videbatur epidemia tertium Vero recruduit. Inde et sept. ad Octobris finem comprehenditur ultimum hoc stadium, cujus maximum 2 Oct. Celebratum est, quo scit u simul orrepti. Referuntur eo integro 15 aegri, 3 mortui. Licet autem aegrorum numero, nisi superior, par saltem epidemiae invasioni hi insultus feratur, morbi lamen malignitas, ex aegris in nosocomi curatis judicata, multo videtur fuisse minor. Neque exacto mense octobri, ulterius observati aegri. Item organorum digestionis sensilitas
cum decrescente epidemia feres disparuit, cita ut . bac
69쪽
finita, vix aegri superessent, habereturque minima morialitaS. Hoc etiam Ioco agi quidam nominandi videntur, situ suo ad eosdem ractus pertinentes. Ad viam enim, quae Haga Comitum Roterodamum ducit, paucissimos Cholerae casus exhibuere RΤsvicum et Verscia unicos lantum
in agro Delphensi, Vryeban Nooldor et Berhol, in Sotelandia, Bergscho oeh. Prope Roterodamum inde a fine Iulii ad octobrem rat ingen i , et abra Aug. Hil- legonsber 6 aegros retulit. Tandem Saald vicum, Io ofero incolarum, in amoena estiandi situm, reVera epi-demice assectun est. Hic enim a I 8 Aug. ad II sept. 35 aegri adfuere, quorum ἶ decessere. In vicinis GraΨνesanda et Logduna unici casus notati.
De cholera ad Mosam. Eodem Julii mense apparuit Cholera tribus locis ad
Mosam sitis vigesimo scit sexto ejus die cIphorum Portu et biduo post cum Phlardiniingae, tum in Siledrechto. Ipsius ergo epidemiae vestigia nobis premere videmur, ubi hanc juxta illius fluminis ripas ulterius persequimur. Delphorum Portus, ad exitum canalis , Delphos Mosae jungentis, silus, non ultra dimidiam horam a Roterodamo distat. Quid ergo mirum, hic Ioui cito Choleram apparuisse Neque lamen graviter ibidem saeviit. Per integrum Augusti decursum I tantum aegrotasse leguntur, quibus paucissim m. sept. et et accesserunt, ita ut eorum Summa I modo explent, quorum 8 ita concessere. Qui profecto numeri, ratione ter mille et quod excedit incolarum, non ita videntur notabiles. Plures autem holera afflixit in vicina urbe patulat
70쪽
Phlardintinga, 7 millia incolarum habente, qui piscatura imprimis ita dicta majori parandisque rebus nauticis, huc facientibus vitam degunt. Scilicet ad Augusti quidem
finem Miantum memorantur aegri, Septembri autem 22, et octobri o, quibus mensibus binis insequentibus, res insuper additi sunt. Itaque, lente primum procedens, septembri epidemia incrementum cepit, Cujus maximum ab hujus mensis die 25 ad 9 Oct habetur, quo scit. duarum septimanarum intervallo 3 correpti. in aulem patet, ne tum quidem insignem fuisse morbi extensiouem Deinceps, ad finem Oetobris, quo mense inclusa censeri potest epidem iaci quotidie eae unicus aeger u
merabatur. Summa horum Omnium est 3, quorum UC- cubuere 29 modo.
Hanc utramque urbe in interjacet ei edomum, a fere millium incolarum. Ad fluviusculum Seiam silum est; pars lamen ejus, nomine ' Eoosd adjscet Mosae, ducens e latum canalem ad urbis centrum, quod per aggerem in partem superiorem et inferiorem dividitur. Hi loci m. Iul. imprimis aulem Aug. querebantur multi de lassitudine spontanea et continua fere ephidrosi,
qua SuppreSSn nausea, Omitus, spasmi extremitalum invadebant. Frequentes insuper diari hoeae, choleraeque sporadiene, nune leViores, nunc vehementiores quibus omnibus, propte mentis abjectionem, morbus Vere psychicus accedebat i). Quo autem die revera accesserit holer Asiatica, dissicillime determinatur. Publica auctoritate I Aug.
pro die atro designatur. Inter primos autem casus exagenaria pertinuit. in angusta semita urbis infimae ha-
i Vid. Specimen doct. YsBERTI IODRI PYL, quo et constituti mor boriim describitur, et observationibus illustratur epidemia.